|
| |
| |
| |
III
Der barre op in moarn in pear ûngelokken yn de stêd.
Oan de Easterkaai falt in skippersfrou by de planke del; hja komt yn it wetter telâne en stjit mei de holle tsjin de wâlmuorre. In pear skippers helje har fuort wer út it wetter. Hja is bûten westen en der rint bloed út in grutte wûne oan de holle. Ien fan de skippers draaft nei in grut hearehûs oan de oare kant fan de strjitte om in dokter op te skiljen en as er wer fuort is, sjit it de mefrou yn it sin, dat it faaks wol goed is en lit de ambulânsewein ek efkes komme.
Dat de sirene gûlt twa minuten letter troch de stêd. En de minsken skrilje der efkes fan op. Op it grutte bankkantoar, dêr't it hast kofjetiid is en de jonge fammen alle fiif minuten op de klok sjogge om nei te gean hoe lang de ferfeelsume moarn noch duorret. By de kapper, dêr't de baas sels efkes troch de etalaazje nei bûten sjocht. Yn de winkels oan de Nijstêd, dêr't de klanten nei de doar rinne en tsjin elkoar sizze, dat der tsjintwurdich alle dagen wol wàt is mei dat drokke ferkear. En by de stopljochten, dêr't in pear automobilisten en fytsers efkes net om it reade en it griene ljocht tinke, mar de hurdjeiende ambulânsewein neisjogge.
It is in maitiidsmoarn. Kertier foar tsienen. Yn de grutte warehuzen stekke winkelfammen de hollen by elkoar, laitsje, fertelle elkoar flechtich lytse geheimen en tinke derom oft de sjef har ek sjocht. Yn de Prinsetún sit in âld man mei in pakesizzer op in bank en hy seit, dat hja om healwei alven by Beppe wêze moatte want dan hat dy de kofje klear. Yn de finzenis sjogge manlju, dy't bûtendoar arbeidzje, nei de blauwe loft, dêr't lichte, tinne wolkjes lâns driuwe. In slachtersfeint jaget op syn fyts oer de Beursbrêge, noch krekt foar't de ôfslúthikken ticht geane en oan de Julianaleane krijt in tsjinstfaam in snuter fan har mefrou omdat hja foar it iepen raam nei bûten stie te sjen en noch neat oan de sliepkeamer dien hat.
En wylst de skippersfrou yn de ambulânsewein droegen wurdt, wurdt yn de Jan van Scorelstrjitte in jonkje troch it hynder fan in grientesuteler biten. Der steane al gau in tweintich froulju omhinne, dy't tsjin de keapman raze, dat it libbensgefaarlik is om mei sa'n lilk hynder op 'e dyk te kommen - en de grientekeapman slacht mar gau in
| |
| |
pear huzen oer. It jonkje wurdt nei hûs ta brocht en in buorfrou sil foar de wissichheid efkes om in dokter skilje.
De froulju geane wer útelkoar - in stikmennich bliuwe noch efkes by elkoar stean te praten. Guon geane nei elkoar te kofjedrinken en der binne, dy't noch drok oan it wurk moatte en wer oaren, dy't har deljouwe mei de ‘Libelle’.
En wylst bart der earne oars al wèr in ûngelok. Mar it is slimmer as de beide oare. Op de hoeke fan it Saailân en de Prins Hindrikstrjitte, skean foar it gerjochtsgebou oer, wurdt in frou troch in grutte treler oerriden. En hja is op slach dea.
Mr. Herman Geertsma moat noch hurd fan de fyts ôfspringe, oars soe er by de treler opflein wêze. En as er sjocht, dat de frou ûnder it eftertsjil fan de swiere auto leit en it bloed oer de strjitte rint, dan wurdt er sa dwyl yn 'e holle, dat er it stjoer fan syn fyts stiif fêsthâlde moat. Sa bliuwt er efkes stean. Dan rint er stadich, mei de fyts oan 'e hân, tsjin de stream fan minsken, dy't nei it plak fan it ûngelok drave, yn nei it gerjochtsgebou. Syn fyts lit er ûnder oan de hege treppen lizze. Hy kin noch krekt syn keamer helje en om de konsjerzje skilje. Mar dy komt net; dy is ek fuortdraafd om by it ûngelok te sjen.
Herman Geertsma is net betiid, fan 'e moarn. Aleid lit him moarns lang op bêd lizze, bringt him tee en bôle en in aai en seit, dat er wat oerspand is en in skoftsje bekomme moat. Hy protestearret der alle kearen efkes tsjin. Wêr soe er oerspand fan wêze? Sa drok hat er it net. Mar it foldocht him goed, dy ferwennerij en alle kearen as Aleid him it iten bringt, lûkt er har by him op bêd en hellet har oan. En as hja fuort is, yt er stadich de bôle en it aai op, hy genietet fan de waarme tee en soms bliuwt er noch in kertier of in healoere lizzen te slûgjen. Alle moarnen nimt er it der efkes langer fan. En as er yn 'e keamer komt, dan drinkt er in kop kofje mei Aleid ear't er fuort giet en hja smoke beide in sigaret. Hy fielt him lokkich, de lêste tiid. Hy komt jûns net al te let thús en hy hat in pear gearkomsten fan de tsjerkeried ôfsein. Hy hat yn wiken gjin lêst mear hân fan dat dwile gefoel yn 'e holle.
En no is op dizze maitiidsmoarn by it gerjochtsgebou dat ôfgryslike ûngelok bard. Yn de Prins Hindrikstrjitte fytste in frou njonken him; op 'e hoeke soene hja beide rjochtút. De treler ried efter har, draaide om har hinne om de bocht nei it Saailân te nimmen. De frou fytste hurd en koe net mear foar de auto wei komme. Hysels koe noch krekt op 'e tiid fan de fyts ôfspringe.
| |
| |
It is folslein de sjauffeur syn skuld. Dat is syn konklúzje, as er op syn keamer wer wat bykomt en it gefal him wer goed foar de geast stiet. Syn hân trillet noch as er foar de twadde kear om de konsjerzje skillet. Op itselde stuit wurdt der op de doar kloppe. It is de konsjerzje net, mar Bootsma fan de griffy.
Dy bringt in pear dossiers en sjocht him efkes oan.
‘Hawwe jimme wat bespeurd fan dat ûngelok?’ freget Herman Geertsma. Syn stim is noch net sa fêst en de keamer draait him wer foar de eagen.
Hy heart de sirene fan in ambulânsewein gûlen.
‘Ja,’ seit Bootsma, ‘der moat in frou deariden wêze. Mear haw ik der noch net fan heard.’
Hy seit it bedaard, Bootsma. In stadige, wisse fint. Goed fyftich jier. Der barre safolle ûngelokken; it is ôfgryslik, de lêste tiid.
‘Mr. Van Minnen hat frege oft jo de saak Martin Wiersma fan 'e moarn noch efkes mei him beprate wolle. Sjoch, dit is it dossier.’
Geertsma sjocht der efkes nei.
‘Dat ûngelok wie ik niis sels by,’ seit er. ‘Ik bin der noch beroerd fan.’
‘Mynhear is wat wyt om 'e holle,’ seit Bootsma stadich. Hy nimt de bril yn 'e hannen en wriuwt dy mei de bûsdoek skjin. Dan freget er noch: ‘Wol mynhear miskien in glês wetter?’
‘Ik haw Bergsma al twa kear skille, mar dy komt net.’
Bootsma knikt.
‘Dy is fansels by it ûngelok te sjen. Mar ik sil jo wol efkes helpe.’
In minút as wat letter is er der wer.
Geertsma nimt in pear slokjes fan it kâlde wetter.
‘It is de sjauffeur syn skuld,’ seit er. ‘Dy fint is noch net fan my ôf. It skeelde mar in bytsje of hy hie my ek deariden.’
Hy hat ynienen ferlet fan Aleid. Mar as er der oan tinkt dat er, as er wer nei hûs ta wol, it plak fan it ûngelok wer sjen sil, dan nimt er earst it dossier fan Martin Wiersma mar en seit tsjin Bootsma, dat er wol gean kin. En o ja, hy wurdt betanke.
Nynke Kaspersma hat de ambulânsewein ek heard.
Mar hja hat der gjin omtinken oan jûn.
Der is in âld minske, dat yn de boeken omsneupt. It is foar har beppesizzer, mar der meie gjin ferkearde dingen yn stean. Fan alle boe- | |
| |
ken, dy't hja yn hannen nimt, wol hja de ynhâld witte. En as it der wat op liket, dan is de priis te heech. Nynke lit har mar wat sykje en jout ûntwikende antwurden op de fragen; hja hat sèls dy boeken ek net lêzen. Op it lêst set de âlde frou ôf nei de kassa mei in bontsje foar in Karl May.
Fokje de Vries hat net folle klandyzje foar har blocnoten en ballpoints; hja wol efkes prate. En de sjef is niis mei de lift nei boppen ta gien.
‘Ik haw Leo justerjûn wer sjoen,’ seit Fokje optein. ‘Hy is wer yn 'e stêd.’
‘O ja?’
‘Ja, hy hat wurk krige by de "Frico". En no bliuwt er hjir. Hy wie by it dûnsjen.’
Hja sjocht Nynke freegjend oan; benijd hoe't dy op har grut nijs reagearje sil.
Mar Nynke seit net folle.
‘Moai. Ik koe justerjûn net.’
‘Hy hat my justerjûn thúsbrocht.’
‘Ik soe mar wat oppasse,’ seit Nynke.
‘Wêrom?’ freget Fokje fûl.
Mar Nynke hoecht gjin antwurd te jaan, want der stiet in mefrou by de skriuwblocs en dy freget wat koart oft hja ek hast holpen wurde kin.
En dan skrikke hja beide, want de sjef is der ynienen ek wer en hy komt har kant út.
Nynke leit hastich de boeken, dêr't it âld minske yn omsneupt hat, teplak. De sjef komt by har en hja ferwachtet in ferwyt.
Mar de sjef freget freonlik oft hja efkes meikomme wol. En dêr wurdt hja wyt fan, want hja fielt, dat der wat bysûnders is. Martin.
‘Jo hoege net sa kjel te wurden,’ seit er, as hja op it lytse priveekeammerke binne. Hy hellet in sigarettekoker út 'e bûse.
‘Smoke?’
‘Nee, tankewol, mynhear.’
De hannen trilje har sa.
‘De plysje skille niis om jo. Jo witte wol wêr't it foar is, tink?’
Hy freget it freonlik en sjocht har oan.
Hja knikt.
Efkes stilte.
| |
| |
‘Moat ik der fuort hinne?’ freget hja dan.
‘Dat woene hja graach, ja.’
Wer efkes stilte.
Hja giet oerein.
‘Dan gean ik no earst dus mar efkes?’
De sjef sjocht har wer oan.
‘Ik woe jo noch in goede rie jaan.’ - Hy wachtet efkes. - ‘Sis tsjin de plysje de folsleine wierheid. Bekroadzje jo net om dy Wiersma. Dat is net sa'n bêstenien.’
‘Kenne jo him?’ freget hja stroef.
‘Nee. Mar ik haw troch de telefoan in wiidweidich petear mei de plysje hân. En dêrom jou ik jo dy goede rie.’
De sjef is seldsum freonlik. Sa hat hja him suver nea sjoen. Hy lit har hoflik út, krekt as wie hja in goede klant.
Hja hellet de fyts út de stalling oan de efterkant fan it grutte gebou. By it gerjochtsgebou koe wol wat bysûnders te dwaan wêze; it is der swart fan de minsken. In ûngelok miskien.
Hja fytst troch de Lombardstege en sjocht efkes nei de dancing. Nuver stil is it dêr; de gerdinen binne ticht. Hja fytst de stille kant fan de Nijstêd lans. By it plysjeburo stapt hja úf, mar hja kin der fuort net ta komme en gean deryn. De sjef hat har warskôge. - Wêrom? Hy hat mei de plysje praat. Hat de plysje erchtinken? It liket der al op. Faaks leauwe hja net, dat hja in grut part fan de nacht by Martin west hat.
Moat hja dat úthâlde? Ja! Martin hat it blykber ek sein en hy rekkent op har. It is gefaarlik en der kin fan alles út fuortkomme, mar hja moat it dwaan. De sjef sei: ‘Bekroadzje jo net om dy Wiersma. Dat is net sa'n bêstenien.’
Mar hy ken Martin net. Hy hat it fan de plysje. Wat wit de plysje fan Martin? Hoe kin de plysje witte, dat er net ferkeard is? Dat er allinne mar in ûngelokkige jeugd hân hat? Martin sil it wol net oan de plysje fertelle. Mar hy hat it hàr ferteld, de earm om har hinne, by it lytse ljocht fan it skimerlampke, dat boppe syn bêd hinget.
Hja set de fyts tsjin it plysjeburo oan, rint by de treppen op en lûkt oan de skille.
Foar Eelco Rauwerda is it iennige bysûndere fan dizze moarn, dat de baas der net is. En it hat net iens folle útwurking op him; hy arbeidet stadich troch yn it boek mei de wurden ‘Ferstjoerde rekkens’ op it kaft.
| |
| |
Stienstra is de hiele moarn oars as oars. No't er nimmen hat om nei de eagen te sjen is er suver wat út 'e hichte tsjin de sjauffeur, dy't om de adressen komt. Mar by Eelco siket er it yn de gemiensumens. Doe't er in sirene fan in ambulânsewein hearde hat er sein:
‘Der is ek wer wat bard yn de stêd’ - en hy hat syn piip omslachtich stoppe, krekt as sette er him dernei om ris in moai setsje gesellich te praten. Mar Eelco hat der hielendal gjin ferlet fan. Op it hieltyd op 'e nij besykjen fan de âld man om it petear op gleed te bringen anderet er oars net as mei ‘ja’ en ‘nee’. Dan is Stienstra der efkes mei oan. Eelco sjocht temûk nei him, as er him efkes stilhâldt. Hy sit foar in grut krediteureboek, de pinne yn 'e hân, krekt as sil er wer oan it wurk gean. Mar hy kin der blykber net ta komme - hy siket om wurden om fan in gesellich petear, dat mooglik is, no't de baas fuort is, noch wat terjochte te bringen. Der rûgelt wat jiske út syn piip; hy blaast it fuort, de keale holle skean, deun boppe it buro. Dan seit er: ‘Jo hâlde in bulte fan muzyk, net Rauwerda?’
Eelco jout fuort gjin antwurd. In nuvere fraach foar Stienstra. It bart wol ris faker, dat de baas der net is en de âld man ynienen al syn nederigens en aktivens fan him ôfskoddet. Mar it petear, dat er dan begjint giet altyd oer it waar, oer syn troude dochter, oer syn jeugd en oer wat er by ûnderskate saken op boekhâldkundich gebiet prestearre hat. Sa'n rjochtstreekse, persoanlike fraach hat er noch nea fan Stienstra heard. En dêrom tyspelt er earst wat mei syn pinne om en dan seit er: ‘Ik hâld wol fan muzyk, dat is sa.’
‘Dat tocht ik, sjoch,’ seit Stienstra - en dan giet er der foar sitten. Mar Eelco skriuwt wer nammen en sifers yn it boek, dat ornearre is foar it opskriuwen fan de ferstjoerde rekkens - in âlderwetsk systeem, dêr't de baas net ôf wol en dêr't Stienstra yn dy syn bywêzen altyd wiidweidich de foardielen fan opneamt. En no't Eelco wer oan it wurk gien is hâldt Stienstra him, foar wúnder, in hiel skoft stil.
Faaks is it wol foar it earst, dat it wurd ‘muzyk’ hjir neamd is. Der is hjir allinne mar dreamd fan muzyk. Oerenlang. It is in stil kantoar, benammen as de baas der is. De telefoan giet net sa hiel faak. Soms is der oars neat te hearren as it krassen fan de pinnen en it protteljen fan Stienstra syn piip. In stille saak, de ‘N.V. De Vries en Co’. Sunder ‘Co’ dan, tsjintwurdich. In saak lykas Eelco yn dizze tiid net foar mooglik hâlden hie. Likemin as de tsjinstberens en nederigens fan in personielslid as de âlde Stienstra. Der is ien baas. Ien boekhâlder. Ien kan- | |
| |
toarfeint. Ien auto. Ien sjauffeur. Ien pakhús. Ien pakhúsfeint.
Ien lyts kantoar. Foar de baas, de boekhâlder en de kantoarfeint. Nee, dêr is nei alle gedachten noch nea oer muzyk praat, of it moat west hawwe, dat de ‘Postharmonij’ hjir ris lâns kommen is. Der is hjir allinne mar dreamd fan muzyk. Loeske hat him frege, wêrom as er him net mear fersèt. Hy wist der suver gjin antwurd op. Oars net as: ‘Dat komt letter, faaks.’ Hy hat altyd syn perioaden fan geduld hân - en hy kin tidenlang libje yn de ferwachting. As bern al. - Yn de stille oeren op it kantoar, dy't er sit te ferskriuwen yn de boeken fan de ‘N.V. De Vries en Co’, hat er gauris wer tocht oan de bernegrammofoan, dy't hja jierren ferlyn by de buorlju hiene. Dy spile allinne mar bernesankjes, dy't troch in man en in frou songen waarden, mar in omke hie ris in plaat meinommen, dêr't de oare bern net om joegen, mar dy foar 't fatsoen dochs wol yn it repertoire opnommen wurde moast. Oan de iene kant stie de ‘Chantilly’ - dy wie wol aardich, mar oan de oare kant de ‘Waltz from Faust’. It bernegrammofoantsje pipe ôfgryslik, de bern praten der trochhinne, mar àlles wat er opheine koe fan de Faustwals wie in geniet foar him. Hy núndere de melodij dagenlang. En letter, doe't hja lang om let thús radio krige hiene, benammen om de tsjerketsjinsten en bibellêzingen foar Beppe, dy't doe noch by har ynwenne, gie der yn de mannich oeren, dy't er de radio foar himsels reservearje koe, in wrâld foar him iepen. By de ‘Barcarole’ út ‘Hoffmann's Erzählungen’ seach er in grut dreamskip stadich in rivier del farren, by in wals fan Strauss wie er yn in feestseal fol minsken yn prachtige klean, seach er it orkest en de dirigint yn har dracht fan jierren ferlyn en as er in stik út Lehar syn ‘Lustige Witwe’ heard hie dan wie er dagenlang fereale op in lyts, dûnker famke fan de roomske oerbuorren. En hy libbe yn de ferwachting, dat de muzyk in grut en betsjoenend wûnder yn syn libben wurde soe, dat er ien kear spylje en komponearje koe. Mar hy hie geduld. Hy forsearre neat. De wrakseling mei de fioele wie swier, mar net ûntmoedigjend. Earst wie er, neffens de learaar, muzikaal. Letter hie er oanlis. Wèr letter siet der gâns wat yn him. Doe wie der al in grutte wrâld foar him iepen gien. En doe hie syn heit it wurd ‘muzyk’ al in kearmannich mei ferachtsjen neamd. Der hat striid west, doe't it geduld op wie. Der is mei doarren slein. Der binne lilke wurden sprutsen. Mar Eelco Rauwerda spilet net yn it orkest. Hy is kantoarfeint by ‘De Vries en Co’. En Loeske, syn faam, seit dat er te nuet is.
| |
| |
En op dizze moarn is op it kantoar fan ‘De Vries en Co’ it wurd muzyk neamd. It bliuwt hingjen. Stienstra skoarret der tsjinoan om oan it wurk. Hy kloppet de piip út en taast nei it pûdsje yn de jasbûse. Eelco Rauwerda lit de pinne mar wer rêste en sjocht nei bûten. En it wol sa treffe, dat Engelmoer der lâns fytst mei it ynstrumint by him. Op wei nei de muzykrippetysje.
It is krekt as mei de muzyklessen. Ynienen koe er spylje. It wie stadichoan kommen, mar ynienen koè er it. Ynienen wie er in fioelist. It wie op in jûn yn 'e simmer; krekt as skeat it him tafallich yn it sin: ik bin in fioelist.
Hy seit tsjin Stienstra: ‘Spitich, dat de baas der net is. Ik hie him freegje wollen oft ik efkes in boadskip dwaan mei yn 'e stêd.’
‘Jo hoege no nèt te freegjen,’ seit Stienstra. ‘De baas is der ommers net.’
‘Moat ik it jo dan freegje?’
‘Nee. Haha, nee, dat net. Mar it liket my ta, dat de baas de hiele dei fuort bliuwt.’
‘No, dan gean ik mar efkes,’ seit Eelco.
‘Jo hawwe gelyk,’ seit Stienstra - en stekt de piip oan. ‘Dan sjoch ik efkes yn it pakhús.’
Hy is noch earder fuort as Eelco.
Gerry Beintema sit nei it plaatsje fan de belslide te sjen. Der rint in hynder foar mei plommen op 'e kop. Yn de belslide sitte in mem, in jonkje en in famke, de tekkens heech om har hinne. De heit stiet der efter en ment it hynder. Der leit in tsjok pak snie; de tûken fan de beammen binne allegearre wyt. - It sil wol hearlik wêze om op in winterdei op in belslide oer de snie troch in bosk te riden, neist in mem yn in tsjokke mantel, ûnder in waarme tekken, mei in heit efter jin dy't sels in hynder menne kin.
Ynienen skrikt hja.
Hja is oan bar om te lêzen. Mar hja wit mei gjin mooglikheid wêr't hja begjinne moat.
‘Sliep mar rêstich troch, Gerry,’ seit master.
De bern laitsje.
Gerry sjocht net mear nei it plaatsje en besiket út te finen wêr't hja mei lêzen binne. Roely lêst mei har heech stimke: ‘En de beltsjes tinkelen fyntsjes; Hedzer moast der hieltyd mar nei hearre en it noaske
| |
| |
him hielendal net, dat Marijke der tuskentroch song.’
O ja, hjir is it. Gerry wol der no by bliuwe. Want it ferhaal heart ommers by it plaatsje. Soe hja noch in kear oan bar komme? Stom, om hieltyd nei it plaatsje te sjen. Nee, master Sybesma sil har wol net op 'e nij neame; dy hat fêst in twa of in trije yn syn boek set.
It is goed alve oere. Noch in oere, dus. Hja sjocht der tsjinoan. Dy jonges steane aanst fêst wer op har te wachtsjen. Faaks kin hja it oare om rinne, mar dat is in hiel ein. En as hja it yn 'e link krije, dan jout it noch neat. Fan 'e moarn hat hja it ferpoft om in ferske te sjongen, mar aanst út skoalle hâlde hja har by need sa lang fêst oant hja net mear nei hûs ta kin. Lyckele en Johannes sjogge de hiele moarn hieltyd har kant út; dy litte it der net by sitte. Hja sjocht Lyckele al wer foar har stean, laitsjend en in hiele kloft bern der omhinne. - ‘En no sjonge. In ferske út it Heilsleger! Earder litte wy dy net los!’
‘Sa. No de boekjes mar ticht. Ris efkes sjen wa't se ophelje mei.’
De earmen fleane oer elkoar. De bern dogge har uterste bêst om sa kreas mooglik te Sitten. Mar Gerry hat dochs gjin kâns. Hja wist niis net iens wêr't it wie.
Anke, dy't nêst har sit, mei de boekjes ophelje. En Roely mei de briefkes omparte foar it diktee.
‘Do sitst op myn helte,’ lústert Anke, as hja werom is.
Gerry lûkt de earm in eintsje werom. Anke hat in streek oer de bank lutsen, út it midden fan it inktpotsje wei. Dêr mei Gerry perfoarst net mei de earm oerhinne komme. Anke wie der fuort al min oer te sprekken, dat hja op it plak njonken Gerry sitte moast en hja sit har oan ien tried wei mar wat te narjen.
Master Sybesma neamt de earste wurdsjes al, dy't hja opskriuwe moatte. Gerry en Anke stekke tagelyk de pinnen yn it potsje. Anke sjocht har gemien oan.
‘Ik wie earst,’ seit hja sêft.
Gerry skriuwt de wurden op. It binne net sokke slimme. Mar hja makket ynienen in rare haal, want Anke triuwt har tsjin de earm.
‘Ik wie net iens op dyn helte,’ seit Gerry. In bytsje te lûd, want master seit, dat it stil wêze moat.
Efkes letter fielt Gerry ynienen in fûle pjuk yn har earmtakke. Hja skrikt derfan en ropt lûd fan ‘Au!’
Alle bern sjogge har kant út.
‘Wat is dat?’ freget master.
| |
| |
Stilte. Hja stiet yn bestân om te sizzen, dat Anke har mei de pinne pjukt hat omdat hja op dy har helte wie. Mar wat bart der dan? Anke sjocht har fûl oan. Gerry doart it net te sizzen.
‘Wie dat Gerry?’ freget master Sybesma.
‘Ja, master,’ seit hja.
‘Noch ien kear, dan giest der mar út,’ seit master. En dan neamt er nije wurdsjes op.
Gerry skriuwt troch. Mar der komt net folle mear fan telâne; troch de pjuk dy't Anke har joech is der in inktplak op har papier fallen. Anke sjocht dernei en gniist; hja wit wol, dat master Sybesma dêr altyd strafrigels foar jout. Gerry hat de triennen yn 'e eagen. Hja doart net te sizzen, dat it Anke har skuld is. En aanst sjocht master it. Fan 'e moarn mei lêzen wie it al mis. Ferline wike hat master noch sein, dat hja wer in briefke mei nei hûs krijt as hja har bêst net docht. En hja dòcht har bêst wol. Mar Anke en de oare bern... Lyckele en Johannes, dy't har Heilslegerferskes sjonge litte wolle, master Sybesma, dy't altyd lilk op har is en Mem, dy't har aanst miskien wol wer slaan sil as hja mei in briefke fan master thúskomt - hja kin der neat oan dwaan, mar de triennen rinne har by de wangen del, drippe op it papierke fan it diktee; der komme noch folle mear rare plakken op en dan begjint hja ynienen te snokken, de holle op 'e earmen.
Master hâldt midden yn syn wurdsjes op, in pear bern roppe wat - en mei giet yn 'e gong de lûde skille fan de foardoar.
Master Sybesma rint nei Gerry ta, bliuwt by har bank stean en freget: ‘Wat is der yn 'e goedichheid?’
Mar Gerry gûit troch en as master syn hân op har hier leit en besiket, har holle op te tillen, triuwt hja dy fêst op 'e earmen. It is allegearre swart, mei ljochte streken der trochhinne - hja moat sa lizzen bliuwe, want hja doart net wer om har hinne te sjen. Hja heart, dat der bern ticht by har stean en Anke seit: ‘Wat in oansteller.’
Der wurdt op 'e doar kloppe.
Master rint by har wei.
It is master Roorda; hja heart it oan it lûd. Hy freget oft master Sybesma efkes meikomt. En dy rint earst noch efkes nei har ta, leit har de hân wer op 'e holle en seit: ‘Fertel my no mar gau, wat der oan is, Gerry. It mei nei skoaltiid ek wol.’
Mar hja bliuwt sa lizzen.
Oan de bern heart hja wol, dat master de klas al út is; der wurdt
| |
| |
folle lûder praat en in pear jonges drave tusken de banken troch. Ien, dy't blykber in dúst krige hat, falt tsjin har oan en ropt: ‘Toe ju, doch net sa flau.’ En der wurdt hieltyd mear roppen en draafd, oant it ynienen stil wurdt. Master komt der wer yn.
Hy rint nei har ta en freget: ‘Wolst efkes meikomme, Gerry?’
Hy freget it wat nuver en Gerry tilt fuort de holle op en sjocht him oan.
‘Kom mar mei,’ seit er freonlik.
Hja rint efter master oan tusken de banken troch en stroffelt ûnderweis oer in skonk, dy't ien fan de jonges dwers oer it paad stutsen hat.
Master Sybesma nimt har mei nei it keammerke dêr't mei swarte letters op in wyt glânzgjend boerd ‘Personiel’ op stiet. Hy docht de doar iepen en dan bliuwt Gerry efkes ferbaasd stean. Oan it taffeltsje, foar master Roorda oer, sit Muoike Janke.
Gerry bliuwt net lang stean - hja draaft master Sybesma foarby, nei har Muoike ta.
‘Muoike!’
Hja krûpt stiif tsjin har oan. O, as Muoike har no mar meinimt. As hja mar wachtet oant it tolve oere is. Dan kinne Lyckele en Johannes neat dwaan. Gerry Beintema hat in grut ferlangst nei feilichheid. Hja triuwt har antlit tsjin de sêfte mouwe fan Muoike Janke har mantel. It is deselde mantel fan dy sneintemoarns, doe't hja Muoike foar it lêst sjoen hat. Neitiid hat hja faak hope, dat Muoike wer ris komme soe. As hja thús yn 'e keamer sieten en der wie ien by de doar, dan tocht hja alle kearen hoe hearlik as it wêze soe as it Muoike Janke wie. Jûns hat hja der hieltyd wer om bidden. En no is hja hjir ynienen!
Mar Muoike Janke gûlt.
Gerry sjocht har oan. De triennen rinne har by de wangen del en hja seit mei in heas lûd: ‘O, Gerry, famke...’
Master Roorda giet oerein, leit Gerry de hân op 'e holle, krekt as master Sybesma niis. Wêrom binne de minsken ynienen sa freonlik?
‘Do moatst mar mei jim muoike gean,’ seit master Roorda. ‘Der eh... der is wat bard mei jim mem. Hja hat in ûngelok hân.’
Stilte.
In ûngelok? Hja sjocht Muoike Janke wer oan. Dy gûlt noch. Is it slim? Is Mem dea? Dea?
Hja soe it wol freegje wolle, mar hja doart net. De kiel knypt har ticht.
| |
| |
Muoike Janke giet oerein, krijt har hân beet en seit wat tsjin de masters - mei sa'n nuver lûd, dat Gerry Beintema it net iens ferstean kin.
Hja rinne troch de lange gong. Master Roorda rint mei. Wat is it hjir stil. De jassen en mantels hingje yn lange rigen neist elkoar oan de kapstokken. Yn juffer Poortinga har klas begjinne de bern in ferske te sjongen.
Gerry Beintema rint njonken har muoike it skoalplein oer, de strjitten troch. Hja hat har hân hieltyd mar yn Muoikes'. En Muoike seit neat. Gerry freget neat. - Miskien is Mem dochs noch net dea. As hja dea wie, dan soe Muoike it dochs wol sizze?
Wêr rinne hja hinne? Net nei hûs. Hja stekke skean de Nijstêd oer en geane in lange, smelle strjitte yn. Gerry hat hjir noch nea earder west. Soe Muoike Janke hjir no faaks wenje? Mar wêrom geane hja net nei hûs? Leit Mem yn it sikehûs? Of is hja dea?
Yn in nòch smellere strjitte bliuwt Muoike foar in hûs stean. In grut hûs, mar it is miskien al hiel âld. In nuver hûs. Der leit neat yn 'e gong. Hja rinne gewoan op it hout. Mar de keamer is prachtich. Grutte ramen mei swiere brune gerdinen oan wjerskanten. In read tafelkleed mei in grutte faas mei blommen der op. Stuollen mei blau ferwiel.
‘Doch dyn manteltsje mar út,’ seit Muoike.
Mar wêrom hâldt hja him sels dan oan?
Hja giet op in stoel by it raam sitten en seit: ‘Kom hjir ris by my, Gerry.’
Hja docht it en sjocht Muoike bang oan.
Stilte.
Dan freget Muoike Janke sêft: ‘Fynst it hjir moai?’
‘Ja.’
‘Soest hjir wol bliuwe wolle?’
‘Hoe lang?’
‘Altyd.’
Gerry sjocht ferheard.
‘Altyd? Wêrom?’
Stilte.
‘Jim mem hat in ûngelok hân. Hja wie fan 'e moarn op 'e fyts de stêd yn. Doe is der in grutte auto oer har hinne riden.’
Gerry begjint te triljen.
‘Wurdt... wurdt Mem nea wer better?’
‘Nea wer.’
| |
| |
‘Is Mem dea?’
‘Ja, Gerry.’
Stilte.
Dea. En Heit is fuort.
Hjir bliuwe?
De stuollen binne sa nuver. En de hiele keamer. It is sa'n smelle, rare strjitte.
Hja begjint oerstjoer te gûlen en ropt: ‘Mem! Mem!’
De Aldehou slacht tolve oere.
Der binne tûzenen yn 'e stêd, dy't op dit stuit har wurk dellizze en tûzenen, dy't noch trocharbeidzje. It ferkear wurdt drokker. Op 'e hoeke fan de Prins Hindrikstrjitte en it Saailân sizze de minsken tsjin elkoar, dat hjir fan 'e moarn in ûngelok bard wêze moat.
Op de Easterkaai hâldt in taksy; de skippersfrou, dy't by de planke delfallen is, komt wer thús. It is nochal wat tafallen. En it jonkje yn de Jan van Scorelstrjitte, dat troch it hynder biten is, sit ta it raam út te sjen. Aanst komme de bern út skoalle.
Mr. Herman Geertsma leit it dossier fan Martin Wiersma wer oan 'e kant. Hy hat der fan 'e moarn noch net folle oan dien. De hannen trilje him hieltyd noch wat. Hy sil no earst mar nei hûs. Miskien bliuwt er fan 'e middei wol thús.
Nynke Kaspersma sit noch altyd foar de ynspekteur oer. Hja sjocht op har horloazje. It hat no al mear as oardeloere duorre. De ynspekteur seit: ‘Wy sille it hjir dan mar by litte. It wurdt in rjochtsaak en as jo foar de rjochters net wizer binne as hjirre dan kin it raar mei jo komme.’
Eelco Rauwerda hat de stêd yn west. Doe't er Engelmoer fytsen seach briek it langstme nei de frijheid ynienen troch. Hy is langer op de orkestrippetysje bleaun as ferstannich wie. En doe't de baas ynienen tsjin tolven op it kantoar kaam siet dêr gjin minske, want Stienstra hie de tiid mei de pakhûsfeint ferpraat. De âldman wit him derút te praten en bekroadet him net om syn kantoarfeint. Mar Eelco Rauwerda hat de Kloksymfony fan Haydn noch yn 'e holle en is yn it heech rinnende petear mei de baas no just net sa foarsichtich. As er syn ferûntskuldiging net oanbiedt hoecht er net wèr te kommen.
En de lytse Gerry Beintema freget har ôf oft Lyckele en Johannes en de oare bern tenei nòch sa pleagje sille. Faaks hawwe dy no wol meilijen mei har, omdat har mem dea is.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd