Een bonte bundel

[p. 124]

In Praag

In de trein van Dresden naar Praag troffen we onze Duitse vrienden, en zij lichtten ons in: met eten moesten we wachten tot we de grens over waren, en een Tsjechische Speisewagen hadden, die was voortreffelijk. Natuurlijk volgden we die raad. En de Speisewagen bleek voortreffelijk; niet alleen wat het diner betrof, maar ook wat de ruimte om te zitten aanging.

En daar was ook weer die eigenaardige bekoring van de ‘lage valuta’; deftige biljetten van tien kronen, die goed beschouwd maar drie kwartjes kosten. Het is onzinnig, maar je voelt je rijk - je ziet een biljet van honderd kronen tóch aan voor iets dat veel meer dan tien gulden betekent; dat het maar net zoveel is als drie rijksdaalders, realiseer je niet.

En dus ben je rijk, je smijt letterlijk met kronen, met dingen die op guldens lijken - en dat ze niet eens een dubbeltje waard zijn, vergeet je. Je krijgt bij alles het gevoel: nou ja, dat kan me de kop niet kosten! Derhalve informeer je in 't hotel niet naar de prijs van de kamer, die voor je gereserveerd is, ook al is het toch wel een zekere geruststelling, dat de portier aarzelend vraagt: of het kàn, een kamer zónder bad. Ja zeker, da's goed, hoor, zo nauw kun je 't in de vreemde niet nemen....

En als dan later de rekening komt, blijkt een onzer om onnaspeurlijke reden een kamer van 48 kronen te hebben, en de mijne kost 20 kronen meer. En Reitsma en z'n vrouw samen betalen nog minder dan ik alléén!

Even wil ik opvliegen: twintig kronen meer.... maar dan reken ik om: een daalder, daar maak je toch, achteraf, geen herrie over?

Tsjecho-Slowakije is het leer-land, heeft men me verteld; dus ga ik in een winkel informeren naar een hand-tasje, voor het aardigste meisje ter wereld, dat eerstdaags jarig is. Loop verontwaardigd de winkel uit: ja, 'k zal daar mal zijn, tegen de honderd gulden - nou ja, kronen, voor zo'n dingetje. Maar bedenk dan glimlachend, dat het een gulden of zeven is. En

[p. 125]

besluit, in een dergelijke winkel, toch nóg eens naar binnen te gaan.

Misschien kom je d'r, bij langer verblijf, vanaf; maar dit is zeker: als je in Praag 'n dag-of-wat bent, dan lijd je aan de maal-zeven-en-een-half-ziekte. Omrekenen, steeds maar weer omrekenen moet je, want anders raak je 't besef, hoeveel je uitgeeft, kwijt.

Onder leiding van een paar kollega's, die ons alvast iets van Praag zouden laten zien, slenterden we keuvelend over de grote boulevard, die van het monumentale Boheemse Nationale Museum naar de binnenstad afloopt. Deze brede straat was in de tijd van 't oue Oostenrijkse régime het demonstratieterrein der Tsjechen. Aan 't eind loopt zij dwars op een andere grote boulevard, die in die oue tijd het demonstratieterrein der Duitsers was. En op het kruispunt van beide straten was derhalve het historische terrein der kloppartijen. Daar pakten we een tram, en die reed ons over een van de Moldaubruggen naar de ‘Burg’ van Praag: een complex hof- en regeringsgebouwen, om een eerbiedwaardige Gothische dom heen gelegen, hoog boven Praag zelf. We stapten uit, en kwamen te lopen langs oude muren en koetshuizen en poorten, die me aan Versailles deden denken.

De Duitsers, met hun gewone grondigheid, wilden de Dom van binnen bekijken, maar dat kon gelukkig niet, er was die dag geen toegangsuur meer, en dus zwierven we er maar om heen, om dit schone staal van Gothiek te bewonderen. Naar zo'n bouwwerk zou je uren kunnen kijken - als je er maar niet zo'n stijve nek van kreeg. We zwierven dus verder, om voormalige paleizen en huidige ministeries heen; 't bleek een terrein vol gewijde historische plekken te zijn; hier was de dertigjarige oorlog begonnen, daar was de nieuwe republiek uitgeroepen, toen had die en die daar achter dàt venster gestaan.... enfin, 't was interessant. Er stond daar, ergens heel gek op 'n hoekje van een soort binnenplaats-achtig pleintje, een obelisk, twintig meter hoog, uit één stuk graniet, zonder

[p. 126]

enige inscriptie, alleen maar gepolijst; deze obelisk was opgericht toen de nieuwe republiek tien jaren bestond, als een zinnebeeld van de granieten eenheid van 't onafhankelijke Tsjechische vaderland.

We gingen door een poort onder 't paleis van de president door, waar een militaire wacht zat; uniform der Italiaanse bergjagers, met de kokette haneveer op het hoofddeksel. Een paar schildwachten stonden er op post, stram in de houding, zoals men 't met geen mogelijkheid van één Hollandse militair gedaan zou krijgen. Die wacht was geleverd door een van de ere-regimenten van 't leger van de nieuwe staat, bestaande uit oud-‘legionnaires’. De legioenen, door de tegen de Centrale rijken strijdende landen gevormd uit krijgsgevangenen van Tsjechische bloede, die aldus tegen Oostenrijk gingen vechten om hun land vrij te maken, droegen de uniform van het land dat hen gewapend had; en uit deze bevrijders heeft men 'n paar bevoorrechte vrijwilligers-keurcorpsen gevormd, die de kern van 't leger zijn; ze hebben geheel de oude uniform gehouden, alleen: met een klein lintje, in de Tsjechische kleuren; rood-wit-blauw, op de kraag.

Ik verviel bij 't aankijken dezer onloochenbaar-heuse soldaten in somber gepeins: wanneer zal de mens zo universeel-verstandig worden, dat niet meer na de begrafenis van 't ene stuk Pruisische militarisme op een andere plek weer een ànder stuk uit de grond verrijst?

Langs een trappen-straat daalden we omlaag, voorbij allerlei oude gebouwen en woonhuizen met de een of andere historische merkwaardigheid; over 'n pracht van een Moldaubrug, met veel ornamenten en monumenten in beeldhouwwerk, arriveerden we in de oude binnenstad, en zegen ten slotte amechtig neer in een van de restauratie-zalen van het ‘Deutsches Haus’, het eethuis waar de Duitse bewoners van Praag hun verzamel-plaats hebben, en waar alles dus Duits is wat de klok slaat.

Daar gingen we eten, en ik maakte er kennis met het echte

[p. 127]

Pilsener bier. Er zijn aparte kelners, die zich met het eten niet bemoeien, en niets anders doen dan bier rondbrengen. Overal waar zij een leeg glas zien staan, vervangen zij dat door een vol, en pakken een potloodje achter hun oor vandaan, en zetten een schrapje op de rand van het schoteltje - tenzij je protesteert, dat je niet méér wilt. De fooien-kwestie is in dit land opgelost, automatisch rekent de kelner tien percent boven op het bedrag van je vertering - afgelopen.

Gaat het wel aan, de lof van dat Pilsener bier te zingen? Ik zal het wèl laten, maar wil slechts twee feiten konstateren. Het eerste is: dat onze Duitse vrienden, de bier-experts, verklaarden dat nergens in hun land zùlk bier bestond; en het tweede is dit: dat ik me, sinds Praag, elke keer verwonder over de vrijmoedigheid waarmee men in ons land allerlei raar vocht ‘bier’, vaak zelfs ‘Pils’ durft te noemen.

Tot de bezigheden, aan internationale congressen onafscheidelijk verbonden, behoort ook het verwerken van officiële diners; overal waar ik het meemaakte, was de drank bij zo'n diner: wijn. Bier was nergens in stijl. Maar de officiële diners daar in Boheme hebben bier als allereerste drank.

Het werd gezellig. Steeds meer congresgangers kwamen binnenvallen. Onderwijzeressen, leden van de Duitse bond in Tsjecho-Slowakije; de Weners - en onze Zweedse vriend Bjerke.... Ja, de Zweden zijn toch maar de Fransen van 't Noorden: Bjerke heeft weer 'n sjiek pakkie aan, een colbertje met veterband afgezet; en lichte handschoenen van Joost-mag-weten-wat-nu-weer-voor-leer. Hij praat en converseert en informeert naar drie kanten tegelijk, en zet zonder veel aandacht het glas bier dat voor hem is gezet, aan z'n lippen. Maar dan ineens verstrakt z'n blik; verhip, zie je hem denken, zo-iets heb ik nog nooit geproefd. Hij wordt even stil; en als hij de conversatie weer opneemt, zegt hij: ‘Dieses Bier, ich musz sagen, ich liebe nicht so sehr Bier, bei uns; aber dieses Bier, tja’....

Intussen blijken èn hij èn ik toch dilettanten, want de

[p. 128]

streepjes op onze schoteltjes groeien niet met het tempo, dat de inboorlingen er op na houden; en bij 't afrekenen schaam ik me 'n beetje, en denk: door principieel geheelonthouder te zijn had ik allicht de rondbrenger van deze drank minder beledigd dan nu....

Het leven is toch altijd weer een probleem; de ware synthese te vinden, dat is de moeilijkheid. Als er nu eens een groot man kwam, die zo iets als dat Pilsener bier wist te bereiden, maar dan zónder die vervloekte alkohol. Wat zou die daarmee niet een weldaad bewijzen aan zo'n land daar, dat anders.... nooit van de alkohol afkomt....