De schadt-kiste der philosophen ende poeten

Derde deel.

Eerste vvtcomen.

Twee Ioden op A B.

A

SA haest v laet ons gaen, jemant mocht ons ontsetten
Dees goede coopmanschap, daer wy den tant op wetten,
T'is hier ontrent, dunckt my, naer dat den herder sprack.

B

Hy sey, t'was in een huys van leem met stroyen dack,

Ick denck, jemant sal ons den man weten te wijsen.

A

Hier is jemant ontrent, ick hoor daer wat verrijsen,

Daer comt den seluen man, die ons de tijdingh bracht.

Porphyre.

Waer blijft ghy liens soo lanck, k'heb hier een vur gewacht?

[p. xxxviij]

Comt aen besiet de wey, en in den stal mijn schaepen.

A

Wel com, comt laet ons gaen.

B

Wy moeten hem betraepen.

KLEYN PAVSE.

Derde deel.
Tvvede vvtcomen.

Porphyre met eenen knecht.

Porphyre.

ICk mach wel voor my sien, dees Ioden sijn soo loos,
Sy spreken cramers-wals, daer in word ick soo boos,
K'en can doch niet een woort in't minst daer van begrijpen,
Als sy cros, chra, crol, crau beginnen te staen pijpen,
Nu clopt daar aen de deur; maeckt niet te veel geschals,

A

O wilcom sijdy daer.

B

Nu hanckt dit aen den hals,

En set dit op v hooft, nemt des spits in v handen.

Porphyre.

Wat plaech wat sijdy ner, ick stoot v voor v tanden,

Sal ick't geuert aen-doen, eer dat ick't heb gecocht,
G'en hebt my noch niet vast, al hebt ghy't me gebrocht,
Hoe veel op al t'getuygh wilt ghy my noch opleggen?

A

Hoe veel ghy geuen sult? dat moest ghy seluer seggen,

T'is van den Troyschen krijgh tot nu toe hier bewaert.

B

Ten dient niemant als v, een crijghsman wijt vermaert,

Dat ghy gewapent stont, ghy sout ons selfs verueren.

Porphyre.

Loopt voorts al met v craem.

A

Hoor wat sout ghy begeren,

Waerom loopt ghy soo seer? men mach oock spreken wel.

Porphyre.

Ghy staet en schert den sodt, al waert een camerspel,

K'sal t'goet naer mijnen wensch vercoopen in de steden.

B

Wel eyscht, hoe loopt ghy soo, ba stelt v wat te vreden.

Porphyre.

Met allen v gesnap en heb ick niet te doen,

Dan hebt ghy coopens lust, soo wilt v wacker spoen,
En biet wt een locht hert, k'en mach niet langer toeuen,
T'en is geen guygel-spel, hier en valt niet te snoeuen.

A

Nu voorts hout op v handt, daer sijn noch dry sekins.

Porphyre.

Que voorts loop aen een galgh.

Knecht.

Wat geckt ghy met de lins?

B

Wat spijticheyt is dat:

[p. xxxix]

A

Soo t'gelt omuer te worpen?

Porphyre.

Wy hebben oock verstandt, al woonen wy op dorpen,

Men sou een heel stuck wey, en seuen schaepen vedt
Geuen voor dit geuert, dan waer ick fraey bestedt,
Hier en dient niet een woort, dan leght daer noch beneuen
Twintich en vijf sekins, wilt ghy soo veel niet geuen,
Soo craemt op met v craem, en daer me t'huyswaert gaet.

A

Wel blijft een weynich staen, wy nemen ons beraet,

Wo drom'lich wa vng kap.

B

Nou bats om rit ont baellen.

Porphyre.

Nu spreckt v moeders spraeck.

Knecht.

Wat plaegh sijn dat voor taelen?

A

Om bar om a.

B

Tus bo.

Porphyre.

Wel spreckt, is't soo gedaen?

A

Ghy crijghter twelue toe, wilt ghy den coop toe - slaen?

En dat is oock genoech,

Porphyre.

Wat staen wy hier en raesen?

Gaet henen loopt naer d'stadt, en bringt my ander baesen.

Knecht.

Wel meester ick salt doen met eenen lochten sin.

A

Wilt ghyer noch ses meer?

Porphyre.

Neen niet een mijte min.

B

Comt hier, maar t'is te veel.

A

Nu wilt v gelt ontfangen,

Wat sijt ghy voor een man, ghy sout ons t'hert wt pranghen?
Daer hebt ghy't altemael.

B

Wel sijt ghy nu gepaeyt?

Porphyre.

Ba ja en sou ick niet, nu dit getuygh op laeyt.

Comt leyt de schaepen me, daer sijn de oude brieuen,
Soo sijn wy bey gepaeyt, elck een naer sijn belieuen.

PAVSE.

Derde deel.
Derde vvtcomen.

Porphyre. Als een soldaet.

NV ben ick wel gedost, maer niet om gaen wt'vrijen,
Des lusten voor een poos, die stel ick nu besijen,
Al doen ick't altemael gans teghen mijn gemoet,
Ten is my niet gedaen om gelt noch om groot goer,

[p. xl]

Nochtans ja, t'is om't gelt, dat ick moet loopen hijghen,
Want ick dat hebben moet, wil ick die liefste crijghen,
Dus ist my euen eens, waer dat ick't crijghen can,
Met list oft met gewelt, van vrou soo wel als man,
Als een zeeroouer boos, al sou ick daerom hanghen,
Want beter waer ick doot, als geenen troost t'ontfanghen,
Mits dat den troost nu leyt in't maledijde gelt,
Dat jonst my niet en geeft, soo soeck ick't met gewelt,
De doot, oft mijnen lust, die sal't voornemen sluyten,
⁺ Venus t'is v bedrijf, gaen ick my nu te buyten,
Sa Wacker sijt ghy daer? nemt op al ons gewer,
Lanckt hier, geeft my den schilt, en ghy, nemt ghy de sper.
Vaert wel Cyprien, vaert wel, hout my in v gepeysen,
Mijn siel laet ick by v, end' v gaet met my reysen.

+ Dẽ knecht comt wt met gewer.

Derde deel.
Vierde vvtcomen.

A B Twee Ioden wt.

B

DIe coopmanschap was goet, die muys is inde val,
Maer hoe den buet gedeylt, seght my dat een voor al,
Hoe sullen wy het lant en oock de schaepen scheyden?

A

De schaepen die sijn mijn, en van gelijck de weyden,

Het vee heb ick in't stal, en oock de brieuen vast,
Het gout heb ick getelt, k'neem t'goet tot mijnen last,
Seght wat ghy voor v winst en vodden sout begeren?

B

Wat seght ghy daer, wat's dit, dat ick v hoor vercleren?

Meent ghy te stellen my soo bot wt desen coop?
De winst is hallef mijn, en meynt ghy't al te hoop
Te slicken in v maegh, en my soo te verdrucken?
Ick sloech v lieuer noch gering den cop in stucken,
K'raey ou, breckt dien wil, en spreckt een ander woort,
Ick vringh ou toe de keel.

A

Och hellep, hellep moort,

Seght wat dat ghy begert, oft wat ghy my wilt jonnen,
Ick wou dat wy den coop en hadden noyt begonnen,
Ick bid v laet my gaen, en kockt het soo ghy wilt.

B

Spreckt soo, soo houdy vree, ghy eer-vergeten vilt,

De wapens die hy heeft, de kleeren, schilt en sweerden,
Dat schick ick euen hooch, als v gelt was van weerden,

[p. xlj]

Laet ons nu spelen wie sal hebben sijnen keur
Van schaepen, oft van wey, lustich sonder getreur,
Sijt ghy daer me te vre'en?

A

Ia ick.

B

Dats ellef ooghen.

A

T'sou moeten twelue sijn, sou ick den worp verhooghen,

Pots felten t'is maer vier, nu kiest welck ghy begert.

B

Ick speel om alle bey.

A

Worp aen t'is v geclert,

Al sou ick gelt en winst tesaemen moeten deruen,
K'en sal daerom van rou, hoop ick, niet moeten steruen,
Maer ick wil worpen veur.

B

Wel aen is't uwen sin.
Kijck daer is effen dry.

A

Twee esels is noch min.

B

Dat's cler, maer daer is ses, hoe mocht ghy't beter kiesen,

Want die het al begert, die moet het al verliesen,
T'is soo een out gebruyck, siet hem staen sien den vuyl,
Sijn gelt dat is hy quijt, en vuysten voor den muyl,
Heeft hy tot eenen loon, hy macher wel om dincken.

A

Nu wel ick gaen naer huys, ick mach't eens deur gaen drincken,

Com aen gaet ghy met my, en leyt de schaepen me,
Geluckich is den mensch, die't sijn besit in vre.

Derde deel.
Vyfde vvtcomen.

Vader ende moeder van Cyprine samen wt.

Vader.

WAt dunckt v van't versoeck, hoe soumen't beter wenschẽ?
Sijn wy geluckich niet, buyten veel ander menschen?
Dat liedens groot van macht, en ouer al gesien
Op-offren haren soon, aen ons dochter Cyprien,
Ick segh de Goden danck van allen haer genaden,
T'waer sotticheyt hem lanck op dit stuck te beraden.

Moeder.

Daer in hebt ghy gelijck, hy is wel wert bemint,

Maer my dunckt dat Cyprien niet seer en is gesint
Tot hem, maer dat in't hert Porphyre staet geschreuen.

Vader.

Porphyre seght ghy!

Moeder.

Ia.

[p. xlij]

Vader.

Sou sy haer daer toe geuen?

Ick segh v een voor al, stoot haer sulcx wt het hooft.

Moeder.

K'sal wel mijn beste doen, is't dat sy my gelooft.

Vader.

Geloouen? sy moet wel, oft ick sal haer wel leeren,

Wat stouticheyt waer dat van soo een jonghe deeren,
Dat sy jet sou bestaen tegens haer ouders danck.

Moeder.

Ick hebt haer al geseyt, en dat van ouer lanck,

Maer al wat dat ick cout, s'en wilter niet naer hooren,

Vader.

Seght my daer niet meer van, oft ghy sout my verstooren,

Gaet henen roeptse hier.

Moeder.

Ia wel, ick sal't gaen doen.

Vader.

Ick wou wel dat ick saegh, dat sy eens waer soo coen,

Iet tegens mijnen wil te soecken wt te voeren,
Porphier, een herders soon, den erremsten der boeren?
Neen, neen, alsoo noch niet, k'cocht lieuer eenen bast,
Om te verworghen haer, dan dat sy dien gast
⁺Sou bringhen in mijn huys tot een eeuwich verachten,
Wel sijt ghy daer schoon bruyt, wat hoor ick al voor clachten?
Wat hebt ghy inden sin, is't waer t'geen datmen seyt?
Dat ghy v sinnen gans hebt aen Porphier geleyt?
Hoe staet ghy soo en siet, spreckt, want ick moet het weten,
⁺ K'segh dat ghy antwoort gheeft, wilt ghy niet sijn gesmeten,
Want allen v besteck wil ick brengen tot niet.

Cyprine.

V dreyghen vader doet my in mijn hert verdriet,

V gramschap my beruert, ick bid wilt v doch stillen,
Want al dat ghy begeert, dat sal ick altijt willen,
En al mijn leuen doen het geen dat v behaecht.
Maer soo ghy my v kint eenighe liefde draecht,
Soo bid ick om een bee, wilt ghy my hooren spreken,
Ick heb beloft gedaen, en laet my die niet breken,
De Goden mochten my straffen deur sulck misdaet.

Vader.

Dat acht ick min als niet, t'was sonder mijnen raet,

En wie kent v soo coen? dat sonder my te vraeghen,
Ghy jemant groot oft cleyn, bemint naer v behaeghen,
Oft kent ghy my daer toe te grof, te cleyn, te slecht?
Om v naer uwen staet besorghen wel te recht,
Seght eens, waer leert ghy dat, waer leest ghy die geboden?

Cyprine.

Wie can tegens de macht, oft tegens wil der Goden?

Vader.

Soo wilt ghy seggen dan, dat was met hunnen danck?

Cyprine.

Het was den Minne-godt, die my daer toe bedwanck.

Vader.

Wat dunckt v van dat stuck, daer heeft sy't recht geuonden.

+ Moeder comt met Cypr. wt.

+ Sy swijgen beyde.

[p. xliij]

Moeder.

Foy dochter schaemt v wat, ontsiet v doch der sonden,

Doet naer v ouders raet, die wijser sijn dan ghy.

Vader.

Siet, ghy moet desen lust gans stellen aen d'een sy,

Om dat ick't soo begeer, ghy sult Brancille trouwen,
Daer ghy lant, sant, en gelt genoech sult me behouwen,
Den schamelen Porphier stelt die wt uwen sin,
Al t'geen dat ick v segh, dat is tot v gewin,
Ten waer ghy oorsaeck hadt, jet op Brancil te seggen,
Daer ghy met reden mocht dit houw'lijck om weerleggen.

Cyprine.

Reden heb ick genoech, gewichtich ende groot,

Porphier heeft my verlost, eens van een felle doot,
En was van jonckx kints aen tot mijnen dienst geneghen,
Waer door mijn liefde hy heeft wel te recht vercreghen,
Dies ick om gelt oft goet niemant werdich en ken,
Allenelijck als hem, die ick trou schuldich ben,
En mits dat mijnen raet leyt in v beyder handen,
Soo is hy deur d'ontsegh getrocken wt de landen,
Dies ick mijn leuen lanck hem blijuen wil getrou,
En vader, moeder bey, mijn leuen dienen ou,
En in des reynicheyt wil ick mijn leuen enden,
Brancil en is niet wert, dat hy des trou sou schenden,
Die qualijck eenen voet oyt heeft om my verset,
Dan dat hy prachtich is, en een verwaent caddet,
Dus laet my die ick ben, oft doet my lieuer steruen,
Als ghy jmmers begeert, dat ick Porphier moet deruen,
En geeft my desen niet tot onrust en tot spijt,
Hout my tot uwen dienst, soo ghy mijn vader sijt,
⁺ Soo thoont een vaders hert, wilt mijns doch nu ontfermen,
Dat bid ick op mijn knien, met wt-gestreckte ermen.

Vader.

Vermaledijt sy d'vur, veruloeckt soo sy den nacht,

Dat ghy dees boose vrucht ter werelt hebt gebracht,
Hadt ghy een Tigerdier geworpen in het baeren,
⁺ In mijnen ouden dach en sou't my niet beswaeren,
Als dese deerne doet, vol moetwillich bestier,
Iupien laet dalen ner terstont v hemels vier,
En maeltse cleyn als stof, soo ghy oyt jemant plaegden,
Dat sy den spiegel sy van alle dwaese maegden.

Cyprine. Verbaest.

Och vader wat is dat voor eenen straffen wensch?

Och wat sal mijns geschien! wee my onsalich mensch!
Is dit eens vaders hert! oft vaderlijck versoecken.!
Sijn eenich eyghhen kint te geuen sulcken vloecken!

+ Syvalt op haer kniē.

+ Hy beeft hem heel ousinnich.

[p. xliiij]

⁺ V Goden roep ick aen, wilt mijn getuygen sijn,
Al breck ick mijn beloft, t'is tegen t'herte mijn.
Nu vader weest gestilt, k'sal doen naer v behaeghen,
K'en can maer in verdriet slijten mijn jonghe daeghen,
Bestedt my waer ghy wilt, k'sal seggen t'is al wel,
Geeft my vry aen Brancil, oft worpt my in een hel.
Vercoopt my voor een slaef, hoe naer sijn dit de droomen,
Die in voorleden tijt my eyschlijck deden schroomen.
Nu t'is daer van genoech, ick ben in als te vreen,

Moeder.

Ba soo mijn liefste kint, spreckt soo, spreckt soo met reen,

V vader ende ick, wy soecken v weluaeren,
Ghy weet wel dat betaemt, een dochter jonck van jaeren
Te seggen wat ghy wilt, vader dat staet my aen.

Cyprine.

Dat heb ick nu geseyt, ist daer me al gedaen?

Vader.

Iaet, maer een dinck spijt my, dat ick v hoor ontknoopen,

Dat ick v tot een slaef wel vrijlijck mach vercoopen,
Is dat tot slaef vercocht? dat ick tot uwer baet
V een jonckman aen-prijs, rijck, jonck en groot van staet,
Die ghy niet wert en sijt de schoenen te ontgespen,
Daer ghy een Cales-kint voor kiest door vremde wespen,
En als ghy niet en hebt, wie sal v geuen jet?

Cyprine.

De rust is goets genoech, anders en wenst ick niet,

Maer vader t'is genoech van desen twist gesproken,
Ick wil my als een rijs naer v geboden croken,
K'bid v vergeeft het my, al wat ick heb misseyt.

Vader. gaet binnẽ.

Nu ick treck naer Brancil, datmen alles bereyt,

Wat tot de feest behoeft, ick sal hem d'ja-wort geuen,
Ick wensch v dat ghy lanck met hem in vre meught leuen.

Cyprine.

Den vre die ick verwacht dat is een corte pijn.

Moeder.

Ick bid v weest gestilt ô lieue dochter mijn,

Al acht ghy't houwelijck quaet, t'sal al ten besten comen,

Cyprine.

K'Wou dat mijn vader my het leuen had benomen,

Als ick v borsten soogh, als een onwetend kint,
Soo'n had ick niet geweest den val van mijnen vrint,
Die deur mijn bly gelaet is in den strick getoghen,
Die nu dry jaeren lanck de werelt heeft deur-vloghen,
Die mijn hert met hem droech, en t'sijne liet by my,
Al d'welck ick stellen moet onwillich aen d'een sy,
Deur kinderlijck ontsach en mijnen vaders toren.

Moeder.

Ghy sult seggen eer lanck, dat ghy niemant geboren

Sout kiesen voor v man toecomende Brancil,

+ De moeder stoet haer somstijt aen.

[p. xlv]

Want wat ghy dencken mocht, crijght ghy tot uwen wil,
Ghy die ons dienen moet, sult seluer gedient worden,
Met costelijck gewaet en gout sal hy v gorden,
En in d'echt minlijck werck, v vry oock slaen geen swijck.

Cyprine.

Wat hy heeft oft besit, dat acht ick min als slijck,

Al had hy Croesus schadt, al had hy Midas wenschen,
Al waer hy een Monarch, geert van alle menschen,
Lieuer waer ick Baucis, met mijnen Philemon
Onder een arm dack, voor schutsel van de son,
Den wensch is schats genoech, al scheynt hy cleyn te achten,
De Goden comen selfs, daer rust is wel vernachten,
Hoe luttel peyst ghy-liens op den voorleden tijt,
En waer ghy in jonckheyt in schiept d'meeste jolijt,
Nu wel, als't soo moet sijn, moet het my wel genoegen,
Comt laet ons gaen naer huys, k'wil my in alles voegen,
Laet my in mijn gemoet alleen draeghen de smert,
Laet het v sijn genoech, dat ghy't hebt naer v hert.

PAVSE.