|
| |
| |
| |
2 De do
Oan wjerskanten fan de ikehouten stoel yn de hearekeamer baarnde in kears, hoewol't it ljocht fan de sinne, dat noch krekt oer de dakken fan it Kante Plein striek en rjocht troch it finster foel, de hiele romte folle. De útsniene einfûgel op 'e hege rêchleuning, symboal fan libben, lei in triljende glâns op, as fleach er krekt op út it wetter fan de Hookslinke. Oan beide kanten fan de lange tafel stiene twa lytsere stuollen, ornearre foar leden fan it stedsbestjoer, gildemasters en heareboeren. Oan de koarte kant fan de tafel by it finster stie gjin stoel, as moast it útsjoch op it Kante Plein frij bliuwe foar de hifkjende eagen fan de machthawwer.
Rienk Bockema siet oan de lange kant fan de tafel mei de rêch nei de bline muorre en it sicht op 'e doar. It wie itselde plak dat Reynke Donia har soan yndertiid wiisde, nei't se him mei Wike Lolles op it Kante Plein begluorke hie. It ferwyt dat er him mei in famke út it sljochtweihinne folk ynliet, hie flymjend skerp west. Wylst syn heit mei de Johanniter kommandeur yn berie wie oer in famyljekapel yn de kleastertsjerke, rûn hy mei de earste de bêste faam op strjitte. Se hie him útmakke foar in ûntankber skepsel, want de kapel wie ommers nei de dea ek bedoeld om te bidden foar syn eigen sieleheil.
Nei't Rienk sels de beide kearsen oanstutsen hie, wied er mei opsetsin op dat plak oan de fierste kant fan de tafel sitten gongen, net om't syn mem it him doedestiids wiisd hie, mar fanwegen it sicht op 'e doar. Strak, as se thúskaam fan it hynsteriden, soe se yn de iepening stean en dan woed er op datselde stuit har gesicht sjen en hifkje wat er fan har ferwachtsje koe. Mar earst glieden syn eagen nei de lege stoel mei de fleanende ein.
‘Ik hie it witte kinnen, heit,’ sei er sêft.
| |
| |
‘Der wie doe foar dy ommers in heger doel, Rienk.’
‘Mar dochs...’
‘Hoe is it gongen?’
‘Ik ha, sa't heit it woe, foar de hillige tsjerke striden.’
‘En hast it libben fan frou en bern sparre?’
‘Ik ha gjin ûnskuldich bloed oan de hannen.’
‘Dan is it goed.’
‘De kening fan Ingelân hat my ta ridder slein, heit.’
‘Sjoch ris oan, in echte ridder as opfolger.’
‘Mar wa wurdt myn eigen opfolger?’
‘Bot wie dochs swier, foar't ik stoar?’
‘It is in famke wurden...’
Doe't er fuotstappen hearde, glieden syn eagen nei de doar, mar it lûd gong foarby. Hy draaide it gesicht nei it finster. Op it Kante Plein rieden twa ruters, mar Reynke Donia wie der net by. De sinne wie efter de dakken weiwurden en it skaad glied oer it plein de keamer yn. De kearsen ljochten ynienen klearder op.
‘In famke, seist. Hast it al yn de earms hân?’
‘It lit my kâld.’
‘En Bot dan?’
Hy wifele, doe mompele er: ‘As Bot net foar in opfolger soargje kin, sil ik der sels mei rêde.’
‘Bot is noch jong, yn de bloei fan har libben... hiel oars as doe mei jim mem... dat witst dochs?’
Hy knikte, mar it wie amper te sjen. It wie as woed er it ferhaal op 'e nij belibje en yndie hearde er it lûd fan heit, dat as út 'e fierte wei troch de skimerige keamer weage: ‘Jim mem hie noch graach in dochter ha wollen, om't se miende datsto nei myn kant skaaidest. In famke soe foar lykwicht soargje. Mar doe't de dea nei de berte fan it lytse ding klear stie om ta te slaan, fertoarre net allinnich har siel, mar ek de skurte. Se joech dy de skuld, want do soest har skurte mei dyn wylde bewegings skansearre ha. En fan dy dei ôf koe se dy amper mear yn har buert ferneare.’
| |
| |
Hy murk it ferskil op mei de earste kear doe't Bocke Doedinga it him ferteld hie. No prate heit rjochtút oer de geheimen fan beginnend libben, as tsjin in folwoeksene. En ynienen baaiden de fersteurde ferhâldings tusken mem en soan yn it felle ljocht fan it kleare begryp.
‘En heit dan?’ frege er hoeden.
‘Wat bedoelst?’
‘Ik soe nei heit syn kant skaaie, mar...’
Fierder doarst er net, mar it wie genôch, want Bocke Doedinga folle oan: ‘...dyn heit stie net oan dyn kant, bedoelst.’
Hy knikte en wachte yn spanning op wat komme soe.
‘Ik stie tusken jim mem en dy yn, alle dagen wer, en wylst sy de swierste liifstraffen foar dy yn it sin hie, oant faaks de dea derop folgje soe, stjoerde ik oan op 'e tuchtiging fan dyn siel yn it kleaster fan de Johanniters. Begrypst it no?’
En op 'e nij streamde it ljocht fan it nije ynsjoch nei it tsjustere ferline: de hannen fan Reynke Donia dy't drigen en sloegen, doe't er noch lyts wie, de bôge as wapen boppe har holle nei't se wurden krigen oer syn wegering om noch langer te learen en doe de straf yn it kleaster. It wie dus heit dy't him beskerme hie tsjin it geweld fan syn mem.
‘Sy gunde dus har eigen soan it ljocht yn de eagen net,’ sei er bitter.
‘It kaam fuort út har fertriet...’
‘Se hie my as in misdiediger opknoopje litten...’
‘Ik spriek rjocht yn Snits, jim mem net.’
‘Wa is no rjochter?’
It bleau stil.
‘Ik frege wat,’ sei er ûngeduldich.
Hy krige gjin antwurd, mar yn plak dêrfan hearde er: ‘Do wiest niis poer om't Bot dy gjin soan jûn hat. Jim mem hie graach in dochter ha wollen, ferjit dat net.’
Rienk skrille op troch fuotstappen. It wie de flugge driigjende
| |
| |
trêd dy't er daliks werkende, dêr't er as jonkje foar yninoar krûpt wie. En sûnder erch skode er op datselde stuit de stoel efterút. Hy seach strak nei de doar, dy't mei in swaai iepengong. De kearsflammen flakkeren wyld, lieten ljocht en skaad in telmannich troch de keamer weagje oant alles as by winterkjeld ferstive.
Reynke Donia stie as in stânbyld yn de doariepening, de lange donkere jûpe steatlik om it ranke liif, it kin justjes omheech as seach se oer him hinne.
‘Dêr wiest dus wer,’ sei se.
‘Ja,’ antwurde er.
It waard wer stil. Der lei in lege romte tusken harren, in driigjend swart gat, dêr't wurden foar weromskrillen. Bûten klonk it skrille skrassen fan krieën dy't rûzje hiene. Efter it finster hearske it tsjuster fan de nacht.
‘Jim heit is al twa jier dea,’ klonk it ferwitend.
‘Dêrom sit ik hjir,’ sei er.
Se kaam yn beweging en stapte diskear sûnder haast de keamer yn, gong op 'e hege stoel oan it haad fan de tafel sitten en rjochte de rêch.
‘Ik hie dy warskôge en dochs bist ôfset.’
Reynke Donia siet mei in strak gesicht tusken de twa baarnende kearsen, as in rjochter dy't de oanklacht swier ynset.
‘Ja,’ sei er, wylst er de eagen ta kniep, ‘heit hat my gean litten.’
‘In soan lit in heit net allinnich yn syn lêste libbensdagen.’
Sy spriek de wurden stadich út, mei útset lûd. De beskuldiging galme troch de keamer, stuitere tsjin de muorren en kaam mei de krêft fan in fûle swurdslach op him del. Hy fielde dat de grime syn bloed opswypke, syn rjochterhân skeat nei ûnderen en mei in gystene beweging helle er syn swurd boppe tafel. Sy skrille tebek en foar it earst yn syn libben seach er yn de opspalke eagen fan syn mem de deadseangst.
‘Jim mem hie graach in dochter ha wollen, ferjit dat net,’ klonk it yn syn heftich moed.
| |
| |
Hy klapte it swurd op 'e tafel en raasde: ‘Hjirmei hat de Ingelske kening my ta ridder slein en... en...’
Hy hime en doe't er de wurden fûn hie dy't sawol syn eigen posysje festigen as syn mem sparren, sei er sêfter: ‘...en wa soe hjir dan rjochter oer my spylje?’
Noch altyd siet Reynke Donia as ferstive yn de grutte stoel, de hânpalmen yn ôfwar nei him keard.
‘Ridder...,’ mompele se.
‘Ja, ridder,’ sei er.
Se knikte stadich, wylst har hannen op 'e skurte sakken, it gesicht ûntspande en eagen en mûle begûnen te glimkjen. Sa seach se him in amerij swijend oan en sei doe: ‘It is goed dat jongkeardels op krúsfeart geane.’
‘Dat hie 'k tocht,’ sei er, ‘en heit ek’
‘As Bocke Doedinga noch libbe, soed er grutsk op syn soan wêze.’
Se siet wer like rjocht op 'e stoel as earst, de eachopslach strak foar har út, it kin justjes omheech, de skouders nei efteren, de earms op 'e leunings.
‘En Reynke Donia?’ frege er.
Se draaide it gesicht nei him ta, earst fernuvere oer dy ûnferwachte fraach, daliks dêrnei wer mei deselde skynhillige glimk.
‘Wy sille it rjocht fan jim heit fuortsette,’ sei se op triomfantlike toan.
‘Wy?’ frege er.
‘Do en ik,’ sei se.
Rienk fielde op 'e nij dat it bloed him nei de holle jage en syn lea spanden. Hy bûgde oer de tafel, seach har rjocht yn de eagen en begûn sêft te praten as fertelde er in geheim: ‘Reynke Donia hat in beppesizzer, dochter fan Bot Sickinga. No sil einlings it lûd fan in famke troch de romten fan Rodenboarch klinke. Dat wie dochs de bedoeling, nei't ik as lytse jonge net oan de ferwachtings foldie?’
| |
| |
Hy wachte efkes, mar se wie te ferheard om antwurd te jaan. Doe kaam er oerein, pakte it swurd en sei: ‘Wy ruilje fan plak.’
Se stoareage him ferwezen oan.
‘Ut dy stoel wei!’ hiet er.
Se treau har triljend omheech en wankele efterút, nei de doar ta.
‘Ek goed,’ sei er, wylst er har plak ynnaam, ‘dêr mar efkes stean bliuwe.’
Se stie no mei de rêch tsjin de doar en wylst Rienk it swurd wer foar him op 'e tafel lei, ferfette er: ‘Allinnich ik sil it rjocht fan heit fuortsette. Bot en Hisse komme hjirhinne en sa wier as Rienk Bockema rjochter is fan Snits, sil er foar in manlike opfolger soargje, it twadde, tredde of safolste bern út 'e skurte fan Bot. En de beppe sil it te drok ha mei al dy beppesizzers om har yn te litten mei saken fan bestjoer en rjocht.’
De krêft fan syn wurden sloegen har grutskens del en ferbjustere stammere se: ‘Mar... de Snitsers binne de lêste tiid wend oan in frou...’
‘Snitsers wenne ek wol oan in ridder.’
Doe wiisde er nei de doar en mei de holle foardel ferliet Reynke Donia de hearekeamer.
De oare deis, de sinne wie al oer it heechste punt hinne, sloech Rienk Bockema de rjochterskonk oer de glêde rêch fan Swarte en liet him yn it seal sakje. De lange donkere mantel fan Bocke Doedinga, teken fan rjochterlike weardichheid, hong him rom oer de skouders, mar liet syn glimmende ridderspoaren frij. Wylst Boate Kammen, de eardere flechtling út Harich, de mantel rjocht skikte, bûgde Rienk nei him ta en sei mei in knypeach: ‘Swarte hie it minder treffe kinnen, Boate, do bist by de hynders better op dyn plak as tusken it soldatefolk fan Walle Galama. Wa wit skik ik dy nochris in pleats ta, want do soest sa goed wol buorkje as dy smjunt fan in Sjoerd Jongema.’
Boate syn eagen ljochten op en nei't er earst skrutel om him hin- | |
| |
ne sjoen hie, sei er suver flústerjend: ‘Reynke Donia is oars grut mei Jongema, se ried geregeld nei Abwert en de heareboer sels kaam hjir gauris troch de poarte.’
‘Heareboer,’ snúfde Rienk, ‘op kosten fan Rodenboarch kin elkenien dy namme drage.’
Hy sette Swarte oan en ried troch de efterpoarte de strjitte op. Mei rjochte rêch siet er op it hynder, heech boppe de hollen fan it folk dat op it plein rûn of yn de doariepening ferskynde.
Manlju en froulju leine it wurk del, bern seagen op fan har boarterij en allegearre draaiden it gesicht nei de nije machthawwer fan Snits. Yn de eachopslach lei mear as de gebrûklike ûnderdienigens by de opfolging fan in ferstoarne haadling; diskear strielen de eagen fan in oprjocht earbetoan foar de man dy't seeën befearn, heidenen bestriden en ridderspoaren fertsjinne hie. Wie it nijs fan syn weromkommen en wjerfarren net as diggelfjoer út ferskate rjochtings troch Snits rûn. Fan Abwert ôf, dêr't Sjoerd Jongema de nije haadling foarbykommen sjoen hie; út Goaiïngea wei nei't de krúsfarder it reisferhaal, op oanstean fan Fekke Sickinga, syn skoanheit, fertelle moast; en út Rodenboarch sels, dêr't de mûlen oerrûnen fan grutskens op 'e nije ridder.
Oeral wêr't it hynder yn oantocht wie, kaam it folk út 'e gloppen, stegen, huzen en wurkpleatsen. It seach by him op, bûgde de holle as er foarbygong en rôp him efternei dat hy as ridder it rjocht yn Snits heech hâlde soe en dat er lang libje mocht.
Rienk Bockema wist earst net wat er deroan hie. Hy seach himsels sân jier lyn as in finzene troch de strjitten rinnen, ûnder wapene begelieding fan Boate Kammen, ta spot fan de Snitsers. Wie dit no syn wraak? Seach er dêrom rjocht foar him út, it kin omheech, lykas Reynke Donia juster oer him hinne sjoen hie? Doe't er dat yn him omgean liet, feroare syn hâlding op slach. Hy draaide it gesicht fan lofts nei rjochts en werom, fielde him troch it folk droegen en optild, en bûgde glimkjend de holle om tichterby de Snitsers te wêzen. It wie it spontane teken fan syn reewilligens
| |
| |
om as ridder it folk beskerming oan te bieden.
Sa ried er oer it Kante Plein en fierder by de oerkaping lâns dêr't de bûter en tsiis op grutte skealjes woegen waarden, troch de Merkstrjitte, om de Martinustsjerke hinne oant er útkaam op it plein mei deselde namme. En wylst er Swarte stapfoets by de wurkpleatsen lâns mende, dêr't bazen, feinten en learjonges út rûnen, foel syn each op 'e learmakkerij fan Lolle Abbes. Oer lange stekken, dy't heaks op it Martinusplein stiene, hongen kowehûden te droegjen. De stank fan bedoarn fleis oerhearske de skerpe lucht fan it loaisoer, dy't op 'e eastewyn efter de wurkpleats wei meifierd waard. Dêr wiene yn de klaai djippe kûlen útgroeven, dêr't de hûden yn loaid waarden. De rook fan it nije lear, dat oan de luif hong, waard wei yn de stank fan hûden en loaisoer.
Wylst Rienk syn eagen sochten om it famke dêr't er syn misstap yn it ûnlân fan Goaiïngasweagen oan opbychte hie, seach er ynienen in jonge frou mei itselde ljochte hier en deselde eachopslach. Se hie de hannen gear foar de skurte, dy't ûnder de blauwe jûpe bolle.
‘Wike,’ mompele er, ‘ik hie it witte kinnen.’
Doe seach er Bouwe Durks, de eardere learjonge fan Lolle Abbes, dy't syn rjochterhân om har mul lei as woed er har beskermje tsjin syn eardere fijân. Se makke har los en die in stap nei foaren. ‘Hear Bockema,’ sei se glimkjend, ‘ik wist dat jo it dwaan soene.’
Har wize fan oansprekken makke de ôfstân tusken harren noch grutter.
‘Watte?’ frege er mei in heas lûd.
Se die noch in stap nei foaren en sei sêft: ‘Wat wy ôfpraat hiene, yn de stâl...’
Doe't er oan de skouders loek, flústere se: ‘Jo witte ommers wol... moedich wêze.’
‘Ja,’ sei er, ‘dat ha 'k dien en noch folle mear, mar do hast ek net stil sitten, sa te sjen.’
| |
| |
‘Us heit is ferline jier stoarn,’ sei se earnstich, ‘en doe moast de learmakkerij fuortset wurde, dat sadwaande...’
Dit nijs, dat er ferbûn mei syn eigen tastân, brocht him in telmannich út it lykwicht. Hy liet de eagen by de gevels lâns glide en seaeh de nijsgjirrige gesichten, de útstutsen halzen om mar neat te missen fan wat tusken de nije machthawwer en de frou fan Bouwe Durks sein waard. It makke him lilk dat er de dea fan de heiten net mei Wike yn de beslettenens fan de stâl beprate koe, sa't er dat dien hie mei de moard yn in sompe by de Hookslinke. Mar om't er syn lilkens op dizze dei net blike litte mocht, wiisde er nei de bult ûnder har mul en frege mei útset lûd: ‘Jim ha teminsten al foar in opfolger soarge!’
It folk, dat dizze ferwizing nei de takomst as in goede grap opfette, hie wille en wie ynnommen mei in ridder dy't moed keppele oan gekheid. Hy seach dat Wike glimke, mar oer it gesicht foel tagelyk it skaad fan de ferwidering. Se die in pear stappen tebek oant de hân fan Bouwe Durks har wer berikke koe.
Rienk Bockema kearde it hynder, joech it de spoaren en ried om de tsjerke hinne nei it Nauwe Noard.
Bûten de Noarderpoarte joech er Swarte de spoaren en fjouwerjend gong it op it Johanniter kleaster ta. Wie it teloarstelling om it ferlies fan Wike dat er mei jeiend geweld oer it kleasterpaad ried, itselde paad dêr't er ek yn syn jongesjierren fan lilkens op draafd en stampt hie? Hoewol't Reynke Donia him yndruid hie dat in famke út it folk nea syn frou wurde soe, moast yn syn binnenste it stadige smeulen begûn wêze, djip ûnder de oerflakte fan syn aventoerlike en wylde libben. Nei de moeting fan saniis waard er him bewust fan in langstme dat op 'en doer oplôge wie. En yn it fjoer fan syn hertstocht hied er har besitte sillen, al wie it mar foar in oere. Wylst er oer it kleasterpaad jage, spielde de teloarstelling as in kâlde hjerstbui oer him hinne. Wike wie it besit wurden fan Bouwe Durks, tegearre sloegen se foar master op yn
| |
| |
de learmakkerij, wylst de opfolger kommendeweis wie. Ynienen kaam him yn it sin wat er yn de hearekeamer tsjin Reynke Donia sein hie: hy soe foar in manlike opfolger soargje, út 'e skurte fan Bot wei, sa wier as er rjochter fan Snits hiet. En op 'e nij sei er deselde wurden, no bedoeld foar Wike Lolles, as woed er dêrmei op har en it bern yn har skurte wraak nimme.
Ynienen seach er foar de kop fan Swarte in muonts, dy't him ferheard oanstoarre en fansiden sprong. Hy loek de leie strak, it hynder stegere en in wolk fan stof dwarrele omheech.
‘Rienk Bockema,’ sei de muonts, wylst er tearen yn de foarholle loek as moast er djip neitinke. Doe ferfette er glimkjend: ‘It is lang lyn dat wy it hiene oer de moaie natoer. Ik kin my net foarstelle dat men mei sa'n gong genietsje kin fan Gods skepping.’
Hy seach om him hinne en swaaide mei in breed gebeart nei it lânskip, dêr't de hjerstkleuren yn trochkrongen.
‘Broer Jehannes... de skilder?’ frege Rienk.
‘En kapelaan fan de Martinustsjerke,’ sei de muonts, ‘ha 'k jim op dy snein net ferteld dat my minsken nijsgjirriger talykje as boeken... wolno, God hat my roppen om de pastoar te helpen it folk fan Snits yn de stringen te hâlden. En as ik de nije haadling sa jeien sjoch, hat dy op syn tiid ek de geastlike leie nedich. Silst nei de kapel, myn soan?’
Rienk knikte en stapte fan it hynder.
In pear foet foar it plak dêr't earst in gerdyn hongen hie, wie no in leech muorke mei dêrop izeren spilen. Tusken de spilen troch stie yn it kleare ljocht, dat troch it finster foel, in lyts alter mei dêrefter it byld fan Marije.
Rienk Bockema treau it stek yn de midden fan it izerwurk iepen en stapte doe hoeden, mei de holle foardel, by de donkere sarken fan syn foarfaars lâns. Nammen en Latynske opskriften glieden foarby. Doe kamen syn eagen út by in ljochtgrize stien, rjochts fan de treden dy't nei it alter fierden. Hoewol't er net oars fer- | |
| |
wachte hie, bleau er stokstil stean. In amerij stoarre er nei it plak dêr't it lichem dat er sa goed kend hie, yn de ierde opnommen wie. Doe kaam er stadich tichterby, kribbele, liet de rjochter wiisfinger oer de letters glide en flústere: ‘Bocke Doedinga, haadling fan Snits...’
Syn finger gong fierder, mar fan de Latynske tekst dy't derûnder stie, ljochte yn syn geast allinnich it wurd PAX op.
‘It spyt my, heit,’ mompele er, ‘mar no wit ik wat frede is, gjin ûnskuldich bloed ferjitte, de wurden dy't heit my meijûn hat op krúsfeart.’
Hy wachte efkes, liet yn him omgean hoe't Bocke Doedinga it folk fan Snits behannele hie en ferfette: ‘Fan 'e middei ha 'k de Snitsers yn de eagen sjoen en doe wist ik dat it myn taak is om har te beskermjen, as opfolger fan heit, as ridder...’
Sa bleau er, pratend boppe de stien, in skoft op 'e knibbels lizzen. Doe't er lofts boppe him in skaad bewegen seach, draaide er de holle nei it finster. Oan de oare kant fan it glês fladdere in fûgel, in skym dy't er net thúsbringe koe. Efkes tocht er dat it de swarte klyster wie, dy't broer Martinus sân jier lyn, op 'e dei fan syn straf, ferlike hie mei Lúsjefer. Lykwols dizze fûgel, dy't mar in telmannich foar it finster wjukkele en wei waard yn it blau fan de himel, wie grutter en ljochter.
Doe seach er it byld, de glimk op it smelle gesicht fan Marije, it blau fan har kleed, teken fan frijheid, en de noegjende hannen foar de skurte.
‘Leave Marije, seinige ûnder de frouwen,’ preuvele er, ‘sûnt de earste kear dat ik hjir lei, ha 'k de frijheid folút preaun en ik bychtsje hjoed foar Jo dat Bot net de iennige west hat, mar dat ik myn hjitte driften útlibbe ha op mear froulju, dy fan Noardwâlde, de hoer yn Londen, de jongfaam yn de havenherberch fan Rhodos en de iene of oare ealfrouwe op Windsor Castle of wie it mar in ienfâldige tsjinstfaam? En no sjoch ik yn, it wie om 'e nocht dat ik jo bidden ha om in soan, want ik ha sels de straf oer my ôfrop- | |
| |
pen: in dochter dy't my alle dagen myn sûnden yn it sin bringe sil. Mar Hillige Frouwe, tagelyk sil Hisse de hannen fan Reynke Donia bine, dat sy gjin kâns mear kriget om macht út te oefenjen, net op Rodenboarch en ek net yn Snits.’
De duorjende glimk fan Marije moedige him oan en mei ynmoed bea er: ‘Leave Marije, ik sis ta de frede fan heit fuort te setten, de Snitsers tsjin ûnheil te beskermjen en Bot Sickinga leaf te hawwen lykas in man skuldich is. Jou my dan nei de straf fan in dochter de seine fan in sûne soan...’
Doe't bûten in do koerde, kaam him de fladderjende fûgel foar it finster yn it sin. Hie broer Martinus him net ferteld fan de do yn de hân fan Noach en boppe de holle fan Jezus? Hy kaam oerein en wie der wis fan dat Marije syn bea ferheard hie.
Doe't er him omdraaide, seach er tusken de spilen fan it stek troch, it bûgde stal fan in muonts yn de koarbank sitten. It wie broer Martinus.
Stadich en op 'e teannen sloep Rienk Bockema oer de grutte grize stiennen werom nei de súdlike doar yn de hope dat de âlde muonts ûnder it gebed yn sliep fallen wie. Mar syn flecht wie om 'e nocht, want lûd en dúdlik galme it: ‘Bisto dêr, myn soan Rienk?’
Foar de twadde kear stie er as in pylder, no middenyn de tsjerke, diskear foar in libbene, en bang dat de muonts him betrape hie, sei er: ‘Ik woe net steure middenyn it gebed.’
Hy bleau yn syn wurden stykjen, want yn it gesicht dat Martinus him takeard hie, leine de eagen djip en sûnder útdrukking yn de holten.
‘Frjemd,’ sei de muonts, ‘ik krij gjin antwurd, dyn stim is feroare en jout ek gjin útslútsel en dochs werken ik dy oan de geast dy't ús ferbynt. Kom tichterby, myn soan, dat de hannen my wissichheid jouwe.’
Doe't Rienk foar it bûgde stal stie, kaam Martinus mei muoite
| |
| |
oerein, lei him de hannen op 'e holle en taaste fan hier oant kin it gesicht ôf.
‘Dat is ek feroare,’ sei er, ‘mar noch altyd binne de eagen grut om de minste beweging waar te nimmen, is de noas justjes bûgd as de snaffel fan in hoannebiter en lizze de lippen stiif opinoar, sa as in man mei moed syn kriich sjen lit... ik wist it... Rienk Bockema!’
Hy sei it mei in krêft dy't net by syn kromme rêch en bline eagen paste, as woed er ek diskear syn âld-learling rûnliede yn de katedraal fan kennis, dy't er yn syn lange libben út 'e boeken opboud hie.
‘Ik ha foar Jezus Kristus, de Leave Frouwe en de hillige tsjerke striden,’ sei Rienk.
‘Dat sei ik... In man mei moed beskermet de tsjerke dy't de geastlikheid opboud hat. Ik wist it ommers. Do woest as jonge de boustiennen fan de kennisse net iens fan my oannimme, hoe soest dan letter bouwe kinne oan de katedraal dêr't wy as muontsen ús hiele libben mei dwaande binne? Mar dochs...’
Hy skufele út 'e bank, gong midden foar it alter stean, dêr't it ljocht fan bûten troch de finsters yn it koar hinne streamde en wonk.
‘Sels bline eagen fine it ljocht, myn soan.’
Se stiene foarinoar oer, de muonts bûgd en lyts, de haadling mei rjochte rêch, in kop grutter.
De rjochterhân kaam beevjend omheech en taaste by de donkere mantel lâns oant er it skouder fûn.
‘Mar dochs,’ naam de muonts syn lêste wurden wer op, ‘is it iene net wichtiger as it oare, want bouwe en beskermje komme fuort út deselde geast: de leafde foar de Heit, de Soan, de Leave Frouwe en de hillige tsjerke. Dêrom binne wy tegearre troch deselde geast ferbûn, myn soan.’
Broer Martinus sykhelle piipjend om nei de útstream fan safolle wurden wer op azem te kommen. Doe tilde er de holle op en it
| |
| |
wie as seach er mei de lege eagen dwers troch Rienk hinne.
‘Dat ha ik yn myn lange libben ek leare moatten,’ flústere er, ‘fan dy...’
De wurden fan de muonts, dy't de ferhâldingen út it ferline oantaasten, om't de master no learling waard en de learling master, brochten Rienk út it lykwicht en hy stammere ferûntskuldigjend: ‘Mar... foar't ik hjir foar straf kaam, wist ik fan gjin beskerming, krekt oarsom, doe ha ik...’
‘Doe wiest noch te jong, myn soan,’ ûnderbriek Martinus him, ‘wiisheid komt mei de jierren. Mar kom, bring my nei de kleastertún.’
Wylst Rienk broer Martinus troch it westportaal nei bûten late, besefte er dat er op 'e drompel stien hie fan in lette skuldbekentenis, mar hy hie op dat stuit gjin inkeld gefoel, noch fan ferromming noch fan benearing.
In sêft koeltsje rissele troch de kleure blêden fan de beammen, dy't om de kleastertún hinne stiene. Guon bêden wiene noch grien fan de griente, in pear koalsoarten en it leaf fan winterwoartels, mar de measte leine der donker by. Tsjin de kleastermuorren bloeiden pearse hjerstasters. Yn de fierste hoeke lei in heap túnôffal. De ierde joech de rook fan ferfal op.
‘De muonts snúfde en sei: ‘It ferfal set yn, myn soan, mar de swarte klyster is fuort... Ik bin net bang foar de dea.’
Hy wachte efkes en draaide de holle stadich hinne en wer as sochten syn bline eagen om de befestiging fan wat er krekt sein hie: ‘Of witst net mear dat de swarte klyster ús ferliede wol ta in frijheid dy't der net is. Lúsjefer, witst wol?’
‘Ja,’ sei er.
‘Fertel my, wêr sjochst de do?’
Rienk seach om him hinne.
‘Ik sjoch him net mear,’ sei er.
‘Hindert neat,’ sei de muonts, ‘hy is der wol, de geast dy't ús
| |
| |
ferbynt, juster, hjoed en moarn... De tiid komt, myn soan, datst tichtby dit kleaster yn myn geast fierder libje silst, út leafde bouwend oan ús hillige tsjerke.’
Hy stiek de rjochterhân omheech en wiisde. Heinde syn gehoar de fiere wjukslach op of wie it in wûnder? Syn fingers folgen de do dy't delsaaide yn in hege wylch en koerde.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd