Limburgse jaarkrans (onder ps. Karel Matthijs)

[p. 23]

Gulden Mis

WANNEER we de dag van Sinterklaas met weinig enthousiasme naar school stapten door de ochtendmist, dan kreeg onze geringe lust nog een extra duw bij het passeren van de étalages der speelgoedwinkels, die helemaal leeggehaald waren. Maar kwamen we uit school dan hadden dezelfde étalages al gezorgd voor een nieuwe verrassing, want in alle afmetingen prijkten er de bontgeschilderde gipsen beeldjes voor het Kerstkribbetje. Met onze neuzen tegen de kijkuit-ruiten stonden we verslonden in deze nieuwe pracht en waren in één slag trein en poppenkast vergeten. Een nieuw tijdperk van wachten en hunkeren was aangebroken. Een Adventskrans heeft bij ons thuis nooit opgehangen. Wat dat betreft waren Pa en Ma schijnbaar erg ouderwets, zoals zij ook de geboorte van een nieuw kindje nimmer met een kaartje over de post bericht hebben, maar met het zenden van een bord ‘sokker-besjuute’, dat zijn beschuiten met muizekeuteltjes. In één ding moet Ma wel bijzonder knap geweest zijn, dat was in de kennis van het kerkelijk jaar. Nu kan het je overkomen, dat een onderwijzeres met godsdienstdiploma niet weet wanneer het ‘Persjoonkele’ is. St. Rochus, St. Blasius of de ‘Gölle Mes’. Neem gerust de proef op de som, maar wees er niet gebelgd over, want als deze zaken schoolstof worden is er de aardigheid af. Hoe het ook zij, iedere Limburgse moeder kon je vroeger in deze aangelegenheden een heftig examen afnemen. Geen Quatertemperdag en geen ijsheilige ontsnapte aan haar devotie, en de beleving van het liturgische jaar, waarvoor in onze dagen zoveel stijlvolle hulpmiddelen

[p. 24]

worden aanbevolen, was er van zelf. In de keuken hing niet alleen tegen de deur van de ketelenkast een kleurige huiszegen, die ieder jaar van dezelfde vrome deurventer gekocht werd, maar ook de kokerij zelf werd in alle seizoenen vastgekoppeld aan heiligedagen. Mèt de onvergetelijke heerlijke ‘reubesop mèt hamelvleis’ was het na Kerstmis afgelopen, want ‘Es 't Keerskinneke is gebore, höbbe de reube hönne smaak verlore!’ De eieren werden in de kalk gelegd tussen de twee Lieve-Vrouwedagen, 15 Augustus en 8 September, zodat we moeten aannemen dat zelfs het kippenhok zijn kwaliteitsproductie naar deze feesten had geregeld. Wij aten nooit vijgen na Pasen, en St. Jan maakte een eind aan de asperges. Zelfs of wij onze borstrok al mochten uitlaten of weer moesten aantrekken, hing met de een of andere heilige samen. Rond Sint Jan kregen we als we op stap gingen altijd de waarschuwing nageroepen, vooral niet naar de Maas te gaan, want: ‘Sint Jaan! 'ne vès of 'ne maan!’ wat betekent dat omstreeks die dagen altijd iemand verdrinkt.

* _* *

De Gulden Mis was ook zo'n gebeurtenis, die extra in onze kindermemorie werd geprent. Wij kregen de aansporing altijd in deze vorm mee naar bed: ‘Dee muirge 't ierste in de kerk is, krijg vaan de pestoer 'ne guilde!’

Ik kan dit niet als een leugen aan de kaak stellen, want al trokken wij op die Quatertemper-Woensdag vóór Kerstmis, in het diepe duister naar die ‘Golle Mès’, ik ben er nooit het eerst geweest en werd ieder jaar opnieuw getroffen door de stralende luister van deze Gulden Mis, die met overdadig veel licht en pracht van paramenten ons een voorsmaak

[p. 25]

van Kerstmis geeft. Op een gewone door-de-weekse dag trof je me daar inééns - en dan ook nog zo vroeg - een stampvolle kerk, waar zelfs de portaal-klanten, de mannen en de opgeschoten jongens van de Zondagse elfurenmis niet bij ontbraken. Het fijne van die guide Mis hebben we als kinderen nooit gesnapt, want wij hadden niet zo'n fijnbesnaard gezin als die waarvan we op school wel eens hoorden en lazen, waar de ouders onder het ontbijt aan de kinderen het Evangelie verklaarden of de kinderen verslag over de inhoud van de preek moesten uitbrengen. Wij waren voor die gulden extra vroeg opgestaan en hadden die praal van die Gulden Mis misschien meer ondergaan dan dat we ‘deel aan het Offer hadden gehad’. Thuis werd ons hoogstens plagend gevraagd of wij dit jaar de gulden gekregen hadden. Jan Grégoire vertelt, dat bij hun thuis de kinderen met Net naar de Gulden Mis mochten, en Net kon niet slapen van angst dat ze niet op tijd wakker werd. In het holste van de nacht stond Net op, deed het venster open en stak een lucifer aan om op de torenklok van het stadhuis te kijken hoe laat het was...... Nu weten we dat die Gulden Mis het feest der blijde verwachting is, eigenlijk het feest van Maria's toekomstig moederschap. Het Evangelie der Blijde Boodschap wordt gelezen. Wisten we het toen niet?

Wij wisten het wel degelijk: Kerstmis is nu nabij! Ondanks de gemiste gulden stond dit ons nu extra diep met gulden letters in het hart geschreven.