Di koningin fan Skeba, of Salomo syn oue goudfelde in Sambesia

X. - Di poorte fan di grafkelders geopen.

Geselsery by di Aand-fuur. - 'n Sware Dagwerk. - Was di Klipdeur al froeger geopen? - Stiklug. - Fuur foor in di opening. - Rook trek bo uit.

DIT was al son-onder toen Henni en Klaas en Umsalomi met di osse kom. Neef Hendrik en ek het intussen hout angebreng en fuur gemaak en ons aand-éte klaar gemaak. Neef Gideon was oek beter. En na ons ge'eet het steek ons, follens gewoonte, ons pype an, en sit lekker te gesels.

‘Henni, siin jy nou? Jy het mos gesê, jy glo niks wat di Rol en di Kaffer fertel ni. En nou het ons tog di berg gekry wat di Rol fan praat, en daar is di kliprant en di boom en alles nes di Molimo fer ons fertel het. En kyk, di Boesmans hulle skelmstuk het oek uitgekom,’ - merk Neef Hendrik an.

‘En wi sê dan fer Oom Hendrik dat dit nou juis di regte berg is? Daar is baing sulke koppe in di bosfeld. Ek wil nog eers siin waar di koninginne hulle lyke is en waar di skatte begrawe is foor ek sal glo’ - was Henni syn antwoord.

‘A. né, Henni, jy moet ni so praat ni,’ sê Neef Gideon. ‘Jy sal nog hard moet grawe foor ons di spul ope het. En wi weet hoe spook di oue mense nog straks by ons, as ons hulle grafte ope maak’ - merk Neef Gideon spottend an.

‘Né wat, daarfoor is ek ni bang ni. Mar ek sal my tog ni gaan boeglam grawe an di klippers ni. Ons kan straks di héle berg deurgrawe, en dan kry ons nog niks.’ So bly Henni mar ongelowig.

‘Mar kyk, Henni, hoe kan jy so sê?’ fal ek toen in. ‘Kyk, Neef Hendrik en ek het bo op di kop 'n luggat gekry, wat di oue mense gemaak het fer di onderaardse grafkelders; en daar het ons di fywer gekry, wat hulle gemaak het fer water. Jy sê nou, daar is baing sulke koppe. Mar het jy al ooit in di bosfeld so 'n fywer gekry, wat in di klip uitgekap is?’

‘Né, mar raai, Oom Gideon, di ding is daarom regtig snaaks. Hiir moet daarom fanseléwe mense gewees het. En dit was baing werk om di gat so uit te kap in di klip. Ek weet regtig ni hoe hulle dit reg gekry het ni. Hulle het mos in di dage nog ni kruit of dinamiit gehad om di klippe te laat spring ni.’ Hiiruit blyk, dat Henni al begin genees te worde fan syn ongelowighyd.

‘Kyk, Henni, ek het mos al by di oue myne fer julle gesê, di oue mense het ni sulke goeie werktuige gehad soos ons ni, mar hulle het daarom met fuur gewerk. Daarom is oral onder in di oue myne houtskool. Hulle het fuur gemaak op di harde kwarts, en as dit warm is, dan skilik koue water daar op gegoi. Dan bars di kwarts en splinter af. En daarom het hulle oek net di myne bewerk tot op di water-opperflakte. Toen kon hulle ni meer met di fuur werk ni, en toen het hulle opgehou. En molik het hulle hiir oek so gewerk. Want jy weet graniit kan jy baing mooi so laat afskilfer. Kyk, di graniit wat hulle Simbabwe mé gebou het, di het hulle blykbaar oek so met lage laat afskilfer met fuur en water,’ - was myn opmerking.

‘Mar hoekom soû di oue mense dan so fêr hiir in di eensame woeste wêreld hulle lyke kom begrawe hê?’ - was Henni syn fraag.

‘A, Henni, di oue mense het baing meer werk gemaak fan hulle dode as ons. Kyk, jy lees mos in di bybel hoe hulle oue fader Jakob syn lyk gebalsem en uit Egipte na Kanaän toe gebreng het, om dit in di famili-grafkelder fan di Aartsfaders by Mamre te begrawe. En in Egipte het ek self gesiin hoe hulle by Sakkara en andere plekke in di eensame woestyn onderaardse tempels en grafkelders uitgegrawe het, waar hulle fandag nog di gebalsemde lyke (mummiis noem hulle dit) in grote sténe kiste kry. En dan is di eensame “berg fan di dood,” soos di Boesmans dit noem, net 'n geskikte plek daarfoor. En dan het hulle

[p. 31]

seker ni al hulle dode hiir begrawe ni, mar net di Koninginne soos di Rol sê.’ So wou ek Henni inly.

‘Ja, julle kan alles glo wat in di oue rol staan, mar ek glo ni foor ek ni met myn oge gesiin het ni.’ So kom Henni syn ongeloof weer bo.

‘Nou ja, ons sal dan mar nou gaan slaap. Dan is Hen i morre oggend uitgerus om fluks te kan grawe, totdat hy met syn oge kan siin. -’ Daarmé maak Neef Gideon 'n end an di gesprek. Ons besluit toen nog net, dat ons di wa mar sal laat bly hiir by di plek waar ons wil grawe, en Klaas kan mar bedags as hy en Salomi di osse gaan water gé, meteen fer ons water mebreng.

Di oggend was almal op toen dit lig word, en nadat ons koffi gedrink en 'n stukki ge'eet het, is di grawe en pikki uit, en ons is na di bos tussen di 2 grote klippe toe, soos di Molimo fer ons bedui het. Almal was mar nuwsgirig om te weet of daar nou regtig 'n ingang is of ni. Di bos en klippe is mar naby di foet van di berg, en digteby di wa, en toen di son opkom was ons al kliphard an di werk, batjiis uit, hoewel gen mens daar 'n ingang sou gaan soek hê as ons ni di anwysing had ni.

Ons begin 'n end ouderkant di boom, want di Molimo het mos gesê: di boom syn wortels bedek di ingang. Di een rol di los klippe weg. Di ander het di pik, om los te kap. Di derde het di graaf, om di los grond weg te goi. En dit forder net fluks. Naderhand skré ons Klaas moet di byl breng, want ons moes begin wortels weg kap.

Eer dit reg middag was kom ons op 'n grote platte klip, wat skuins staan. Mar ons bemerk dat ons an een kant nog di wal wi weet hoe fêr moes weg grawe foor ons di minste kans het om di klip te bewege. Daarom gaan ons toen mar eers 'n stukki eet, wat Henni fooraf gaan klaar maak het.

Toen ons nog 'n end fan di wa af kom, skré Neef Gideon al: ‘Henni, jong, ons het di klip-deur al gekry.’

‘Ag, Oom Gideon speul al weer,’ was Henni syn antwoord.

‘Né, regtig, net so'n klip-deur soos di 2 wat ons in Simbabwe onder di toren gekry het. Ons moet mar net gou eet, en dan moet ons almal same met alle krag perbeer om di klip-deur weg te kry. Foor son-onder moet di grafkelders ope wees, en Henni moet fannaand daarin gaan slaap, want hy sê mos hy is ni bang fer spoke ni’ - sê Neef Gideon, half ernstig, half spottend.

Mar ja wel. Ons het di héle agtermiddag net hard gewerk en di aand had ons di klip nog ni weg ni. Want hoe meer ons weg grawe, hoe meer ons uitfind hoe groot di klip is. Henni had al enige male di graaf neer gegoi en gesê: hy sal ni so gek wees om fer hom dood te werk om di tamaai klippe uit te grawe ni. En werkelik begin ons oek al in di stilte te frees, dat ons ni in staat sal wees om di klip te ferroer ni, wat sal sê weg te kry fan syn plek af.

Boeg lam hou ons di aand op, en ons had lank ni so feul storiis by di fuur as di forige aand ni. Tog was ons plan ni om di saak op te gé foor ons alle middels perbeer het ni.

Di follende oggend herfat ons di werk met nuwe moed. Ons begin toen wat bre'er en diper fan onder af di grond en los klippers weg te werk. By di oop maak word dit ons al duideliker, dat dit ni somar 'n gewone klip in syn natuurlike posisi is ni. En toen ons di kant wat nog in di wal eenkant was ope het, toen merk ons al dat daar 'n opening fan omtrent 'n half-foet breed was. En toen ons di hele klip mooi fan buite ope gegrawe het, kon ons duidelik siin dat dit 'n klip-deur foor 'n opening is; mar dit blyk oek duidelik, dat di klip ni so sekuur in di natuurlike rots in geset is ni as di klip-deure wat ons by Simbabwe gesiin het. En myn eerste opmerking was: ‘As dit di opening is, dan frees ek dat dit al froeger ope gemaak is foor ons, deur mense wat ni geweet het om dit weer so sekuur toe te maak ni.

‘Mar wi sal hiir in di woeste wêreld dit kan ope gemaak hê? En kijk di tamaai boom wat dan al o'er di klip gegroei het’ - sê Henni al weer éwe ongelowig.

‘Ja, mar, Henni, jy moet oek denk dis al amper 3 duisend jare dat di laaste Koningin fan Skeba hiir begrawe is. En di nasiis wat toen hiir in di land gewoon het kan dit maklik na tyd di kom ope maak hê, om di skatte, wat met di Konninginne same begrawe is uit te haal. En na di tyd kon dit weer so toegefal hê en di boom hiir gegroei hê. Het jy dan ni gesiin di oue bome in di oue myne en in di geboue by Simbabwe ni?’ - merk Neef Gidoen an.

Mar di grote fraag was nou: Hoe sal ons di klip weg kry? Dit staan skuins teen 'n faste rots an, bo leg dit fas teen di rots en onder is dit sowat 'n foet fan di rots af. Neef Hendrik syn plan was ons moet nog diper grawe en laat di klip sak. Mar toen ons dit wou perbeer merk ons dat dit onder oek rus of 'n faste rots; sodat dit amper lyk of di oue mense di rots foor soingewerk het, om di klipdeur mooi fas daarin te kan fersegel. En di wat dit later ope gemaak het kon dit ni weer so kry ni. Di klipdeur was omtrent 5 foet breed en amper 7 foet hoog. En by di opening weerskante onder kon ons duidelik siin dat daar agter 'n ingang, of in elke gefal 'n holte moet wees.

Ons begin toen al te denk om di klipdeur met dinamiit te laat stukkend skiit of eenkant 'n gat te laat inspring. Mar ons laat eers di koefoet haal bij di wa, en met ferenigde kragte kon ons tog di klip so effe beweeg. So sny ons dit eers di een kant, dan weer di anderkant onder al meer weg. Naderhand neem ons di klyne domkrag wat ons gebruik om di wa te smeer, en set di in di opening, en wen dit op, sodat ons di klip onder al ferder en ferder weg skuiwe.

Naderhand sê Neef Hendrik, ons kan nou mar gerus fer Klaas roep en fer hom 'n kers gé om in te kruip een kant langs di klip. Mar ek had weer frees dat di lug wat so lank toegesluit was ferpèstend kon

[p. 32]

wees, en wou dit ni waag ni. Ons skuiwe di klip toen eers onder weg so fêr as di domkraggi syn draad toe laat. En toen was daar gen ander raad ni, as 'n grote skoot dinamiit onder di onderpunt fan di klip te sit, en met 'n lange lont an brand te steek. Di dinamiit ruk toen di een helfte fan di klip skuinsweg af, en so sak di klip eenkant toe weg. Toen kon ons di ingang goed siin en toen kon 'n mens oek al goed in.

Ons laat toen kêrse haal, om te kyk of di lug ni ferstikkend is ni. Want as di kêrs goed brand, dan kan 'n mens gerus ingaan; mar as di kêrs dood gaan, dan moet jy oek mar daar uit bly. En Neef Hendrik sê toen hy sal perbeer. Maar hy was net pas in of di kêrs gaan dood.

Ons besluit toen om nog 'n skoot dinamiit te neem en di klip heeltemal weg te neem. Toen maak ons 'n fuur foor in di gat. En dit was snaaks om te siin. Eers 'n ruk kom di rook na forentoe, mar daarna trek di rook reg di gat in.

Myn enigste ferklaring hiir foor was: dat di gat wat Neef Hendrik en ek bo op di berg gesiin het in betrekking staan tot di onderaardse grotte en di ingang. Solank as di ingang dus toe was, was daar gen deurtog ni en het di lug dus daarin gebly. Mar nou di ingang ope gemaak is en ons fuur maak in di ingang, nou begin di warm lug op te styg en so kom daar 'n trekking fan lug deur di gate bo by di gat uit.

Dit was tog ni gewaag om dadelik in di gate in te gaan ni, en dit was al omtrent 4 uur. Daarom besluit ons dat Neef Hendrik en Henni bo op di kop sal gaan kyk of daar rook by di opening uit kom, terwyl ons onder anhou om fuur en rook te maak by di ingang. En as daar rook uitkom moet hulle 'n skoot skiit

Na omtrent 'n uur hoor ons oek 'n skoot. Mar ons hou daarom mar an met fuur maak tot hulle terug koms. Want dis di beste om 'n deurstroming fan frisse lug te beforder en so di ongesonde lug uit te kry.

Dis nou al son-onder. Ons gaan toen na di wa, om 'n stukki te eet. En by ons aand-gesprek besluit ons om mar nou di kêrse te neem en te gaan kyk hoe dit daar onder di berg lyk. Want nou sal di rook en bedompige lug al wel uit wees.

Mar ons befindings en ontdekkings fan di nag kan ons eers in di follende hoofstuk fertel.