|
| |
| |
| |
VI
De stûd leit yn 'e gleone sinne.
Der binne net folle fytsers op 'e Nijstûd; de persoane-auto's hawwe hast allegearre de kapen iepen.
It is stil yn de winkels; der binne wat froulju yn tinne, fleurige simmerjurken, dy't boadskippen dogge.
Op de terraskes fan de hotels en by it stasjon is it drok; de kelners rinne mei blêden fol bier en limonade.
Yn de bûtenwiken is it stil op strjitte; der komt in inkelde ijsko-sutelder op in bakfyts troch en de bern freegje oan de memmen dy't yn sinnejurken mei bleate skouders en earmen yn de lytse túntsjes sitte te slûgjen, om sinten.
Yn de parken sitte froulju en âlde manlju op banken; der steane berneweinen yn it gers en bern smite stikjes bôle nei loaie swannen en einen.
Yn de sikehuzen steane de measte finsters wiid iepen; de gerdinen binne tichtskood om de sinne te kearen en om de pasjinten yn it sin te bringen, dat hja efkes sliepe moatte. It is twa oere yn de middei.
Mr. Herman Geertsma stiet yn it lytse, waarme skuorke efter syn hûs en sjocht dat de efterste ban fan syn fyts lek is. Hy bliuwt efkes stean om nei te tinken. Hy kin de fyts oan 'e hân nimme en earst noch by de fytsmakker oanrinne, mar dêr giet ek frijwat tiid mei hinne. De sitting begjint om healwei trijen; Aleid hat sein, dat er wol wat langer rêste koe, mar it soe him yn 'e wei wêze om de minsken sûnder needsaak sa lang wachtsje te litten. Hy sjocht op syn horloazje; as er rint kin er noch knap op tiid komme.
Hy seit noch efkes tsjin Aleid, dat Bernhard de fyts by de fytsmakker bringe moat en hy jout har noch wer ris in tút; hja sjocht der hearlik út yn de simmerjurk.
Hy rint de skaadkant fan de strjitte lâns en it falt him noch net iens ta; it is near en brodzich waar, der sil nei alle gedachten wol in tongerbui op komme en dûr hat er it mier oan.
Wat is it stil op strjitte, fan 'e middei. Fan de measte foarkeamers binne de gerdinen ticht. Hy komt in bakker tsjin, dy komt efkes mei
| |
| |
de finger oan 'e pet en smyt de bakfyts op 'e rem. In lyts jonkje mei in bleat boppeliif sit op it trottoir en rydt mei in houten auto. Efkes letter komt er mefrou Itterson tsjin; hy nimt de hoed ôf en hja groetet freonlik werom. De hoed is waarm op; hy nimt him efkes yn 'e hân; aanst yn 'e sinne kin er him wol wer opsette. De skonken fiele him swier en wurch; by it parkje hat er der ferlet fan om efkes op in bank sitten te gean. Mar de banken yn it skaad binne beset; op de iene, dy't yn 'e sinne stiet, is noch wol in plakje. Hy jout him der efkes op del. It is der ôfgryslik waarm. Hy hat de hoed wer op set. It swit rint him by de holle del. Der sit ek in jong frommeske op de bank. Nei in skoftsje giet hja oerein en rint fierder, mar hja sjocht him earst noch efkes oan.
Hy sjocht op syn horloazje. It is kertier oer twaën. Wat is er al lang ûnderweis. Hy giet oerein en mei wurdt er dwyl yn 'e holle. Hy rydbosket efkes en nimt de bûsdoek om it swit fuort te feien. De waarmte trillet boppe it grintpaad. In pear bern stowe him foarby. Hy soe mar leafst wer sitten gean - of sil er nei hûs? It soe hearlik wêze om by Aleid yn it skaad yn de tún te sitten en wat te slûgjen. ‘Do koest it folle better hawwe,’ seit Aleid soms.
Hy giet dochs mar fierder. It besakket al wat. En hy kin earst wer in hiel ein yn it skaad rinne.
Mar wat avensearret er in bytsje, fan 'e middei. It is al fiif minuten foar healwei trijen en hy is der noch lang net. Nei in skoftsje kriget er it dwile gefoel wer en op de Frouwepoartsbrêge bliuwt er efkes tsjin de lening stean.
It is op de Aldehou fiif minuten oer healwei trijen.
Mei fiif minuten kin er der no wol wêze.
As er in eintsje fierder is, kin er it hast net litte om op it lege, griene stekje fan it parkje sitten te gean. Hy is mislik; aanst moat er hjir op syn moaist noch midden op strjitte spuie. Hy bliuwt stean en sjocht om him hinne. Alles is sa ôfgryslik skerp en ljocht en triljend fan waarmte, dat er de eagen efkes tichtdwaan moat. En as er se wer iepen docht sjocht er de einleazens fan it trottoir fol grize fjouwerkantsjes, dêr't de sinne fûl op baarnt.
Hy rint stadich fierder, hieltyd moed fetsjend út it himsels yn it sin bringen, dat er mei elke stap tichter by it grutte, koele gebou komt. Mar by de ‘Harmonie’ kìn er net mear; hy leunt tsjin it stek en alles draait him foar de eagen; hy set de hoed ôf en faget wer mei de bûsdoek oer de holle. Hy is sa licht yn 'e holle, dat er it gefoel hat, dat er
| |
| |
as er noch ièn foet ferset, delfalle sil. En ynienen begjint er te kokhalzjen, mar hy kin it spuien ynhâlde; hy sjocht skou om him hinne, mar der is allinne mar de grutte, ljochte, lege strjitte. Hy freget him ôf oft it net better is en rin de ‘Harmonie’ mar yn; de lju dêre kenne him ommers bêst. Mar as er in pear stappen dien hat, rint er dochs mar troch nei it gerjochtsgebou; hy is der no ommers deun by.
It is kertier foar trijen.
Mr. Herman Geertsma kin it gerjochtsgebou noch krekt helje, mar flak foar de hege stoepe falt er ynienen del.
- As er wer bykomt leit er yn de wenkeamer fan de konsjerzje op de divan. Hy heart Versluys, de ofsier fan justysje sizzen: ‘Lit him sa mar stil lizze. De dokter sil sà wol komme.’ De frou fan de konsjerzje stjoert twa bern, dy't mei iepen mûlen steane te sjen, de keamer út. Dan skoot hja de gerdinen wat ticht.
It is koel yn de keamer, mar de holle fielt him dizich en swier. Hy hat it gefoel, dat er gjin hân optille kin.
Wat is it hjir tsjuster. Alles draait him foar de eagen.
In skoft letter sjocht er, dat de dokter der is.
En dan leit er ynienen yn in auto. Der sit in ferpleechster njonken him.
Wêr is Aleid?
Hy wol it freegje, mar it wurdt wer tsjuster. En stil.
- Letter hat er it gefoel, dat er lang sliept hat en aardich útrêst is. Hy sjocht fuort, dat er yn it sikehûs leit; as er de eagen opslacht lûkt krekt in ferpleechster de doar efter har ticht. In kâlde, stille keamer. Hy leit der allinne. De gerdinen binne ticht.
Hy tinkt nei - en dan skrikt er. Wêrom leit er hjir? Hy is net goed wurden, doe't er nei it gerjochtsgebou rûn. Letter lei er op de divan fan de konzjerzje. En yn in sike-auto. Wêr is Aleid?
In beroerte? Hy doart it hast net te tinken. Foarsichtich besiket er, oft er de earmen optille kin. Ja, beide. En de holle. Hy woe wol besykje te praten, mar dat is wat nuver. Hy skrabet de kiel.
Hy ferweecht de holle wer en sjocht de keamer yn it rûn. In giel plafond mei in grut figuer en in wite, glêzen lampe. De muorren hawwe ljochtbrún behang. Der hingje in pear ynliste platen: lanskipkes út Switserlân. Der stiet in taffeltsje mei twa ljochtblauwe fauteuils.
Wêr is Aleid?
Hy sjocht in skille njonken syn bêd en taast der mei de rjochterhân nei.
| |
| |
Nei in skoftsje komt in ferpleechster.
Hja glimket en bliuwt by syn bêd stean.
Ja, hy kin prate.
‘Wêr is myn frou, suster?’
‘Hja is hjir noch yn it sikehûs, mynhear.’
‘O eh... mei hja hjir efkes komme?’
‘Hiel efkes, mynhear. Ik sil har roppe.’
Hy wachtet. Ynienen is der in waarm, lokkich fielen - it beset him hast.
It duorret lang.
As hja der is, kin er amper prate. Hy stekt har syn hân ta en sjocht har oan. En dan begjint er te snokken.
Hja krijt syn hân beet en giet op de râne fan syn ledikant sitten.
Wêrom seit hja neat? Wêrom jout hja him gjin tút? Hja aait allinne syn hân mar.
‘Ik tocht,’ seit er sêft, ‘ik tocht earst, dat it in beroerte wie.’
Wêrom glimket hja net? Hja sjocht him oan mei har grutte, glânzgjende eagen. Der rinne har in pear triennen by it wang del.
‘Aleid!’ ropt er, ‘Aleid!’
Hja pakt syn hân steviger fêst en seit: ‘De dokter sei, dat wy dit sjen moatte as in warskôging.’
Stilte.
‘Ik mocht net te lang by dy bliuwe,’ seit hja efkes letter.
Hy seit neat. Hy hat syn snokken bedimme.
Stilte.
Ynienen tinkt er: ‘Miskien hie hja leaver hân, dat ik mar deagien wie.’
Hy sjocht de oare kant út.
Dan fielt er har mûle op syn wang - hy skrikt der efkes fan - en hy heart har sizzen: ‘Do moatst kalm rêste, Herman, miskien in hiel skoft. It sil dy goed dwaan.’
Har antlit is deun boppe sines. De frisse reade mûle is mar in lyts eintsje fan sines ôf.
De suster komt deroan.
De mûle giet fierder fuort, fierder fuort, komt noch efkes werom om syn foarholle te patsjen.
‘Ja, suster, ik gean wer. Dei, Herman, ik kom moarn wer by dy.’
Hja geane der tegearre út, Aleid en de suster.
Hy bliuwt stil lizzen, mei in ûngelokkich gefoel.
| |
| |
Aleid har besiik is him ôffallen. En hy kin de gedachte, dat hja leaver hân hie, dat er deagien wie, net kwyt wurde.
Letter tinkt er ek nei oer wat de dokter, neffens Aleid, sein hat. - Wy moatte dit sjen as in warskôging. Krekt as Mensonides. Doe brûkten hja deselde wurden. In lichte beroerte. Alles wie goed neitiid, neat ferlamme, mar it wie in warskôging.
Of is dit wat oars?
Aleid sei: ‘Kalm rêste. It sil dy goed dwaan.’
Hoe soe it mei de sitting gien wêze? Brouwer sil wol presidearre hawwe.
En der sil wol oer praat wêze, yn it gerjochtsgebou.
En jûn, op de tsjerkeried. O ja, dan wurdt der foar him bidden.
Hy tinkt der ynienen oan, dat er ek dea wêze kinnen hie. Samar dea. Samar ynienen. Miskien hie de tsjerkeried dan yn de advertinsje set: ‘Yn it betrouwen op in ivich libben’ of sokssawat.
En wylst er dêr op strjitte rûn en sa beroerd wie, hat er der net iens oer tocht.
Hy taast nei it drinkwetter en nimt noch in pear slokjes.
- Yn it betrouwen op in ivich libben.
It is allegearre fier fuort. En dit wie dochs in momint, dat it tichte by jin komme moast.
Mar der komt neat. Nimmen.
Aleid net.
En God net.
Dêr pakt er in hiel skoft mei om.
Om trije oere rinne de besikers troch de lange gongen fan it sikehûs werom nei de haadyngong. It besykoere is foarby.
Nynke Kaspersma bliuwt, as hja bûten is, efkes stean. Hja hat noch net besletten wat hja fierder mei dizze frije middei dwaan sil. It is prachtich waar. Waar om te swimmen. Mar hja hat der net folle nocht oan en fyts no hielendal nei de Wielen. It is dêr fansels ek smoardrok.
Oan de oare kant fan de grêft boartsje bern op de hege griene wâl fan de Prinsetún. Hja stiet noch efkes yn bestân. Mar wat kin hja better dwaan as dêr efkes yn it skaad te sitten en in kop tee te drinken? Mar dêr is it ek fol. De stuollen op it terras, ûnder de parasols, binne beset; de oaren steane yn de gleone sinne. Hja rint nei ûnderen, nei de râne fan de fiver. Der drave bern oer de paden en om de volière
| |
| |
hinne en der steane berneweinen yn it skaad.
Hja kuieret in eintsje troch de tûn en giet dan op in koel plakje under in beam op de hege wâl sitten. It is dêr net drok. It wetter fan de grêft leit as in dûnkere spegel foar har.
Der ride twa auto's nei it sikehûs. Hja siket de rigen ramen fan de keammerkes ôf; wêr soe Judith sawat lizze? Hja moat noch hieltyd oan it besiik tinke. It hat har wat mismoedich makke. Hja hie tocht, efkes gesellich mei Judith te praten en dan noch in moaie middei foar har te hawwen. Mar Judith wie folle siker as dat hja tocht hie. It lytse, fleurige winkelfamke lei stil en bleek op it ledikant yn de koele keamer mei noch sân oare froulju. It praat woe net sa bêst, mar Judith sei dochs wol in pear kear, dat hja bliid wie, dat Nynke kommen wie. - ‘Der komme hjir net safolle by my,’ sei hja. ‘Myn âlden wenje in ein fan de stêd ôf.’ Hja wiene in skoft stil. By de oare bêden waard drok praat. Op it lêst sei Judith: ‘Wouter hat hjir ek noch net west.’
Wouter. En dat lytse, bleke famke. Wouter de Bruin dûnset de measte jûnen oan it Saailân. Hy hat hieltyd wer oare famkes yn 'e earmen. Sûne, fleurige famkes. In skoftlang wiene Judith en hy tegearre. Mar Judith leit no al trije wike yn it sikehûs en it kin noch wol in hiel skoft duorje. Wouter de Bruin hat neat fan him hearre litten.
Binne de jonges sa?
Wouter.
Martin.
Martin seach hja fjouwer wike ferlyn, doe't er yn 'e rein oer it Wilhelminaplein rûn, foar it lêst. Fjouwer dagen letter kaam der in brief. ‘Ik fertrou op dy. Praat nearne oer.’ In lang brief, mar alles kaam op datselde del.
En de ûnrêst is nea fuort. Martin skreau gjin bysûnderheden. Neat oer himsels. Neat oer har. En neat oer har tegearre. - ‘Ik moat op dy rekkenje kinne.’
Ik. Ik.
Binne alle jonges sa? Wouter en Martin en de oaren?
Hja hellet in sigaret út har taske en smookt.
Der rôlet in grutte, reade bal by de hege wâl del en twa jonges drave der efteroan. By it wetter kinne hja har mar amper ynhâlde. Mei in stôk krije hja de bal wer nei de kant.
In jonge en in faam jouwe har fierderop njonken elkoar yn it gers del. Op de Noardersingel giet in ijskokarre foarby.
| |
| |
Hja sit stil wat te smoken.
Dan heart hja in faam laitsjen en sjocht de kant fan it pearke út. De jonge lûkt de faam yn 'e earmen en tutet har. Hja triuwt him gekjend fan har ôf, mar hy hâldt har beet.
Nynke docht har sigaret út. Hja giet efteroer yn it gers lizzen. De loft is igaal blau. De biêden fan de hege beammen hingje stil. In pear wite mokken saaie stadich troch de loft.
Hja sjocht wer efkes nei it pearke. De jonge en de faam sitte no stil neist elkoar; de faam leit mei de holle tsjin syn skouder en hy aait har oer it hier.
Nynke Kaspersma suchtet. In sterk ferlangst om oanhelle en tute te wurden, om yn de earmen fan in jonge te lizzen, giet troch har hinne. Hja teart de hannen efter de holle en rekt de lea ut. Hja sjocht by har stal lâns: de boarsten, de skonken. Hja docht de eagen ticht. It flues is read.
Sa bliuwt hja minutenlang lizzen.
As hja de eagen wer opslacht sjocht hja Eelco Rauwerda rinnen. Hja hat him in kearmennich by it dûnsjen met.
Mar hy dûnset net. Hy is in soan fan in fine dûmny.
Hy wie by Reimer Feenstra.
Hy sjocht har.
Hja komt wat oerein en groetet.
Hy wifket efkes.
Dan rint er nei har ta.
Om trije oere komt Eelco Rauwerda by syn learaar wei. Hy rint op 'e weromwei troch de Prinsetún en fynt op it terras krekt in plakje dêr't er efkes sitte kin. In deftige dame, dy't twa hûnen by har hat, sit foar him oer.
Hy smookt in sigaret en drinkt in koele molkedrank.
Mar it is waarm op it terras. Hy sit krekt bûten it skaad fan de parasol; de beide grutte hûnen lizze him yn it paad.
Hy sjocht op syn horloazje. Kertier oer trijen. Hy moast fan 'e middei winliken noch àl in pear oere studearje. Mar it is near waar en de drege, lestige oefeningen steane him al tsjin as er deroan tinkt.
Hy soe noch wol wat sitten bliuwe wolle as it hjir net sa ôfgryslike waarm wie. Mar hy kin thús ek wat yn de tún sitten gean mei in stúdzjeboek. Wylst er oer it folle terras rint tinkt er oan it kantoar, dêr't er
| |
| |
Sitten hat. It sil der waarm en ferfeelsum wêze. Hy is wol befoarrjochte, de lêste tiid.
Hy rint stadich oer it bolwurk. As er de tún hast út is, sjocht er ynienen in faam, dy't er ken. Hy hat har troffen op ien fan de jûnen dat er mei Reimer Feenstra op stap wie. Hja hjit fan Nynke of sokssawat. In kreas ding.
Hja leit langút yn it gers yn in fleurige, bûnte simmerjurk. As hja him sjocht komt hja wat oerein en groetet mei de hân.
Hy stiet efkes yn bestân.
Mar it liket him wol aardich ta om efkes mei har te praten. Hy hat oars neat te ferstriken as syn stúdzje. En dêr hat er gjin nocht oan.
Hy rint nei har ta.
Hja giet sitten.
Hja sjocht der ferdealde leaf út.
‘Middei,’ seit er, ‘hoe is it?’
‘Bêst. Jo ek?’
‘Ja. Frije middei?’
‘Ja.’
Efkes stilte.
‘It is waarm,’ seit er dan. ‘Is it goed, dat ik hjir ek sitten gean?’ - Hja knikt.
As er neist har sit, sjocht er har wat fansiden oan.
Hja strykt in kroltsje, dat foar har ear hinget, nei efteren. Der steane lytse switdrupkes op har foarholle en noas. En yn har hals. De fleurich blomde jurk spant oer har boarsten. Har slanke bleate skonken, dêr't de rôk achtleas oerhinne leit, binne brún.
Hy wit net wat er sizze moat. Hy hat ynienen wer itselde gefoel as dy moarns op it stasjon, doe't er om Janny kaam. Mar dizze Nynke Kaspersma is oars as Janny. Hja is oars as de lytse Janny, dy't sa'n komike, earnstige tear boppe de eagen hawwe kin en fuort dêrnei elkenien oanstekt mei har fleur. Janny, dy't oanhinklik en trou is en dy dòchs wol begripe kin, dat de soan fan dûmny Rauwerda him fersind hat.
En dit is Nynke Kaspersma. In ferdeald moaie faam. Reimer Feenstra sei fan har allinne: ‘Dy hoechst net folle mear te fertellen.’
No sit Eelco Rauwerda neist har yn it gers. Op in moarn siet er op it stasjon. Hy docht syn kunde de lêste tiid op yn de kafees oan it Saailân. Mar sûnt er Reimer Feenstra metten hat, hat er der net wer
| |
| |
west. Hy is moediger wurden, sûnt er muzyk studearje mei en sûnt Heit en hy wol wer ris mei elkoar prate. Faaks hie er dy Nynke Kaspersma better allinne mar efkes groetsje kinnen. Mar hja is moai, hja sjocht der leaf út en hy is de lêste tiid sa fereale op moaie famkes yn fleurige simmerjurken, mei sêfte, bleate earmen en slanke, brune skonken.
En hy siket om wurden.
‘Trefst Janny noch wol ris?’ freget er dan op it lêst. ‘O ja,’ seit hja.
‘Janny hat no samar ynienen fêste ferkearing.’
En hja sjocht him oan.
‘O,’ seit er.
‘Wy sjogge Reimer Feenstra de lêste tiid ek net faak,’ seit hja dan.
‘Ik ek net.’
‘Jo komme tink net wer?’
Hja seit it spotsk - en giet wer wat efteroer lizzen.
Hy hat oanstriid om syn earmen om har hinne te slaan en har der ûnder te tútsjen.
Mar hy freget: ‘Wêrom net?’
Hja laket sunich.
‘In dûmnyssoan heart dêr dochs net?’
Hy wit oars neat as: ‘O, nee?’
Hja lûkt oan 't skouder.
‘Ik bin fan hûs út ek fyn,’ seit hja dan.
Hy gniist.
‘Net folle fan oerbleaun?’ freget er.
‘Nee.’
‘By my ek net. Ik haw te folle skynhilligens sjoen. Ik haw te folle leare moatten wat àl en net mocht.’
‘Dus jò wurde gjin dûmny?’
‘Ik hie leare moatten. Ik hie, doe't dat mislearre, op in kantoar moatten. Mar ik haw trochset en no studearje ik muzyk.’
‘O.’
Stilte.
Wêrom fertelt er har dit?
‘Ik tink net, dat jo my dêr werom sjogge,’ seit er dan. ‘Ik haw it dien út balstjoerigens. Ik haw no myn muzyk wer. Ik kin trouwens ek net dûnsje.’
‘O.’
| |
| |
Stilte.
Hy leit ek wat yn it gers en sjocht nei de griene biêden en de blauwe loft. Efkes letter nei Nynke Kaspersma. Hja sjocht krekt nei in pearke, dat wyld oan it frijen is.
Letter seit hja: ‘Ik hâld ek wol fan muzyk. Mar fan oare as jo, tink.’
‘Wêr wurkje jo?’ freget er.
‘By V. en D. Ferkeapster.’
Stilte.
Mei Janny is it mislearre. Mar Nynke Kaspersma is oars. Hy seit: ‘It muoit my dochs, dat wy elkoar dan net wer moetsje.’
Hy sjocht har oan.
Hja strykt it hier wer nei efteren.
Hy sjocht nei har bleate hals.
‘My ek,’ seit hja.
Hja sjogge tagelyk nei it frijende pearke.
En dan krijt er har iene hân beet.
Letter hâldt hja him har waarme reade mule foar. Hy tutet har lang, mar dan sjeneart er him ynienen wat foar de minsken, dy't der nei sjogge.
Gerry Beintema sil mei Graddus Zwaagstra op stap. Alde Graddus hat de brune aktetas wer ûnder de earm; dêr sitte de skriuwblocs en de enveloppen yn, dy't er ferkeapje moat.
Gerry freget earst noch oan Muoike Janke, oft dy it goed fynt. Dêr is hja lang net wis fan; lêstendeis sei Muoike: ‘Wat dochst op stap te gean mei dy aide, fize fint.’ En letter frege hja: ‘Hy nimt dy dochs nearne mei yn, wol?’
Mar Muoike hat dizze kear gjin beswier. Hja sit by de tafel en Gerry skrikt in bytsje as hja har sjocht. Hja is sa bleek en wat is har antlit meager. ‘Ja, gean mar gau,’ seit Muoike. Gerry freget earst noch: ‘Is Muoike net goed?’
‘Ik fiel my net lekker,’ seit Muoike.
‘It komt fan de waarmte tink. Ik gean mar efkes op bêd. Gean do mar mei Graddus.’
Efkes letter rint Gerry Beintema neist âlde Graddus de strjitte út. En Graddus fertelt. ‘Wy hawwe ek ris sa'n dei hân, like waarm as hjoed, doe keatsten wy te Wommels. Der wiene guon by, dy gie it te stoef, want wy hiene dêr gjin griseltsje skaad en it wie like waarm, ja waar- | |
| |
mer noch as hjoed. Mar ik haw de partij útkeatst en ik wûn mei Ringnalda fan Nijlân en Salverda út Snits ek noch de fjirde priis.’
Graddus praat hast altyd oer it keatsen. Hy hat in sulveren medalje, dy't er ris wûn hat, op 'e pet en soms, as er earne by de doar is om syn skriuwark te ferkeapjen, dan seit er wolris: ‘Ja, mefrou sjocht al nei myn medalje. Dy haw ik ris mei it keatsen wûn, sjoch, it wie hjir op it Saailân en ik siet mei Rommert Lycklema en Johannes Dam yn it partoer.’
En dan komt der noch in hiel ferhaal efteroan, mar nimmen lit Graddus útprate. En Muoike Janke seit wolris: ‘Graddus koe mar better oer syn negoasje prate; dêr kin er mear oan fertsjinje.’
Hja hâlde de skaadkant fan de strjitte. Yn de trêde sydstrjitte is Graddus syn earste adres. ‘Hjir sil ik wol wat ferkeapje,’ seit er. ‘Mar gean net sa deun neist my stean, Gerry, dêr meie de minsken net oer.’
Gerry stapt wat fansiden, mar hja wol ek graach witte oft Graddus wat ferkeapet. It duorret nochal efkes ear't der ien by de doar komt. Graddus nimt earst de pet noch efkes ôf en faget mei in smoarge bûsdoek oer de keale holle. Hy sjocht ek efkes nei de medalje, krekt as de mefrou de doar iependocht en hy seit: ‘Middei, mefrou. Ja, ik tocht al dat de medalje my fan de pet foel en ik bin der wiis op, want dy haw ik ris wûn mei it keatsen, doe't...’
Stom fan Graddus, want no seit de mefrou: ‘Dat hawwe jo my al ris ferteld, ja. En wy hawwe op it stuit nearne ferlet fan, dat...’
‘Ja,’ falt Graddus, ‘dat seit mefrou no wol, mar wit mefrou wol, dat ik mei wat nijs begûn bin, eat dêr't mefrou sèls sûnder mis belang by hat? Sjoch...’
En hy makket mei in geheimsinnich gesicht syn tas iepen, mar dat jout him neat, want de mefrou docht de doar ticht.
Hja rinne troch en Graddus praat wer oer it keatsen. Gerry harket der net nei. Dat hoecht ek net, want Graddus freget har nea wat. Hja wurdt waarm en wurch. Hja hie better mar net meigean kinnen. Mar soms, as Graddus wat ferkocht hat, traktearret er har op sûkelade. Dan keapet er in reep en yt dêr sels it grutste part fan op. ‘Smoke doch ik net,’ seit er dan, ‘en dêrom kin it wolris in inkelde kear lije.’
Mar fan 'e middei ferkeapet er oars neat as in pear potleaden en hy krijt in bestellinkje foar twa skriuwblocs.
‘It wol hjoed net sa bêst,’ seit er, ‘de lju binne min te sprekken troch it waarme waar. No moat ik noch efkes nei it kantoar fan Reekers. It
| |
| |
bêste bewarje ik altyd foar it lêste. Dy Reekers sit ek nochal wat yn it keatsen; wy hawwe altyd wol wat praat oan elkoar. Do moatst mar efkes bûtendoar wachtsje, oars liket it wat nuver.’
Hja giet wurch yn it skaad op in stoepe sitten. Hja sjocht nei de auto's dy't foarby ride en nei de minsken op it trottoir. En hja wachtet.
It duorret nochal lang.
Dan sjocht hja in bekend pakje. It pakje, dat de bern fan de jeugdgroep fan it Heilsleger oan hawwe. It famke, dat it oan hat, ken hja wol: it is Lammy de Boer.
Gerry Beintema giet oerein. Lammy rint op it trottoir en komt hjir daalk lâns. Sil hja wat sizze?
Ja, Lammy sjocht it.
‘Ha, Gerry!’
Hja bliuwt stean.
‘Giest nei de klup?’ freget Gerry.
‘Ja.’
Efkes stilte.
Dan seit Lammy: ‘Do komst hast nea mear yn it Leger en jim Muoike ek net.’
‘Nee.’
‘Wolle jim net mear?’
‘Jawol.’
‘O.’
Stilte.
‘Miskien komme wy snein wol.’
‘O.’
En dan: ‘Ik moat avenseare, oars kom ik te let op de klup.’
‘No, goeie dan.’
Gerry Beintema is wer allinne. Hja sjocht nei de yngong fan it kantoar, mar Graddus is der noch net.
Yn 'e fierte rint Lammy.
Sa'n pakje te hawwen. En op de klup te meien.
Mar der sil wol nea wat fan komme. Muoike Janke wol de lêste tiid net mear nei it Leger. Hja is stil en stúmsk en lang sa aardich net mear as eartiids. Dy iene fint komt wit hoe faak en soms hawwe Muoike en hy spul. En de kapiteine fan it Leger hat der west - en dêr krige Muoike ek spul mei. Nee, sa'n pakje en dy klup dêr sil wol net folle mear fan komme.
| |
| |
Hoe soe it mei Muoike wêze? Hja seach der sa raar út, fan 'e middei. Faaks is Muoike wol siik en it is bêst mooglik, dat hja dêrom de lêste tiid faken sa ûnfreonlik is.
O, dêr is Graddus wer. Hy hat lang fuort west.
Miskien hat er wol in soad ferkocht en dan keapet er in reep. Mar hy sjocht net blier. Op de weromreis seit er hast neat.
Gerry Beintema is noch altyd wurch. Hja is bliid as hja yn de strjitte binne.
Mar dan skrikt hja ynienen.
En Graddus seit ferheard: ‘Wat sille wy no hawwe?’
Der drave in pear froulju hurd yn Muoike Janke har hûs op en oaren bliuwe by de doar stean.
Alde Graddus begjint hurder te rinnen en Gerry draaft neist him. Hy himet en seit: ‘Wat der no oan is wit ik net.’
En de lytse Gerry Beintema hat in gefoel as leit immen har in grutte hân om de kiel. Wat moatte dy minsken? Wat is der mei Muoike?
Hja steane ynienen tusken de minsken yn en Graddus freget: ‘Wat hawwe wy hjir?’
Hja heart net wat de minsken sizze; hja wol nei Muoike ta.
Hja heart dat der roppen wurdt: ‘Dat bern moat der net yn!’
Mar hja is al yn 'e keamer.
Allegearre minsken en...
Muoike Janke leit op 'e flier, de klean heal út en it is bloed, allegearre bloed...
Gerry Beintema jout in hurde, ôfgryslike gjalp - en in pear froulju sjitte op har ta, en nimme har mei, gau mei de keamer út.
‘Ik bring har efkes by my thús,’ seit de iene.
Bûtendoar kin Gerry hast net mear stean.
It draait har foar de eagen. Bloed - en it wite antlit fan Muoike Janke.
Dêr is Graddus en hy freget: ‘Wat hawwe wy hjir? Wat is der dochs!’
En in oerstjoer frouljuslûd, dat ropt: ‘Hja woe in bern weimeitsje! O, Gottegod...’
De lytse Gerry Beintema sucht derhinne.
En as hja wer bykomt sjocht hja kapiteine Feddema fan it Heilsleger yn de freonlike grize eagen.
| |
| |
It is goed fjouwer oere.
It is noch waarm yn de stêd, mar de loft berint.
Der binne tûzenen minsken oan it wurk - en tûzenen, dy't har deljûn hawwe. Der binne ek op dizze oere yn 'e stêd minsken, dy't stjerre - en minsken, dy't berne wurde.
Der rypje jonge libbens yn memmeskerten. En der rypje leafdes, dy't it libben al yn har kym hawwe.
Tûzenen minsken, dy't arbeidzje, rêste, leavje, stjerre, berne wurde.
En de fjouwer, dy't op in jûn út de Harnzer trein stapten en elk har paad gean tusken de tûzenen yn dizze stêd.
De paden kruse elkoar hast nea.
Mar Nynke Kaspersma en Eelco Rauwerda lizze njonken elkoar yn it gers en hja frije in bytsje.
In bytsje.
En mr. Herman Geertsma leit op de earsteklas keamer yn it sikehûs en sil te'n earsten noch net rjochtsje kinne.
Nòch net.
En de lytse Gerry Beintema har paad slingeret nuver tusken de tûzenen oare. En faaks sil it dy fan Herman Geertsma en Nynke Kaspersma en Eelco Rauwerda nea kruse.
Faaks net.
Hja rint oan de hân fan kapiteine Feddema nei it gebou fan it Heilsleger op de Tunen.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd