De pastoor uit de bloeyenden wijngaerdt

[p. 175]

XXVIII.

Blauwe nacht. En de klare maan, omringd van stille, witte schapenwolkskens, komt door het open venster naar het doode meisje zien. Ze ligt er als een groen wassen popje, waarvan men zich niet kan voorstellen dat het ooit geleefd heeft en een mensch is geweest.

Zoo nietig in het groote bed op de ruime kamer; zoo dun als een meikaars, ingezonken, met een kinderlijke glimlach over de witte lippen, en de smalle handekens bijeen met een paternoster, en van gewijde palm voorzien.

De twee haarvlechten blinken als goud op het witte processiekleed.

De nonnekens uit de dorpsschool hebben haar komen wasschen, lijken en kleeden, en toen de goudpurperen schemering kwam, hoorde men door 't stille dorp, bij den schrijnwerker nog aan de doodskist kloppen.

Isidoor zit nevens haar bed, zit haar heel den tijd te bezien en streelt soms haar handje, vol vereering en dankbaarheid.

En hij heeft haar gedood. En toch voelt hij zich niet schuldig, en hij kan zelf niet zeggen dat hij verdriet heeft; alleen weet hij dat hij haar nooit zoo puur en hoog heeft liefgehad als thans, en dat de harde kern van zijn ziel een krak heeft

[p. 176]

gekregen en wit gebarsten is, als een amandel.

Er is een geweldige schoonheid over hem heen gestreken; heel zijn wezen ruischt en roert en zucht er nog van. En de snijdende rede is verlost als een scherp stuk ijs dat dooit.

Hij overweegt niet wat er gebeurd is, maar hij ondergaat het telkens opnieuw en wordt er elken keer dieper en rijker bij. Hij heeft het licht gezien, maar 't bestaat niet in woorden het te zeggen en is in geen enkel boek te vinden.

Als een verre zee, die zich terugtrekt, rollen nog wel vragen aan als: ‘Wat is het doel van het leven? Waarom blies God de menschenziel op aarde? En als op die hoogste sterren ook menschen wonen, moet zich daar ook een paradijstreurspel afspelen, en is daar dan ook Jezus gekruisigd?’

Verschillende verrassende vragen bezien hem met doordringende inktvischoogen. Hij voelt zich verloren zweven in den aanzuigenden nacht der mysteries; en bang schort hij zijne vluchtende gedachten snel op, en zet ze als kaarsen van vereering rond zijn schoon dood lieveken.

Die heeft hem nu den weg gewezen, en met haar eigen handeken, terwijl ze stierf, hem op den drempel gezet. Vóór hem ligt de weg; kinderlijk aanvaarden, en blij en deemoedig voortgaan naar het licht dat op het einde staat.

Hij heeft een uiterlijk behagen lijk een hondeken dat in den regen verloren dwaalde en zich nu in een warm mandeken kan draaien, maar tegelijk knallen er feestelijke lichten in de laatste aftrekkende donkerten zijner ziel.

[p. 177]

Een morgenpastorale rijst met muziek en geuren uit de smoorlucht van zijne grijze jeugd.

Hij voelt zich niet meer door de woorden belemmerd, nu ziet hij dat de woorden slechts de schaduwen der lichtgestalten zijn. Hij is in een andere wereld getreden. En zich over Leontientje buigend prevelt hij vroom: ‘Mijn hemelsch lichtje, laat uw handeken in mijn hand blijven als een kaarsje, laat het mij nooit meer los laten!’ Dankbaar zoent hij haar marmer kil voorhoofd.

Helder is zijn ziele, ontdaan van alle doorwardheid en gemengeldheid; zuiver als een kristalglas, bereid om den wijn van den geest te ontvangen. Hij ziet den grooten, lichten nacht, hij gaat tot aan het venster.

Hij ziet den nacht, de slapende velden met lagen nevel, een verloren huis, den stillen molen, en verrukkelijk hoog daarboven de witte wolken, de ronde maan, de sterren, de eeuwige oneindigheid. Hij kleeft als een zandkorrel aan 't muzikale kleed van God.

Hij herinnert zich zoo een nacht, toen de pastoor hun handen in elkaar lei en hem haast smeekte om te gelooven....

Het is of hij de maneschijn-sonate van Beethoven hoort, waar hij toen van sprak. Het is of hij ze hoort, voortkomend van de draaiende sterren, die elk lijk een vurige muziektol een zwellenden klank afgeven, en samen tot zalige harmonieën versmelten.

Hij voelt opnieuw hoe alles naar elkaar verlangt, en hoe boven alle smart het geluk omhoogwelt.

[p. 178]

Hij voelt de aanwezigheid Gods in en over alle dingen, als een geur van ongeëvenaarde zoetigheid.

En het borrelt uit het hart, als de echo van een vroeger geslaakten kreet: ‘Uit de diepten heb ik tot u geroepen, Heer, verhoor mijn stem....’

En de binnenwanden van zijn ziel zuchten zangerig het geluid na, als een harp waar de wind over streelt.

En dankbaar voelt hij dat God naar zijne stemme luistert, luistert in den maneschijn, luistert in den lach van het doode Leontientje, in het rijpend koren slapend in den nacht, en in de tranen die van heilige ontroering langs zijn wangen rollen. Met zijn levende hand op hare doode handen, wacht hij zoo naar den morgen, naar God en naar O.L. Vrouwe.