Limburgse jaarkrans (onder ps. Karel Matthijs)

[p. 63]

Palmzondag

DE heemkunde is zo hard op hol geslagen met de Palm-Pasen, dat we op de duur zelf niet meer weten of we het beleefd hebben dan wel gelezen hebben bij Stijn Streuvels. Ik herinner me vooral de gelukkige samentref van Palm-Zondag met de grote poets.

De ouwe palmtakjes sneuvelden aan alle kanten, en zoals de fris gewassen gordijnen door Ma en Tina in hun plooien gehangen werden, zo zorgden wij, de kinderen, dat in alle kamers achter de crucifix 'n vers palmpje gestoken werd.

We vergaten daarbij zelfs de kelders niet en de zolder waar het ‘pameke’ tussen de strooien poppen van het pannendak gestoken werd, naast 't bosje Slevrowwe Kroedwisj, dat zelfs totaal verdord nog heerlijk rook.

Dit laatste wordt pas met de Slevrowwendaag van 15 Augustus vernieuwd. Maar er was iets anders, dat we op Palm-Zondag met hart en ziel beleefden, en dat was de Passie in de Hoogmis. Nog herinner ik me als gister hoe Pa mij voor het eerst meenam naar de Hoogmis in Slevrowwekerk. Hij was erelid van 't zangkoor, en daarom mochten we op het oksaal zitten. Dit is op Palm-Zondag stil en verlaten, want de zangers doen dan de diensten mee vlak bij het altaar op het hoogkoor.

Wij zaten dan op het oksaal, onder het indrukwekkende orgel, met zijn gouden bazuinstekende engelen en zijn beschilderde vleugelpanelen. En omdat we daar niemand hinderden, kon Pa mij in een oud versleten kerkboekje, dat de Goe-weke heette aanwijzen waar de passie stond. Het is voor mij altijd

[p. 64]

ontroerender gebleven mijn leven lang, dan het mooiste oratorium. De pastoor, zo legde Pa uit, speelt voor Onze Lieven Heer zelf. Hij heeft een diepe stem. En inderdaad, de ouwe pastoor Jacobs zong zijn partij altijd indrukwekkend. De diaken stelt de andere sprekende personen uit het passieverhaal voor. Hij zingt dus wat een apostel zegt, of Pilatus. En de jongste kapelaan, de subdiaken, is de ‘narrator’ de verhaler, dus de evangelist die het lijdensverhaal geschreven heeft. En als een heleboel mensen tegelijk spreken, dan wordt dat door het zangkoor gezongen, vooral het woeste schreeuwende volk. Dit was de eenvoudige instructie zoals Pa ze gaf, en die ik later gelegenheid had zo vaak aan anderen door te geven.

De practijk voltrok zich op het prachtige priesterkoor van de kerk.

Ingespannen vergeleek ik de Latijnse tekst, die ik nog niet verstond met de Nederlandse in het kolommetje er naast. De indicaties in rood kwamen daarbij te hulp, en ik zat te verlangen naar de passages, die door het woedende volk geschreeuwd werden. In een mooi duet van tenor en bas vertelden de meinedige getuigen, dat Hij eens gezegd had...‘Hic dixit’... Nog hoor ik de mooie bariton van Nikkela. Geen vastenpreek, zelfs niet van de knapste en schilderachtigste predikant heeft mij ooit zo met hart en ziel het lijdensverhaal doen meeleven. De gestage voortgang van het verhaal, het telkens elkaar afwisselen van de priesterstemmen, het sobere geluid van Christus, zwaar van laten begaan, soms klagend en vol verlatenheid, sonoor te midden van de opwinding van de verhaler, die in de spanning meeging. Er liepen koude rillingen over je rug, je kneep je vuisten samen, als de woeste massa haar ‘Crucifigatur!’

[p. 65]

schreeuwde en in hogere climax, met gillende stemmen van de kralen er tegen in, nog luider ‘Crucifigatur!’

Hoe regelrecht op je hart bonsde de zelfvervloeking van de Joden, die Zijn Bloed over hun hoofden afriepen en over hunne kinderen. En de nog maar half verstane latijnse tekst deed je overduidelijk voelen de hoon en de spot van de schriftgeleerden, als Jezus Elias aanriep, alsof die Hem van het kruis kon afhalen. Pa zorgde wel, dat mij geen nuance ontsnapte van het drama, en nimmer schonk later enige schouwburg mij de emotie van de Passie van Potasch - zo heette de Rolducse musicus die de meerstemmige partijen componeerde - aanhoord, neen beleefd op het lege oksaal van de Lieve Vrouwe. Ontroering snoerde je keel tijdens de doodstille duur van het Pater Noster, als allen aan het altaar knielden op het moment van Jezus' dood. Maar triomphantelijk deelde je de glorie van de aanvoerder der soldaten - ja zeker, nu het te laat was! - die getuigenis aflegde: Waarlijk, deze was Gods Zoon. Zo heb ik jaren achter elkaar met Pa op het oksaal de Passie gehoord, en na de Hoogmis moest je dan op het Lieve Vrouweplein eens extra hard rennen om dat weer van je af te schudden, want op slot van zaken kun je je als Limburgse straatjongen toch niet laten aangaan, dat je iets beleefd had wat je door lijf en ziel gegaan was, en waarvoor je alle andere belevenissen van de Goede Week zou willen cadeau geven, tot en met de Paaseieren.

En dat wil heel wat zeggen, want in die Goede Week was wel iets te beleven.