|
| |
| |
| |
Tweede hoofdstuk.
Het regende. Met z'n kraag omhoog stapte Wels door het weer. Hij had z'n handen stijf in de zakken van z'n jas; z'n wandelstok slingerde langs z'n zijde.
Wels liep te denken, dat het 'n beetje gek was, die wandelstok. Maar hij was er erg aan gewend, 't gaf nog eens hoùding; en om half twaalf zou het wel droog zijn. Half twaalf? Zou-ie om half twaalf al naar huis kunnen? Maandagmorgen... lamme ochtend met dat hoofdrekenen. Natuurlijk zouen ze weer lastig zijn, dat waren ze altijd met hoofdrekenen. Maats natuurlijk, en Honig, dat mormel van Honig ook; hè, wat was dat toch een vervelend brok meid. Dat valsche lachen, dat eeuwige valsche làchen van d'r. Ze moest al lang van school af zijn. Maats ook. Veel te wijs. Gaf tòch niks. Allebei net goed, om 'n heele klas te bederven... Zaterdag had-ie gebóft, toen de boven- | |
| |
meester kwam. Ja, jà, die had het wel gemerkt, dat het mooi stil was; Maats vlaste op 't boek en hield 'em koest, en Honig was thuis, en de anderen waren bang, omdat-ie die halve gàre 'n paar tikken had verkocht... maar het was verbazend rustig, en Beckers had het wel gemèrkt...
Daar ging de tram voorbij; de paarden klotsten, sjok sjok; lange wagens had je tegenwoordig... Hé bonjour, daar stond Pool. Ja, dàt tramde maar, dat heer. Bonjour. Wat 'n gemeene gele jas had-ie aan, Pool. Wat stònken die jassen... Pool hàd het allemaal toch maar; trouwens, 'n branie, die Pool. Maar de bovenmeester had 'em in de gaten! Dat-ie onverschillig was, en luilakte.
Wat 'n stomme vent eigenlijk, Pool, om nooit es wat uit te voeren. Zou zóó z'n hoofdakte wel halen! Wel ja! Van de zomer 'es kijken! Dat werd een tweede Van Putten. Och jà, die Van Putten. Getrouwd, en géén hoofdakte! Maar die z'n klàs was tenminste goed.
Hè, dàt was 'n klas! Maar Pool zijne, treurig, hoor. Vrije orde, jawel, het smoesie van Bergsma napraten.
Wels grinnikte even. Dan had hij óók vrije orde met Maats en die meid van Honig! Met Juli, dan moest Bergsma z'n gang maar es gaan. Dan was er verhooging, en dan kreeg-ie Maats en Honig allebei; dan kon-ie z'n hart ophalen.
Nou, daar kwam ze an, de meid van Honig. Och jà, zoo hartelijk, hè, net of ze 't niet juist
| |
| |
dêe om hem te némen. Jawel, hoepel maar óp...
Wels was nu vlak bij school. De deur was nog dicht. Tegen de muren stonden kinderen gedrongen, om wat beschutting te zoeken. In een portiek aan de overzijde zaten de jongens van de hoogste klas schreeuwend te redeneeren. Af en toe kwam er een 't portiek uitgerold. Midden op de straat liepen groepen meisjes, samengedrongen onder eigenwijze paraplu's.
Een groot blond kind kwam Wels tegemoet gehold. Onder haar mutsje uit hingen de lange natte haren; uit haar cape droop het water. Wild liep zij tegen Wels aan, en ging aan z'n arm hangen. ‘Dag Meester!’ schreeuwde ze.
Wels probeerde haar arm los te peuteren. ‘Dag Greta,’ antwoordde hij, en toen, als tegen 'n groot mensch, ‘kom, zég, niet zoo mal nou. Een e... beetje fatsoenlijk, hè.’ Maar Greta, hield dapper vast, en stapte vertrouwelijk mee. ‘Meester!’ kraaide ze, ‘Meester, heb u geen paraplu?’
‘Kom nou, kóm nou,’ mopperde Wels, en hij probeerde d'r weer weg te duwen. Maar zij liet 'em niet los. ‘Omdat het zoo regent!’ gierde ze, ‘en u met uw wandelstok!’
Ze waren voor de deur gekomen. ‘Nou; nòu,’ probeerde Wels gemoedelijk, en wéér trachtte hij z'n arm vrij te krijgen. Hij werd driftig. Een kind had aangescheld en de schooldeur ging open. ‘Meester, mag ik mee naar binnen?’ vroeg Greta. ‘Néé,’ zei Wels ruw, ‘kom ruk òp!’ Het werd nu
| |
| |
méénens; hij rukte en schudde stééds heftiger... ‘Nooit! nooit,’ zong Greta gerekt.
Dreigend hief Wels z'n stok op, - daar verscheen de bovenmeester in de deuropening. Greta liet los, en ging achteruit. Wels schrok een beetje. Toen keek-ie ineens z'n plaag na, met iets als een schalkschen blik. ‘Ondeugd!’ acteerde hij minzaam, net of-ie den bovenmeester nog niet eens zag. ‘Morgen,’ zei die droog.
Wels zàg hem nu, en groette beleefd. ‘Wat 'n wéér, wat 'n wéér!’ ‘Nou,’ zei het hoofd, ‘straks tenminste maar eens extra voeten laten vegen!’
‘Ja, da's wèl noodig,’ vond Wels. Hij liep de gang in, en Beckers bleef aan de deur staan.
Op de verste mat stonden Wels' collega's.
‘Morgen dames, heeren,’ groette hij plechtig, even aan z'n hoed tikkend.
‘Goeien morgen!’ ‘Morgen Wels!’ ‘M'neer Wels,’ werd z'n groet beantwoord.
‘Wat 'n wéér, wat 'n wéér!’ zong Wels.
Juffrouw Veen, klein ouderwetsch wijfje van over de vijftig, gichelde even.
‘Heb ù nogal je wandelstok op meegenomen!’
Van Putten, burgermannetje met grijzend kinbaardje, lachte mee:
‘Nou had je je démi óók nog thuis motte laten!’
De anderen, Pool en Zwaan, knikten beleefdtoestemmend mee, toen Van Putten ze aankeek, of-ie zeggen wou: ‘Hoe vìn je die steek?’
Wels nam 'n vrijzinnige houding aan, maakte
| |
| |
'n wandelende beweging met z'n stok, kuchte, en zei: ‘Nou, je behoeft je toch niet door het wéér te laten, hm, ringelooren. Wat?’ En hij keek vragend naar Zwaan en Pool, om ze tot mede-vrijzinnigen te promoveeren.
Maar Zwaan gaapte achter z'n hand, en Pool zei nuchter: ‘Ik heb getramd.’
‘Maar wij zijn toch niet bang voor een buitje?’ hield de geharde Wels vol.
IJverig viel juffrouw Veen in:
‘Nou, maar an de leeftijd legt het 'em lang niet altijd, hoor, of je d'r tegen kan. Als je hier juffrouw Essers en mijn neemt, dan wil ik nog welles zien, wie d'r eigen nou het meeste inbakert...
Juffrouw Essers gaapte, net als Zwaan; en stapte naar d'r klas. Zwaan stapte mee weg...
‘Ik heb getràmd,’ hield Pool grimmig vol en hij keek Wels eens áán.
Juffrouw Veen richtte zich tot Van Putten:
‘Zij wordt er wel kwaad om soms, as ik het 'er zeg. Maar het is zoo. As je nou es effen nagaat...
‘Ik,’ zei plotseling Van Putten, en hij lachte glunder, ‘ik voor mijn - hij overschreeuwde de juffrouw, die nou d'r mond moèst houden, ‘ik bevind me maar het beste bij mijn dikke - grijze bòrstrok.’
‘Je kan je harden,’ zei Wels, ‘en je kan je verwennen.’
Pool verdween.
| |
| |
Juffrouw Veen begon weer verder te redeneeren. Over háár en over juffrouw Essers. Eerst tegen Van Putten, maar toen die weer begon over z'n borstrok, richtte zij zich tot Wels, die alles aanhoorde, en zich suf zocht naar een verstandige opmerking...
Van Putten stapte weg.
‘Weet u, wat ik denk,’ zoo besloot juffrouw Veen vertrouwelijk, en zij trok een erg meewarig gezicht, ‘weet u, wat ìk denk? Ze loopt met de téring onder d'r leden. Let u 'es op, op d'r kùch, zoo'n echte kuch. Ik kan soms met 'r te doen hebben, da's waar.’
Wels schudde bedroefd het hoofd, en vond niets verstandigs om te zeggen.
Net zette de bovenmeester de deuren wijd open, en de kinderstroom kwam aan. ‘Twéé áán twéé,’ kommandeerde Beckers, ‘en voeten vegen!’
Wels ging de trap op.
‘Tut, tut!’ hoorde hij achter zich de schelle stem van juffrouw Veen. ‘Langzamer lóópen. Twee aan twee! En véég je voetjes!’ De voorste kinderen kwamen de trap op, achter Wels aan.
‘Kalm; kàllem,’ zei Wels. Vol waardigheid keerde hij zich om en bleef midden op de trap staan, om door z'n blik alléén, de opdringende kindermassa terug te houden. Maar al gauw moest-ie doorloopen, want er was geen houden aan... Joelend kwamen ze de trap op, drie, vier te gelijk. ‘Meester!’ hoorde hij boven het rumoer uit
| |
| |
Greta Honig stem. ‘Meester! Ik ben zoo na...t’.
‘Twéé áán twee!’ zei Wels met nadruk; maar het gaf niets, en hij liep maar door...
Boven aan de trap stond de oude Van der Heijde, de oudste van 't personeel. Hij rookte kalm zijn sigaar, en keek rustig op de woelende massa onder hem neer, waar Wels nu middenin liep.
En de kinderen kwamen weer twee aan twee te loopen, zoodra zij den grijzen kop zagen, en zochten kalm hun klassen op.
Wels bleef even praten met Van der Heijde; met 'n gevoel of-ie dáár in de luwte stond.
Greta Honig zelfs liep kalm voorbij.
Toen stapte ook Wels naar z'n lokaal.
De bel ging. Wels keek deftig de klas rond. Alle kinderen zaten netjes, behalve Greta Honig. Ja, natuurlijk diè. Wels klapte even in de handen, en zei rustig: ‘Kom, Greta.’
Greta liep bedaard naar haar plaats en ging zitten.
Alles was stil.
‘Ik wacht,’ zei Wels toen beteekenisvol.
Het bleef stil. Een enkel zoet kind bewoog even, om nòg netter te gaan zitten. Wels bleef zwijgend staan. Maats was er niet, merkte hij met genoegen, maar hij fronste z'n voorhoofd, en vroeg plechtig: ‘Wie weet waar Maats is?’
Plotseling gingen er vingers omhoog; 'n paar jongens schreeuwden luid over de klas, dat Maats
| |
| |
z'n schoenen stuk waren; 'n paar andere riepen even hard: ‘Da's nietes,’ en Greta Honig gierde hard boven allen uit: ‘Hij zit in z'n vel, as-ie niet gestroopt is!’
Wels greep een liniaaltje, en tikte er heftig mee op het tafeltje naast hem; toen het rumoer bedaarde, zei hij: ‘'k Vraàg jelui nog niks. Zit stil. Honig hou je mond!’
De klas zat weer stil. Tweemaal deed Wels, of ie weer wat zeggen wou, maar verhinderd werd door een of ander geluid; toen sprak hij zachtjes: ‘Wie wéét, waar Maats is, kan z'n vinger opsteken. Monden dicht.’
Er ging één vinger omhoog. ‘Zoo,’ zei Wels voldaan, ‘hou 't maar vóór je, we zullen zèlf wel eens onderzoeken.’
Een paar jongens grinnikten; toen werd het stil.
‘'k Wacht nog aldoor,’ zei Wels idioot. Op z'n gemak wandelde hij naar den rooster van lesuren, en bleef dien beschouwen, met z'n rug naar de klas gekeerd.
De kinderen zaten stil te wachten; een enkel keek om naar den meester.
‘'k Wacht nog aldoor!’ verzekerde deze zonder om te zien.
‘Lamme ochtend,’ stond ie te denken. ‘Rekenen, lezen, nou.’
‘'k Wacht nog aldoor!’ riep hij dreigend.
En hij dacht verder:
‘Nederland, bah. Taal, dictee maar.’
| |
| |
Hij keerde zich om, en keek op z'n horloge. Zoo, ruim een kwartier om!
‘Greta Honig, haal es een glas water!’
Greta trippelde naar het tafeltje, en ging met nuffige beweginkjes, het glas in de hand, het lokaal uit.
‘'k Zal nog maar wat wachten,’ verklaarde Wels weer, ‘we schijnen vanmorgen geen haast te hebben.’
‘Nee,’ fluisterde een van de jongens.
Wels hoorde iets. ‘Nóg niet stil genoeg,’ bleef hij zeuren.
Greta kwam terug met water. ‘Zet maar neer. Dank je,’ sprak Wels.
Greta ging zitten. Het meisje naast haar fluisterde wat. ‘Of ze zelf ook gedronken had’ natuurlijk.
Wels stapte op haar af. ‘Wat had je?’ vroeg hij streng. Het kind zweeg; maar Greta, verontwaardigd, barstte los: ‘Ze zegt dat ik gedronken heb!’
‘Sst!’ kalmeerde Wels haar; toen wendde hij zich af, en onder 't voortschrijden naar z'n tafeltje keek hij weer op z'n horloge.
‘Die draaitollen moeten d'r lui schade maar es inhalen nà half twaalf,’ dreigde hij in 't algemeen.
Maar er draaide niemand; de heele klas was stil; Greta Honig sloofde zich uit in 't ‘netjeszitten’.
Toen sprak Wels: ‘We kunnen eindelijk beginnen.’
| |
| |
Dezelfde jongen van daar straks mompelde weer iets. Dadelijk kwam Wels op 'em af. ‘O!’ schreeuwde hij, ‘o! van jou niet? Moet ik op jou nòg langer wachten? Goed dan!’
‘'k Dee niks,’ mopperde de jongen.
‘Je zat te klètsen!’ besliste Wels.
De jongen prevelde nog iets; maar Wels hoorde het niet, en liep weg naar de voorste bank, waar nù gepraat werd.
‘Monden dicht!’ kommandeerde hij.
Langzaam begon hij te drinken van z'n water. De kinderen keken suf toe, en kregen er dorst van.
‘Zoo,’ zei Wels, toen 't glas leeg was, we kunnen eindelijk eens beginnen.’
Het bleef stil.
Toen begon Wels:
‘Op een weiland...’ Hij hield op, en keek een jongen aan.
‘Wat heb ik gezegd?’ snauwde hij. De jongen zei gedwee: ‘Op een weiland, meester!’
Wels antwoordde niet, maar ging door: ‘Op een weiland liepen tachtig pooten.’
Weg was de stilte! De meeste kinderen schoten in een lach: tachtig pooten.
Allerlei opmerkingen vlogen van de eene bank naar de andere; er gingen jongens scheef zitten: ‘tachtig pooten!’
Wels kreeg een naar gevoel: daar wàs het weer: zoodra hij begòn, dan had je de herrie!
‘'k Zal maar even wachten,’ zei hij machinaal nu.
| |
| |
Maar het hielp niet veel; aan alle hoeken van de klas was stil gelach; en woordentwist, of 't een som zou worden van kippen of koeien of paarden! Greta Honig stak haar vinger op...
‘Kind,’ zei Wels driftig, ‘wat ìs er. Weet jij 't al soms?’
‘Natuurlijk!’ glunderde Greta.
Wels lachte gemaakt. ‘Jij bent een slimmerd, hoor.’ En toen vervolgde hij snel: ‘Als ik je nu vertel, dat er op die weide tien paarden liepen...’
Weer kwam er lawaai. Wels tikte met z'n liniaaltje op de voorste bank, maar wachtte niet eens af, of 't stil zou worden, en ging door: ‘Tien paarden dus, hoeveel kippen liepen er dan?’
De klas begon te gonzen; sommige kinderen teekenden met hun vinger cijfers op de banken; anderen vroegen aan hun buurlui, wàt de meester gevraagd had; Wels stond maar te roepen: ‘Ieder voor zich alléén! Ssst! Ssst!’
De eene vinger na den anderen werd opgestoken. Jongens klommen bovenop de banken...
Wels lachte bitter. ‘Zeker,’ snerpte hij, ‘Zeker! We zullen er eens een paar aanteekenen.’ Hij nam een potlood, haalde z'n zakboekje voor den dag en begon op te teekenen, telkens hardop de namen noemende, die hij opschreef.
‘Wilkens!’ - ‘Anna Rink!’ - ‘Sterk!’
Bij elken naam werd het stiller.
Allen zaten netjes in hun bank; alleen Greta Honig zwaaide met haar vinger. ‘Greta...’ begon Wels.
| |
| |
Greta keek hem áán. ‘Jij moet óók beter zitten,’ ontweek Wels. Greta gehoorzaamde.
Wels keek op z'n horloge. Nòg geen halftien. Zou-ie maar niet gaan lezen?
In de klas er naast, bij Bergsma, ging een luid gelach op. Stond zeker weer moppen te tappen, Bergsma.
‘We zullen maar even wachten!’ sprak Wels met 'n zucht, net of-ie al wat gedáán had.
De klas zat stil; de kinderen probeerden te hooren, waaròm gelachen werd daar aan de andere zijde van de schuifdeuren.
Weer ging er gejuich op in Bergsma's klas. De kinderen bij Wels glimlachten. Fijne meester, meester Bergsma!...
‘Zoo,’ sprak Wels bedaard, toen alles weer stil werd. ‘Zoo; we gaan door.’ Hij keek op z'n horloge; 't was wel zoowat tijd.
‘Leesboeken voor je!’ Met eenige bedrijvigheid kregen de kinderen de boekjes op tafel; blij dat ze wat anders kregen.
‘Te hard!’ oordeelde Wels.
De boekjes gingen weer onder tafel.
Wels teekende een naam op in z'n zakboekje.
‘Leesboeken krijgen!’ kommandeerde hij weer.
Stilletjes werden de leesboeken op tafel gelegd.
Wels, voor de klas, rekte zich uit. Hij ging op het trapje staan om alles te kunnen overzien. ‘De boéken blijven dicht,’ waarschuwde hij.
De boeken bleven dicht.
| |
| |
Wels nam zijn leesboek, en zocht een les op. ‘Bladzijde achttien,’ zei hij.
‘Hèbben we al gehad!’ riep Greta.
Wels keek haar dreigend aan, en herhaalde met nadruk: ‘Bladzijde achttien!’
De kinderen namen bladzijde achttien voor zich. Ze zaten stil af te wachten.
Wels bleef rondkijken.
‘Wie niet verder kan gaan,’ zei hij eindelijk, ‘die mag na schooltijd de les uitschrijven. Begint te lezen...’
Nu ging het goed.
Eentonig klonk door 't lokaal de stem van het kind dat las. Wels loerde, of-ie oogen zag afdwalen. Telkens, als er een blaadje omgeslagen moest zijn, deed Wels de ronde tusschen de banken door, en teekende aan, wie niet de goede bladzijde voor zich had. Af en toe liet hij onverwachts een kind invallen.
Suffend zaten de jongens in hun boeken te kijken en eentonig klonk door 't lokaal de stem van het kind dat las.
Wels ging wat rond kuieren, het leesboek in de hand. Op z'n teenen liep hij tusschen de bankenrijen door; keek af en toe ernstig vermanend een kind aan, dat even naar hem opzag; zei soms: ‘Verder, die d'r naast zit.’
En de klas bleef maar stil zitten.
Wels begon respect te voelen voor zichzelf.
| |
| |
Wat bliksem, dat lapte-n-ie 'em toch maar, daar zàten ze toch maar, hè. Omdat ze 't wel wisten, hè, dat ze d'r bij waren, as-ze niet meededen.
Zij ook, Greta; zat nou toch óók maar ordelijk. Ze moest waarachtig ook 'es d'r mond open doen! Déé ze 't maar! Kon-ie d'r metéén even mores leeren.
Was-ie niet gek, 'em af en toe nog op z'n kop te laten zitten door dat portret?
Hij werd strijdlustig nu. Het moest maar uit zijn met dat ontzien; dat was stom van 'em.
Maats ook...
Was er nou niet. Goed, maar als-ie weer kwàm, dan moest-ie aangepakt worden.
Meteen, metéén. Niet wachten, tot het te erg was, maar onmiddellijk optreden.
Hij nam het zich vast voor.
Ja, lezen, dat ging. ‘Die d'r naast zit, verder.’
Maar je andere vakken, zooals rekenen, vanochtend.
Dat had-ie ook weer stom ingepikt. Zou-ie óók 'es anders doen.
Hij zou ze 'es een uur nà schooltijd laten rekenen, gewoonweg.
Maar dan had- je dat lamme: dan kwam Beckers aanzetten, van ‘voorzichtig met krasse maatregelen’; dat hij, Wels, dàt toch niet hoefde...
En, och, hoefde, hòefde?
| |
| |
Welnee, dáár had Beckers gelijk aan. En 't gaf een beroerd idee voor de anderen; net of ie geen orde kon houen. 't Zou misschien Beckers aan 't twijfelen brengen ook. Nee, hij moest het zoo in z'n eentje klaar spelen...
Beckers kwam binnen.
Het kind, dat aan 't lezen was, hield op.
‘Ga maar door, ga maar door,’ zei Wels vriendelijk.
Het kind ging door. De bovenmeester bleef even staan luisteren, het hoofd op zij gebogen, en Wels aankijkend.
Het kind las een foutje. ‘Halt,’ zei Wels vriendelijk. ‘Lees nog eens dat laatste zinnetje.’
Het kind làs het laatste zinnetje; weer met het foutje.
‘Begrijpt ze 't wel?’ vroeg Beckers.
Wels glimlachte, en kwam naar voren, tusschen de banken door. ‘Zeker niet opgelet bij de verklaring,’ zei hij half verwijtend tegen het kind.
‘Ja, ja,’ lachte de bovenmeester, en hij kwam dicht bij Wels staan, ‘jà, jà, opletten en altijd opletten, en toch weer vergeten; en altijd maar aan den gang blijven...’
Wels probeerde niet eens Beckers' gebazel te begrijpen, en sprak zuchtend: ‘Ach ja.’
Beckers lachte luid.
Verbaasd keken de kinderen toe.
Beckers bedaarde; keek vol bescherming zijn jongen vriend aan; tikte-n-'em eventjes op den schouder.
| |
| |
Wels poseerde den gedesillusioneerden jonkman.
Beckers grinnikte, en zei vertrouwelijk: ‘Je zal iets zesmaal uitleggen;... goèd uitleggen... Reken gerust op den zevenden keer.’
Wels poseerde door; hij voelde waar 't heen moest, en sprak, als uit den grond van zijn hart, van z'n onderwijzers-hart: ‘Ja, ze zijn stom.’
Toen keek de bovenmeester, met wijzen blik over z'n bril, Wels aan. Er kwam iets humaans in z'n toon, toen hij zei: ‘Dom? Ach, Wels, zou het misschien ònze domheid zijn, die verwacht, dat...’
En Wels, vol begrijpen, werd week, en schudde sprakeloos van ja. Hij dacht over 'n handdruk...
‘Ik heb jouw tijd óók doorgemaakt,’ geurde Beckers, ‘ik ben er ook wel eens wanhopig onder geweest... Maar dàt is niets; dàt komt wel terecht... Als je maar orde hebt, dan komt de rest wel vanzelf.’
‘Nou,’ viel Wels nu flink in, ‘d'r onder zal ik ze wel houen... Hou je gemàk, Greta Honig!’
De bovenmeester keek even om naar Greta, die gauw netjes ging zitten; toen fluisterde hij aan Wels' oor: ‘Dát kind, daar moet je voorzichtig mee zijn; vooral niet te vrij, daar krijg je last van. Is dat niet dezelfde van van-morgen aan de deur?’
‘Ja,’ zei Wels met een glimlach, ‘ze was van ochtend een beetje dol.’
Beckers schudde met een bedenkelijk gezicht van ja, en bleef in gedachten staan.
| |
| |
Wels, na even aarzelen, begon weer tegen het kind, dat de fout gelezen had:
‘Luister 'es even, Mientje; heb je wel eens een spiegel gezien?’
Mientje gichelde. De bovenmeester knikte van: ‘Juist, zoo kom je d'r,’ en verliet het lokaal, onderweg hier en daar aan een elleboog duwend, die uitstak.
Wels bevroor dadelijk.
‘Zit niet zoo mal te lachen, kind. Geef me antwoord: heb je wel eens een spiegel gezien? Ja of neen?’
Mientje kleurde, en knikte van ja. Een paar kinderen kwamen los, en praatten lachend met elkaar.
Greta Honig keek vroolijk rond, rekte zich toen eens uit, en sprak met klagende stem: ‘Ik niet, ik heb nog nooit een spiegel gezien.’
De klas gierde 't opeens uit. Wels voelde plotseling woede in zich opkomen, en gaf een harden slag op de bank voor hem. ‘Stil!’ schreeuwde hij. Toen keerde hij zich om naar Greta Honig: ‘En jij zal om half twaalf wel 'es leeren, je aardigheden voor je te houden.’
Even wachtte hij. Alle kinderen waren geschrokken, en zaten koest. Greta Honig keek 'em aan, of 't wel meenens was.
Wels kruiste de armen over de borst, ging tegen het kachelschut staan, en lachte schamper. ‘Wat zouen jullie wel denke,’ begon hij verachtelijk,
| |
| |
‘wat zouen jullie wel denken, hè? Laat er nog één het hart in zijn lijf hebben, een mond open te doen! Nou moeten jullie maar 'es een kwartiertje tot bedaren komen.’
En hij bleef staan afwachten. Keek af en toe op zijn horloge. Een paar minuten bleef het stil.
Toen begon er een kind zich om te draaien. ‘Jij blijft!’ grauwde Wels.
Een tweede kind bewoog. ‘Nummer drie die blijft,’ zei Wels onmiddellijk. Hij haalde z'n notitieboekje voor den dag, en schreef er drie namen in.
Maar telkens en telkens weer bewoog er een kind; het leek wel, of de schrik er uit was. ‘Ook maar schoolblijven,’ zei Wels, ‘d'r kan nog méér bij.’ En hij schreef maar namen in z'n boekje.
Greta Honig zette een elleboog. ‘Kan je niet anders zitten?’ vroeg Wels.
‘'k Doe niks. Ben voor niks telkens opgeschreven,’ mopperde Greta.
Wels hield zich kalm. ‘Ga jij je gang maar, dat komt nà schooltijd wel in orde,’ zei hij koel. En hij liet 'r zitten zooals ze zat.
Weer keek hij op z'n horloge. Zoo, half elf, dat viel waarachtig mee!
‘Boeken weg!’ kommandeerde hij, ‘en je armen over elkaar.’
De boeken verdwenen, en de klas zat te wachten.
Wels stond in gedachten bij het raam, en lette niet erg meer op de kinderen. Er ging gefluister van bank tot bank, er kwam wat beweging... er
| |
| |
werd zachtjes gelachen hier en daar. Maar Wels staarde voor zich uit, over de kinderhoofden heen, en dacht na.
Een verduiveld leuken kijk had die Beckers toch op je. Want zóó was het toch maar: de òrde liet niets te wenschen over; maar de beroerde stommiteit van zoo'n hééle klas! En er was geen liefhebberij in, dat was 't 'em. Hè, je moest eens een klas krijgen, die een ander niet voor je verknoeid had. - Maar ondertusschen, hij zat nou met dit zootje.
Nou, maar weer 'es doorgaan, Nederland nog, en taal.
Hij tikte even met 'n stokje, en zei royaal: ‘Zie zoo, nu zijn we zeker weer klaar om verder te gaan, hè.’ Net of-ie met bewustheid z'n klasse zoo'n vijf minuten vrijheid had gegeven. Het suggereerde werkelijk de klas; er kwàm stilte.
Wels liet de kaart van Nederland, die hoog aan den muur hing, zakken; terwijl hij het touw stevig vastbond, keek hij telkens om naar de klas.
Hij ging op z'n stoel zitten bij het tafeltje, lei z'n notitieboekje open voor zich, en keek even rond. De meeste kinderen zaten suffig te kijken naar de kaart; naar al de rare vlekken en lijnen; Marken was net het oog van de Zuiderzee, en Nederland was net een doghond, en Noord-Holland een sneeuwpop; de Noordzee was precies een vaas. Het ééne eiland benedenaan was net een omgekeerde pijp; daaronder had je den Braakman, die z'n naam was
| |
| |
leuk om te onthouden; en daaronder, wat was het dáar smal! Daar moest je oppassen - als je daar liep, had je veel kans om in den Braakman of in België te vallen. In het midden, daar was de Kromme Rijn; en de grootste ezelachtigheid van de heele aardrijkskunde was, te wijzen dat dáár de Rijn langs liep. - - - -
Wels riep één van de kinderen voor de kaart en ging beurten geven, en teekende serieus in z'n boekje aan. Er ontstond een soort loterij-belangstelling in de klas, want je kon moeilijke en gemakkelijke beurten krijgen.
Greta Honig riep telkens ‘ja’ of ‘neen’, als er iets aangewezen werd; maar dat was nu ook het éénige onaangename, vond Wels; en met háár zou hij om half twaalf wel afrekenen.
Elk kind kreeg geregeld z'n vijf beurten; de tijd voor Aardrijkskunde was al gauw om, maar Wels ging door, om alle kinderen een cijfer te kunnen geven. De kinderen begonnen te draaien, en te praten met elkaar - Wels waarschuwde af en toe, maar ging weer door. De bel zou nu wel gauw gaan, nog even doorzetten - - - nog drie, vier kinderen - hij kon toch de halve klas geen schoolblijven geven... Ja, maar het werd nou toch al te bar, dat kon zoo niet daar. Woedend vloog hij tusschen de banken door naar den jongen Wilkens, en sleurde hem naar voren. ‘Au!’ riep de jongen alvast.
‘Wat dacht je?’ siste Wels, en hij gaf den jongen een draai om de ooren. ‘Wat dacht je?’ vroeg hij
| |
| |
nog eens, en hij gaf den jongen een duw, dat-ie tegen den muur viel. ‘Au,’ riep weer de jongen.
‘Schreeuw nòg eens!’ riep Wels nu met heesch geluid, en hij ranselde in 't wilde weg op den jongen los, ‘kom, schreeuw dan, schrééuw dan!’ De jongen hield z'n armen beschuttend boven z'n hoofd, en kreunde.
‘Zoo,’ sprak Wels hijgend, terwijl hij z'n manchetten weer in z'n mouwen stopte, en met nog wilden blik de klas rondkeek. Alle kinderen zaten zonder bewegen in de banken.
Wels bedaarde wat; hij voelde nog z'n handen beven; hij ging weer op z'n stoel zitten, en keek in z'n boekje, wie volgen moest.
Wilkens stond te snikken bij den muur.
De schoolbel ging.
Wels stond weer op, lusteloos in eens; met maar één verlangen: d'r uit, d'r uit, noù eindelijk 'es de straat op...
Het rumoer, dat anders altijd volgde op het luiden van de bel, bleef nu uit. Wels dacht even na. Toen zei hij: ‘De schoolblijvers zal 'k vanmiddag om vier uur houen; nu blijft alléén Wilkens. Eén!’
En wonder netjes gingen de kinderen het lokaal uit.
Op de gang was wat herrie: andere klassen liepen er door elkaar, lachend en pratend de kinderen. Bergsma lette nergens op; hij was in gesprek met een jongen...
De kinderen van Wels liepen zwijgend naar hun kapstokken; ze gingen twee aan twee staan, als een begrafenisstoet. Wels sprak geen woord.
| |
| |
Met drukke gebaren kwam Beckers voorbijgeloopen, gaf 'n paar grauwen tegen kinderen van Bergsma.
Wels zei kortaf: ‘Vooruit’. Z'n klas stapte de trappen af.
Beckers knikte goedkeurend, en liep mee naar beneden.
‘Dat afloopen van sommige klassen, hè,’ zei hij zuchtend tot Wels.
En Wels antwoordde luchtigjes: ‘Jà; en 't is toch alleen een kwestie van willen.’
Bij 't weer teruggaan naar zijn lokaal, toen de school was afgeloopen, kwam er iets als twijfel bij Wels op.
't Was toch een beroerde ochtend geweest. Stom dat-ie ze nou niet meteen schoolgehouden had; nou begon dat vanmiddag weer met 'n ouë rekening, en dan kwam er weer meer bij, en om vier uur, dan kon-ie ze tòch weer niet lang genoeg houden, om het gezeur van Beckers. Enfin. Ja, Wilkens stond er nog; waar óók! Stel je voor, dat die thuis klagen ging...
Wels trad weer z'n lokaal binnen, en keek tersluiks naar Wilkens. De jongen stond zeer kalm bij den muur, met neergeslagen oogen.
‘Ben je nou kalm geworden?’ vroeg Wels. De jongen antwoordde niet.
‘Ik zal je straks naar huis laten gaan, en vanmiddag 'es kijken, hoe je gedrag is. Als er van- | |
| |
middag maar wàt aan mankeert, dan krijg je een flink pak - een flink pak ransel van me; dan... e... zal j'es wat anders zien dan vanmorgen.’
De jongen had gehoord van ‘huis laten gaan’ en bleef nu wijselijk zwijgen. Wels, de diplomaat, ging verder: ‘Ben ik vanmiddag tevreden over je, dan zal ik dit van vanmorgen maar vergeten. Ik zal dan maar denken dat je daarnet woedend was en niet wist wat je dee.’
‘Ik déé ook niks,’ zei de jongen zacht.
Wels knikte. ‘Juist,’ zei hij. ‘zie je wel dat je 't niet wist?’
De jongen zweeg weer, en dacht: ‘Als je me nu maar gaan liet.’
Wels keek hem nog een oogenblik aan, en zei toen: ‘Ga nù maar weg, Wilkens.’
Wilkens ging weg, en mompelde nog iets als een groet.
‘Zoo,’ dacht Wels, ‘die houdt thuis z'n mond wel.’
Terwijl hij z'n jas aanschoot, keek hij naar buiten. Het regende niet meer.
Op de gang haalde hij Bergsma in, die óók wegging.
‘Wil je wel gelooven, da 'k moè ben?’ zei hij tot dezen, met zonderlinge eerlijkheid.
‘Ja,’ grauwde Bergsma.
Samen gingen ze de trap af.
‘Om d'r bij zoo'n zootje nog wat in te krijgen,’ leuterde Wels, net of-ie Beckers voor had.
Bergsma keek hem even aan.
| |
| |
‘Wie kreeg er daarnet zoo op z'n ziel van je?’ vroeg hij nuchter.
Even keek Wels sip; toen antwoordde hij luchtig: ‘O... ja da's waar! Die uil van een Wilkens, daar ging ik tegen te keer, jà, dat zal je misschien gehoord hebben. Ja, hè...’
Maar Bergsma bleef staan; hij keek Wels aan, met een bitteren glimlach, en Wels zweeg. Opeens viel Bergsma uit: ‘Kerel, loop alsjeblieft niet zoo d'r omheen te draaien, je hebt 'em gewoonweg àfgeranseld.’
Wels probeerde nog wat te redden. ‘Nee,’ zei hij, ‘ik heb hem zoo goed als niet aangeraakt...’
Bergsma, driftig, mompelde 'n verwensching, en stapte verder de trap af, terwijl Wels lummelig volgde.
Beneden aan de trap draaide Bergsma zich opeens om. ‘Wat ben jij toch voor een sujet,’ viel-ie weer uit, ‘moeten we nou mekáár verdomd óók nog loopen voor te liegen? We slikken waaràchtig al genoeg - nou moeten we nog bang voor mekáár ook worden!’
Wels keek hem verschrikt aan. ‘Ik snàp je niet,’ zei hij toen, kwasi berustend.
‘Als je dan maar weet, dat ik joù bliksems goed snap,’ grauwde weer Bergsma, en hij opende de deur van Pool's lokaal, waar ze vlak bij stonden. ‘Ga je mee, Pool?’ riep hij naar binnen.
Wels dacht even over maar vast weggaan, maar hij vond dat het mal zou staan, en hij bleef.
| |
| |
Pool, met z'n gele jas aan, kwam het lokaal uit.
‘Wat mankeert joù?’ vroeg-ie Bergsma.
Met z'n drieën gingen ze 't school uit.
‘Och,’ zei Bergsma. ‘Niks. Beckers had d'rnet weer de aardigheid zich met mijn jongens te bemoeien bij 't afloopen.’
‘O,’ dacht Wels, ‘daarom werd-je zoo venijnig!’ Hardop zei hij: ‘Nou bonjour, 'k ga dezen kant uit,’ en hij maakte groetbewegingen.
‘Beckers,’ zei Pool met nadruk, en Wels bleef nog even staan - ‘Beckers begint vervelend te worden.’
‘Dan moet je 'm dat eens in z'n gezicht zeggen,’ was Wels dapper, zoo bij z'n neus langs.
Pool begon hartelijk te lachen: ‘Nee maar Wels... Ha ha! Nee maar, jij bent toch net Multatuli, hè!’
Bergsma schoot ook in een lach.
Wels voelde, dat-ie 'n kleur kreeg. ‘Hè, wat aardig,’ zei hij, verlegen weg-stappend.
Pool en Bergsma bleven hem lachend nakijken.
‘Multatuli!’ proestte Pool nog eens.
Wels vond ze net twee straatjongens...
|
|
Auteursrecht onbekend