|
| |
| |
| |
11 It krûkje
Krekt twa ieuwen foar't Rienk Bockema, sa siik as in hûn, foar de muorren fan Jeruzalim stie, holden de moslims ûnder lieding fan Saladin dêr har yntocht. Se hiene de krúsfarders foargoed ferdreaun út wat sy neamden Al Koeds, nei Mekka en Medina har tredde hillige stêd. Dêrútwei wie de profeet Mohammed nei de himel fearn. Dêr stie de Koepel fan de Rots en de Al Aksa moskee, de moskee dy't de Timpeliers, ien fan de kristlike ridderoarders, oant 1187 as kleaster tsjinne hie. Dy foar moslims hillige gebouwen hiene de krúsfarders mei tsjokke lagen fan har eigen leauwen beklaaid en benei twa ieuwen brûkt om de Heit, de Soan en de Hillige Frouwe te earjen.
Mar no wie der in kear kommen. Saladin siet op 'e troan yn it Hospitaal, it eardere kleaster fan de Johanniters, de oare ridder-oarder yn Jeruzalim. Hy naam glimkjend de lokwinsken fan syn folk yn ûntfangst. Guon koene amper prate en gûlden fan blydskip, no't se einlings wer yn de stêd fan har foarfaars wiene.
De djihaad, de hillige oarloch, dy't laat hie ta de oerwinning, wie oer. Mar Saladin wist dat no de tiid kommen wie om in oar soarte fan djihaad te fieren, in striid dêr't de profeet ek ta oproppen hie: ‘Nei it weromkommen fan it slachfjild moatte wy ús keare fan de lytsere nei de gruttere djihaad, de wichtige en drege striid om rjochtfeardichheid yn ús eigen mienskip en yntegriteit yn ús eigen hert te bewurkjen.’
Dy wurden stiene Saladin yn hert en hannen. Hy hie altyd ree west om de wapens del te lizzen, as de krúsfarders dat ek diene. En de tsjinstanners dy't him yn 'e hannen foelen, hied er myld behannele.
No't er yn Jeruzalim hearske, soed er fan de stêd in plak meitsje dêr't moslims, kristenen en Joaden yn frede libben.
| |
| |
Dat wie yn it jier 1187, yn in foar de moslims opgeande tiid: de freugde fan de oerwinning, de restauraasje en nijbou fan moskeeen, kleasters, skoallen en pensjons en de opbloei fan it godstsjinstige libben.
Mar yn de fjirtjinde ieu kaam der in kear. It ryk fan de moslims ferswakke en de sultans fan dy tiid koene net yn it skaad stean by harren foargonger Saladin. Geregeld foelen binden bedoeïnen Al Koeds oan, ferjagen de ynwenners en namen mei wat fan har gading wie. Boppedat sloech yn de midden fan dy ieu de pest ta en ware as stille moardner twa jier lang yn de stêd om. Yn dy tiid fan delgong bekuolle de ferhâlding tusken moslims en kristenen en sloech de wifeljende frede om yn fijânskip. Allinnich de Joadske mienskip, dy't wachte op it útkommen fan de belofte fan in eigen stêd en lân, libbe yn betreklike rêst ûnder de folgelingen fan Mohammed.
Súdlik fan Jeruzalim, op 'e berch Sion, lei it kleaster fan de Fransiskanen, dy't om ende by 1300 de grûn om de Sionstsjerke hinne yn eigendom krigen hiene. Sy joegen pylgers ûnderdak en beskôgen it as ien fan har plichten om de fromme frjemden troch de strjitten te lieden en harren op 'e hillige plakken te bringen. En wylst se dat diene, fergrutten se de leafde foar de tsjerke en blaasden tsjin de moskee it fjoer fan de haat oan.
Yn datselde kleaster waard Rienk Bockema wekker út in donkere djipte, dêr't de beide lêste dagen yn fersonken liken. Doe't er besocht te sjen wêr't er wie, skynde it ljocht, dat troch in heech rútsje yn de sel streamde, him yn de eagen. Yn syn baarnende holle kloppe it as in hammer, tagelyk spile de mage op. Hy kokhalze mei lange úthalen, mar der kaam allinnich mar slym. Mei de mouwe fan it himd fage er de lippen ôf, earst doe fernaam er dat se him útklaaid hiene. Hy lei op in brits mei in tinne tekken oer him hinne; oer in bankje nêst it bêd hongen syn klean, dêrunder leine de reistassen.
| |
| |
Oan de grize muorre foar him hong de lijende Kristus oan it krús. Hy seach der lang nei en sûnder erch naam er deselde hâlding oan: de holle op it rjochterskouder, de earms fansiden en de fuotten oerinoar hinne. De tonge lei him as droech lear yn de mûle. Wie dit de ein fan syn lijenswei, dy't er oant yn Jeruzalim folge hie?
Doe't de doar efter him iepen gong, besocht er syn earms werom te lûken, mar dat slagge net sa gau. Oer him hinne foel it skaad fan in muonts. Hy hie in wazemjende beker yn de iene hân en in doek yn de oare.
‘Jezus Kristus,’ flústere er.
Hy knikte earst nei it krusifiks en bûgde doe oer Rienk hinne. Stadich tearde er de wiete doek iepen oer dy syn klopjende holle, lei de hân derefter, tilde him hoeden op en brocht de beker nei syn droege lippen.
‘Waarm opdrinke,’ sei er.
De slok soere drank baarnde him yn de mûle, skrynde troch de kiel hinne en like syn lege mage alhiel te foljen. Hy kokhalze wer, diskear gjalpe der read focht út 'e mûle.
‘As Kristus,’ sei de muonts, wylst er it mei in tippe fan de wiete doek opfage.
Hy rûn nei it krusifiks, stiek de earm as in stôk de hichte yn en brocht de fingers byinoar, as kniep er yn in spûns.
‘Kristus dronk en spuide it ek wer út,’ sei er sêft.
Doe trune er Rienk oan om wer te drinken. De drank wie wat ôfkuolle en bleau no yn de mage. De holle spile ek net mear sa op as earst.
‘Wêr bin ik?’ frege er.
‘Dêr't in fromme pylger wêze moat,’ sei de muonts, ‘teplak.’
‘En de oaren?’
De muonts loek oan de skouders.
‘Hjir is inkeld plak foar fromme pylgers. Wat is dyn namme, myn soan, en wêr komst wei?’
| |
| |
‘Rienk Bockema... ridder fan Snits...’
Doe't de muonts him freegjend oanseach, heakke er ta: ‘Snits yn Fryslân.’
‘Hie 'k al tocht doe't wy dy yn it kleaster droegen,’ rôp de muonts optein, ‘watst yn dyn dwyltastân mompele hast, koe 'k heal en heal ferstean. Ik bin broer Gottlieb en ha myn oplieding hân yn in kleaster fan de Dútske Oarder westlik fan Bremen.’
Rienk knikte wurch en die de eagen ticht.
‘It is goed sa,’ sei Gottlieb, ‘jou dy no mar wer del.’
Gottlieb kaam alle dagen trije kear by Rienk Bockema yn de sel, naam griente en fruchten út 'e tún mei en liet him fan de krûdewyn drinke. Wylst er de ferswakke pylger fuorre, fertelde er mei glimmende eagen syn wiisheden. Hoewol't er al fier oer de tritich wêze moast, hie syn smel en glêd gesicht wat jongeseftich. Mar wat er sei, tsjûge fan in romme libbensûnderfining, deeglike kennis en leafde foar de natoer. Soms, as er oer moslims en Joaden prate, spatte er op, skeaten syn eagen fjoer en foel er fûl út.
Hy helle de sinne oan, dy't Rienk op 'e beide dagen fan syn reis nei Jeruzalim efterfolge en him úteinlik te pakken krigen hie. It grutste ljocht dat God oan de himel skepen hie, moast men net mei spotte. Wêrom't de Almachtige mei syn ljocht in fromme pylger troffen hie, lei no noch ferburgen yn de takomst. Mar as de muonts it foar it sizzen hie, soene de gleone pylken fan Gods grime in better doel troffen ha yn de harsens fan de moslims en... as de Joaden har net bekearden, koene sy ek rekkenje op in freeslike dea. Hie Kristus sels net sein dat Jeruzalim de ûndergong yn de mjitte gong? Dy profesije wie útkommen, want yn it jier 70 hiene de Romeinen de stêd mei de grûn gelyk makke.
In oare kear liet er him út oer de komst en de taak fan de Fransiskanen yn Jeruzalim. Sawat in ieu lyn hie paus Nikolaas IV, sels in Fransiskaan, de sultan tastimming frege oft in ploechje fan syn
| |
| |
meibruorren de katolike liturgy yn de Hillige Grêftsjerke fuortsette mocht. Dat waard tastien en sûnt dy tiid wiene de Fransiskanen de bewarders fan de kristlike tradysje yn de stêd, earst sûnder ynkomsten en sober libjend fan wat harren taskikt waard.
Yn 1300 kaam der in kear yn har situaasje: kening Robert fan Sisilië liet de sultan in slompe jild takomme yn ruil foar de Sionstsjerke, de Bertetsjerke en de Marije-kapel yn de Hillige Grêftsjerke, dy't de katolike kening de Fransiskanen ta ha woe. De sultan, yn dy tiid earder oerwûn mei jild as mei wapens, joech ta.
Sa libben trije mienskippen yn de earste helte fan de fjirtjinde ieu yn deselde stêd: moslims, kristenen en Joaden. Elke groep hie syn eigen territoarium en hillige plakken. Boppedat mijden se inoar as rudige hûnen, dat sa koe de wiffe frede bewarre bliuwe. Mar doe't pest en hongersneed de stêd troffen en berjochten oer bedrigings Jeruzalim berikten, sloegen de moslims ta. De kristenen krigen de skuld.
Gottlieb syn gesicht waard strak as fan in ridder dy't it gefjocht oangiet. Hy sykhelle djip en fertelde it ferfolch fan syn ferhaal striidfeardich en mei útset lûd: ‘Ik wie der yn 1365 sels net by, want doe krige ik as fjirtjinjierrige novise myn oplieding yn it kleaster fan de Dútske Oarder by Bremen. Mar de wurden fan it ferhaal dat se dêroer fertelden, stieken my as pylken yn it fleis, sa djip dat it like as hie ik it sels belibbe.’
Hy seach nei it krusifiks oan de muorre en flústere: ‘Jezus Kristus...’
Nei in amerij ferfette er: ‘It wie dus yn 1365 dat de Johanniters fan Rhodos in oanfal diene op Aleksandrië, wat grutte gefolgen hie foar de Fransiskanen yn Jeruzalim. Sy waarden troch de moslim-hûnen allegearre oanholden en opsletten yn de Hillige Grêftsjerke, op it plak dêr't earder Golgota wie.’ Wer glieden syn eagen nei it krusifiks en diskear klonk syn flústerjen as in gebed: ‘Jezus Kristus, jo lijen wie foar harren in foarbyld.’
It duorre diskear langer foar't er wer begûn: ‘De Fransiskanen
| |
| |
wegeren doe te iten en te drinken om sa it lijen fan Kristus nei te folgjen. It moatte freeslike dagen west ha: fromme muontsen dy't de wrâld it boadskip fan leafde brochten, opsletten troch heidenen dy't de leafde fan Kristus haten. Mar der wie ien treast: de finzenis wie tagelyk har feilich hûs, nammentlik de Hillige Grêftsjerke, dêr't Marije har lijen gûlend oanseach.’
Doe't der in stilte foel en Gottlieb it gesicht wer nei it krusifiks kearde, fearre Rienk Bockema op. Der kamen bylden fan lang lyn by him boppe: de kapel fan it Sint Odulfuskleaster by Starum, dêr't de stoarm om hinne raasde en it seewetter tsjin de muorren batste; de Hillige Frouwe dy't, as frou en mem tagelyk, op him delseach mei in antlit, wiet fan triennen; se hie gûld om't se yn gefaar wie en miskien ek wol út meilijen mei him.
‘De Leave Frouwe gûlde ek om my,’ sei er.
Gottlieb knikte stadich: ‘Wis, se gûlt om elkenien dy't ûnskuldich lijt en hat har triennen ek rinne litten, doe't Rienk Bockema hjir op stjerren nei dea yn de sel lei. Seinige is har namme, om't hja genêzing jout oan de frommen! Mar wy moatte no werom yn de tiid. Ik hie it oer de muontsen dy't yn de Marije-kapel treast fûnen by de Frouwe. Sy fagen de hillige triennen fan har antlit mei de wite doeken fan it alter, leine dy op 'e eigen eagen en wachten sa op 'e dea. Nei't fjouwer fan de bruorren de geast jûn hiene, diene de moardners de tsjerkedoar iepen en lieten de oare muontsen gean.’
‘Wat is der mei dy doeken bard?’ frege Rienk.
Gottlieb skodholle, wylst út syn hiele hâlding in fuleindige haat tsjin de moslims spriek.
‘No net,’ sei er, ‘dêr ha wy it noch oer.’
It duorre trije wike, doe wie Rienk Bockema wer by steat om te rinnen. Hy makke geregeld in kuier troch de kleastertún, wylst Gottlieb him ynwijde yn Gods wûndere skepping: de hege palmen dy't de gleone pylken fan de sinne kearden, de ferskillende
| |
| |
krûden dy't it sike lichem wer yn lykwicht brochten en de fûgels dy't God lof ta songen fanwegen dit paradys oan de súdlike râne fan in stêd dy't ûnder it jok fan de fijân suchte. Sa wiene de muontsen, yn neifolging fan har stichter Fransiscus fan Assisi, ferbûn mei alles wat op 'e ierde libbe, preke Gottlieb.
Doe't Rienk fielde dat er foldwaande oansterke wie om syn plicht as pylger te ferfoljen, frege er oft Gottlieb him nei it plak bringe woe dêr't Kristus oan it krús slein wie. De muonts knikte.
‘Wy sille Kristus neifolgje,’ sei er.
Se rieden op ezels by de eastlike kant fan de stêd lâns om it ferhaal fan Kristus yn de djipte fan de siele te fielen, sa't de muonts sei.
It hie efkes duorre, foar't Rienk de skonk oer de ezelsrêch skood hie. Hoewol't it al jierren lyn like dat er eastlik fan Jaffa nei it noarden ôfslein wie, stie it foarfal mei de âlde ezel, dy't in ingel sjoen hie, him noch klear foar eagen. Mar doe't Gottlieb syn eigen ezel freonskiplik op 'e hals kloppe, it dier broer neamde en sei dat Kristus de ezel útkeazen hie foar syn yntocht yn Jeruzalim, ferlear Rienk syn hoedenens. En sa rieden se nêstinoar by de berch Sion del nei it noardeasten.
‘Dêr steane de fuotstappen fan de Hear,’ sei Gottlieb en hy wiisde nei de Siloam-boarne, ‘dêr hat in bline man troch Him it ljocht yn de eagen krigen.’
Hy tsjutte ek it plak fan de timpel oan, dêr't no de Al Aksa moskee en de Koepel fan de Rots stiene.
‘Oan de ein fan de tiid, en dy is net fier mear,’ sei er mei útset lûd, ‘sil Kristus de moslims dêrwei reagje, sa't er dat ek mei de keaplju dien hat.’
Noardlik fan it eardere timpelplein rieden se de stêd yn, troch wat earst de Jerichopoarte hiet. Gottlieb rjochte de rêch en seach as yn triomf om him hinne nei it beweech fan ynwenners en frjemd folk, pylgers en keaplju.
| |
| |
‘Sa hat de Hear it jubeljen fan it folk oanheard, doe't er op in ezel de stêd ynried,’ woed er ha.
Doe't de strjitte in skerpe bocht nei lofts makke, hold Gottlieb yn, stapte ôf en betsjutte Rienk dat se fierder rinne soene.
‘Wy binne no op 'e lijenswei fan Kristus en sille behalven it hosanna ek de swiere gong nei it krús belibje,’ sei de muonts.
Hy bûgde de holle en fierde de ezel oan de leie efter him oan. Rienk, dy't wurk hie om him by te hâlden, waard hinne en wer slingere tusken de drokte op strjitte en de gefoelens fan devoasje en skuld dy't troch him hinne weagen. Hjir rûn er op itselde plak dêr't Kristus de dwersbalke fan syn krús droegen hie; hjir tôge er mei it krús fan syn eigen libben, de skuld fan syn driften, it lijen dat er oaren oandien hie, yn en bûten de eigen húshâlding.
Ynienen botste er tsjin de ezel fan Gottlieb, dy't ûnferwachts stean bleaun wie. De muonts seach mei ôfgrizen nei it tafriel dat him ôfspile oan de lofterkant fan de strjitte. In keapman hufte mei in stôk op syn ezel om. It bist, dat wegere noch ien poat te fersetten, hie de kop foardel en drukte him mei de sydkant tsjin de muorre oan. Nei't in pear helpers de skouders tsjin de efterein set hiene, skeat it bist ûnder in kleiend balten foarút De omstanners jûchheiden en dreaune de ezel mei klappen en stompen fierder troch de strjitte.
‘Heidenske hûnen dy't in skepsel fan God ôfseamje,’ systere Gottlieb.
Hy hie de hannen ta fûsten makke en kwitste fol ferachting op 'e grûn. De haat dy't dêrút spriek, ferdreau de djippe gefoelens fan Rienk en rôp syn eigen ferachting foar de heidenen wer wekker. Hy seach dat Gottlieb syn eigen ezel oer de hals streake en rjochtop hastich fierder rûn. Fan it folgjen fan de lijenswei wie gjin sprake mear.
Fol bewûndering liet Rienk Bockema de eagen glide by de koepels, dakken en toer fan de Hillige Grêftsjerke lâns. Hoefolle
| |
| |
tsjerken hied er yn syn libben al net sjoen? Doe't yn syn jonges-jierren Snits it middelpunt fan de wrâld like, wiene foar him de Martinustsjerke mei de trije tuorren en de kapel fan de Johanniters op it Noard de iennige plakken fan Gods heil. Letter hied er de tuorren en tsjerken fan Stamm, Londen, Rhodos en it lêste jier fan Speyer en safolle oare stêden op syn pylgerreis sjoen. Mar de tsjerke dêr't er no foar stie, wie oars, folslein oars. Hjir wie it wiere middelpunt fan de wrâld, it plak dêr't ierde en himel inoar rekken. Dit moast it mystearje wêze, dêr't er oan de ein fan syn pylgerreis yn opnommen wurde soe.
‘Hjir de ezels mar,’ sei Gottlieb.
Hy pakte it tou fan Rienk oan en bûn de bisten oan deselde ring yn de muorre, om't alle oare plakken al beset wiene. De muonts wie hastich en rûn mei grutte stappen nei de haadyngong oan de súdkant, dêr't pylgers inoar fuortwrotten om deryn te kommen.
‘It is drok,’ sei er, ‘as dy moslim-hûnen Gods skepsels joegen wêr't se rjocht op hawwe, dan hiene wy hjir al folle earder west.’ Hy die de hannen gear foar it gesicht en sei tsjin Rienk dat er efter him oan komme moast. Doe begûn er lûdop te bidden: ‘Hear, meitsje sljocht it paad foar ien dy't jo neifolgje wol, dat der rom baan komt foar in ridder en strider tsjin de heidenen, hjir yn Jeruzalim en wêr't dy op 'e wrâld ek binne. Want wy libje oan de ein fan de tiid, in tiid fan triennen en toskeknarsen.’
It folk by de doar wiek fol ûntsach tebek, dat de muonts en ridder krigen firij paad om tusken de rigen troch de tsjerke yn te rinnen. Noch altyd liet de Fransiskaan syn gebed hearre mar no, yn de stilte fan de hillige romte, mei ynholden stim. Geastliken, yn deselde pij as Gottlieb, fierden pylgers by kapellen lâns, seagen glimkjend oer it skouder en knypeagen inoar ta. It joech Rienk in fijemd gefoel, efkes mar, doe seach er it as in foarrjocht dat hy de iennige wie dy't in gids foar himsels hie.
Se sloegen twa kear rjochtsôf en stiene ynienen foar in krús, dat heech boppe har opriisde.
| |
| |
‘Jezus Kristus,’ sei de muonts.
Hy wiisde nei de hoeke fan de kapel, dêr't in lange stôk mei boppe-oan in spûns stie.
‘Kristus dronk út 'e spûns, mar spuide de soere wyn wer út,’ sei er.
Rienk Bockema hie no ek de hannen gear en wylst er fol devoasje nei it antlit fan de lijende Kristus stoarre, besocht er de nammen út te sprekken fan harren dy't er tekoart dien hie. Mar sy ferdronken yn de see fan syn gefoelens.
‘Dat wie dan Golgota,’ sei Gottlieb.
Hy draaide him om, begûn op 'e nij syn ritueel en rûn dwers troch de mannichte hinne dy't yn it skip harke nei it sjongen fan de koarmuontsen. Doe't Rienk wifele, om't er rekke waard troch de harmony fan stimmen, dy't liken op te klimmen nei Gods troan en himsels opnamen yn it mystearje, loek Gottlieb him út 'e drokte wei.
‘Wy moatte fan de gelegenheid gebrûk meitsje,’ sei er, ‘it treft dochs net sa min.’
Hy wiisde nei in kapel dêr't de lêste pylgers, oanlutsen troch it sjongen yn it koar, útrûnen.
Efter it alter stie de Leave Frouwe, wylst se opseach nei in leech krús op 'e rjochter muorre. Op it bleke antlit lei de tragyk fan de tsjinstelling dy't Rienk earder sjoen hie, mar noch nea sa útdruklik. It wie de tragyk fan it fertriet en de leafde, it fertriet om it lijen en de leafde dy't it lijen úttilde boppe de ierde en feroare yn lok. En ynienen wist er dat dit it mystearje wie dêr't al syn skuld yn oploste.
Hy liet him as in bern troch Gottlieb by de earm nimme en nei de knibbelbank foar it alter bringe. Hie de muonts fernommen dat er oandien wie?
‘Knibbelje en bûch de holle op it plak dêr't de mem fan God om fjouwer muontsen gûld hat,’ sei er.
Rienk die wat him hjitten waard en doe't it fertriet en de leafde
| |
| |
gearrûnen, naam de Hillige Frouwe him op, lykas hysels har byld yn it Sint Odulfuskleaster yn de earmen nommen hie, en sy fierde him as har soan mei nei in plak tusken ierde en himel, dêr't er foar in amerij it suvere lok belibbe.
Doe't er de eagen wer iepen die, stie Gottlieb foar him. Yn syn rjochterhân hied er in wite doek, dêr't er mei iepen mûle nei seach. Mei de fingers fan de lofterhân taaste er hoeden oer in tear yn de midden.
‘It is sa,’ mompele er.
Doe't Rienk him freegjend oanseach, wiisde de muonts nei it antlit fan Marije.
‘Ik wist it al op it stuit dat wy de ridder út Snits it kleaster yndroegen, Hillige Frouwe, Jo binne mei him begien.’
‘Hat se... gûld?’ stammere Rienk.
Gottlieb knikte en wylst er noch altyd nei Marije seach, sei er:
‘Seinige binne Jo, Leave Frouwe, want Jo jouwe sin oan it libben fan de ridder fan Snits mei in bysûndere opdracht.’
Doe't it sjongen ophold en it rûzjen fan stimmen en skufeljen fan sandalen dêrfoar yn it plak kamen, kearde de muonts him nei Rienk.
‘Kom,’ sei er, ‘wy moatte hjirwei, foar't de oare pylgers komme.’
Hoeden tearde er de doek op en skode dy ûnder syn pij.
Rienk Bockema doarme noch in pear kear allinnich troch Jeruzalim, mar om't de ekstaze fan syn earste besite oan Marije, net weromkaam, waard er ûnrêstich. Dat gefoel waard noch fersterke troch de ûnmacht foar de moslims oer. Wat moast er oan mei de haat dy't Gottlieb him as in bittere drank yngetten hie? Hoewol't er geregeld nei de gurle griep, as er seach hoe't de heidenske hûnen de strjitten behearsken, koed er tsjin sa'n oermacht allinnich net op.
Hy begûn him ôf te freegjen wêr't Jakob en Ygo keard wiene en
| |
| |
bleau mei sin op 'e drokste punten stean om in glim fan har op te heinen. Ien kear miende er dat er de skipper seach, op in ezel, tichtby de Hebronpoarte. Hy wie weidûkt yn in gloppe en makke him dêr in skoftke letter poer oer: in ridder dy't op 'e flecht gong foar in kristen, om't er syn hierde ezel by Jaffa kwyt rekke wie! Hy skamme him dêrfoar en it boaze syn eigen ûnmacht noch mear oan.
Dy deis sei er tsjin Gottlieb dat er werom woe nei Snits. De muonts knikte freonlik en frege oft er efkes wachtsje woe. Doe't er weromkaam, lei er Rienk fertroulik de hân op it skouder en brocht him yn de bibleteek. It wie de earste kear sûnt syn stúdzje by broer Martinus yn it Johanniter kleaster dat er wer yn in romte mei lesseners en boeken kaam. Hy seach mei grutte eagen om him hinne. Noch nea hied er safolle kasten mei folianten byinoar sjoen. Mei ôfgriis tocht er werom oan de katedraal fan kennis dêr't broer Martinus it oer hân hie. Soed er nochris, no troch Gottlieb yn it Fransiskaner kleaster, rûnlaat wurde troch sa'n kenniskatedraal, dêr't er him alhiel net yn thúsfielde?
Gottlieb stie by in lessener en wonk him. Op 'e skeante lei in blêd perkamint. Under in tekst dy't Rienk net lêze koe, stiene getallen.
‘Dit is it bewiis datst as pylger yn Jeruzalim west hast, Rienk Bockema,’ sei de muonts. ‘Nim it mei nei Snits en bewarje it as in skat, want it befettet ek dyn opdracht.’
Hy liet de wiisfinger by de getallen lâns glide en sei: ‘Yn 1099 jagen de krúsfarders de moslim-hûnen út Jeruzalim. Yn 1187 wie it de moslim-hûn Saladin dy't de Hillige Stêd wer ynnaam.
Yn 1291 hawwe de moslim-hûnen Akko, it lêste bolwurk fan de kristenen, ferovere...’
Hy wachte in amerij en yn dy stilte wie it tsjilpen fan fjochtsjende mosken dúdlik te hearren. It stof dat de fugels omheech dwarrelen, bleau in telmannich foar it finster hingjen.
‘Sels Gods skepsels witte dat it derop oan komt,’ sei Gottlieb,
| |
| |
‘...yn 1387 kaam Rienk Bockema, ridder fan Snits, nei Jeruzalim.’
Om't de muonts de spanning ta it uterste opfierd hie mei as klimaks it neamen fan syn namme, koe Rienk him net langer ynhâlde.
‘Wat moatte dy getallen derby?’ rôp er.
‘De jiertallen dy't ik neamd ha, lizze ticht by in ieuwikseling... 1100... 1200... 1300...’
Doe draaide de muonts it gesicht nei Rienk en ferfette: ‘En 1400, noch trettjin jier... fjouwer muontsen binne de hongerdea stoarn, witst noch? Wolno, God jout ús noch trettjin jier de tiid om de striid tsjin de heidenen te fleren en de fjouwer muontsen te wreken. En wa't him net bekeart, sil op 'e jongste dei op in freeslike wize om it libben komme. Mar kristenen en bekearde Joaden sille út alle fjouwer wynstreken...’
Hy swei efkes en sei doe: ‘Hearst it goed? Fjouwer, sei ik... sy sille út 'e fjouwer wynstreken yn it jier 1400 nei Jeruzalim komme, dêr't God de Heit, Kristus de Soan en de Hillige Frouwe as Mem foar ivich regearje sille.’
Hy bûgde oer it perkamint hinne en lies: ‘Rienk Bockema, ridder fan Snits, kriget yn it jier 1387 fan de Hillige Frouwe de opdracht om, wêr't er op 'e wrâld ek komt, heidenen te bekearen ta it leauwen yn it krús fan Kristus.’
Wylst Gottlieb syn takomstige taak foarlies, fernaam Rienk dat it hert him yn de kiel bûnze.
Hy frege stammerjend: ‘Wêr soe ik soks dwaan moatte?’
‘Der komme wat langer wat mear ôffalligen dy't har eigen goare driften folgje,’ antwurde de muonts. ‘Lêstendeis fertelde in pylger út Litouwen dat in reboeljeskopper dêr... hiet er net Witold... Kristus de rêch takeard hie en it folk oansette om te knibbeljen foar heidenske goaden. My tinkt in krústocht nei Litouwen is foar in Snitser folle koarter as in pylgerreis nei Jeruzalim.’
Hoewol't Rienk it net wist, knikte er, djip ûnder de yndruk fan
| |
| |
syn nije opdracht. Dochs kaam de twivel, dy't him fan syn fyftjinde jier ôf geregeld bekroep, wer boppe.
‘Mar ik ha sels... ek faak de driften fan it lichem folge,’ mompele er.
Gottlieb pakte in fear fan de lessener, dipte dy yn in koker en wachte efkes.
‘In ôflaat is fansels net om 'e nocht,’ flústere er.
‘Ik ha it der dûbel en dwers foaroer,’ sei Rienk beret.
Wylst de muonts skreau, mompele er: ‘De Leave Frouwe hat mei har triennen de sûnden fan Rienk Bockema ôfwosken.’
Doe helle er in krûkje ûnder de pij wei, die de koark derôf en hold it Rienk foar.
‘Lokkich is hy dy't har triennen oanreitsje mei...’
Hoeden stiek Rienk in finger troch de hals oant er wat wiets fielde.’
‘De doek,’ flústere er.
Foar de twadde kear wied er opnommen yn it mystearje fan har leafde en om't er dat gefoel foar altyd fêsthâlde woe, frege er: ‘De doek... it krûkje... jou it my asjeblyft mei...’
Mar Gottlieb skodholle glimkjend.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd