Di koningin fan Skeba, of Salomo syn oue goudfelde in Sambesia

XVI. 'n Boesman towerheks en haar ynde.

Di Boesmans in di Slaap o'erfal en hulle Kraal ferbrand. - Al ons osse is geslag. - Hulle Straf. - Hulle Towerheks. - Omsingel fan giftige Dire. - Oue Figure op Klippe uitgekap. - Siilferhuising en di Gees fan di Koningin in 'n andere Liggaam. - Di Boesmans gaan same na di Wa. - Sonderlinge Maniir fan Waarseggery. - 'n Ligstraal in di Duisternis. - 'n Treurige Ontknoping en akelige Aand. Di Towerheks ferptetter en waar is ons Frinde? - Klaas en ek alleen o'ergebly by di Wa.

DI ander dag morge was ons froeg op en alles klaar om di Boesmankraal te gaan anfal. Ons mag was mar klyn, want ons kon di wa ni heeltemal alleen laat ni; so besluit ons om Neef Gideon daar te laat, temeer daar hy di oudste is en di swakste om te loop, en omdat ons Umsalomi nog ni heeltemaal fertrou ni laat ons hom by Neef Gideon; sodat ons mag mar bestaan uit 4 man: Neef Hendrik, Henni, Klaas en ek, mar elkeen dan ook gewapen met syn geweer en rewolwer.

Toen di son opkom was ons op di Boesmans hulle lyf. En ons kry dit net soos Henni gesê het, al di beeste was dood gemaak; party leg nog net so, mar party was gedeeltelik afgeslag en opge'eet; en hulle lê nog rondom di fuur, waar hulle di hele nag fees gehou het, te slaap. Ons siin dadelik dat hulle ni hulle boge en pyle by hulle had ni, en foor ons hulle wek steek ons hulle struise en skerme almal an di brand.

Toen hulle wakker word en siin ons staan tussen hulle en di hele kraal is in di brand wou party perbeer om te flug, mar ons laat hulle deur Klaas ansê: ‘Di wat flug skiit ons dood,’ en 'n paar wat tog wou hardloop skiit ons werkelik plat, toen gé di orige sig gewillig o'er. Dis oek molik dat di wat by ons gewerk het fer hulle al fertel het fan ons fuurwapens, en dat hulle daarom te eerder fer hulle onderwerp, en bowediin hulle had gen wapens ni.

Ons roep hulle toen almal by makaar en laat fer Klaas tolk. Di straf was: twe fan hulle moet met 'n briif na di Monarch (Tati Goudfelde, di naaste wit mense) gaan om weer fer ons osse te gaan haal. Diander moet almal megaan en di orige flees medra na di wa toe. Daar moet hulle fer ons gaan werk; en as di twe ni osse breng ni, moet hulle ons wa terug trek, of ons goed dra.

Hulle was so owerblnf dat hulle alles inwillig, en dadelik klaar maak fer di fertrek. Mar toen kom dit uit dat hulle 'n oue towerheks het in 'n digte bos naby di kraal en hulle wil weet wat om met haar te maak. Ons sê toen hulle moet ons by haar breng. Toen ons daar kom sit sy by 'n oue boomstam, bekleed en opgesiir op haar maniir met felle en foolstruisfére, met 'n kiri in di een hand en 'n beesstêrt in di ander hand. Agter haar leg 'n gebryde felsak met goed in, en langes haar onder di boomstam was 'n gat wat met 'n paar klippe toegemaak is. Gelukkig had ek myn portret toestel di oggend fan Klaas laat medra. So het ek haar afgeneem in haar posisi en ge nou di portret om di lesers beter 'n denkbeeld te ge fan haar en fan di plek.

As 'n mens haar so beskou dan kan jy siin dat sy baing oud is en dat sy oek enigsins anders lyk as di andere Boesmans. Hulle fereer haar bygelowig en sê dat in haar di gees fan di ferre foorgeslagte lewe, want hulle glo in di siilsferhuising, soos di oue Egiptenare fan wi hulle afkomstig is, soos ons al froeger gesiin het. Mar nou fertel hulle dat di gees fan di oue Koningin wat fanselewe hiir in di land geregeer het, en wat onder di Berg fan di Dood begrawe is, na haar dood o'ergegaan het in een fan di foorouers fan di towerheks, en so telkens as een dood gaan dan weer in 'n ander opfolger in di geslag tot op haar; sodat sy al di gehyme fan di oue tyd, en feral fan di Berg fan di Dood weet.

Ons begin haar toen te onderfra, mar wat ons oek doen dit wil mar ni help ni; sy wil ni praat ni. Selfs myn snuifdoos wou hiir ni help ni. Sy bly bewegingloos sit en kyk net foor haar op di grond. Beloftes en dryemente alles help net niks. Sy bly sit soos 'n soutpilaar, net of sy niks hoor of ferstaan ni.

Naderhand laat ons fer haar sê deur Klaas en di andere Boesmans dat hulle kraal nou afgebrand is en hulle met ons samegaan en sy oek moet megaan; want hulle het fer haar altoos onderhou met kos. Mar oek dit kon gen beweging of ferandering an haar breng ni. Toen sê ons hulle moet fer haar sê: ons sal haar met geweld laat meneem. Meteen maak sy toen 'n geluid soos ons nog nooit gehoor het ni - dis ni praat ni, dis ni sing ni, dis ni skré ni - ek weet ni hoe ek dit moet beskrywe ni, en di geluid hou so omtrent 'n minuut an. Mar toen borl en peuldaar 'n trop slange en hagedisse, en koggelmanders, en klipsalmanders, en skerpejoene tussen en weerskante fan di klippers onder di oue boomstam uit en hulle omsingel di oue towerheks, terwyl haar stem toen al sagter en sagter word. Een lange, skrale mamba-slang slinger fer hom al om di kiri wat sy in haar hand hou, en lek haar gesig nes hy fer haar soen. 'n Grote koper-kapel draai weer fer hom om haar nek; andere

[p. 84]

[p. 85]

om haar arme, terwyl dit op haar skoot en op haar skouers, tot op haar kop wemel fan di giftige dire.

Henni sê somar: ‘Né, kom ons loop! Met di giftige goed feg ons ni! Laat di frotsíge ou myd bly met haar slange en al!’

En inderdaad het ons almal pad gegé en agteruit gaan staan. En di Boesmans lyk fer my nog banger as ons. Mar ek was daarom al te nuwsgirig om somar weg te gaan. Ek wou weet wat dit alles beteken en wou perbeer of ons ni meer uit di wonderlike ou skepsel kon haal ni.

Mar toen ons so'n rukki staan kyk het kry ek meteen gedagte: dat di Boesmans mos fan al di jare af beroem is dat hulle so goed met gif kan werk; en dadelik fal dit my in dat dit almelewe fergiftige dire is waarfan hulle di gifsakkiis uitgehaal het om dit fer gifpyle te gebruik En ek bekyk di ander Boesmans weer 'n slag goed, en ek merk hulle banghyd is mar 'n wysmakery. Toen was myn plan al kant en klaar. Mar om eers 'n bitji pret te hê sê ek: ‘Kom, Henni, ons gaan elkeen fer ons 'n goeie lat sny en ons slaan di laaste slang en gifgoed dood.’

‘Wi? - Ek? - Moe ni glo ek sal fer my fan di slange laat dood byt om di frotsige ou myd ni’ - sê Henni, en hy trap nog 'n paar tre ferder agteruit. ‘Kyk hoe lek di lelike mamba-slang in haar gesig! - Ek sal ni 'n hond so an myn hand laat lek ni.’

Ek sê toen: ‘Ne, Henni, jy kan gerus di slange met jou hand gaan afhaal fan di ou myd af. Dis almal slauge wat di Boesmans di gifsakkiis uitgehaal het om dit fer hulle gifpyle te gebruik.’

‘Gà! En wi sal hulle bekke gaan ope maak om te kyk of di gifsakkiis nog daarin is of ni? - Ek tog ferfas ni! As di mambaslang jou byt, dan loop jy gen tiin tre hiirfandaan ni of ji fal dood neer’ - laat Henni daarop folg, en hy trap mar gedurig agteruit.

Toen sê Klaas: ‘Ja, baas, dis almal goed wat di gif uitgehaal is. Mar ek is self 'n gifdrinker. As baas wil sal ek di slange afhaal.’

Ek sê toen: ‘Nou toe, Klaas, haal di mamba af fan di stok af en kyk of syn giftan te uitgehaal is of ni.’

Toen Klaas nader gaan en di mamba an di nek fat siin ek di ou myd gril deur haar hele lyf nes een wat di koue koors het. En net soos hy di mamba goed om di nek neem draai hy somar in makaar. Di ou myd ge toen weer 'n ander geluid as di forige keer en al di ong diirte kruip weer onder di boomstam in so gou as hulle kon, en bliksemsnel wrimel di mamba fer hom los uit Klaas syn hand uit en hy is oek onder di boomstam in.

Ons laat toen weer di ou myd ansê, sy moet klaar maak om same te gaan, en ek kon siin haar raad was nou op. Sy binde toen haar knapsak toe met 'n foorslagriimpi, nadat sy nog 'n paar dingetjiis daarin gestop het. Mar foor ons weg gaan siin ek op di klip an di regterhand fan di boomstam 'n figuur uitgekap. Ek laat toen fer di ou myd fra wat dit beteken, mar sy wou nog ni praat ni, en uit di andere Boesman kon ek ni meer kry ni as: dat dit fan di oue mense is, en onder 'n rand daar naby, waar di fontyn uitkom waar hulle gaan water haal, is nog baing sulke figure.

Ons gaan toen kyk en dis werkelik 'n aardighyd om so 'n pragtige stroom heldere water onder di rotse te siin uitborrel. Hiir en daar toon enkele oue boufalle an dat hiir in froegere dage 'n stad was, en o'er di fontyn was blykbaar 'n tempel gebou, waarfan nog pilare in di water lê, terwyl gedeeltes wat in di faste rots uitgekap was oek nog sigbaar is. En op en fan di plat klippe langes di water is 'n hele party oue figure uitgekap wat gedeeltelik nog sigbaar is, party daarfan lyk na aardrykskundige en wiskundige figur, sodat dit ons befestig in di mening dat di oue folke wat hiir gewoon het, en molik di foorgeslagte fan di Boesmans self, op 'n tamelik hoge trap fan ontwikkeling moet gestaan hê.

Mar dit was nou tyd om te denk an teruggaan na ons wa toe. Ons laat di boesmans gou di osse stukkend sny, sodat hulle di flees kon same dra, en di ou myd maak oek gen ferdere objeksiis ni, mar slaan haar knapsak op di rug en gaan oek same. Toen ons by di wa kom was dit al amper son-onder, sodat daar net tyd was om di flees op te hang en di boesmans fas te maak fer di nag, nadat hulle ge'eet het so feul as hulle wil.

Mar uit di ou towerheks wou ons perbeer om di aand wat te kry. Eers wou sy ni praat ni, hoewel ons alle middels perbeer. Naderhand perbeer ons om haar 'n sopi te gé, en nadat ons almal self eers gedrink en fer Klaas oek laat drink het neem sy dit, en toen di fuurwater begin te trek, toen gaan haar tong los en klap soos 'n foorslag, sodat Klaas, wat ons tolk was, ni alles kon ferstaan ni en ons een fan di oorlamse Boesmans, wat froeger an di Tati gewerk het, moes byn em om te help tolk. Di ys was toen gebreek.

Fan di oue geskidenis fertel sy ons: dat daar waar hulle kraal was in di oue tye 'n stad was fan di mense wat di grafkelders moes maak en alles moes reg maak as een fan di Koninginne of priisters in es begrawe worde, want dan kom hulle met 'n grote karafaan fan Simbabwe af en bly hiir fan di een maan na di ander fer di begrafenis. Sy fertel ons toen oek di stori dat di gees fan di laaste Koningin nog in haar: leef en an haar di oue dinge openbaar. Ons begin haar toen uit te fra watter di lyk fan di laaste Koningin is, en waar di skatte ferborge is, en hoe ons dit moet kry, en so meer. Mar op elke punt sê sy: dit moet sy eers fer haar gees fra.

Op ons andrang begin sy toen yndelik met grote tyd haar toestel reg te maak. Na heel wat snuffel haal sy 'n wonderlike oue glas uit di knapsak uit en laat dit ful met water; toen haal sy 'n poeiertji uit en goi dit daarin. Natuurlik alles met 'n hele boel seremoniis, waarme Henni alweer ewe ongelowig begin te jil en te spot. Mar ons maak hom stil met ons froegere onderfindings. Toen fra sy 'n y'er. Gelukkig had ns enige hoenders, wat ons fan di Mashonas gekoop

[p. 86]

het by di wa gehou, juis fer y'ers, en so gaan Henni heel gou 'n farse y'er haal.

Sy frywe toen eers met haar linkerhand binne in di palm fan haar regterhand 'n hele ruk lank, en toen frywe sy weer met haar regterhand binne in di palm fan myn linkerhand net so lank; en of dit nou ferbeling is kan ek ni sê ni, mar dit was for my of ek duidelik di elektrise werking kon foel. Terwyl ek di y'er in myn hand het sê sy ek moet nou di frage doen waarop ek antwoord wil hê. Ek fra toen waar di lyk fan di laaste Koningin fan Skeba onder di berg ferborge is en hoe ons dit mo t kry.

Daarna neem sy toen di y'er, slaan dit stukkend sky di g[...]el af en sluk dit in, en di wit goi sy in di water in di g as. En dis wonderlik dit drywe bo op di water, mar met sulke drade sak dit af in di water, en daar is 'n gedurige bew ging in di drade. Dit bekyk sy stip en net wat sy daaruit siin fertel sy an ons. Sy begin eers met te fertel waar fandaan ons kom, en fan ons familiis, en fernaamste lotgefalle, of ons frouens het en hoefeul kinders, en hoe ons gery en wat ons onderfinde het, en alles so sekuur dat Henni syn oge al groter rek soos hy di beweging fan di drade bekyk, waaruit di ou myd dit alles opmaak. Daarna bedui sy fer ons hoe di grafkelders gelege is in di berg en in watter grafkelder di laaste Koningin begrawe is, wat oek o'ereenkom met ons mening. Yndelik bedui sy ons waar di ingang is na di ferborge skatkamer, en dat daar twe deure is, en di twede is 'n dubbele deur wat op 'n gehyme maniir ope en toe moet gemaak worde. Dit kom oek o'ereen met di onderfinding fan ons frinde, waarfan ek laas fertel het, en dis juis di twede deur waarby hulle gekom het en wat hulle ni kon ope kry ni.

Hiir fal Henni toen in en sê: ‘Fra fer haar hoe ons di deur moet ope kry, dat ons by di skatte kan kom?’ En meteen bly di ou skepsel bot stil. Toen ons fra waarom sy ni ferder praat ni sê sy: ‘As haar gees praat moet ons almal stil bly; want soos 'n ander tussenin praat, bly di gees stil. Mar sy het daarom gesiin al hoe di deur moet ope gemaak worde, en sy sal self fer ons gaan wys.’

Toen wou ons nog w et hoe ons sal osse kry om terug te gaan. Mar sy sê: ‘Di y'er sal nou ni meér praat ni. Dan moet ons 'n ander y'er gé.’ En sy goi di water weg en laat weer skoon water ingoi en gaan weer diselfde stori deur. Toen fertel sy fer ons: ‘As di maan nou nuut is en dan weer nuut is, dan sal daar twe olifantsjagters bokant ons ferby kom; ons moet dan fer hulle oppas, en hulle het orige osse en sal fer ons terug neem.’

Henni syn ongeloof was toen blykbaar genees, want hy sê: ‘A né, mar di ou Boesman myd is daarom reg reg 'n towerheks wat kan waar: sê. Kom ons gé fer haar nog 'n sopi.’ En sonder dat ons dit fer makaar wou laat merk gaan ons almal tog di aand 'n bitji opgeruimder slaap as di forige aand, en onder di drink fan 'n sopi was Henni syn laaste anmerking nog: ‘Wag, morre staan ons froeg op, want morre moet ons di skatte kry.’

* _* *

Di anderdag oggend was Henni oek froeg op en ons almal het mar froeg uitgekruip, want sonder dit te sê was almal mar nuwsgirig omtrent di skatte. Ons het dan oek gou somar by di koffi 'n stukki ge'eet, en daarna gaan Neef Gideon, Neef Hendrik, en Henni met di ou myd en nog 3 Boesmans na di berg om te gaan kyk of hulle nou di skatkamer kan ope kry, terwyl ek met Klaas en Umsalomi by di wa bly, waar ons di orige Boesmans fer di dag nog laat fas lê, nadat hulle oek ge'eet het. Di frinde neem na di berg, follens gewoonte 'n stukki kos en 'n fatji water same, om eers di aand terug te kom, en ek gaan ewe druk weer an met fertaal fan di rol, terwyl Klaas en Umsalomi met twe Boesmans fer hulle takke kap en skerme maak.

Ek was di hele dag so druk besig met di fertaling dat ek my di tyd ni gegun het om na di berg te gaan om te gaan kyk wat hulle uitfoer ni; oek was di afspraak as hulle iits belangriks ontdek sal hulle fer my laat weet. Mar teen di aand word ek al te nuwsgirig. Ek neem 'n kêrs en gaan na di opening fan di grot toe. En wat moes ek siin?...Ek gril nou nog as ek daaran denk. Toen ek 'n end ingeloop het kom ek by di sware klipdeur en daar leg di ou myd ferpletter onder di deur, net haar een hand kom uit, sodat ek daaruit kon opmaak dat dit haar bloed is wat so onder di klip uitgeloop het.

Di klipdeur moet dus op gewees hê en weer neer gefal het op di ou myd, waardeur sy so ferpletter is. Mar wat is nou fan ons frinde geworde?...Is hulle molik oek same ferpletter onder di yselike klipdeur?... Ek begin te skré en te stamp met 'n klip teen di deur. Mar gen stem en gen antwoord ni. Dit was di akeligste o'enblik fan myn léwe. Half buiten my self staan ek daar, ys koud, en weet ni wat om te doen ni. Dit was of ek fasgenagel was an di plek. Weggaan kan ek ni; dáár bly help oek niks. - Op laas gaan ek somar plat sit, met myn hande foor myn oge. Hoe lank ek daar gesit het weet ek ni. Toen ek tot my selwe kom was ek half styf fan di koue en myn kêrs wat ek neergesit het teen di rand was omgeslaan en dood.

Ek gaan terug na di wa. Treurig sit Klaas en ek alleen by di fuurtji. An eet fal ni te denk ni en an slaap net so min

Mog ek nooit weer so 'n aand beléwe ni!.