Afrikaans, ons volkstaal. 71 theses, of stellinge, neergeleg en verklaar

Dertiinde stelling.

Wat sagtheid angaat het di Afrikaner in di uitspraak van Hollanse woorde, waar dit ver hom moeielik of hard was, di anstotelike letter versalt of weggegoi.

Wat andere seg.

Opmerkelik is wat Dr. Brill hiervan seg in syn Voorlesing o'er di Landstaal, reeds in Mei 1875 an Bloemfontein gehou. Uit die Voorlesing het ons al meermale angehaal en sal ons nog meer anhaal. Dr. Brill was di eerste man, uit di geleerde stand, wat in di eerste dage van di Taalbeweging 'n goeje woord ver ons gespraek het. En daar hy 'n gebore Hollander is, wat mar min kans had om in met rondreis en op

[p. 34]

andere manire veel met Afrikaners in anraking te kom, getuig dit van 'n skerpe waarneming, dat hy toen reeds soveel opgemerk het. Hiir is wat hy op di punt seg (angehaal uit Gesk. van Afrik. Taalb., bl. 34): -

‘Maar niet alleen in de vormen van verbuiging en vervoeging wordt alles vereenvoudigd, alle moeilijkheid vermeden of weggenomen; ook in de uitspraak, waar die eenigzins moeilijk of hard scheen, werd de aanstootelijke letter verzacht of verwijderd.

Zóó met de voor de meeste buitenlanders moeilijk uit te spreken g klank, die aan 't eind, zoowel als in 't midden der woorden verdwijnt, alléén bij 't begin behouden wordt. Daarom wordt 't Hollandsche wagen hier: wa, dragen, dra, krijgen, kry, zeggen, zê, negen, ne'en. Zoo wordt de ch, de harde keelklank, evenals in 't Friesche dialekt, achter de s als k uitgesproken; schoon wordt skoon, schip skip, schrijven skrywe; verschrikkelijk verskrikkelyk. Zoo wordt ook de zachte v tusschen twee klinkers niet meer gehoord; of tot w verzacht, overal wordt oorals, daarboven daarboo; schrijven, gelijk wij reeds zagen, skrywe. Zoo hooren wij dus 't Hollandsche morgen avond hier, met weglating van g en v, klinken als: morre aand.’

Wat ons tot bevestiging hiir by voeg

is ni veel ni. By di voorbeelde kan nog vele gevoeg worde. Mar wat veral veel bydraag tot di sagtheid en vloeibaarheid van Afrikaans is dat ons di n an di end van di werkwoorde (onbepaalde wys) en van di selfstandige naamwoorde (meervoud) weglaat, sodat di woorde op klinkers uitloop, byv. klanke ver ‘klanken,’ woorde ver ‘woorden,’ sterwe ver ‘sterven,’ gelowe ver ‘gelooven,’ worde ver ‘worden,’ ens.

Mar ver 'n geoefende gehoor en 'n onpartydige oordeel is dit genoeg om 'n stuk te hoor lees in Afrikaans en in Hollans, of imand te hoor praat in Afrikaans en in Hollans, om dadelik o'ertuig te wees, dat onse taal veul sagter en vloeiender is.