Limburgse jaarkrans (onder ps. Karel Matthijs)

[p. 57]

Vanaovend d'n aovend en muirige d'n daag

ALS wij iemand aansprakelijk mogen stellen voor het niet zó stipt houden van de vastentijd, dan is het Sint Joezep. Niet de fanfare! die kan er niets aan doen, maar de heilige zelf. 't Verzaken aan toffees en zwarte knabbe ging meestal goed totdat op de vooravond van St. Joezep liefst een Joseph én een Fien hun Mei vierden. Dat vernietigde veel goede voornemens en brak de vasten, want als deze twee beschermelingen van de Heilige Jozef bestoken waren, toegezongen met ‘Lang zalle ze leve!’ en driemaal gezoend onder het spreken van heilwensen ‘Vivat Josèph!’ en ‘Venaovend d'n aovend en mörrege d'n daag’ dan tracteerden de feestelingen uit de ‘tuute met snop’ en wie kon dán weigeren!

We denken met een beetje sjagrijn aan de mei-viering in de Limburgse gezinnen. Wie zou vroeger zijn peetheilige in de hemel verwaarlozen en de voorkeur geven aan de verjaardag? Onze katholieke scholen roeien het mooie Limburgse gebruik van de naamfeestviering met hardnekkigheid uit en dringen onze kinderen met passie en geweld de verjaardagviering op. Geen Limburgse inspecteurs, geen Limburgse

[p. 58]

schoolbesturen, geen parochiegeestelijkheid en geen bisschoppelijke kweekscholen komen in verzet, en straks hebben ‘de Hollanders’ het weer gedaan! Maar alloh! Laten we op de vooravond van 19 Maart niet bitter zijn en eens kijken wie er al zo Sjèf, Sjo, Joep, Jozef, Fieneke of Fieny heten, en dan proberen deze vanavond kwansuis tegen het lijf te lopen of er toevallig binnen te vallen. Je ziet het 's avonds meestal aan de verlichte gordijnen en plezierig lachen en tateren wanneer in onze stad een veel gekozen patroon of patrones zijn feest viert. We denken vanavond toch weer eens aan de vele beschermelingen van St. Joezep, feliciteren Jozef de Grote, onze wethouder, onze oud-rector van het gymnasium, die we vroeger in de klas op 19 Maart plaagden door als hij binnenkwam heel luidruchtig niet hèm maar een onzer medescholieren die óók Sjef heette te feliciteren, aan een Jef die in Indië zit, aan een Joep van het College, die nu Egyptoloog is, aan een Fieneke, ochèrm dat al gestorven is, maar reclame bezorgde dan de hele natuurlijke historie en stappen naar Sjo Smeets toe. Sjo Smeets de humoristische ster van De Staar. Sjo die met zijn bubbelwangen kinderen en ouderen van dagen kan laten bubbelen van de lach, die voorraden van verhalen heeft voor alle leeftijden en gelegenheden naar keuze, voor Communiefeesten en op-het-kantjeaf, onschuldigen en van die waar een getrouwd meisje een kleur van krijgt en niet wil dat ze verteld worden. Sjo Smeets die een halve eeuw geleden Maastricht veroverde met zijn

‘En de boot nao Luijk,
én de boot nao Luijk
én de boot nao Luijk!’

en daarmee de firma Arnold Bonhomme een mooiere

[p. 59]

reclame bezorgde dan de hele natuurlijke historie aan Verkade's Beschuiten.

Sjo heeft onsterfelijke moppen gecreëerd. Wanneer de distributie al lang en breed vergeten is, zullen de mensen nog vertellen van die juffrouw, die in plaats van charretelles weckringen gebruikte om haar kousen op te houden en van de versiering in de Grachtstraat, waar voor elk huis een toepasselijke aanroeping uit de Litanie was opgesteld tijdens het Maria-congres. Er moest een boek over geschreven worden! Maar vanavond als we Sjo met zijn Mei gefeliciteerd hebben, vragen we ons toch eens te vertellen hoe hij de fabriek in de steek liet en als caféhouder meer gelegenheid kreeg zich als humorist te bewegen. De sono-fiel van dit verhaal wil ik voor u laten aflopen.

Dat is al haos twie-en-vieftig jaor geleije. Iech waor toen oveninzètter vaan de biskwie op 't groet febrik. Dat waos wèrke menier. Eine oonder aon d'n trap, iech in de middel en eine bove um de gazètte door te geve, dat zien die heujedoeze boe 't serviesgood in zit es 't de oves in geit. Zwoer werk, vaan zès oor smörregens tot 's aovens nege! Allein mèt de Vastelaovend en de Kèrmis hadde v'r vrij. Iech had toen fleuris gehad, en dokter Mingels zag: ‘Sjo, es tiech trök geis nao dat febrik, daan bis te veur de pieringe. De ruuks al nao de sjöp'’ 'n Plezerige kemissie waor dat neet. En sjus toen veel 't dat iech in de kaffee van Dickhaut op de Vriethof bij 'n mosselepartijj vaan de Rooms Katholieke Landbouwvereniging vaan menier Bollen had veurgedrage. Dao waor ouch de brouwer Hustinx vaan de Linkelestraot, en dee zag toen tege miech: ‘Jaomer Sjo, dat stiech op 't febrik bis. Veuls te neet te veur um

[p. 60]

kaffee te goon hawwe?’ Iech zag ‘Boevaan menier? Iech höb zoeväöl es iech heij op mien hand höb’. ‘Now dao moote v'r toch ins euver dinke. Iech höb 'n hoes gekoch in de Brakke, en dao zow iech tiech wel wèlle inzètte es kastelein’.

Iech stoont netuurlik veur 'n gewiechtige beslissing, want in deen tied beteikende weg goon vaan 't febrik zoevöl es de woestijn in goon, nog erger es nao d'n Oos. Mè menier Hustinx - z'ne zoon is noe börgemeister vaan Nijmwege - dee help miech. Toen heer 't hoes gekoch had, gaof heer miech hoonderd-vieftig-gölde en sjikde miech nao die luij tow veur d'n inventaris euver te numme. ‘Es iech daoveur gaon - zag Hustinx - vraoge ze netuurlik 't dobbele’.

Iech nao de Brakke en veer kaome al gaw accoord. Veur hoonderd-vieftig gölde koch iech: Ach taofele en zes-en-veertig steul, 't buffet mèt 't pumpke, de kolomkachel, de sjèlderije, 'n trèkbönsje, de glazer, de veendel en de veendelstek. Iech höb de kwitantie nog altied bewaord. Hustinx gaof nog hoonderd gölde, en daovaan woort gewit en gegeelseld, geverfd en getappeseerd, en iech betaolde dat allemaol trök mèt zoevöl gölde per ton beer die iech verkoch. Mien kaffee hèdde ‘Zangerslust’.

Veur d'n daag vaan de opening had de browwer miech zeshoonderd lieter beer in de kelder gelag. Dat waor zeker genóg. Dee Zaoterdagaovend kaome alle oetvoerende vaan de Kapitein van Köpenick, boe-in iech de rechter gespäöld had in 't lèste bedrief 't Waor beerstens vol, en netuurlik alle aw collega's vaan 't febrik! Um haaf èlf waor 't beer op! Gooje road waor deur, mè bij miech nève woende de browwer Meyers, de vader vaan de bereumde wielrenner Harie Meyers. Iech gong mèt dee get

[p. 61]

smoezze en dee holp miech direk en rolde miech twiehoonderd lieter in de kelder. Um ein oor waore ouch die tönnekes leeg en toen moos iech wel sleete. D'n daag denao waor Zoondag en groete festival op de Mèrt, boe e kioske waor opgeslage. Iech had aon al die fanfares en hermenies vaan boete 'n gedrökde kaart gesjik boe-op iech hun beleef oetnudigde veur e bezeuk aon mien zaak en belaofde dat iech in de kommende winter bij hun in de societeit zow koume veurdrage. Dao zow dus wel get op koume, en iech had gei beer! Um haaf ach stoont iech mèt m'n twie breurs bij de browwer op de stop en honge veer aon de bel. Menier Hustinx waor nog bove, en kaom in z'ne peignoir nao oondere. Heer wow neet geluive dat de zeshoonderd lieter al op waore. ‘Zeshoonderd menier? Iech höb nog twiehoonderd vaan bij miech neve gekrege en die zien auch al op, en vendaog komme al die muziekante. Gef us e flink vaat daan lègge v'r dat op eus keerke!’ Mè niks te keerke. Hustinx leet d'n tonnewagel inspanne en dee Zoondagmörge kraog iech twelf tonne in de kelder. Laot iech uuch zègge menier, dat veer 's Maondags weer de zoonder zaote! Alle hermenies kaome. Wie die hunne verpliechde nommer gespäöld hadde en vaan 't kioske aof kaome, leepe de kinder al veuroet en reepe: ‘Ze goon nao Sjo in de Brakke!’ De kasteleins vaan de Mèrt hadde wel get lang geziechter want zij hadde de festival georganiseerd.

En zoe is 't gekoume dat iech kaffée-hawwer woort. Iech bin dedoor gerold, al waor 't deks lestig want geer wèt, iech höb zestien kinder gehad. Mè dat gelök menier, es smuirgens um vief oor die toe-oet vaan 't febrik gong en iech mieg in me bèd nog ins kos umdrèje...... dat is mèt gein pen te besjrieve!!!

Laote v'r nog mer ins oet drinke! Op Sint Joezep!