Limburgse jaarkrans (onder ps. Karel Matthijs)

[p. 67]

Witte Donderdag

DE eerste dag van de Paasvacantie bestond absoluut geen gevaar dat we ons verveelden. Van de vroege morgen tot de late avond was de Witte Donderdag bezet en er was een héél programma af te werken.

Dat begon al 's morgens met de Hoogmis, waar je misschien niet met grotere devotie maar in ieder geval met groter interesse naar toe stapte, want onder de Gloria vertrokken de Klokken om zich in Rome te gaan vol laden met Paaseieren, en dat klokkenvertrek is een indrukwekkende liturgische gebeurtenis, die altijd diepe indruk maakte. De zin van dit alles is zo primitief duidelijk, dat zelfs het kleinste kind in de kerk met een koude rilling langs zijn ruggegraatje deze Gloria beleeft. Het orgel, wetend dat het twee dagen zal moeten zwijgen, zet al zijn blaaspijpen extra hard open, de misdienaars rinkelen met hun bellen alsof hun leven er van af hangt en de mannen en kraaltjes op het zangkoor doen hun best om daar toch nog boven uit te komen, terwijl de torens verroeren van het geweld der klokken. De stilte die daarna valt is beklemmend als de dood. Het geklepper met de plankjes doet beslist aan kille doodsbeenderen denken die tegen elkaar klapperen. Maar gelukkig zingen de zangers zonder ruggesteun van het orgel zó vals, dat we achter ons kerkboek zitten te grinneken van plezier, blij dat we weer onder ons mensen terug zijn.

* _* *

Op Witte Donderdag houden ook de meeste mensen hun Pasen. Dit gold niet voor ons, die als gerouti-

[p. 68]

neerde vroegmisgangers dit al lang gedaan hadden, maar ‘z'ne Paosse hawwe’ was toen nog iets waar op gelet werd, en ik verzeker u, dat Tina vrij nauwkeurig wist wanneer die of die zijn Pasen hield. Vooral de mannen, die nog al graag een dröpke lustten of anderszins reputatie hadden, werden door het gelovige vrouwvolk duchtig in de gaten gehouden - met de beste intentie natuurlijk - en ik herinner me nog onder het koffiedrinken in de keuken het verhaal gehoord te hebben van ‘dee sjoene vaan...’, die, toen hij ging biechten - Tina had het duidelijk gezien! - eerst een pepermuntje in zijn mond stak omdat de kapelaan niet ruiken mocht dat hij een paar dröpkes gehad had. Op deze mensen en ánderen die de kerk niet plat liepen, werd op Witte Donderdag méér gelet dan voor eigen devotie goed was. Ook de braafste mens heeft behoefte aan vergelijkingsobjecten voor zijn devotie. In deze behoefte voorzagen vroeger op nuttige wijze de liberalen, vrijmetselaars en roojen, zoals in onze dagen de communisten.

* _* *

Tegen elf uur werkten we ons bij de Bruine Paters tot in de voorste rijen om niets te missen van de plechtige Voetwassing, die hier nog altijd gebeurt. Twaalf paters die hun echte blote voeten lieten wassen, en dat in de kerk, dat zag je niet elke dag, en daar moesten we natuurlijk bij zijn. In de gewone kerken met kapelaans daar deed men zo iets niet. Ook in de namiddag gingen we op pad. Dan gingen we kerken bezoeken. Het was dan 's Zondags en feestelijk in de stad. Iedereen ging die dag uit, en het geviel wel eens, dat de Goede Week al prachtig zomerweer was, en ik herinner me nog hoe, bij het buiten de lange Gang komen van uit de Servaaskerk,

[p. 69]

de werkelijke zomerwarmte al óp je kon vallen. Dat kerken bezoeken was speciaal voor de kinderen uitgevonden. Het is onbegonnen werk te vergen dat die rakkers werkelijk een uur of een half uur aanbidding houden en daarom liepen we alle kerken af van de hele stad en bleven overal soms maar vijf minuten bidden of naar de kaarsen en bloemen kijken. Troepen kinderen doorkruisten de stad van Oost naar West en van Sint Pieter tot Boskaije. Zelfs de kleinste apekeutele werden door grotere broertjes en zusjes meegesleept. Zeker hebben we de devotie van de echte brave mensen niet verhoogd, want het was natuurlijk overal een geloop en gekniel, we lachten al eens stilletjes tegen vriendjes of nichtjes, en als we elkaar op straat tegenkwamen, vertelden we waar we al geweest waren. Er waren vaak kwezels of ander ‘aw printe’ die op ons mopperden, maar ik denk dat Onze Lieve Heer het wel allemaal goedgevonden heeft.

* _* *

Daarmee was de lange dag nóg niet uit, want des avonds was het grote slagersfestijn. Dan mochten we met Ma of met Tina nog eens in het donker de straat op om naar de slagerswinkels te kijken. Dát waren me étalages! triomphen van vlees: iedere winkel was een expositie! De opengesneden kalveren of varkens - als ze dood zijn hou je dat zo niet meer uit elkaar - hingen aan blinkende haken als soldaten in het gelid. In klaterend licht stond, lag en hing er het vlees tussen de blink van marmer, van kraakheldere tegeltjes, van koper en nikkel. De sjinkeknooke staken hun rode knook naar voren als bewijs van hun echtheid en in hun rode korst waren bloemen uitgesneden of met witte vetletters stond

[p. 70]

er sierlijk ‘Zalig Pasen’ geschreven. We telden de bleke varkenskoppen die met toëe ogen en en citroen tussen de tanden luister aan het feest bijzetten, en guirlandes van worsten hingen aan de plafonds. De tête-de-veau vormde oranje kletskoppen met doorgesneden



eieren er in en groene kömkommertjes, en onder bibbergelei prijkte alles wat naam had, tongen en koteletten. Er zaten echte artisten onder de slagers, die het muziekkioske of het stadhuis helemaal van vet bouwden en bij Jaspers in de Brugstraat prakkezeerden ze een draaimolen van de kermis waar de lekkernijen een ritje maakten, en zelfs eens een echte ‘sjievel’ waar de sjinke en worsten naar beneden gleden. Ook deze gang langs de slachters maak-

[p. 71]

ten we gewetensvol. Niet alleen Achter het Vleeschhuis gingen we kijken, maar ook op de Markt, tot het uiterste puntje van de Boschstraat en vooral op de Grote Gracht, waar verschillende ‘mooie slagers’ woonden. We konden echt kwaad zijn als de één of ander er dit jaar niet veel van gemaakt had, wat we als een teleurstelling ondervonden. Wij hielden - het ging er ook om zo lang mogelijk óp te blijven - krijgsraad of soms nog ergers een slager was die we nog niet gezien hadden. En Tina moest ook nog mee over de brug naar de Rechtstraat in Wijk. Je kon er géén missen, want van verre zag je in de donkere straten al het felle licht en de drom van watertandende kijkers, die als vliegen om een kaars zich tegen de étalageruit verdrongen. Héél laat, en ‘meu wie de maoje’ vielen we die avond in slaap.