Een bonte bundel

[p. 115]

Thuisreis

's Morgens negen uur-zoveel stond ik met m'n koffer voor vertrek gereed aan het station, en wist ik nòg niet, hoe terug te reizen. 't Is zo gemakkelijk: met m'n retourtje mocht ik over Luzern-Basel gaan, desverkiezend het stuk Fluelen-Luzern per boot reizen, en ik mocht ook over Zürich-Basel. Eerst zou de trein naar Luzern komen, dan die naar Zürich.

Die naar Luzern kwam. Was een internationale trein, regelrecht naar Amsterdam. Aan alle kanten puilden de Hollanders er uit, maar er zou voor mij wel één plaatsje wezen, begreep ik. En dan was ik geborgen: eten, in de trein, na uren wachten, zonder me behoorlijk te kunnen bewegen, zittend slapen, en al dat moois meer. 't Was of dat bordje op die wagons met dat ‘Amsterdam’ d'r op, me kommandéérde, en dus zei ik: merci, en liet kalmweg het zaakje vertrekken.

Toen verscheen de trein naar Zürich. Deze zag er heel wat sympathieker uit: niet dat kommandeerderige ‘Amsterdam’ er op; en niet zulke internationale wagons. Ik stapte met een gelukkige glimlach zo'n echte Zwitserse wagon in, met een middengang; waar je net in zit als in een ideale electrische tram, en daar heb ik toen uit de ontelbare lege plaatsen de beste uitgezocht: vlak aan het spiegelruit-raam. Ben, weer over de Gotthard-baan, naar Zürich gegleden. Arriveerde daar tegen enen. Deponeerde m'n koffer aan 't bewaarloket, en slenterde Zürich in, met het gevoel, al aardig uitgerust te zijn van het congres. En met het voornemen, niets te bezichtigen, wat zich niet toevallig opdeed.

Er is niets zaliger, dan zó rustig een vreemde stad in te zwerven: te weten, dat je vast niet zo mesjogge zult zijn, aan 't rondsjouwen te trekken langs allerlei verplichte bezienswaardigheden. Zürich begon met een buitengewoon behoorlijke grote stads-straat, en ik wandelde die in, om eerst 'es een paar fatsoenlijke sigaren te kopen, hetgeen gelukte. Toen een groot eethuis in, een echt eethuis, waarvan ik vermoed dat alle vreemdelingen het voorbij lopen, maar dat onder de Zürichers

[p. 116]

een goeie naam móét hebben. Daar heb ik, na 't eten, bij een kopje koffie nog een uurtje een sigaar zitten roken, totdat ik eindelijk zo'n beetje het gevoel kreeg, nu toch wel een trammetje naar huis kunnen pakken, zo doodgewoon was alles. Ik stapte op, wandelde de straat weer verder. Langs het standbeeld van Pestalozzi, een heel goed standbeeld, want het geeft zo mooi de milde goedheid van de paedagoog-mensen-minnaar te zien.

De straat liep uit op een kade langs het meer van Zürich. Het was ook daar heel goed wandelen; op een terras was een ‘uitkijktafel’, met behulp daarvan kon je alle toppen die je daar aan de overkant ziet, determineren; ik heb waarachtig nog een poging aangewend, om ‘de’ die of die d'r uit te zoeken - waarom weet ik niet. Maar 't was een beetje dampig in de verte, en toen ben ik maar op 'n bank gaan zitten kijken zonder me om de namen te bekommeren. Totdat het me te fris werd.

Langs de Limatkade weer terug. De aardrijkskunde is tóch wel aardig, dacht ik; ze komt altijd zo goed uit; ja, ja, de Limat ja, in het meer van Zürich, da's waar ook. Hier is nou die gedenkwaardige plek, hier, bij deze brug, waar de Limat zich in het meer van Zürich stort.

Een eind verder midden in de stad, daar bleek de Limat geëxploiteerd te zijn; was overbouwd door een hele installatie voor het leveren van beweegkracht, met een stelsel van sluisdeuren waarmee het water gemaatregeld werd. En daar ben ik in een lach geschoten om mijn onnozele verwondering, dat het water hier niet naar het meer toe liep, maar d'r àf. 'k Had tóch de aardrijkskunde bij het onthouden ietwat verkracht: de Limat kwam hier uit het meer, juist, en dan stroomt-ie zo naar het Noorden....

Bij stromend water moet ik altijd oppassen; als daar een leuning bij is, raak ik altijd aan 't baliekluiven, en kan dan blijven kijken; met diep in me de verwachting, dat het eindelijk wel 'es zal ophouden, dat nu alle water voorbij is.... Die Limat heeft me óók weer lang opgehouden tenminste. Maar

[p. 117]

het hinderde niets: aan het station had ik al gezien, dat er nog een lange lijst treinen naar Basel reeds vóór het nacht was.

En zo ben ik dan expres in een soort lokaal-treintje naar Basel gaan zitten, dat overal stopte, maar toch nog vóór donker Basel haalde. Een heerlijk rustig reisje; plaats zat, geen vreemdelingen; niemand die je iets wil uitleggen, niemand die je raar aankijkt, als je zo af en toe het landschap blijkbaar voor kennisgeving aanneemt, of als je aan een troepje scharrelende kippen eens wat meer aandacht schenkt dan aan het schone vergezicht achter die kippen.... Een reisje dat maar één pijnlijk moment brengt: als de conducteur je internationale plaatsbewijs controleert, en je uitlegt, welke mooiere verbinding je had kunnen hebben; en hij je antwoord, dat je met deze trein toch óók in Basel komt, duidelijk beschouwt als het smoesje van iemand die niet bekennen wil dat-ie zo stom is geweest de verkeerde trein te pakken....

In Basel vind ik een dóórgaande wagon naar Holland, finaal leeg. Ik installeer me; vóór twaalven kan ik in Heidelberg zijn, en daar dus een hotelkamer nemen om te overnachten. Dan de morgen daar in Heidelberg wat rondneuzen.... Maar het begint te regenen; hoe langer hoe harder, en ik denk na: wat heb ik er aan, een ochtend daar in Heidelberg in de regen te marcheren? En de coupé is leeg, en 't zou wèl een mirakel zijn, als er niet minstens één bank leeg bleef vannacht. Zodat het slapen misschien wel lukken zou zonder hotelkamer in Heidelberg. En eigenlijk heb ik, na 't stevige soupertje in 't Baselse stationsrestaurant, nù al 'n beetje slaap, al is het nog geen negen uur. Ik deponeer m'n schoenen in het bagage-net, trek m'n huispantoffeltjes maar aan. Strek me uit op de gekussende bank, na op militaire wijze slaaptoilet te hebben gemaakt: colbertje uit, en daarna over me heen bij wijze van dek.

En ontwaak.... tegen zessen. We moeten volgens het spoorboekje dicht bij Keulen zijn! De coupé is nóg leeg; bij het toilet behoef ik niet te wachten, zodat ik, als we Keulen binnenstomen, fris gewassen, met een lekkere schone boord om en

[p. 118]

een afgeschuierd pakkie voor m'n raampje zit - en me amuseer met het ontwerpen van een ontbijt. Helaas, de conducteur deelt me mee, dat pas over een uur, wanneer de trein weer vertrekt, de restauratiewagen in actie zal zijn. Maar u kunt hier in de stationsrestauratie gaan ontbijten, de coupé hier sluit ik wel zolang af, straks reis ik toch weer mee verder.’ En hij sluit m'n coupé af, zodat m'n zaakjes er veilig in kunnen blijven liggen; en ik wandel naar de reusachtige restauratiezaal van het Keulse station, waar het bedrijf al in volle gang is, en ik min of meer detoneer, met m'n huispantoffeltjes....

Na 'n welgeslaagd ontbijt keer ik terug naar m'n coupé. De conducteur staat in 't gangetje; tegenover m'n hoekplaatsje zit een meneer. ‘Guten Morgen’ zeggen we tegen elkaar. Ik ga lezen, in een Pestalozzi-boek, dat ik gekocht heb, hij in een paar Duitse tijdschriften. Af en toe zeggen we een beleefd woordje tegen elkaar, in 't Duits natuurlijk. Bij de grens komt de Hollandse passencontrôle. Ik zie aan zijn paspoortboekje, dat-ie Hollander is; hij ziet van mij 't zelfde aan mijn boekje. En dus zijn de woorden, die we verder uit beleefdheid zo af en toe wisselen, Hollands, zonder dat we ons te buiten gaan aan opzettelijke konstateringen. In Eindhoven kopen we een Hollandse krant. Een ochtendblad, dat merkwaardig precies aansluit bij 't avondblad dat ik een week geleden las. En als ik aan 't C.S. in Amsterdam bij de uitgang m'n retour Bellinzona-Amsterdam heb afgegeven, dan is voorlopig het leven weer 'n alledaagse geschiedenis geworden.