[Boekbeoordelingen, 1906]

[p. 113]

Gerhard voor de jeugd.
III.

Beste lezer, tusschen u en mij mogen geen geheimen bestaan, zooals Ikkink zegt in z'n ‘De Jonge Bernulf’.

Ik mag u dan ook niet verhelen, dat deze Gerhard-studie me niet erg meer interesseert. Zou ze 't dan u nog doen? Neem het me niet kwalijk, dat ik Gerhard zelf wat veel aan 't woord laat, en het denken zoo'n beetje aan u zelf toevertrouw.

Eerst wat phraseologie, wat gemeenplaatsen, holheden, naïviteiten, domheden en brutaliteiten, enormiteiten en geurmakerijen, en wat bombast.

Wat drommel, d'r is tegenwoordig toch een soort peil, waarop 'n publicist hoort te staan, en ik zie niet in, waaraan G. 't recht ontleent, daaronder te blijven!

[p. 114]

1.	‘Daarom ^1) behoort aan het kind in de eerste plaats ook het sprookje, het zuiver verdichte verhaal, waarin het volop voedsel vindt voor zijn sterk werkende fantazie’.
2.	Het is waarlijk geen bewijs van moreele gezondheid, als de zin voor het sprookje, voor het echte volkssprookje bij 't volk verloren is gegaan. Is dat 't geval? Neen, gelukkig nog niet heelemaal.
3.	De allerbeste sprookjes zijn en blijven nog altijd de ‘Sprookjes en Vertellingen van Gebroeders Grimm.’ Ik wil hier niet herhalen waarom. Dat is reeds zoo vaak en nadrukkelijk geschied, en de namen der uitgevers zelve, de beroemde taalgeleerden Jacob en Wilhelm Grimm zijn al waarborg genoeg, dat wij hier met iets schoons en iets goeds te doen hebben.
4.	Grimm en Andersen zijn de eenige sprookjesvertellers die in alle opzichten kunstwerken geleverd hebben.
5.	Helena Nijblom: ‘Er was eens’, sprookjes uit het Zweedsch. Dit boek komt van een zijde, waarvan men iets goeds verwachten zou, n.l. van 'n soc.-democratischen uitgever.
6.	Hoe is 't mogelijk, vraag ik, dat zoo'n onmogelijk product door een soc.-democraat kan uitgegeven worden?
7.	Van onze moderne sprookjesvertellers en vertelsters is er geen, die 't zoo prettig en goed doet als T. v.d. Tuuk. Bijna alles van haar is aan te bevelen.
8.	De historische roman stond en staat bij alle volken in hooge gunst.
9.	Een uitzondering wil ik maken voor Engelsche enz.
10.	P. Louwerse, wiens pennevruchten legio zijn, maar van een akelig flauw gehalte.
11.	Zijn personen zijn altijd zielloos, wijl hij nooit in z'n leven de voorbeelden ervan ontmoet heeft.
12.	Hierop heb ik vele aanmerkingen, die 't boek als goede lektuur veroordeelen.
13.	Wat ik tenminste van den laatste alleen gelezen heb is in alle opzichten af te keuren.
14.	Een afgerond beeld van karakterontwikkeling van den hoofdpersoon krijgen we niet. Innerlijk zieleleven geeft 't weinig te aanschouwen. Dit is waarschijnlijk ook niet bedoeld.
15.	De schrijver heeft wel aanleg voor goed karakteriseeren, dien hij, hoop ik, door ijverige en nauwgezette studie zal ontwikkelen.
16.	Beide zijn mooi geschreven en daarom zeer aan te bevelen.
17.	Kieviet zoekt zijn kracht in ‘leuke’ jongens. Dat is hem uitstekend gelukt in ‘ Uit het leven van Dik Trom.’ De streken van dezen dikzak zijn zeer vermakelijk en boeiend verteld. Waar K. aan 't slot een ernstigen toon wil aanslaan, mislukt hem dit volkomen.

1) Dit woord is bij G. totaal zonder beteekenis.

[p. 115]

	Dan wordt hij gemaakt en vervelend. Karakter-ontwikkeling schetsen kan Kieviet niet ...
18.	Weg met alle boeken van J. H.v. Balen!
19.	Evenals alle andere boeken van May beslist af te keuren.
20.	Waardeloos, evenals alle andere boeken van Meade.
21.	Op 't gebied van de vrije dichterlijke vertelling, dat de heer Stamperius hier betreedt, is hij heelemaal niet thuis. Hij blijve alleen herinneringen schrijven, of liever, hij schrijve niet meer. Zijn herinneringen zijn al lang uitgeput.
22.	Zoo leelijk en walgelijk van vorm, en zoo door en door onwaar en leugenachtig van inhoud, heb ik maar weinig kinderboeken gevonden.
23.	Waarom is de vader zoo'n nul in de heele geschiedenis. ( Afke's tiental n.l.!)
24.	Men vergelijke maar eens zoo'n Krebbersche vertelling met 't Arabische origineel, dit een en al Oostersche pracht, 't andere onbeholpen en onnoozel.
25.	Een nieuwe, betere vertaling moge spoedig verschijnen.
26.	... dan behooren de meeste van kapt. Marryat's werken tot de aanbevelenswaardigste voor de jeugd boven 12 jaar. Als zoodanig kan ik alleen noemen: (volgen 8 titels.) Beslist af te keuren van Marryat zijn (volgen 3 titels). Andere werken ken ik niet van hem.
27.	Wie daarin (bij Tine v. Berken) geest, humor vindt, heeft zeker nooit iets goeds, iets moois gelezen, of denkt: het is voor kinderen.
28.	Zoo mogelijk nog geesteloozer, nog onbeduidender zijn de boeken van 't nieuwste jonge-damesideaal: Top Naeff.
29.	Behalve dit hoog geroemde boek heb ik 't minstens even beroemde ‘Het Veulen’ van Top Naeff doorgelezen, eigenlijk niet heelemaal. Reeds de eerste bladzijden getuigden van dezelfde oppervlakkigheid en zielloosheid, die ik in ‘ School-Idyllen’ gebrandmerkt heb.
30.	Van onze vaderlandsche letterkundigen mag in de eerste plaats door de rijpere jeugd wel gelezen worden A. Werumeus Buning.
31.	Wie de jeugd lief heeft, geve haar nimmer een boek van Krienen.
32.	In deze ‘W.-B.’ komt ook 'n afdeeling voor van goede kinderboeken. De serie zal geopend worden met een paar vertellingen uit de ‘1001 Nacht’ door mij vertaald uit de prachtige en uitmuntende Duitsche uitgave van Prof. Weiss.
33.	Verder is bij v. Holkema & Warendorf verschenen ‘Rosegger voor de Jeugd’, d.i. een door mij bewerkte Ned. uitgave ...

Zie zoo. Ik heb ze genummerd voor 't gemak, en vraag in de eerste plaats: is citaat 32 en 33 niet schunnig?

Dan dit: aan den toon van bijna alle citaten merkt men, dat G.

[p. 116]

kras durft oordeelen. Ik heb geteld; hij noemt ruim 500 boeken met titel enz. en beoordeelt ze. De (door mij) gecursiveerde gedeelten in citaat 26 en 29 dienen om den indruk te geven, dat G. alle boeken waar hij over spreekt, werkelijk gelezen heeft. Er bij gerekend alle boeken die in één adem worden beoordeeld (citaat 18, 19 en 20) zijn dat er zoowat 1500 (vijftienhonderd).

Laat G. nu vijf boeken per week hebben gelezen, dan is-ie nog 6 jaar aan 't werk geweest.

Ik geloof dat niet; ik voel óveral, dat G. praat, zonder de boeken zelf gelezen te hebben; maar al was het nou eens géén opschepperij van em - waarom zwijgt deze blinde toch niet over de kleuren?

Ach, een gewoon mensch speelt niet straffeloos voor genie; en ik zal de eenige niet zijn, die het uit-gier over dat botte oordeel over een Top Naeff, over dat schermen met onbegrepen termen als karakter-ontwikkeling, innerlijk zieleleven, vaderlandsche letterkundigen ...

Het laatste deel van Dik Trom is mislukt ...

Hoe komt de man er aan?

Zie, Gerhard, ik heb over een menigte zaken nog gezwegen.

Bijvoorbeeld over de zwijnderij uit ‘Aladdin’. En ik heb ook niet gevraagd, waarom Nellie's ‘Volks-Kinderbibliotheek’, 40 nummers meneer, niet behoorlijk behandeld zijn; ik heb nog niet eens verteld, hoe ik gelachen heb, omdat je die malle antieke dingen van Spyri zoo mooi vond ...

Maar ik zal toch maar m'n conclusie geven: Gerhard is voor de jeugd niet veel soeps.

A'dam.

Th. J. Thijssen.