Di koningin fan Skeba, of Salomo syn oue goudfelde in Sambesia

VII. Di antwoord en di ferraad.

Fergeefs wag gehou. - Klaas beloer di Kaffers. - Di wonderlike Fo'el. - Ons Fraag en di Molimo syn Antwoord. - Di afgeluisterde Samespanning.

DI twéde aand by di Molimo syn grot maak ons plan om Umsalomi en di induna op te pas. Daartoe gaan Henni en ek 'n entji fan di wa af slaap. Sodra dit alles stil was gaan ons twé saggiis om di ingang fan di grot en gaan bo by di skeur, wat uit di grot uit opgaan sit, soos ons dit di forige dag bekyk het. Want ons denk dan kan ons fan bo af beter gewaar as di 2 ankom na di grot toe; en as hulle in di grot praat met di Molimo, dan kan ons dit beter hoor, want di klank slaan mos op, en dit was 'n mooi stille aand.

Mar ons het daar gesit tot omtrent middernag, en ons gewaar niks. Henni het al 'n paar male begin te pruttel. Ek het hom egter telkens gepaai. Mar naderhand sê hy: ‘Né, wat bog! Ek sal ni fer di Kaffers hulle pelsiir di héle nag hiir sit ni.’ En toen wou hy oek ni langer bly ni.

Ek maak toen plan, ons sal stil-stil teruggaan na di wa toe, en dan loer of di 2 Kaffers nog onder di wa

[p. 22]

lê. Mar ons siin hulle lê gerus te slaap en ons gaan oek slaap.

Di ander dag oggend fertel Klaas ons: Kort na ons 2 weg was na di grot toe het di 2 Kaffers opgestaan, en terug geloop, omtrent soos ons met di wa gekom het, dus in di rigting na di kraal toe, en ni lank foor ons is hulle terug gekom ni.

Neef Gideon en Henni wou ni bra fer Klaas glo ni. Mar Neef Hendrik erg hom, en sê: di klynjong het hom nog nooit 'n leu'en fertel ni. En ek herinner hulle daaran, dat Klaas hom di héle dag uitslaap agter di osse, en dus maklik snags baing kan wakker wees, en dat ek al opgemerk het dat di klyne Koranna net baing los slaap.

Ons kom dus tot di besluit om di follende aand di 2 nog beter op te pas, om te siin wat hulle planne is. Di Kaffers gaan di oggend di derde bok slag en ons bekyk di grot weer noukeurig. Ons gaan di dag om di beurt 'n bitji wild skiit, en di ander hou altyd 'n oog op di Kaffers. Mar hulle slaap amper di héle dag by di wa. Net een slag is daar 2 Kaffers fan di kraal by hulle gewees, en oek mar sowat 'n half uur het hulle gesels, en toen weer weg gegaan.

Di aand skemerdonker moes ons nou ons fraag an di Molimo gaan doen en syn andwoord ontfang. Skemeraand gaan ons toen almal foor di grot wag hou, en laat Klaas alleen by di wa.

Toen dit goed skemer was kom di fo'el daar uit. Dis 'n wonderlike fo'el, wat ons toen al gesiin had by Gwelo en by di Selukwe Goudfelde en by Simbabwe. Di fo'el vliig net soggens fan dit begin skemerdag worde tot sonop, en dan weer saans fan son-onder tot donker. In di dag en in di nag siin jy hulle ni. Dan lyk hy wonderlik oek in di skemer.^* Hy is di grote fan 'n nôis-uil, mar hy het lange slappe lintfére an syn flerke, langer as syn flerke self, waarmé hy in di lug speul. Ons wou di fo'el al so graag fan naby siin, en had baing moeite gedoen om een te skiit, mar dis net ferniit. By di Selukwe Goudfelde het ek een aand een geskiit, dat hy fal, mar toen ek hom wou gaan optel, fliig hy weer weg.

Ons had nou al fooraf plan gemaak hoe om ons fraag te stel, want di oue towerheks had mos gesê: ons moet reg fra, omdat di Molimo mar net eenkeer antwoord gé.

Net na di fo'el uitgekom het fliig hy enige male so om di bek fan di grot en fliig toen weg. En di induna sê toen, ons moet met hom in di ingang fan di grot gaan staan en fer hom ons fraag sê, dan sal hy dit an di Molimo tolk. Mar dis nou weer 'n dubbele tolkery, nes by di towerheks, want ons moet eers fer Henni laat tolk an di induna, en hy fertolk weer an di Molimo, en dan moes hy weer an Henni in gewone Kaffertaal fertolk wat di Molimo sê, en Henni moes dit weer an ons fertolk. Want di induna praat met di towerheks en met di Molimo 'n taal wat Henni ni ferstaan ni.

Vollens ons afspraak stel ons di fraag aldus: -

‘ô Molimo! ons kom fan Simbabwe, waar di Witte Koningin woon, en daar het ons ferneem, dat ons na d[...] berg Afoer moet gaan, en daar sal ons di oue boeke en begrawe skatte fan di oue tyd kry. Mar ons weet ni waar di berg Afoer is ni, en nimand kan fer ons sê ni. Daarom het ons na jou gekom, om te hoor waar di berg Afoer is en hoe ons moet maak om daar te kom en di oue boeke en skatte te kry.’

Daar was 'n ruk stilte, nadat di induna di fraag hardop en lanksaam, woord fer woord, uitgeroep het in di donkere grot. Dood stil staan ons nou di antwoord af te wag; want di induna had fer ons gesé[...] om stil te wees en niks te praat ni. Net een mog di fraag sê en laat tolk. En ons had fooraf plan gemaak, elkeen moes perbeer om di antwoord so letterlik molik te onthou; want in di donker kon ek dit ni antéken nes by di towerheks ni. Na omtrent 'n 5 minute wag, antwoord di Molimo diip uit di grot met 'n sterke, mar holle stem.

Ek gé di inhoud so letterlik molik, soos ek dit opgetéken het sodra ons terug was by di wa. Ons laat eers di induna dit herhaal en fer Henni tolk, en sin fer sin bespreek ons, soos ons dit onthou het; en feral Neef Gideon het 'n buitengewoon sterke geheuge. So dat ek di antwoord hiir amper letterlik laat folg: - Di Molimo praat.

Hy, wat kan siin in di donker;
wat kan hoor di swygende gedagte.
Hy siin di kinders fan di dag;
hy hoor wat hulle hart fra.
Hulle kom fêr, waar di vuurwa loop;
waar di mense praat met di bliksem.
En tog kan hulle ni hoor soos di Molimo n;
hulle weet ni wat hy ken ni.
Hulle soek na di ferborge dinge,
oud, wat di tyd al lank dood gemaak het.
Hulle soek na verborge skatte,
Wat diip onder di berg begrawe is.

(Hij bly by 'n rukke stil, sodat ons al ongerus word dat by ni ferder sal praat ni. Ons hou ons asem op, en na omtrent 'n minut begin hy weer: -)

Ek siin di berg Foera!
Fêr, fêr, waar di son gaan slaap.
Anderkant di Soutpanne.
By hom self staan di berg,
in di wye bosfeld,
waar gen byl di boom kap ni;
waar di witarnoster nog wy;
Waar di olifant di mopani-bome top.
Ek siin kamers onder di berg,

* Vergelijk Sambesia bl. 148.

[p. 23]

 

Diip, diip, tot an di berg syn wortel.

 

Daar leg di fersteende lykete slaap.

 

Hulle slaap soos di rotse wat hulle bedek.

 

Daar lê di oue woorde op fel;

 

wat fertel van fêrre foorgeslagte.

 

En daar lê di ryke skatte,

 

goud en edelgesteentes,

 

Onfergankelik nes di fersteende lyke.

(Hiir bly hy weer 'n rukki stil, en telkens begin hy weer met ferheffing fan steem. Buitendiin praat hy so lanksaam, dat di induna en Henni kan fertolk).

Mar di kamers is toegesluit.
Gen mens ken di deur ni.
Di aasvo'el ken di pad ni.
Di oog fan di falk het dit ni gesiin ni.
Di lee het di pad ni geloop ni.
Selfs di flêrmuis kan daar ni in ni.
Mar di Molimo siin di pad.
Hy siin dit met syn oog.
Di kinders fan di dag sal dit kry;
want Molimo gé di woord: -
In di Westekant is 2 klipbanke,
En daaronder 2 grote klippe.
Tussen di klippe groei 'n boom.
Syn wortels bedek di deur.

(Hiir bly hy nog langer stil, sodat ons al buiten as m was fan benoudhyd dat hy ni ferder sal praat ni en dan baat dit ons niks; want dan weet ons nog ni hoe di berg te kry ni. Mar na 2 of 3 minute begin hy weer): -

Mar di kinders fan di dag fra di pad,
di pad na di berg Foera toe.
Hulle moet weer di pad loop wat hulle gekom het.
En daar waar hulle isipsi grawe,
di ferste graweplek hiirfandaan af,
daar moet hulle weer gaan uitspan,
onder di grote platte haakdoornbos.
Daar sal 2 boesman-kaffers kom.
Hulle weet fan di berg Foera.
Hulle kom fêr fandaan af,
en dis nog 3 dage fan hulle kraal af.
Hulle sal di kinders fan di dag daar breng;
want di Molimo ken fer hulle.
En dis nou di woord.
En di woord is di waarhyd.
Di Molimo het gepraat.

Di Molimo syn antwoord was dus in omslagtige bewoordings en hoogdrawende styl, mar ni so duister as di oue Griikse orakels ni. Ten minste dit was fer ons dadelik duidelik, dat ons moes teruggaan na Tati toe en wel na de ‘Monarch’ rif.^* Daar was ons uitgespan, naby di myn-kamp, onder 'n grote haakdoornbos, wat bo op heeltemaal plat is; daar was fan di boesman-kaffers by ons, wat fêr noordwes fandaan kom; en hulle had ons fertel oek fan oue mynwerke onder 'n berg in, nog ferder as waar hulle woon.

So dus lyk di anwysing fan di Molimo reg, so fêr as ons dit kon nagaan. Mar daaro'er pratende sê Henni al dadelik weer: hy glo di Kaffers tog ni, en ons sal gek wees as ons so fêr gaan terug ry met diselfde pad, op di Kaffer syn anwysing. En Neef Gideon was oek mar twyfelagtig op di punt. Di twé wou liwers o'er Soutpansberg terug gaan. Mar Neef Hendrik en ek hou styf, en na 'n tamelik lange beraad besluit ons om dit mar te waag, en te kyk wat daarfan kom. Di ander dag mor'e froeg sou ons begin.

Dan wys ek hulle daarop, dat ons nou di laaste nag di Kaffers goed moes oppas. As hulle altemit ferraad speul, dan sal ous dit wel uitfin 'e. Henni en ek gaan weer 'n endji fan di wa af slaap, om di grot te gaan oppas soos alles in rus is. Mar an Klaas gé ons order, as ons weg is moet hy di Kaffers goed oppas, en as hulle mog opstaan, moet hij kyk waarheen hulle gaan. Gaan hulle na di grot toe, dan moes hy hulle mar laat loop; dan sal ons hulle wel afloer en afluister. Mar neem hulle 'n ander koers, dan moet hij Neef Gideon en Neef Hendrik wakker maak om fer hulle te folg en te kyk waar hulle gaan

Henni het eers wel 'n bitji gepruttel, om weer daar by di gat te gaan sit, feral om hy ni eens kan rook ni. Mar ek het hom getroos daarmé, dat ons di sakpistool sal méneem, en dan kan ons nou en dan 'n sopi en snuifi neem.

So gaan ons 2 dan, weer met 'n ompad, bo op di grot by de skeur sit. En dit het oek ni al te lank geduur ni, of ons hoor di 2 Kaffers ankom, en hulle gaan oek reguit di grot in. Gelukkig ken Umsalomi glo oek ni bra di taal wat di induna met di towerheks en met di Molimo praat ni; so praat hulle 2 met makaar di gewone Kaffertaal wat Henni kan ferstaan.

Om nou di hèle gesprek letterlik te gé, is onmolik. Want fereers, dit was wel weer 'n mooi stille aand en en ons kon tamelik goed hoor by di skeur (waarop Henni met syn oor lê, en dan fer my sutjiis fertolk wat hulle praat), mar tog kon ons ni alles opfang ni. En dan is 'n Kaffer mar baing omslagtig oek. Daarom gé ek mar di hoofpunte fan ons befindings, Toen di 2 in di grot kom fluit een fan hulle 'n paar male, en kort daarna kon ons duidelik di stemme fan hulle 2 en fan di Molimo en fan di oue towerheks en fan nog 'n myd hoor (denkelik di dogtor fan di tower-

* Sambesia, bl. 37-41.

[p. 24]

heks). Dit befestig ons toen in di mening, dat di 2 grotte weerskante fau di rant onder in makaar loop; sodat di Molima en di towerheks in ferbinding met makaar is. Mar ons moes enkel op ons gehoor gaan, want dit was pik donker in di grot.

Di eerste loop hulle gesprek o'er Umsalomi. Hy fertel hulle hoe hy uitgeruik is; hoe ons hom beskerm het, en wat alles ferder gebeur is. Daaruit blyk toen onder andere, dat Umsalomi hiir by di Molimo syn kuns as dolos gooier en reenmaker geleer het, en di ander towerdokter wat fer hom uitgeruik het, di kom fan Soutpansberg, en het syn kuns by Majatji geleer. Toen was dit 'n hele redenasi: wi di sterkste en slimste is, di Molimo of Majatji, en 'n planmakery om di ander towerdokter by Umgabe weer te gaan uitwerk. Ons dog al dat di gepraat fer ons gen belang het ni.

Mar toen kom di fraag hoe Umsalomi fan ons af sal los kom, en hoe hy hom sal kan ferantwoorde by Umgahe, dat hy fer ons onder di kop ingebreng en alles gewys het. Daarop was di Molimo syn raad: hy moet mar met ons megaan tot by Tati en dan sal di boesman-kaffers fer ons in 'n ferkeerde rigting ly en tussen di grootwild breng. En dan sal ons di dag baing wild skiit. En di nag moet hy same met di 2 boesman-kaffers weg loop, en ons in di woeste feld in di steek laat. Ons sal dan nooit weer iits gewaar fan di Boesmans ni, en alle hoop opge om di berg Foera te kry en terruggaan na ons land toe. Umsalomi moet dan terug kom hiir na di Molimo toe, en hy sal dan fer hom ferder leer en sê hoe hy moet maak.

Dit was di hoofsaak fan hulle gesprekke. Di oue towerheks wou hê, hulle moes ons di nag fermoor, met behulp fan enige kaffers fan di kraal en dan haar halsband terug neem en al ons mooi goed oek. Mar di frees fer di meksims, - en Umsalomi het fas geglo dat ons rewolwers meksims was, - het di plan gou laat afkeur. Mar toen maak hulle plan dat Umsalomi later moet perbeer om di halsband fan ons af te steel, en weg te steek, en me te breng as hy terug kom.

Nadat di kaffers 'n ruk weg was gaan Henni en ek toen oek terug en gaan slaap.