Een bonte bundel

[p. 152]

Scheren-vaart
(1931)

Om vier uur lag aan de kaai de boot klaar, die het hele gezelschap zou rondvoeren door de Stockholmse scheren. Ik had d'r niet veel verwachting van: zulke èrge beroemde dingen vallen vaak tegen, en onze boot had bovendien nog de weinig-dichterlijke naam van ‘Gasakkumulator III’.

Maar het is een wonder-middag geworden. Ten eerste het internationale gezelschap, met natuurlijk die vijftig Algierse Fransen - en daar tussen door gemengd precies genoeg Zweedse kollega's, die een der vreemde talen spraken, en dus inlichtingen konden geven. Ik heb nu al van alles meegemaakt: met een internationaal gezelschap in de trein gezeten, in een autobus, aan een diner, met een internationaal gezelschap gewandeld - maar ik weet nu, hoe je zo'n gezelschap het allerbest samenbrengt: op een boot. Daar word je nu toch werkelijk gemixed tot een ware cocktail van nooit-vermoede internationale kameraadschap.

Genève is een vergissing - laat men een fidele schuit huren en dáár alle gedoe van de Volkenbond op overbrengen, en dan maar varen, varen en kletsen. Wonderen van internationaliteit zal men beleven....

Ik begin nu te begrijpen, hoe twee mensen elkaar wildvreemd zijn, als ze aan boord stappen.... en 't schip verlaten met het gevoel, eerstdaags de koperen bruiloft te gaan vieren.... Heeft me daar niet een Franse dame - die ik alléén-maar toegevoegd had, dat het beau-temps faiseerde - me voorgesteld aan d'r vader van in-de-zeventig, gepensionneerd ambtenaar, nee, nooit schoolmeester geweest, maar al z'n kinderen bij 't onderwijs, en nou was-ie ook maar meegegaan op die rondreis Algiers - Hamburg - Kopenhagen - Stockholm - Berlijn - Keulen. Is me daar niet een Zweedse dame van woede bijna uit d'r velletje gesprongen, toen ik bij 't passeren van een klubje zwemmers en zwemsters opmerkte, dat déze toch wel degelijk badgoed aan hadden. Gaat dat

[p. 153]

praatje nóg maar steeds over ons rond in 't buitenland, dat wij in volledig Adamscostuum zwemmen?

Je hoort je Duitse vrienden nog 'es anders van de Duitse ellende vertellen dan officieel op het congres, en je voelt plotseling hoe zwaar het voor hen geweest is, met hun geduldige glimlach toch nog ‘van de partij’ te zijn geweest....

Er is een Noor. Een griezelig-zwijgende Noor, die je telkens doet denken aan Snowden z'n portret. Je hebt al die dagen geen woord nog met 'em gewisseld, maar aan boord klamp je hem toch aan.

En één gevoel wordt overheersend: wat lijken wij, mensen, toch allemaal sprekend op elkaar, als we zó-maar-'es aan de praat raken....

En hoe groot is ons aller menselijke zwakte: wat hebben we een merkwaardige dorst, Schwachtgen, de Luxemburger en ik.... Wat vinden we dit een rare boot, een boot zonder buffet. Ja, zegt Schwachtgen, dat is een Germaanse dorst, die wij hebben; let eens op, hoe sober de Fransen zijn - geen-één heeft d'r dorst, die lui kunnen een hele dag vergaderen aan één stuk door, en dan is er in de zaal één karaf water voor de voorzitter - maar die voorzitter raakt dat water nog niet eens aan.

Ik onderneem een enquête: interpelleer onze Franse vrienden. Of ze óók zo'n dorst hebben. Ze glimlachen: geen kwestie van dorst. 'k Interpelleer de Duitsers. Hé, zeggen ze, heb jij dat óók? Wij vergáán van de dorst: komt zeker van al dat water om ons heen....

Is het een speciale Germaanse mànnenkwaal? Neen, want daar is mevrouw Reitsma. Opgetogen over de heerlijke vaart; prachtig, prachtig - maar wat zàl ik blij zijn, als we straks een koppie thee krijgen....

Thé in Restaurant Vaxholm, staat er op ons programma. En ik informeer voorzichtig bij een Zweed: dat.... restaurant Vaxholm.... Want ik denk: stel je voor, dat dat in Stockholm staat, dan zal mevrouw Reitsma op d'r koppie thee moeten wachten tot de boottocht afgelopen is....

[p. 154]

Maar gelukkig: Vaxholm is het eiland, waar we naar toe varen. Daar leggen we aan, om thee te drinken, over een minuut of tien zijn we d'r. 't Is een van de gewone Zondagse uitstapjes voor de Stockholmers: met het bootje naar Vaxholm heen en terug.

Vaxholm is één van de honderden scheren....

Ja juist, zeg ik. En ik konstateer dankbaar, dat er alweer een mysterie minder in 't leven is voor mij. Want ik heb d'r altijd dapper over mee gepraat, over de beroemde scheren - maar me daarbij steeds in de ruimte gehouden, wat nu eigenlijk de scheren waren: die brokjes vaarwater, of de eilandjes. Maar nu ben 'k er achter: de stukjes land, dàt zijn de scheren.

Overigens - wat maakt de mens zich een eigenwijze en foutieve voorstelling van 't zaakje. ‘Bezaaid met scheren’ is de kust - en je denkt, dat je desnoods wel van de ene scheer op de andere zou kunnen springen.... Onzin, de grote hoofdzaak van een ‘scherengebied’ is het water - de eindeloze plas water, en de eilandjes liggen meestal een behoorlijk eind varen van elkaar af. En: eilandje, dat verkleinwoord is ook ietwat misleidend; als iemand me, toen we bij Vaxholm aanlegden, gezegd had: zo, nu zijn we weer terug in Stockholm, och, dan had ik met genoegen Vaxholm geaccepteerd als weer: vasteland. Het is heus niet iets, waar je aan de andere kant weer afrolt, als je niet oppast....

En dus is zo'n ‘scherenvaart’ een vaart over een grote, wijde waterplas, en telkens en telkens is er achter een stuk horizont weer land. Soms vaar je dicht langs dat land, en kunt er een villa op een heuvel zien liggen, of een stuk of wat hotelletjes langs een strand zien staan. Of iets als een dorpje, met een kerk, zien schuilgaan in groene bossen. En op de wijde waterplas wemelt het van stoombootjes en grote jachten en kleine zeilscheepjes. Serieuze vrachtschepen, en luchtige notedopjes van mensen, die hun Zondag besteden aan de watersport. En zowaar, bij al die spelevarende genieters

[p. 155]

zijn ook landgenoten: daar scharrelt ook een dingetje rond met de Hollandse vlag. Jammer, dat de afstand zo groot is, anders had je toch eventjes die lui gepraaid: Hallo, mensen, hoe gaat het d'r mee? Fijn weertje, hè? Nu wuif je alleen maar, omdat je toch wàt wilt doen, als je eigen vlag zo onverwachts d'r ook is....

Om vervolgens met een van de Fransen zo goed en kwaad als het gaat, een vrolijk duel te beginnen: hij beweert, dat wij Hollanders hùn vlag hebben na-geaapt, en ik houd het omgekeerde vol....