Afrikaans, ons volkstaal. 71 theses, of stellinge, neergeleg en verklaar

Sesde stelling.

Di vaste wet deur alle tale in alle eeuwe gevolg is vereenvoudiging, deur wegwerping van hinderlike buigingsvorme en uitgange, waardeur di taal bruikbaarder word ver gemaklike uitdrukking van gedagtes. Op di maniir is di germaanse tale veul eenvoudiger as di oue Indo-germaanse taalstam waaruit hulle gespruit is; en is Hollans weer eenvoudiger as Duits, en Engels as Hollans, sodat Engels amper gen buigingsvorme o'ergehou het ni.

Wat andere seg.

Ver di stelling is soveul getuige, dat ons amper ni weet wi op te roep ni.

‘Diezelfde Professor Max Müller leert ons dat, wanneer men van taal spreekt er eigentlijk geen onderscheid gemaakt kan worden tusschen groei of ontwikkeling en verval, zoodat men zeggen kan, dat de hoogst ontwikkelde Europeesche talen van den tegenwoordigen tijd eenvoudig door voortdurend verval uit eene rijke en volle oorspronkelijke taal zijn ontstaan, welke in overouden tijd door de voorouders der Europeesche volken, de Aziërs, gesproken werd. Nu gaat het niet aan, het Hollandsch of Engelsch b.v. als een soort van model- of standaardtalen te beschouwen en op 't Afrikaansch, dat als een eigenaardig vervallen tak van 't Hollandsch aan te merken is,

[p. 18]

neêr te zien, wanneer men weet dat het Hollandsch en Engelsch evenzeer vervallen vormen van den Germaanschen stam zijn, beide, maar vooral 't Engelsch, door wrijving met de talen van vreemde veroveraars zóózeer afgesleten, dat het geene noemenswaardige grammatische vormen heeft overgehouden.’

‘Zulk een weelderige plant is de taal der Vedo's, de Heilige Boeken der Oude Indiërs, met haren rijkdom en volheid van vormen. Maar in den loop der eeuwen zien wij langzamerhand dien rijkdom afnemen, die volheid als 't ware inkrimpen. 't Grieksch, 't Latijn, 't Gothisch, 't Duitsch zelfs mogen ons nog rijk in vormen schijnen, met 't oud-Indisch vergeleken, zijn zij reeds verarmd en 't Hollandsch is alweder armer dan 't Duitsch, terwijl 't Engelsch, wat Grammatische vormen betreft, een beeld van naakte armoede mag genoemd worden.’ - Prof. Brill, in Geskiedenis van di Afrik. Taalbeweging. bl. 30, 31.

‘Di eerste en belangrikste beginsel, wat ons moet opmerk, di een wat di grondslag uitmaak van amper alle klankveranderinge in 'n taal, is di neiging om di uitspraak makliker te maak ver di spreker, om 'n makliker in plaas van 'n swaarder klank of verbinding van klanke te stel, en heeltemaal ontslage te raak van wat onnodig is in di woorde wat ons gebruik...

Dis te meer nodig, dat ons kennis neem van di ontbindende en verwoestende werkings van di strekking, omdat onse Engelse taal, meer as alle andere beskaafde tale op di hele aarde, di een is waarin hulle di diipste en mees verwoestende veranderinge gemaak het...

Di oue taal waarvan Engels di verre afstammeling is het syn naamwoorde, selfstandige en byvoegelike, verbuig in 3 getalle, elkeen met 8 naamvalle.’ - Whitney, Language and its Study, bl. 69, 74-77.

En wat het Engels nou nog hiervan o'ergehou? Hoor wat seg Max Müller: ‘Wat nou taalkunde kan genoem worde in Engels is weinig meer as di uitgange van di twede naamval enkelvoud en di eerste naamval meervoud van di naamwoorde, di trappe van vergelyking en 'n klein bitji van di persone en tye van di werkwoorde.’ - 'n Ryke taalkunde! Ni veul meer ni as 'n s, n, r, t en d!

Whitney geef hiervan uitvoerige voorbeelde, wat aantoon hoe byv. in di werkwoorde di verbuigings afgeslyt het; of iwers in di verbuigings was vroeger di voorna amwoorde samegesmelt met di werkwoorde en nou is hulle later daarvan afgeneem en word hulle apart gebruik.

[p. 19]

Byvoorbeeld eers het hulle geskrywe soos ons hier angeef: -

Oue Engels.	Nuwe Engels.	Afrikaans.
lagamasi.	We lie.	Ons lieg.
lagatasi.	Ye lie.	Julle lieg.
laganti.	They lie.	Hulle lieg.

Nou siet elkeen, dat di werkwoord self in Engels en Afrikaans ni verbuig worde ni, dit bly mar in Engels lie en Afrikaans lieg. Mar wat is nou eintlik di uitgange masi, tasi, nti? Dis nix anders as di oue vorme van di voornaamwoorde wat an di werkwoorde vasgesmelt geskrywe werd: masi is ‘ek en jy’, dus ons; tasi is ‘hy en jy’, dus julle; en nti is hulle. En wat het di taal dus in bruikbaarheid verloor? Niks. Veeleer gewen, want dis makliker om te skrywe, te lees, en te verstaan, soos dit nou apart geskrywe word.

Wat ons tot lering hier by voeg.

Max Müller, Spalding, Grimm, Whitney, Dr. Brill, julle kan almal kom skool gaan by di geleerde teenstanders, wat Afrikaans verfoei omdat dit ni net soveul, en ni diselfde buigingsvorme het soos Hollans ni!