|
| |
| |
| |
VIII
De Beursbrêge is iepen; der farre twa skippen troch de grêft en de skippers hawwe hâlden en kearen, want der stiet in hurde wyn. De kantoarlju, dy't ûnderweis nei hûs binne, moatte in skoft foar de brêge wachtsje; guon sette de kraach fan de jas op, want it is kâld.
Op de Bleekleane wrakselje fytsers yn 'e wyn op, yn de Prinsetún hâlde de túnlju mei it wurk op - de fertoarke blêden stowe om har hinne. In skoalmaster lit de neibliuwers nei hûs ta gean; it ljocht is al op yn syn lokaal. In skipper lûkt it kajútsdoarke efter him ticht en jout him noflik by de tafel del. Op it Wilhelminaplein stappe de lju yn en út de stedsbussen; de sjauffeurs binne hastich, want de tsjinst is fiks efter rekke.
Kapiteine Feddema rint op de Eastersingel; hja bûcht wat foaroer tsjin de stoarmwyn yn. Hja groetet dûmny Verdun, dy't krekt de fyts oer it grintpaad rydt.
Yn it ‘Oranjehotel’ sit in ploechje maten om in taffeltsje yn de fierste hoek fan de seal; der binne guon, dy't in gleske drinke en oaren dy't sop út in tinnen kop leppelje - en nimmen fan har hat der folle nocht oan om nei hûs ta mei it minne waar.
Yn de dancing makket de ober de dûnsflier ree; de buffetjuffer wriuwt de bierkraan op. Yn it autobusstasjon kôgje sjauffeurs op har brogge en hja drinke der in kop kofje by.
It wurdt gau tsjuster. Der binne guon, dy't betiid ite om't hja nei in jûnskursus moatte, oaren binne noch dwaande mei de lêste tariedings foar in gearkomste en der binne ek guon, dy't de stúdzjeboeken klearlizze.
De stêd makket him ree foar de lange jûn.
Mr. Herman Geertsma docht de grutte skimerlampe op en lûkt de gerdinen ticht. Hy sjocht op de klok. Tweintich foar seizen. Aleid kin hast thúskomme út 'e stêd, mar it is fan 'e middei by de Roersma's, dan is it nea sa betiid.
Dan wurdt der skille. De tsjinstfaam is al nei hûs ta en Bernhard sit boppe te learen; hy sil der dus sels hinne moatte.
As er de doar iepen docht sjocht er kapiteine Feddema op de stoepe stean.
| |
| |
‘Kom der gau yn,’ seit er, ‘jo doare it wol oan om mei dit minne waar hjir hielendal noch hinne.’
Hja fûstkje en hy helpt har út de keep wei.
‘Ik haw gjin tee mear,’ seit er, as hja yn 'e keamer binne. ‘Oars soe ik sizze, wy drinke in bakje kofje, mar myn frou is noch net thús en de faam is al...’
‘O nee, gjin drokte,’ seit de kapiteine. ‘Ik haw fan 'e middei al in kearmannich teedronken. Dat giet sa, as jo in stikmannich besites ôfdwaan moatte.’
Stilte.
Dan seit de kapiteine: ‘Jo knappe al wer wat op? Ik bin bliid, dat jo wer op 'e fuotten binne.’
‘It knapt al wat op, ja,’ seit mr. Herman Geertsma, ‘mar hurd giet it noch net. De dokter sei, ik moast oer in wykmannich mar ris besykje om wer wat oan it wurk.’
‘Dat is moai,’ seit de kapiteine. ‘Jo moatte it earst mar wat kalmoan dwaan.’
Geertsma knikt.
En dan is it wer efkes stil.
De kapiteine ferfettet: ‘Ik sei niis al, dat ik fan 'e middei hjir en dêr west haw. Dat ik no ek noch by jo kom is omdat ik by de oaren net slagje koe. Ik sykje in thús foar in bern.’
‘In bern?’ freget Geertsma ferheard.
‘Ik haw sûnt in wike as fiif in famke by my yn 'e hûs,’ seit de kapiteine. ‘De mem is ferûngelokke doe by dy oanriding op de hoeke fan de Prins Hindrikstrjitte en...’
Geertsma skrikt efkes.
‘Dêr wie ik by,’ seit er. ‘Ik fleach sels ek hast by dy frachtwein op. Dy sjauffeur hat twa wike en in fikse boete krige. Ik lei krekt op bêd, doe't er foar west hat.’
‘Har heit sit yn Frjentsjer,’ seit de kapiteine. ‘It fanke hat earst in skoft by in suster fan har mem west. Mar dy is arrestearre yn ferbân mei abortus provocatus.’
‘Tsjong,’ seit mr. Herman Geertsma.
‘Neitiid hat hja in skoft yn it bernetehûs west, mar dêr is hja op in jûn weirûn. Hja wie ûnderweis nei my ta; de plysje hat har op it lêst noch brocht.’
‘Hie hja it sa min yn it tehûs?’
| |
| |
‘Nee, dat net. Mar hja wie ûnwennich. Hja fielde har dêr net feilich. De oare bern pleagen har. It soe folslein ferkeard wêze har der wer hinne te stjoeren. Dêrom haw ik har earst mar by my thús hâlden. Hja ken my goed fan it Heilsleger. It bern is in stik rêstiger wurden. Mar it kin sa net bliuwe; ik bin te faak fuort en dan strûpe de buorlju der altyd wer foar op.’
‘En wat wolle jo no?’
‘Ik soe graach wolle, dat it bern in goed en rêstich thús hie. Ik haw fan 'e middei nei in stikmannich minsken ta west, mar ik bin noch net slagge.’
Efkes stilte.
Herman Geertsma heart Aleid yn 'e gong.
‘En no komme jo by my om te freegjen oft ik ek immen wit?’ freget er.
Aleid komt yn 'e keamer. Hja begroetet de kapiteine en jout Herman in tút op 'e foarholle.
‘It waait in stoarm,’ seit hja. ‘Ik koe der amper yn opkomme. Sille wy in kop kof je drinke?’
‘Ik haw it ek al oanbean,’ seit Herman Geertsma, ‘mar de kapiteine...’
‘Ik moat daalk fuort, mefrou,’ seit de kapiteine.
‘En ik hie myn boadskip ek al sawat dien.’
Hja fertelt alles ris op 'e nij.
‘En no frege de kapiteine oft wy ek earne in plak foar dat famke witte.’
Aleid sjocht de kapiteine oan.
‘Wie dat de fraach of...’
De kapiteine slokt efkes ear't hja anderet: ‘Myn fraach wie winliken oft yn dit hûs foar de lytse Gerry Beintema miskien ek in plakje wie.’
Herman Geertsma wurdt der in bytsje bleek fan.
Stilte. Lang - en su ver wat pynlik.
‘Faaks wolle jim der ris tegearre oer prate,’ seit de kapiteine op it lêst.
‘Ik moat no nedich fuort.’
‘Ja,’ seit Aleid. ‘Wy sille der oer prate.’ - Hja sjocht har man efkes oan. - ‘Wy sille der earnstich oer prate.’
‘Ja,’ seit Geertsma, ‘mar...’
‘Ik sil jo efkes útlitte,’ ûnderbrekt Aleid him.
De kapiteine jout Geertsma in hân.
| |
| |
‘Fan herten betterskip en oant sjen, mynhear Geertsma.’
‘Oant sjen, kapiteine.’
Herman Geertsma sit efkes allinne yn 'e keamer. - ‘Wy sille der earnstich oer prate.’ Wat besielt Aleid? Hy sjocht om him hinne. Hjir in bern? Yn dit hûs mei twa grutte minsken en in jonge, dy't altyd boppe op syn keamer sit? Yn dizze keamer, dy't altyd sa kreas is? It is al sa lang lyn, dat hjir in bern wie. In kalm en stil bern, dêr't nimmen lêst fan hie. Hoe komt de kapiteine derby, dat hja hjir plak hawwe soene foar in famke fan acht jier, earne út in efterbuert?
Hy teart de krante iepen, mar hy lêst net. Wat bliuwt Aleid lang yn de hal. Stiet hja noch by de kapiteine te praten? It soe wat foar Aleid wêze om soks ynienen oan te nimmen. Hy stiet yn bestân om derhinne. Mar it is te mâl - hy doart net.
Minuten letter komt Aleid wer yn 'e keamer. Hja seit neat, bliuwt efkes by it dressoir stean. Hy docht krekt as lêst er de krante. Stilte. Op it lêst giet hja sitten en freget freonlik: ‘Mei ik ek in stik fan de krante hawwe, Herman?’
Mar hy teart de krante ticht.
‘Wat hawwe jim noch bepraat?’ freget er.
‘O,’ seit Aleid, ‘wy hawwe it noch efkes oer dat bern hân. Begrutlik, hè, sa'n bern. Gjin mem mear, de heit yn Frjentsjer en de muoike, dêr't hja op it lêst noch in thús hie, yn de finzenis.’
‘Nee,’ seit Herman Geertsma, ‘soks is net bêst. Mar it is my net dúdlik wêrom dy kapiteine sèls it bern in skoft hâlden hat ynstee fan it nei it tehûs werom te bringen.’
‘O, hat hja dy dat net ferteld? It bern krige dêr in eangstkompleks en...’
‘Ja, dat hat hja sein. Ik wit net oft it ferstannich is, dêr fuort oan ta te jaan.’
Aleid sjocht him oan.
Stilte.
Hy begjint dochs mar te lêzen. Net lang. Der is noch in spanning. As er de krante efkes sakje lit, sjocht er, dat Aleid noch krekt sa sit. ‘Hoe is it winliken mei dy stifting “De Tille”?’ freget Aleid ynienen.
Hy fernuvert him oer dy fraach. Der stiket wat efter. Aleid is nea belangstellend nei sokke dingen, allinne as hja ûnrjochtfeardichheid rûkt. Hja libbet maklik, wol der graach út, siket fleurige freondinnen - en ynienen, as er der net op fertocht is, kin hja har earne mei ynlitte.
| |
| |
‘Wat wolst mei “De Tille”?’
‘O, ik tocht der allinne mar oan, dat jim dêr ek wolris mei sokke gefallen te meitsjen hân hawwe sille.’
‘“De Tille” hat mei froulju te krijen.’
‘En hawwe dy froulju nea bern? Of komme dy allegearre by de kapiteine terjochte?’
Hy smyt de krante nidich njonken him op 'e flier del.
‘It tehûs hat foar de bern, dy't holpen wurde moatte, in goede namme,’ seit er.
Hja giet stean, winliken sûnder doel.
‘De tichthuzen hawwe ek in goede namme. Mar hasto, as rjochter, nea te krijen hân mei minsken, dy't dêr no krekt net hinne moasten?’ ‘Dat hat der neat mei te meitsjen,’ seit er nidich.
- En dochs tinkt er der efkes oer nei. It jout him altyd foldwaning as er heart, dat er bekend stiet as in humaan rjochter. Ien kear kaam der in jonge man by him. ‘Nimmen koe wat mei my begjinne,’ sei er, ‘mar doe't jo dat op de rjochtsitting tsjin my seine, doe is der dòchs ynienen wat feroare.’
‘Witsto immen foar dat famke?’ freget Aleid nei in skoftsje.
‘Ik sil der ris mei Hannema oer skilje,’ seit er.
‘Faaks dat immen fan de tsjerke... mar hja heart ommers by it Heilsleger?’
‘Spitich, dat der gjin rjochters by it Heilsleger binne,’ seit Aleid. ‘Dy soene yn har grutte huzen faaks in plakje hawwe foar in lytse ferskoppeling.’
Hja giet op de râne fan syn stoel sitten.
‘Soe it sa'n swier stik foar ús wêze?’ freget hja kalm.
‘Nee, dat net,’ seit er, ynienen wat ferslein. ‘Nee, dat net, fansels. Mar do strûpst der foar op. En wa wit wat foar in bern...’
Hja jout him in tút en wipt fan de lening.
‘Ik haw tsjin de kapiteine sein, dat ik dy wol beprate soe,’ seit hja.
‘Sille wy earst mar ite? Nei iten woe ik efkes nei Hilda. Dy hat fêst noch knappe famkesklean fan Bouk, doe't dy noch lyts wie.’
Hy hellet de skouders op.
Aleid hat in nij aventoer.
Nynke Kaspersma sjocht, dat dûmny Verdun krekt de fyts oer it grintpaad rydt; hy nimt de hoed foar immen ôf. O, dat is kapiteine Fed- | |
| |
dema - dy moat har mar nèt sjen; hja bliuwt efkes stean en de kapiteine rint troch. Dy hat har net sjoen.
Nynke rint noch wat op en del - de dûmny is dus krekt thús, hja sil noch efkes wachtsje. It is kâld en de hurde wyn nimt in pear snjitten rein mei. Yn de measte foarkeamers fan de grutte hearehuzen barne de lampen al. In tsjinstfaam mei in wite skelk foar is dwaande, in itenstafel ree te meitsjen. In jonkje sit yn in fauteuil in boek te lêzen; hy hat de knibbels heech oplutsen. In frou sit by in lytse skimerlampe te hantwurkjen.
Op de earste ferdjipping fan it hûs fan dûmny Verdun wurdt it ljocht opdien. Hy is dus op syn keamer.
Hja skillet. In jonge mefrou docht de doar iepen.
‘Ik bin Nynke Kaspersma. Ik haw mei dûmny Verdun ôfpraat, dat ik hjir efkes komme soe.’
‘Ik wit der fan,’ seit de mefrou freonlik. ‘Wolle jo mar fierder komme?’
Hja wúst har it paad nei boppen ta. Dûmny Verdun lit Nynke Kaspersma yn syn keamer. In grutte, ljochte keamer.
‘Ik ken jo net,’ seit er, ‘mar jo binne fansels wolkom.’
Hy jout har de stoel foar syn buro oer en giet sels ek sitten.
‘Wêr kin ik jo mei helpe?’ freget er.
Nynke Kaspersma kin der op dit momint hast net ta komme en begjin te praten.
‘Ik bin hjir kommen... ik haw jo skille...,’ seit hja - mar har lûd is heas en it be jout him efkes.
‘Doch it jo mar efkes rêstich oan tiid,’ seit dûmny Verdun. ‘Ik leau, dat jo mei swierrichheden sitte.’
Hja knikt.
‘Is it slim?’ freget er.
‘Ja, ik stean op sprong om nei it plysjeburo. En sûnder mis wurd ik dêr fêsthâlden.’
De dûmny sjocht har ferheard oan.
‘Tsjong,’ seit er. En efkes letter nochris: ‘Tsjong. Binne jo dêr wis fan?’
‘Ja.’
‘Wêrom?’
‘In falske eed.’
Dûmny Verdun is efkes stil. Hy tyspelt mei ien fan de potleaden op
| |
| |
syn skriuwburo om en ferleit in pear boeken.
‘Hoe kenne jo my winliken?’ freget er.
‘Oars net as út de tsjerke.’
‘Komme jo dêr faak?’
‘Ik haw der ien kear west. En hiel lang ferlyn, as bern. Doe kaam ik der alle sneinen, omdat Heit en Mem it woene.’
‘Doe hawwe jo tink tefolle fan it goede krige?’
‘Ja.’
‘En no binne jo ynienen weromkommen?’
‘Nee. In freon sei tsjin my, dat ik jo ris hearre moast.’
‘In freon?’
‘Myn feint, as jo wolle. Mar net offisjeel, foaral net offisjeel. Ik bin hjir kommen omdat ik dochs ièn yn betrouwen nimme moat.’
‘Wêrom my dan krekt?’
‘Omdat ik nimmen oars wit. En omdat jo him wol kenne.’
‘Dy freon?’
‘Ja.’
‘Wa is it?’
‘Eelco Rauwerda.’
Hy lit it potlead falle.
‘Wa?’ seit er ferheard.
‘Eelco Rauwerda. Dûmny Rauwerda syn soan.’
‘Soa,’ seit dûmny Verdun. Hy wachtet efkes. Dan: ‘Ja, dy ken ik wol. En wat wie no jo bedoeling?’
Hja slokt earst in pear kear.
‘Ik soe graach wolle, dat jo him oerbrochten, dat ik hjir west haw en dat ik ûnderweis wie nei it plysjeburo. Dat ik fan doel bin, alles ta te jaan en dêr dus net wer wei kom.’
‘Wêrom sizze jo it him sels net?’
‘Dat doar ik net.’
‘Jo hâlde dochs fan him?’
‘Dêrom krekt.’
De dûmny sjocht har in skoftsje oan.
‘Faaks wolle jo my fertelle hoe't dat sit mei dy falske eed,’ seit er.
Hja docht it. Koart en saaklik.
‘Hawwe jo nea wer wat fan dy Martin Wiersma heard?’ freget er.
‘Nee. Ik haw der ek gjin belang by.’
‘Jo woene op 'e nij begjinne?’
| |
| |
‘Ik hope, dat it net útkomme soe. Ik mette Eelco. Wy hâlde fan elkoar. Mar al dy tiid hat de driging der west, dat it útkomme soe. En fan 'e moarn kaam de tynge fan de plysje, dat ik op it buro ferwachte wurd.’
‘Jo binne dus let.’
‘Ik woe earst mei jo prate. De hiele dei haw ik yn spanning sitten; ik hie hieltyd it gefoel, dat hja deroan kamen om my op te heljen. Mar jo wiene net earder thús.’
Stilte.
‘Ik wol jo boadskip wol oerbringe,’ seit dûmny Verdun op it lêst. ‘Ik kin it my yntinke, dat jo it sels net dwaan wolle. Ik woe wol dat ik noch mear foar jo dwaan koe.’
Hja seit neat.
‘Ik wit net oft it goed is, dat jo alles wat der tusken jo en Eelco Rauwerda is no ôfbrekke wolle. Faaks duorret it net sa lang - it kin wêze, dat de rjochters begryp foar de situaasje hawwe.’
‘Sels al soe it koart duorje, dan moat ik mei Eelco brekke. It moat fan my útgean.’
Hja giet oerein.
‘Ik bin der bliid om, dat jo it oerbringe wolle.’
‘Ik woe graach meàr foar jo dwaan,’ seit dûmny Verdun.
‘Dat kin net.’
Hy stiet efkes yn bestân. Dan freget er: ‘Wannear wiene jo by my yn tsjerke?’
‘Ferline snein.’
‘Wêrom?’
‘Eelco hie it my oanret.’
‘Net om mysels - mar om jò: sei it jo wat?’
‘Ja,’ seit hja, ‘in bytsje.’
‘As jo no fuort geane en jo melde - en as jo fêsthâlden wurde, is der dan eat dêr't jo op betrouwe kinne?’
‘Ik wit it net,’ seit hja. ‘Ik wit it wier net. Ik bin bang fan net.’
‘Mei ik der mei jo om bidde?’
Hja stiet efkes yn bestân.
‘Miskien wolle jo it foar my dwaan as ik fuort bin,’ seit hja, ‘ik kin it wier net.’
Hy bringt har oan de doar ta en jout har in hân.
‘Ik winskje jo it bêste ta. En kom hjir werom, sa gau as it kin. En be- | |
| |
tink, dat God alles wat tsjuster liket, ljocht meitsje kin.’
Hja sjocht, as hja op it trottoir is, noch efkes om en stekt de hân omheech.
Dan rint hja troch. De Eastersingel lâns, de Frouwepoartsbrêge oer. Hja is al ticht by it plysjeburo.
It is seis oere. It is drok op de Nijstêd. Protten minsken binne ûnderweis nei hûs. Twa famkes yn reinjassen fytse njonken elkoar; de iene waait de kapusjon ôf en hja laitsje der beide om. In auto hâldt flak foar it trottoir; in dame rint út in winkel en stapt yn.
De portierdoar klapt ticht - de auto rydt wer fuort.
Allegearre minsken mei in bestimming. Mei in thús, mei wurk, dat wachtet of mei in gesellige jûn yn it foarútsjoch.
Hja stiet in skoft nei in etalaazje te sjen, yn in portyk, in bytsje út 'e wyn. Fazen en blompotten, taskes, nikkelen sigarettekokers. - Soe dûmny Verdun noch foariten nei Eelco ta gien wêze? Eelco is op dit stuit sûnder mis thus. Hy sil him der wol by dellizze. Miskien giet er der op ien of oare manear efteroan. Hy sei in kear: ‘As der ea wat fan kaam, dan soe ik dy ta it uterste helpe. Ik haw kunde oan in advokaat, dy't alles dwaan soe wat mooglik is.’
Mar as dûmny Verdun aanst by Eelco Rauwerda west hat, dan sil alles wol stikken wêze. En sûnder mis sil Eelco syn heit der wol fan hearre. It kin net oars: alles is foarby. De moaie jûnen mei Eelco hawwe oars net west as in ferbean priuwke fan wat kinnen hie, as alles oars, hielendal oars west hie. As har libben oars west hie. En as der gjin Martin Wiersma west hie.
Hja rint stadich nei it plysjeburo. De stoep op. De wyn fluitet om har hinne. It komt har yn it sin, dat hja hjir in moanne as wat ferlyn ek sa stie, op in moarn.
Eelco Rauwerda fytst noch efkes by de muzykwinkel op de Foarstreek oan; it kin noch krekt foar seizen. It is der drok, op it stuit. Eelco hoecht oars neat as in pear fioelsnaren en faaks kin er der wol efkes tuskentroch holpen wurde. Mar it is gesellich yn de winkel. In pear jonge famkes sykje om pianostikken. It moat klassyk wêze, sizze hja gewichtich. In man yn in learene jas freget in akkordeonschlager. In jong troud stel wot in pear jazzplaten hearre. In jonge fan in jier as santjin stiet mei bewûndering nei de pompeuze en glânzgjende akkordeons te sjen.
| |
| |
Ynienen stiet Eelco foar Reimer oer. Hy skrikt der efkes fan. Reimer hat mar koart yn syn libben west.
In episoade, dy't er graach ferjitte wol.
Reimer is optein.
‘Ha, dy Eelco! Bliid, dat ik dy sjoch! Hoe sit it, hast siik west? Ik sjoch dy nea mear.’
‘Ik bin oan 'e stúdzje. Muzyk. Dat is nochal bannich.’
‘Mar dochs net te bannich om der ris in kear út te brekken, wol? Trouwens, do hast ek ferkearing, net?’
Eelco is efkes fan 'e wize.
‘Ferkearing?’ freget er.
‘No ja, ferkearing - ik wit fansels net hoe slim as it is. Mar it is dochs wier, datsto mei Nynke Kaspersma giest?’
Eelco hellet de skouders op.
‘No... geàn...’
Reimer laket.
‘Sjenear dy net,’ seit er. ‘It is in goed famke. Mar ik soe wol wolle, dat wy jim wat faker seagen. Of sil Nynke skieik mei nei tsjerke?’
‘Ik bin oan bar,’ seit Eelco en tsjin de winkeljuffer: ‘In pear fioelsnaren a en e, as it kin.’
Hy bliuwt mei de rêch nei Reimer ta stean. Wylst er holpen wurdt beseft er, dat der gjin hâlden oan is; it is bekend, dat Nynke en hy mei elkoar geane en it sil hieltyd fierder bekend wurde.
‘Ik bin klear,’ seit er tsjin Reimer, as er betelle hat. ‘Faaks sjogge wy elkoar noch wolris.’
‘De groeten oan Nynke,’ seit Reimer - en hy knypeaget.
Eelco hat min syn moed, benammen as er him realisearret, dat er de konsekwinsjes fan syn ferhâlding net oandoart. Hja hawwe it stilhâlden. It wie fanselssprekkend - hja hawwe it winliken mar amper ôfpraat. Mar de oaren hawwe Nynke mist by it dûnsjen - der is oer praat en it is útkommen dat hja mei elkoar geane.
Doart er it net oan? Nee, hy doart it net oan. As er it oandoarst dan soe er net sa fan Reimer syn wurden skrokken wêze en dan soe er net besocht hawwe, der omhinne te praten en gjin oanstriid hân hawwe om it leafst mar hielendal te ûntkennen. Hy sjocht alle dagen nei har út, hy kin net sûnder har - en dochs doart er it net oan. Mar it sil no wol fierder útkomme.
Ier of let moat er der foar stean en de striid oandoare.
| |
| |
Hy miende, dat er it doarst. Mar de driging, dat der wat barre sil, hat de lêste tiid suver taastber west. It gearwêzen mei Nynke is as it belibjen fan eat, dat harren net takomt. Hy hat har moed ynsprutsen - en koarte mominten hawwe hja beide leaud, dat hja tegearre lokkich wêze kinne. Mar alle dagen beslûpt de twifel him op 'e nij, alle dagen wurdt de eangst foar de driging grutter en alle dagen wol er it geheim better bewarje.
Mar it komt no wol út - dêr is gjin ferwin op.
Mei de hurde wyn yn 'e rêch is er gau thús.
En as er fan de fyts ôfstapt en dûmny Verdun yn 'e foarkeamer by Heit en Mem sitten sjocht, dan is er der wis fan: it ìs al út. Mar sterker as de mismoedigens is ynienen de eangst dat der wat bard is. Hy besiket himsels noch wiis te meitsjen, dat dûmny Verdun in gewoan boadskip hat. Mar dat wol him perfoarst net oan. Alle spanning fan de lêste wiken hat liede moatten ta dit momint. It koarte petear mei Reimer en fuort dêrnei it kommen fan dûmny Verdun. Nynke hat ien kear nei in preek fan dûmny Verdun west. Hja hawwe net by elkoar sitten. Fansels net. Mar dy jûns troffen hja elkoar. Nynke sei: ‘Ik wist net, dat der sokke dûmnys wiene.’ En letter: ‘It liket my in man ta, dy't oare minsken helpe wol.’ - It is Eelco klear, dat dûmny Verdun dêr by Heit en Mem sit om oer Nynke te praten. En dat der wat bard is.
Hy set de fyts yn it hok. Hy bliuwt efkes stean. Hy himet. Hy wol op dit momint wol bidde, dat alles dòchs goed is. Mar it is al bard. It is al bard.
Hy giet yn 'e hûs en rint daalk troch nei de foarkeamer. Syn âlden sjogge ferheard. Hy fûstket mei dûmny Verdun. Dan bliuwt er stean, net wittend wat er dwaan sil.
‘Gean der mar by sitten,’ seit syn mem. ‘Dûmny Verdun hat in boadskip foar dy.’
‘Miskien kinne wy dan it bêste efkes nei boppen, nei myn keamer,’ seit Eelco.
Syn heit krijt op slach in reade holle fan nidigens.
Hy seit: ‘Ik soe dy oanriede en...’ Mar dûmny Verdun praat der fuort, beret, trochhinne.
‘Ik haw yndied in boadskip foar jo. Jo wiene net thús. Ik haw de frijheid nommen en praat ek mei jo âlders. Dat koe net oars.’
‘Hat Nynke Kaspersma by jo west?’ freget Eelco Rauwerda. Hy besiket kalm en wis te dwaan, mar syn lûd slacht efkes oer.
| |
| |
‘Ja,’ seit dûmny Verdun.
‘Hawwe jo alles wat hja jo tabetroud hat en dat foar my ornearre wie, oan myn âlders oerbrocht?’
Syn heit sit him te ferbiten, mar dûmny Verdun seit kalm: ‘Dat haw ik dien, ja. Ik leau net, dat it my passe soe om jo, bûten jo âlden om as in soarte fan postilion d'amour boadskippen oer te bringen.’
‘Hawwe jo dat ek tsjin Nynke Kaspersma sein?’
‘Nee. Ik haw op my nommen om jo in boadskip fan har oer te bringen. Dat doch ik - mar net bûten jo âlden om.’
‘Myn âlden witte fan de hiele skiednis neat ôf.’
‘Dat haw ik begrepen. Mar der is wat bard. Jo steane dêr net hielendal bûten. Ik soe net wolle, dat hja it fan oaren hearden, wylst ik it foar har ferswijd hie.’
‘Jo hiene earst mei my prate moatten.’
En dan kin dûmny Rauwerda him net langer stilhâlde. Hy raast nidich: ‘Stil, sis ik dy! Silsto myn kollega hjir teplak sette? Sèls bringst de skande oer ús...’
‘Hokker skande!’ skreaut Eelco der tsjinyn.
‘Lit ús rêstich prate,’ seit syn mem.
Dûmny Verdun giet stean. De oaren sjogge him fernuvere oan. It is hiel efkes stil.
Dûmny Verdun seit: ‘Miskien soe ik nò efkes apart mei Eelco prate kinne.’
‘Dat hoecht net mear,’ seit Eelco. ‘Ik wist alles al, doe't ik jo hjir seach. Nynke Kaspersma sei sneintejûn tsjin my: ‘It liket my in man ta, dy't oare minsken helpe wol. Ik leau dat wy us beide yn jo fersind hawwe.’
‘Ik wol mei jo prate,’ seit dûmny Verdun.
Hy is wyt om 'e holle wurden.
‘Ik sei al: dat hoecht net. Ik hoech mar ien ding te witten: hat hja it bekend?’
‘Freegje dat op it plysjeburo!’ ropt syn heit. ‘Dêr sit dy moaie faam fan dy!’
‘Dat woe ik allinne mar witte,’ seit Eelco noch. Dan rint er de keamer út, by de treppen op, nei syn keamer.
Hy draait de doar op slot.
Op de râne fan syn bêd bliuwt er in skoft sitten.
| |
| |
Gerry Beintema sit foar it rut en sjocht nei it ferkear op de Harnzerstrjitwei. It wurdt tsjuster. De strjitlantearnen barne.
De kapiteine komt der noch net oan. Hja is de hiele middei al fuort; foar skoaltiid is hja de doar al útgien. Meastal is hja om dizze tiid wer thús. Gerry Beintema is der oan wend om middeis út te sjen oft de kapiteine hast komt. En alle middeis is der de ferrassing dat hja ynienen oan de oare kant fan de strjitwei rint en de hân opstekt. Soms is hja betiid, soms duorret it lang. It binne foar in part deselde minsken, dy't Gerry hjir om dizze tiid sjocht. Mynhear Grolleman, dy't ûnder wennet stapt tsjin healwei seizen by it sikehûs út de stedsbus. Mar dy is al lang thús. De kapiteine hat noch net faak sa let west.
Soe hja in ûngelok hâlden hawwe? Gerry Beintema wurdt ûngerêst. Der barre in soad ûngelokken. Mem ek. It soe best kinne, dat der aanst immen komt om te sizzen, dat de kapiteine troch in auto deariden is. In plysje miskien. Of kapitein Mulder. Wêr soe hja dan wer hinne moatte? It is hjir sa fijn by de kapiteine, al is dy ek net faak thús. It is hjir gesellich en feilich; de kapiteine is altyd leaf. Gerry Beintema docht de hannen gear en bidt: ‘O, Heare, jou dochs asjebleaft dat de kapiteine net in ûngelok hân hat en gau thúskomt. Amen.’ Hja docht gau wer de eagen iepen en sjocht oft de kapiteine der al oankomt. Nee, nòch net. Hja wachtet wer in skoft en sjocht Ungeduldich út. En dan bidt hja op 'e nij, wol twa, trije kear efter elkoar. Hja hâldt de eagen in hiel skoft stiif ticht. Dan docht hja se stadich iepen. Neat. Neat. Hja fielt har ûneinich iensum.
Mar ûnder giet de doar iepen! Miskien is de kapiteine krekt de strjitwei oerstutsen, doe't Gerry de eagen ticht hie. Hja rint nei de keamersdoar. Mefrou Grolleman stiet ûnder oan de treppen.
‘Is juffer Feddema boppe?’ freget hja. Hja seit nea fan kapiteine.
‘Nee, dy is noch net thús.’
‘Der is immen foar har.’
Gerry Beintema hâldt har oan de treplening fêst. Is der wat?
‘Hja sil daalk wol thúskomme,’ seit hja.
En dan heart hja ynienen in bekend lûd: ‘O, dat is lytse Gerry, leau 'k. Miskien kin ik wol efkes op har wachtsje. De kapiteine sil wol earne ferlet fan hawwe.’
It is âlde Graddus Zwaagstra. Hy hat syn brune aktetas ûnder de earm.
As er boppe is himet er sa, dat er earst gjin wurd útbringe kin. Mar
| |
| |
yn 'e keamer seit er: ‘Minsken noch ta, wat in waar. Ik koe hast net yn 'e wyn opkomme. Mar ik hie yn 'e holle om hjoed noch nei de kapiteine ta. Lêsten sei hja noch: meikoarten haw ik wol wer wat nedich. Ik tocht, ik sil har no wol thustreffe. Mar nee, fansels.’
‘Hja is jûn let,’ seit Gerry. Hja stiet wer by it rút en sjocht nei bûten.
Graddus Zwaagstra makket syn tas iepen.
‘Ik leau, dat ik mar net op de kapiteine wachtsje,’ seit er. ‘Wa wit hoe lang as it noch duorret en de kostfrou wachtet thús mei it iten.’
Hy leit wat bloes skriuwpapier op 'e tafel.
‘Ik wit wol wat de kapiteine sawat brûke moat,’ seit er. ‘Twa grutte en twa lytse blocs en wat nije potleaden. Ik lis it hjir mar del en ik skriuw efkes op hoef olie as it is. As de kapiteine it jild dan klearlizze wol, dan kom ik moarn wol efkes lâns.’
Hy docht de tas wer ticht en sjocht wat om him hinne.
‘Do wennest hjir tsjintwurdich mar kreas by de kapiteine,’ seit er. ‘Dat is der net minder op wurden. Der sil hjir ek wol net sa folle frjemd oer de flier komme, tink.’
Hy moat der sels om gnize.
‘Hast al ris by Muoike Janke west?’ freget er dan.
Gerry draait har om.
‘Nee,’ seit hja.
‘Al ris in brief fan har krige?’
‘Nee.’
Hja woe wol, dat Graddus mar fuortgie. En wêrom freget er nei Muoike Janke? Hja hat nea wer wat fan Muoike Janke heard. Wêrom sit hja yn de finzenis?
En ynienen freget hja it oan Graddus Zwaagstra.
‘Wêrom sit Muoike Janke yn de finzenis?’
Hy laket wat - hja kin syn âid, ronfelich antlit sjen by it ljocht fan de strjitlantearne, dat yn 'e keamer falt.
‘Dat moat de kapiteine dy mar fertelle,’ seit er.
‘Is it slim?’ freget Gerry.
‘Ja, it is slim,’ seit Graddus Zwaagstra. ‘Do witst dochs noch, dat wy tegearre dy middeis thúskamen?’
Gerry skrikt der fan. Hja hat der faak oer neitocht.
Dy middeis is der wat bard. De kapiteine hat har meinommen. Neitiid wie Muoike yn it sikehûs, mar hja hat dêr nea by har west. En letter yn de finzenis. Dy middeis moat der wat bard wêze. It wie allegearre bloed.
| |
| |
‘Hat Muoike mei immen fochten?’ freget hja.
‘Haha, nee, dat net,’ seit Graddus. En dan nochris:
‘De kapiteine moat it dy mar ferteile.’
Mar de kapiteine wol neat sizze.
‘Kom,’ seit Graddus, ‘ik moat mar fuort.’
Hy krijt de tas fan 'e tafel.
Hy begjint net iens oer it keatsen.
Gerry freget: ‘Soe ik wolris nei de finzenis meie?’
‘Dat wit ik net,’ seit Graddus, ‘dat moatst mar oan de kapiteine freegje.’
‘Dy seit dat it net kin. Hoe lang soe Muoike yn de finzenis bliuwe moatte?’
‘Dat moat noch útmakke wurde. Op 17 novimber moat hja foarkomme, haw ik heard.’
‘Wàt moat hja?’
‘Foarkomme. Foar de rjochters.’
‘O. 17 novimber?’
‘Ja.’
17 novimber. Hja moat it ûnthâlde. 17 novimber bait der wat mei Muoike Janke. De kapiteine wol der net oer prate. De kapiteine is leaf. Mar wêrom mei hja neat fan Muoike Janke witte?
‘Dan gean ik mar,’ seit Graddus. ‘De kapiteine fynt de spullen aanst wol. Hja sil der wol mei op it skik wêze, foar it neiste. En it jild leit moarn wol klear. No, de groetenis oan de kapiteine, en dan gean ik der no mar troch. It is oars neat wurdich, mei dit waar. En de kapiteine foaral fan Graddus betankje, hear!’
Hy giet de keamer út.
Gerry stiet noch altyd by 't rút. Hja sjocht Graddus efkes letter bûtendoar kommen. Hy sjocht omheech en stekt de hân op - efkes mar, want de pet waait him hast fan 'e holle.
En de kapiteine komt der noch hieltyd mar net oan.
17 novimber. Dan komt Muoike Janke dus foar de rjochters. Dan sil útmakke wurde hoe lang as hja noch yn de finzenis sitte moat. Wêrom hat de kapiteine dat net ferteld? Dy sil it ek wol witte. De kapiteine wol nea oer Muoike Janke prate. Miskien is it mar it beste en fertel har neat fan wat Graddus sein hat oer dy santjinde novimber. Hja moat yn alle gefallen dy dei goed ûnthâlde.
It is no al hast healwei sânen. En de kapiteine is der noch net. Gerry
| |
| |
Beintema rint efkes by it raam wei en docht de grutte skimerlampe op. Wat liket it no keal yn 'e keamer.
Hja wol no ris in hiel skoft net nei bûten sjen.
Miskien stiet de kapiteine dan ûnferwachts yn 'e keamer. Gerry rint nei de kast; hja kin alfêst de tafel wol klearmeitsje.
In pear kear kin hja it hast net litte om nei it raam ta te rinnen, mar hja docht it dòchs net. Ek as de tafel klear is, wachtet hja der noch efkes mei. Hja rint stadich troch de keamer, besjocht de portretten oan de muorre: in âlde man mei in heilslegerpet op, in jonge frou, dêr't de kapiteine nea folle oer ferteld hat, in iepen bibel by in barnende kears. En in pear spreuken.
It is tweintich foar sânen. Der moat wat bard wêze mei de kapiteine. Gerry Beintema stiet yn bestân om nei mefrou Grolleman ta te gean - de keamer is sa stil en iensum, it bekrûpt har derfan. En dan heart hja ynienen rinnen op de treppen. It kin net misse: dat is de stap fan de kapiteine!
Gerry Beintema lûkt de doar iepen en ropt: ‘Kapiteine!’
Ja, it is de kapiteine. De hoed stiet har wat skean op 'e holle en it hier is ferwaaid.
‘Hè,’ seit hja, ‘ik bin bliid, dat ik der bin. Let, hè?’
‘Ik haw de tafel al klear,’ seit Gerry en hja fljocht de kapiteine om 'e hals. Dy is op in stoel sitten gien en lûkt Gerry Beintema tsjin har oan. ‘Ik bin sa bliid, dat jo wer thús binne,’ seit Gerry.
De kapiteine seit neat - en as Gerry Beintema har ferheard oansjocht, merkt hja dat der triennen oer de kapiteine har wangen rinne.
It is sân oere en it wurdt stil op strjitte.
De wyn gûit oer de stêd.
Yn de hotels sitte reizgers oan wytdutsen taffeltsjes yn de ytseal, of hja berekkenje by in kop kofje de ferkeap fan de ferrûne dei. Yn de kafees wurdt noch kaartspile. Mar de drokte fan de jûn moat noch komme.
De wyn gûlt oer de stêd, mar dochs meitsje inkelde tûzenen minsken har klear om út te gean. En tûzenen oaren jouwe har nei iten noflik by de waarme kachel del, harkje nei de wyn en realisearje har de yntimiteit en de beslettenens fan it eigen fermidden. Der wurdt praat oer it programma, dat de radio jûn hat. Der binne froulju, dy't kleie oer ûnferwachte útjeften. En hjir en dêr is spul tusken man en frou, tusken âlden en bern.
| |
| |
Mr. Herman Geertsma hat de bibel iepenslein by psalm 58. Hy sjocht efkes de itenstafel oer. Aleid lûkt mei de wiisfinger figueren op it tafellekken en Bernhard boartet wat mei de dessertleppel. Geertsma tinkt der efkes oan hoe't it wêze soe as der in famke by harren oan tafel siet. En dan begjint er te lêzen:
‘Sprekke jimme wierliken rjocht, jimme goaden? Oardielje jimme binlik, jimme minskebern?’
Nynke Kaspersma is wurch, deawurch. Hja sit noch altyd yn de keale, fjouwerkantige keamer foar de ynspekteur oer. Wêrom moat der hieltyd op 'e nij frege wurde, wylst hja alles daalk al tajûn hat? Hja rydbosket as hja tinkt oan de kealens, de ûnfreonlikens en de iensumens, dy't hja temjitte giet.
Eelco Rauwerda heart, dat dûmny Verdun de doar út giet. Hy ferwachtet, dat Heit no boppe komme sil. Of Mem. Of beide. Mar it bliuwt stil. - Is it hjirmei dien? Nee! Nee! Hy nimt Nynke Kaspersma har portret yn 'e hân. ‘Nee!’ seit er lûdop, ‘nee!’
En de lytse Gerry Beintema wol gjin hap ite fan de tafel, dy't hja sels reemakke hat.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd