|
| |
| |
| |
VII
Der is op it terras fan it hotel ‘De Kroon’ oan de Sophialeane gjin stoel ûnbeset; de ober moat der noch in pear by helje as in ploechje Italiaanske feekeaplju weromkomt fan in kuier troch de stêd. Trije fammen sitte sunich mei elkoar te praten boppe har glêzen mei tonic en oan in oar taffeltsje hawwe fjouwer âlde hearen in bulte wille; ien fan har hâldt in puntsje fan de bûsdoek efkes yn syn gleske Bokma en makket dêr de bril mei skjin.
It is in waarme jûn, mar de sinne skynt net mear.
De loft is berûn en it tongert hiel yn 'e fierte.
Yn de binnenstêd spilet in man piano foar in iepen raam; de roken út de âlde, ynboude tún hingje ek yn de keamer. Syn heal opbarnde sigaar leit op in teepantsje boppe op de piano; in jonge frou stiet njonken him, nimt it derút en smookt efkes. As it stik út is, en hy him op de pianokruk heal omdraait giet hja op syn knibbel sitten en blaast him pleagjend de reek yn it gesicht.
Minsken, dy't yn 'e stêd rinne, sjogge nei de loft.
Dy wurdt dûnkerder en driigjender en de tonger komt tichterby.
Yn de bûtenwiken sitte minsken bûtendoar; oan de Lekkumerdyk drave noch bern, suver sûnder klean oan, oer de brechjes foar de huzen en op in heech balkon oan de Stuyvesantstrjitte wurde op in pick-up platen fan Johnny Jordaan draaid. Der is nimmen, dy't der wat fan seit.
Yn in bleekje oan Werkmanslust sitte fjouwer jonges te kaartspyljen. In jonge frou bringt har fleskes bier en bliuwt der efkes by stean. Hja seit: ‘Jim kinne it aanst net mear sjen, it is gau tsjuster, jûn.’ En efkes letter: ‘It is near yn 'e hûs, der koe wolris swier waar op komme.’
In âlde man, dy't it heart, toffelt stadich op harren ta, nimt de piip út 'e mûle en seit: ‘Ferline jier om dizze tiid sieten wy al yn de hjerst. Heal septimber hie myn âlde de kachel al stean.’
De loft wurdt fetter en dûnkerder; in driigjende skimer beslûpt de stêd.
Mr. Herman Geertsma kin op it lêst ek it lekken net mear ferneare. Hy hat in barstende pineholle. Hy giet efkes oerein yn it bêd en drinkt in
| |
| |
pear swolchjes wetter út de griene plestikbeker. It is lij en smakket nei Odol.
Hy hat it gefoel, dat de waarmte yn swiere weagen troch it iepen rút komt. It swit rint him by de holle del en hy giet mar wer lizzen.
Hy heart Aleid ûnder yn de tún mei mefrou Rinsma praten. Hy besiket te ferstean wat hja seit. Hy heart mar in wurdmannich - en dan laitsje hja. It is al oardeheal oere ferlyn, dat hja him syn iten boppe brocht hat; it grutste part derfan stiet noch op it nachtkastke.
It tongert yn 'e fierte. Dat jout him altyd wat in eangstich gefoel, mar faaks sil in tongerbui in ein meitsje oan de broeiske waarmte, dy't er as in swiere lêst fielt. En net allinne de waarmte, mar ek de iensumens benearet him. De skimerige keamer is him ûneigen en driigjend. Hy doart gjin ljocht te meitsjen, want dêr komme miggen en motflinters op ta.
Ynienen heart er Aleid dúdlik sizzen: ‘Myn man is altyd in bytsje bang foar swier waar; hy wol alle ramen ticht hawwe.’ En dan seit mefrou Rinsma wat, dat er net ferstean kin en dêr't Aleid om laket.
Dêr wynt er him oer op. It is gemien fan Aleid om him bespotlik te meitsjen. Hy is net bang foar swier waar; hy is foarsichtich. Bang is er allinne foar de iensumens. En foar syn sykte, de lêste tiid. Bang is er foar de miggen, dy't om syn earen gûnzje en him ûnrêstiger meitsje. Bang is er foar de tinzen, dy't komme as er hjir oeren allinne leit. Prakkesaasjes oer syn sykte, oer syn âlder wurden, oer Aleid, dy't er yn 'e wei libbet en oer Bernhard, dy't mei de wike ûnferskilliger wurdt, syn eigen paad siket en fan Aleid te min tafersjoch hat. Bang is er foar wat de dokter sizze sil, as dy him ûndersocht hat; mar dy praat der alle kearen omhinne en seit, dat er noch mar wat rêst hâlde moat - dat is goed foar him.
En bang is er foar de skille - want alle kearen tinkt er deroan, dat dûmny Verdun komme sil. Dy kin er net ferneare, dat wit er yn it foar.
Herman Geertsma hat oeren allinne lein en oer alles neitocht. Oer syn sykte, oer Aleid, oer Bernhard - en ek oer dûmny Verdun en oer de tsjerke, oer syn wurk as âlderling en oer syn rinnen op dy waarme middei, fan hûs nei it gerjochtsgebou, doe't er der gjin momint ferlet fan hie om God oan te roppen. Aile kearen as it sa waarm is lykas jûn moat er der om tinke, dat er net yn sliep falt, want dan moat er dat ein op 'e nij rinne en dan is it langer as dy middeis.
En dan wurdt der skille.
| |
| |
Hy hie der op rekkene. En dizze kear is it sûnder mis dûmny Verdun. Faaks kin er krekt dwaan as sliept er. It is al hast tsjuster yn 'e keamer. De holle is him as lead; it wurdt in marteling as er nò mei dûmny Verdun prate moat.
Hy heart, dat Aleid tsjin mefrou Rinsma seit: ‘Ik moat efkes nei de doar.’ Hja rint oer it grintpaad ûnder syn raam lâns. Efkes letter heart er de doar en stimmen yn 'e gong.
Hy harket, giet der efkes foar oerein sitten.
Nee, nee, it is dûmny Verdun net, it is Petrus de Jong, syn kollega fan de rjochtbank.
It makket him bliid. Dit is de oanspraak, dêr't er ferlet fan hat. Petrus hat der twa kear earder west. En beide kearen is er der fan opfleure. De oaren hawwe der ek west, de rjochters, de griffier, de ofsier fan justysje. Freonlike besiken, net al te lang, want hy moast him wat mije en hja hiene it ek nochal drok. Hja fertelden wat oer in pear rjochtsaakjes, dy't him ynteressearren, hiene it wat oer it wichtichste nijs, praten wat op syn sykte om en winsken him betterskip.
Mar Petrus komt no al foar de tredde kear. Aleid lit him yn 'e keamer en hja bliuwt efkes sitten; hja mei Petrus de Jong ek graach. Hja docht it ljocht fan de grutte skimerlampe op en Herman Geertsma seit, dat de ramen no mar ticht moatte, oars komme de miggen der op ôf. Mar Aleid is fan betinken, dat it dan fierste waarm wurdt en Petrus de Jong seit, dat it foar syn sykte dochs wier net needsaaklik is, dat er yn in broeikas leit.
It petear giet yn it earstoan tusken Aleid en Petrus en Herman Geertsma leit nei de lampe te sjen, dêr't in pear motflinters om hinne dûnsje. De tongerbui komt tichterby; as it begjint te reinen moatte de ramen wol ticht.
Aleid en Petrus hawwe in fleurich petear; Petrus syn opmerkingen binne snedich en sjarmant en Aleid hat der in soad wille om - en hja wit handich en geastich te parearjen. Herman Geertsma fielt it: dizze beide minsken lizze elkoar - en by har eigen man moat de fleurige en spontane Aleid wol in soad tekoart komme.
Nei in skoftsje giet Aleid der út om tee te setten.
‘Do bist stil,’ seit Petrus de Jong tsjin Herman Geertsma.
Geertsma giet wer efkes sitten.
‘It is waarm,’ seit er, ‘ik haw de hiele dei al pineholle.’
Petrus praat wat oer ûnderskate dingen, oer kollega's, oer in pear
| |
| |
rjochtsaken, oer de soos en oer in klerk fan it hof, dy't wat nuvers mei syn frou belibbe hat.
En dan sjit him ynienen wat yn it sin.
‘Ik moast dy de groetenis dwaan fan kapiteine Feddema,’ seit er.
‘Hja soe sels ek wolris lâns komme.’
‘Kapiteine Feddema? Hat dy by dy west?’
‘Ja. Der is in saak mei in frommes, dat in bern weimeitsje woe. Fan âids in Heilslegerklant. Der wie noch in lyts famke yn 'e hûs, in bern fan in suster fan har. Yn elts gefal, dy kapiteine lûkt har de saak nochal oan. Hy sil wol net earder as yn novimber op de rol komme, tink; faaks presidearrest dan sels wol wer.’
Herman Geertsma lûkt oan 't skouder.
‘Dan moat it hurder gean as no,’ seit er.
‘Do moatst moediger wêze,’ seit Petrus de Jong, ‘dan gièt it hurder.’
Efkes stilte. It ljochtet bûten en de tonger komt hieltyd tichterby.
Petrus de Jong begjint wer te praten. Oer de rjochtbank wer; faaks wit er oars sa gau net wat te betinken. Der hat in fint foar west, dy't fertocht waard fan dieverij, mar syn faam hat ferklearre dat er de nachts dat it bard wêze moat, by har wie. ‘Wy leauden der neat fan, mar wy moasten him frijsprekke. No wol de ofsier der fierder efteroan, want dit moat in gefal fan falske eed wêze.’
‘Soa,’ seit Herman Geertsma.
Hy gappet.
Aleid komt deryn mei de tee.
It begjint te reinen.
It raam moat ticht.
Yn it ytsealtsje fan de Sjinees yn de Easterstrjitte is it smoarhyt - Nynke Kaspersma en de trije oare winkelfamkes ferwûnderje har deroer, dat der op dizze soele jûn noch safolle minsken komme. Hja hiene faaks sels ek better earne oars hinne gean kinnen om Ank har jierdei te fleren, mar Ank is no ienkear gleon op Sjineesk iten. En de glimkjende Sjineeske betsjinner, dy't kalm en freonlik bliuwt en de waarmte blykber net fielt, bringt wol in kearmannich geduldich op 'e nij glêzen mei koel wetter by it krûdige iten.
Tsjin achten moat Nynke Kaspersma der út brekke. It muoit har freondinnen; der is dochs neat bysûnders? Hja wie sa stil en hja is ek in bytsje wyt om 'e holle. Faaks fan de waarmte?
| |
| |
‘Ja,’ seit Nynke, ‘en yn alle gefallen moat ik nedich fuort.’
Mei de fyts oan 'e hân rint hja de Easterstrjitte út; op de Twibaksmerk stapt hja op.
It is kertier foar achten.
Eelco sei: ‘Korn fuort om acht oere mar. De âldelju binne de hiele nacht fuort.’
Mar hja wol earst nei hûs. Hja sil de hiele jûn gjin rêst hawwe as hja earst net thús west hat. Der kin in boadskip wêze. Post. Of wat oars. Der kin aanst in motor-sydspan fan de plysje foar de doar stean, lykas doe't Martin arrestearre wie. Alle kearen as hja de strjitte ynfytst sjocht hja bang nei har hûs.
Nee, wer net.
De strjitte is lykas oare jûnen. De buorlju sitte bûtendoar. Hja groetsje. Der is neat oan 'e hân.
Mar der kin post wêze.
Nee, thús is ek alles gewoan.
Hja bliuwt efkes hingjen, makket dan risselwaasje om wer fuort.
‘De stêd wer yn te jachtsjen?’ freget Mem.
‘Nee.’
‘Wat dan?’
‘Ik gean nei in freondin.’
‘Bist al thús? Wy sjogge dy amper mear.’
Hja klapt de doar efter har ticht.
- ‘De stêd yn te jachtsjen?’ Nimmen wit noch wat fan Eelco en har. Nimmen wit it. De âlde kunden, dy't har net mear by it dûnsjen sjogge, riede allinne wat.
Mar nimmen wit it. It is in geheim. It soe hearlik wêze as der net de driging wie.
De driging is der altyd. Alle plysjemannen sjogge har oan. Alle kearen as de sjef fan de saak op har ta komt kin it needlot taslaan. Alle lûden yn de nacht kinne wat yn hawwe. Alle motors kinne fan in plysje-sydspan wêze.
Hja fytst de Nijstêd oer. It wurdt al tsjuster. Der is in tongerbui op kommendewei. Hja ferlanget der fûl nei om by Eelco te wêzen.
Der rinne in pear fammen de Lombardstege yn.
Jonges roppe wat tsjin har. Soene der jûn guon yn de dancing wêze? It is fierste waarm. Mar faaks binne der dòchs guon.
Faaks Martin wol. Hy sil har dêr net wer sjen. Hy sil har nea wer
| |
| |
sjen. De rjochtsaak hat it lêste west.
It swit brekt har ynienen út en de strjitte draait har efkes foar de eagen. Hja pakt it stjoer fan de fyts fûl beet. It is al wer oer. Mar hja hâldt in licht gefoel yn 'e holle en stapt efkes ôf.
De rjochtsaak hat it lêste west. De lêste trou oan Martin, dêr't hja fan hâlden hat. Fan hâlden? Hat hja foàr Eelco ea fan immen hâlden?
Martin. Hy hat gâns foar har betsjut. Hja hat grutsk op him west. Hja hat der alle jûnen nei útsjoen om by him te wêzen yn de betsjoenende sfear fan de dancing. En jierrenlang - al foar't hja Martin koe - wie der de ferwachting fan in ûnbestimd lok.
No mei Eelco is it oars. De leafde foar de stille, earnstige jonge en de langst om by him te wêzen doart hja har amper te realisearjen; de eangst foar it needlot, dat net te ûntrinnen is, is sterker, folle sterker as de blidens. Der binne gjin kânsen. Hy is de soan fan in dûmny. En hy is fyn. Net lykas syn heit, mar as it der op oan komt is er fyn, dat hat hja wol begrepen. Syn famylje sil har nea akseptearje en de ferhâlding, as dy bekend wurdt, ta it uterste tsjingean. It hat gjin sin, tsjin dat ferset te fjochtsjen. De ein fan alles is net te kearen. Der bliuwt gjin inkelde kâns oer. Har uterste trou oan Martin, doe't it der foar de rjochtbank op oan kaam en hja úthâlde moast, dat er dy nachts by har wie, sil needlottich wurde foar har leafde foar Eelco - dêr is hja wis fan. Itselde needlot hat har dy wurden, ûnder eed, sizze litten. Wêrom? Wêrom yn 'e goedichheid? Allinne om wurd te hâlden? Om de belofte? Om de solidariteit mei Martin?
Of om de eangst?
De rjochters hawwe it net leaud. En de ofsier fan justysje is har fûl oanfallen.
Mar Martin is frij.
Hja bliuwt stean. Wat is it waarm. It is noch in ein rinnen. Hja stapt wer op 'e fyts.
It is al kertier foar njoggenen. Eelco wachtet al in hiel skoft. Eelco. Eelco. It is ûnbegryplik.
It is kertier foar njoggenen.
Eelco Rauwerda stiet foar it iepen raam fan syn keamer en smookt in sigaret. It is stil op strjitte. Hy fielt him wat ûnrêstich. Nynke bliuwt lang wei. Hy hat it gefoel; dat it ynienen dien wêze kin, dat hja net trochsette doart. De oeren, dat er by har is is er moedich. Yn de oeren
| |
| |
sûnder har is der twifel. En soms mient er, dat er him realisearret wat dizze ferhâlding betsjut. In faam út in folslein oar miljeu. In faam, dy't mei de rjochter te meitsjen hie, al wie it dan ek as tsjûge. In faam mei in ferline. As er trochset sil it in brek tusken him en syn âlden betsjutte, krekt no't alles wer goed is. It is healwiis, it is troch alles hinne healwiis om dizze ferhâlding mei Nynke fol te hâlden.
Mar krekt as er der folslein mei oan is, as de mismoedigens him beslûpt, is syn langst om har by him te hawwen it sterkst.
As er de sigaret útdocht en út it raam smyt sjocht er, dat hja fan de fyts stapt. Hy draaft de treppen del en docht de doar iepen, sjocht efkes skean de strjitte del oft der guon binne, dy't it sjogge. Mar it is al tsjuster. As er de doar tichtdien hat, lûkt er har tsjin him oan en tutet har. Hy nimt har holle efkes tusken syn hannen en sjocht har oan.
‘Wat bist wyt,’ seit er.
‘It is sa waarm en ik wie wurch. Ik waard ûnderweis wat licht yn 'e holle. Mar it is al wer oer.’
Hja leit de holle tsjin him oan en seit: ‘Leave jonge.’
As hja nei him omheech sjocht hat hja triennen yn de eagen.
‘Kom mei nei boppen,’ seit er.
Op syn keamer jout er har de djippe, âlderwetske fauteuil. Hy giet sels op de lening sitten en sjocht har oan.
In tongerslach is ûnferwacht tichteby en it begjint te reinen.
‘Der komt in buoi opsetten,’ seit hja, ‘miskien wurdt it no wol koeler.’
Der rint har in trien by it wang del.
‘Wêrom gûlst?’ freget er.
Hja lûkt oan 't skouder.
Hy leit in earm om har hinne.
‘Mismoedich?’
‘Ja.’
‘Wêrom?’
‘Omdat it neat wurdt. Wêrom litst my hjir komme?’
Hy swijt efkes, giet stean en rint nei it finster. As er him wer omdraait sjocht er, dat hja foaroer yn de stoel sit.
‘Doarst it net?’ freget er dan.
Hja skodhollet fûl.
‘Nee. Nee.’
‘O.’
| |
| |
Wer efkes stilte.
‘Hâldst net genôch fan my?’
Ferheftich knikken.
Dan seit hja: ‘Der stiet te folle tusken ús yn, dat witst likegoed as ik. Wêrom hawwe wy dit yn 'e goedichheid foar earnst opnommen?’
Hy giet wer by har sitten.
‘Ik haw it foar earnst opnommen,’ seit er, ‘omdat ik de swierrichheden oandoar.’
Mar hy tinkt oan ferline wike, doe't hja op in jûn sei, dat hja neat fan dy swiere muzyk fan Bach en Beethoven begrypt en dat hja sa fan in slow-fox en in Ingelske wals hâldt.
Hy seit: ‘Lit ús der rsêtich oer prate.’
Hy jout har in tút en begjint ynienen te laitsjen.
‘Set ris tee foar ús,’ seit er fleurich, ‘it hiele hûs is foar ús tegearre.’
‘Ik bin bang foar dit hûs,’ seit hja. ‘It is grut en fijannich. Ik hear hjir net thús.’
Hy besiket troch alles hinne fleurich te bliuwen en freget kwasyformeel: ‘En hokker beswieren hat de dame dan?’
‘Do bist fyn.’
‘Do ek.’
‘Fan hûs út al, ja. Mar dêr is it dan ek mei sein.’
Hy lûkt oan 't skouder.
‘Ik wurd ek net foar fol oansjoen. Yn alle gefallen troch ús heit al net.
Miskien kinne wy elkoar helpe.’
‘It seit my neat.’
‘It hat my ek in hiel skoft neat sein. Ik bin by ús heit syn preken opwoechsen. Mar de lêste tiid haw ik in kear of wat dy nije dûmny Verdun heard. Gean ris in kear mei my derhinne!’
Hja laket sinysk.
‘Do hast der de gek mei.’
‘Nee.’
‘Ja,’ seit hja fûl. ‘Do soest it nea doare!’
Hy wurdt wat wyt - en giet oerein.
‘Ik doar it àl,’ seit er. Syn lûd slacht wat oer.
‘Nee!’ raast hja, ‘nee!’
En dan begjint hja lûd te gûlen.
Hy bliuwt stean.
Hja tilt de holle op en sjocht him troch de triennen hinne oan.
| |
| |
‘Ik haw foar de rjochtbank in falske eed ôflein,’ seit hja dan heas; ‘Martin Wiersma wie dy nachts net by my. It is dus noch slimmer as datst tochtst.’
Hy bliuwt stean.
Stilte.
Dan fljocht hja ynienen oerein.
‘Lit my gean!’ ropt hja gûlend.
Ear't hja by de doar is giet hy der foar stean.
Hja stiet hymjend foar him.
‘Do bist dus trou,’ seit er. ‘Holdst fan dy Martin?
Hâldst noch fan him?’
‘Nee! Nee! No net mear!’
‘Lit ús prate, Nynke.’
‘Nee, ik wol net mear prate. Ik wol fuort!’
‘Ik lit dy net gean. Ik hâld fan dy.’
‘Nee, nee, no net mear!’
‘Ja, ik hâld fan dy.’
Hy slacht de earmen om har hinne.
‘Lit my los. Ik wurd dyn ûngelok.’
‘Nee.’
‘Ja! It komt út! It komt fêst út.’
It ljochtet fûl. Fuort dêrnei falt in swiere tongerslach; it begjint hurd te reinen.
Hja krûpt stiif tsjin him oan.
‘Eelco! Ik bin bang!’
Hy triuwt har kalm nei syn bêd.
Dan docht er it raam ticht.
Hy falt by har del.
‘Ik bliuw by dy,’ seit er sêft. ‘Ik bliuw by dy, Nynke. Do moatst my trou bliuwe, like trou as dy Martin.’
Hja krûpt him stiif oan.
De tongerbuoi brekt boppe de stêd los.
It tsjuster wurdt oanienwei troch de fûle wjerljocht trochbrutsen.
‘Ik bin sa waarm,’ seit hja.
Mar hy triuwt har tichter tsjin him oan.
De mûlen sykje elkoar - har bleate earmen lizze om syn hals. ‘Eelco, Eelco...’
Hja is folle mear bedreaun as hy, mar ûneindich leaf en tear.
| |
| |
Gerry Beintema strûpt yn de w.c. har piama út en lûkt hastich de klean oan. As hja hast klear is, heart hja immen op de gong rinnen. Hja bliuwt stiif stean en himet. Mar it wurdt wer stil. Hja docht foarsichtich it heakje fan 'e doar en triuwt dy hiel stadich in eintsje iepen. Der is nimmen op de gong. Mar is it fertroud om no by de treppen del te gean? Hja weaget it derop. Hja slûpt nei ûnderen. It bliuwt stil. Yn de grutte hal krûpt hja efter de grutte kast en harket. Earst oars neat as it tikjen fan de grutte klok. Dan in pear fiere stimmen út de koken. Mar de útgong is frij, sa't it liket. Op 'e teannen stekt hja de hal oer nei de bûtendoar ta. Efkes sit hja der oer yn, dat dy op slot wêze sil. Mar it is net sa; de doar stiet oan. Hja lûkt him in lyts eintsje iepen. In piipjen, dêr't hja fan skrikt; hja bliuwt efkes hymjend stean, dan kringt hja har gau nei bûten en sjit tagelyk efter de beamkes yn it tún. Hja wachtet efkes yn spanning - mar nimmen komt har efternei. Neffens har plan soe hja hjir no efter de beamkes wachtsje moatte oant it tsjuster is en dan oer it stek klimme. Mar de poarte fan it stek stiet iepen en der binne net folle minsken op strjitte; it is miskien feiliger as hja no mar gewoan nei bûten rint. Of soe hja dan fan it gebou út sjoen wurde?
Hja stiet yn bestân. Hja sjocht nei it grutte, fjouwerkantige gebou. It is grizich. De ramen binne smel en heech. Der stiet nimmen foar te sjen. As hja der nei sjocht, begjint hja te bidden. ‘Heare, jou dat ik der nea wer yn hoech, en dat nimmen no sjocht, dat ik der útnaaid bin. En jou dat ik it hûs fan de kapiteine fine kin, Heare. Amen.’
Hja wachtet noch efkes. Dan rint hja nei de poarte. Hja soe wol hurd drave wolle, mar dan soene de minsken, dy't op strjitte rinne, erchtinkend wurde. Der rinne twa manlju foarby, mar dy sjogge har net iens oan. Mar út it hûs wei? Hja hat ynienen it gefoel, dat der immen yn 'e grutte doar stiet en har rinnen sjocht. Hja doart net om te sjen, mar elk momint kin in grutte hân har skouder beetpakke en har weromlûke nei it hege, grize gebou.
En hja rint troch, wat hurder as earst en op it lêst wat ferwûndere, dat nimmen har pakt. As hja bûten it stek is sjocht hja dochs efkes om. Der is nimmen. De foardoar stiet noch oan.
Sa seach hja it gebou ek, doe't hja hjir mei de kapiteine kaam. Der wiene doe in pear bern bûtendoar, dy't ophâlden fan boartsjen en har oanseagen. Ien rôp:
‘Dâr is in nije.’ Hja rûn efter de kapiteine oan de hal yn. Hja moasten
| |
| |
in hiel skoft wachtsje. De kapiteine frege: ‘En wolst hjir no wol bliuwe, Gerry?’
Hja pakte de hân fan de kapiteine stiif beet en sei:
‘Nee! Nee. Nim my mei werom, kapiteine!’ Kapiteine Feddema sei: ‘Dat kin ommers net, Gerry. Mar ik sil hjir gauris by dy komme. En ast earst ûnwennich bist, dan moatst bidde. Ik sil ek alle dagen foar dy bidde, Gerry.’ Doe wie der ynienen ek in oare frou, in grutte frou mei wol freonlike eagen. Dy sei: ‘Kom mar mei, der binne hjir noch folle mear bern. Do silst dy hjir wol gau thús fiele.’ En doe moast hja kapiteine Feddema har hân loslitte.
Gerry Beintema rint foar it stek lâns en dan is hja foar de oare huzen. Ut it gebou wei kin nimmen har no mear sjen. Earst sjocht hja noch al in kear as wat om oft der ek immen efter har oan komt. Nee. Dan knypt hja, ûnder it rinnen, efkes de eagen ticht en seit yn harsels: ‘Tankjewol, Heare. Jou dat ik no ek de kapiteine fine kin. Amen.’
It tongert yn 'e fierte. As it mar net swier waar wurdt, ear't hja by de kapiteine is. Hja hat net iens in mantel oan. Hja begjint noch wat hurder te rinnen. Mar der is in frou, dy't har tige oansjocht. Gerry Beintema rint dan mar wer wat stadiger en sjocht nochris om nei dy frou. Mar dy rint troch.
Wat is it waarm.
Wannear soene hja yn it hûs merke, dat hja fuort is? Jûn noch? Miskien wurdt ien fan de bern wekker en sjocht, dat har bêd leech is. Mar de swiere, griene gerdinen binne al ticht; it is tsjuster op de sliepseal. En waarm. Oare nachten hat hja dêr soms oeren wekker lein. Benammen dy earste nachten, as út it tsjuster wei allegearre rare bylden op har takamen. Dy keamer fan Muoike Janke - en Muoike Janke sèls sa't hja dêr dy middeis lei. De kapiteine fertelde letter, dat Muoike Janke noch altyd yn it sikehûs lei en dat hja te'n earsten wol net thúskomme soe.
Gerry Beintema bliuwt stean. Hja sjocht twa plysjes yn 'e fierte. Soene dy har sykje? Soe it nò al ûntdutsen wêze, dat hja fuortrûn is? Dan hawwe hja fansels de plysje opskille. Mar de plysjes steane gewoan by elkoar te praten. Miskien kin it ek wol gjin kwea. Hja doart it der dòchs net op te weagjen en hja makket troch in sydstrjitsje in omwei. It komt har dêr hielendal net bekend foar. It strjitsje is mar lyts en it rint út op grutte grientetunen, dêr't noch in pear manlju yn oan it wurk binne. Der rint in modderpaad efter in pear houten loadsen
| |
| |
lâns; as hja dêr lâns giet komt hja aanst miskien wol wer yn de strjitte, dêr't it gebou yn stiet. Faaks is hja de plysje dan foarby.
It paad is lang. Ynienen skrikt hja fan in hûn, dy't begjint te byljen. Hja sjocht him net; hy sit earne fêst yn in hok. Hja komt op it paad in man tsjin, dy't efkes stean bliuwt en har freget: ‘Wêr sil dat hinne, lytse faam?’ Mar hja seit neat en rint troch. Op it lêst komt hja wer yn in strjitsje út. Hja hat der nea earder west.
It wurdt in bytsje tsjuster; de strjitlantearnen barne hjir al. It ljochtet en de tonger komt tichterby. As it mar net begjint te reinen, want hja is sûnder mantel. Ynienen knapt der in fûle slach; hja skrikt der sà fan, dat hja wol gûle kin. Efkes letter bidt hja wer oft hja gau it hûs fan kapiteine Feddema fine mei.
Hja komt yn in strjitte, dêr't it drokker yn is. Der barne etalaazjeljochten. Der binne in protte minsken. Guon sjogge har efkes oan, mar der is nimmen dy't wat seit.
En de lytse Gerry Beintema rint mar fierder. Hja wurdt wurch, mar waarm is hja net mear. Hja wit net oft hja de goede kant wol út giet. Hja doart ek net te freegjen wêr't de Harnzerstrjitwei earne is. En hieltyd sjocht hja út oft der ek plysjes binne. Want it sil no wol bekend wêze, dat hja fuortrûn is. Faaks is it wol omroppen foar de radio.
Hjir rûn hja dy jûns, doe't hja sa let mei Muoike Janke fan de trein kaam. By Heit wei. Heit. No tinkt hja ynienen oan him. Nei dy kear mei Muoike Janke hat hja him net wer sjoen. Soe er noch wol libje? Miskien is er al lang dea en hat nimmen it har fertelle wollen. En oars sit er noch yn it gekkehûs. As er dêr wei kaam, miskien soe hja dan wer by him wenje kinne. Of soe Muoike Janke wer út de finzenis komme?
Der is nea ris immen, dy't wat seit. De heit fan it tehûs helle syn skouders op as hja him frege wêrom Muoike Janke yn de finzenis sit. Nei dy middei doe't der allegearre bloed yn 'e keamer wie en Muoike nei it sikehûs moast hat hja har net wer sjoen.
Miskien wol de kapiteine it no wol fertelle. Hja sil wol raar opsjen as hja aanst de skille heart en de doar iependocht. It wurdt al tsjuster, miskien sjocht de kapiteine sa gau wol net wa't it is. Dan sil hja wol freegje: ‘Wa is dêr?’ En as hja sjocht, dat it Gerry Beintema is, dan sil hja roppe: ‘Wat dochstò hjir sa let?’
Gerry Beintema wit noch net wat hja sizze moat.
- ‘Ik bin fuortrûn út it hûs.’ Mar wêrom? De heit is aardich en de mem
| |
| |
is goed. Hja sil dochs net prate kinne oer de ôfgryslike lange nachten, oer de bangens, oer it kreakjen fan it hout, de skimen foar de ruten? En ek net oer de bern, dy't har pleagje, oer har ûnwennigens, oer har ferlangst nei Muoike Janke en ek nei de kapiteine?
Mar sil hja it hûs fan de kapiteine wol fine? Miskien moat hja dochs mar efkes freegje. Der binne hieltyd wer minsken dy't har oansjogge en as hja aanst wer in plysje tsjinkomt, dan nimt dy har fêst mei.
It begjint te reinen en de tonger komt hieltyd tichterby. Hja rint ticht by de huzen lâns; it binne hast allegearre etalaazjes en yn somlike barnt noch ljocht. In hoeke om - o ja, dit is de Nijstêd. Dy moat hja hielendal oer en dan komt hja ticht by de Harnzerstrjitwei. Mar hjir binne ek fêst plysjes.
Ynienen reint it sa hurd, dat hja net fierder kin. De klean wurde trochwiet. Hja draaft in stege yn en giet stiif tsjin de muorre oan stean. De rein streamt del. Hja heart muzyk. It komt út in hûs. It ljochtet - en meiiens falt der in swiere tongerslach. Hja dûkt yn elkoar en begjint te gûlen. Wêr moat hja hinne? Der is nimmen yn de steech. De wjerljocht kin har hjir wol deaslaan.
Wer in hurde slach. Hja sjocht efkes om har hinne. Dêr is in doar. Der is muzyk efter. Der binne minsken. Efter tsjokke reade gerdinen barnt ljocht. Hja doart net.
Dan stiet der immen foar har. In grutte man. In plysje? Wêr komt er ynienen wei?
Hy pakt har hân beet.
Hja rint mei him troch de doar.
Nee, it is net in plysje, mar syn klean lykje der àl op. De muzyk is ynienen folle lûder. Hja doart amper om har hinne te sjen. Der sitte minsken by taffeltsjes en in pear manlju meitsje muzyk. It is in kroech. In kroech, dat is in ferkeard plak. De grutte man nimt har mei, hja geane troch in doar en de muzyk is wer folle sêfter. Hja komme yn in grutte koken. Dêr is in frou yn wite klean oan it wurk.
‘Wat hawwe wy hjir?’ freget dy.
‘Dizze jongfaam stie bûtendoar yn 'e rein,’ seit de man. En hy freget: ‘Kinst dyn hûs net mear fine?’
Gerry Beintema begjint wer te gûlen. Hja doart neat te sizzen. As hja it no fertelt dan bringe hja har werom. Hja wúl it net.
De frou hâldt har in koekje foar.
Mar Gerry gûlt troch.
| |
| |
De frou seit: ‘Wat moatte wy no?’
‘Ik sil de plysje efkes skilje,’ seit de man. ‘It sil wol oanjûn wêze.’
Dan seit Gerry: ‘Ik moat nei de kapiteine.’
‘Nei wa?’ freget de man.
‘Nei de kapiteine.’
‘Hoe hjit dy?’
‘Kapiteine Feddema.’
‘O,’ seit de frou, ‘fan it Heilsleger. Dy't hjir dan mei dy krantsjes komt.’
‘Wennest dêr?’ freget de man.
Hja knikt.
De man hellet de skouders op.
‘It liket my raar ta,’ seit er. ‘Mar ik sil wol efkes skilje. Soe hja trouwens wol telefoan hawwe?’
Gerry Beintema is allinne mei de frou yn de koken.
It hiele oanrjocht stiet fol mei glêzen. Wat rûkt it hjir soer.
De frou hâldt har it koekje nochris foar.
Mar Gerry wurdt ynienen sa raar.
En as der in swiere tongerslach falt begjint hja wer lûd te gûlen.
De buoi hinget no boppe de stêd.
Der sitte gjin minsken mear op it terras fan ‘De Kroon’ - de rein streamt del op de ferlitten taffeltsjes en stuollen.
De minsken binne fan de strjitten flechte; yn kafees en yn portiken - in inkeldenien jaget op 'e fyts nei Ms en auto's ride hurd oer it wiete asfalt fan de Nijstêd.
De measte ramen binne sletten en de piano yn it hûs yn de binnenstêd is tichtklapt. De jonge frou seit:
‘It lekt op ús souder, wy moatte der efkes wat pannen delsette.’
De bern, dy't oan de Lekkumerdyk boarten, binne út elkoar stood. It is al lang bêdtiid, mar hja sitte noch yn 'e húskeamer te wachtsjen oant it swierwaar oer is.
Mr. Herman Geertsma hat him wer deljûn. Aleid seit: ‘Petrus treft it min ûnderweis, hy hie hjir noch mar better wat bliuwe kinnen.’ Herman Geertsma seit neat. - ‘Do moatst moediger wêze, dan gièt it hurder,’ seit Petrus. Aleid komt efkes by him stean.
Hja leit in waarme hân op syn holle en seit: ‘Fijn, hè, dat Petrus efkes kaam.’
| |
| |
Nynke Kaspersma en Eelco Rauwerda lizze stil neist elkoar yn de tsjustere keamer, de earmen noch om elkoar hinne.
En Gerry Beintema wurdt yn in auto fan de plysje nei kapiteine Feddema brocht.
It ljochtet oan alle kanten.
De rein streamt del op de stêd.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd