Alle werken
(1969)–Mattheus Gansneb Tengnagel–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 461]
| |
Het darde bedryf.
Don Philippo.
Gelijk een dwarrelwind zijn speelziekt' boet, en bluschtGa naar voetnoot827
Aen pluimen, die hy jaegt, of draegt al waer 't hem lust,
Zoo leeft het slinx geval met mijn verdrietig leven.Ga naar voetnoot829
830[regelnummer]
Wat of mijn' traegen ziel nu op een nieu doet beven?
Gewis een nakend quaed; want zulk een bang gemoed,
Als ik nu by my heb, voorzeide my nooit goed:
En heb ik ooit gevreest, my is iets wedervaeren.
Indien ik al 't verdriet van mijn begonnen jaeren
835[regelnummer]
Eens tellen kon, ik weet 't ontelb're tal verwon
Het tallelooze stof, dat griemelt in de zon.
Doch 'k heb (god weet het wel) tot noch mijn zwaere slagen,
Ook zonder tegenstrijd, als 't billijk is, gedraegen;Ga naar voetnoot838
Ja dankbaer lof gezeit die my zoo vaek beproeft.
Leonora. Don Philippo.
840[regelnummer]
Och! vaderlief, wat raed?
Don Philippo.
Mijn kind, hoe dus bedroeft?
Betreurtge noch het lijk van uw gesturven moeder?
Leonora.
Een verscher rou verwekt dien rou.
Don Philippo.
Om wien?
Leonora.
Om broeder.
Don Philippo.
Die my in rou vertroost, strekt hy u dan tot rou?
Leonora.
Geenzins, indien hy bleef, die my wel troosten zou.
| |
[pagina 462]
| |
Don Philippo.
845[regelnummer]
Hy blijft, en zou ons bei om geenerlei begeven.
Leonora.
Ik zou 't gelooven, had hy anders niet geschreven.
Don Philippo.
Mijn kind, gy droomt: hy heeft zijn vader veel te lief,
Zijn zuster neffens my.
Leonora.
Doorloop eerst deezen brief.
Don Philippo.
Wat brief? mijn geest bezwijkt. Wat zal ons hier gebeuren?
Leonora.
850[regelnummer]
Elaes! 't geen ik betreur, dat moetge meê betreuren.
Don Philippo.
Vergun my dat ik leez', en zwijg een weinig stil.
Don Philippo leest den brief in zich, of overluyt, en spreekt daer na voort.
zuster. Indien mijn tegenwoordig geluk een bequamer middel getroffen had om uitgevoert te worden, wat al dankbaerheids waer ik dien Goedertieren gever (dien ik doch evenwel bedank) al schuldig! Dan 't schijnt dat de mensch voorstelt, 't geen God bestiert. Ik ben, na 't schrijven van deezen brief, daetelijk vertrokken; van mening zijnde twee volle jaeren uit te blijven, om mijn geluk te vervullen. De oorzaek, 't welk het geluk is, moet verborgen blijven. Weet voorzeker dat ik het middel wel anders gewenscht had: maer het blijkt daer aen, dat de menschelijke wensch in goddelijke zaeken weinig te zeggen heeft. Zijt derhalven gerust. Troost u zelven; en openbaert het mijn lieven vader met alle voorbereiding gevoeglijk, want hy is oud, en zwak. Vaer wel! weest gegroet en heb geduld. God blijf by u, en gelei evenwel -
uwen broeder don jan! | |
[pagina 463]
| |
O god! o groote god! geschiet dit met uw' wil;
Zoo wil ik williglijk, het geen gy wilt, ook willen.
Of heeft uw wijze raed, die nimmer kan verschillen,Ga naar voetnoot854
855[regelnummer]
Uw schepsel, eer 't noch was, dit lijden opgeleit,
Ik voer het gaeren uit met mijn ellendigheid;
Op dat het noodlot my van onwil nooit verklage:Ga naar voetnoot857
Maer zoo het mooglijk is, gelijk het is, de plage,
Die noch toekomend' is, door vierige gebeên
860[regelnummer]
'T ontgaen, zoo sla het oog eens goedig naer beneên
Op dit verslagen hart, dat naulix meer kan spreeken,
En evenwel noch koomt om uw genade smeeken!
Genade, groote God! genae, genae, genae!
Reik toch uw' zwakken knecht een sterken hand! ik ga,
865[regelnummer]
Ik sta, ik sterf. Laet toch mijn sterven niet verlooren!Ga naar voetnoot865
Heer, 't is onmogelijk dat gy my niet zoud hooren!
'T geloof is al te sterk! de hoop trekt veel te zeer!
De liefde tot mijn God brant daeglix meer en meer!
Dat ook geen wonder is; want waer een lichaem dorde,
870[regelnummer]
Zou daer 't onsteken vuur ook niet te feller worde',
'T waer onnatuurelijk. Neen Heer, 'k ben dor en af,
En brand in u, en kruip al brandend' naer mijn graf,
En heb noch pas een uur of zal 'er al in wezen.
Ai laetme toch dat uur besterven zonder vreezen!
880[regelnummer]
De vrees mogt anders 't hart verjagen van zijn plicht.
En waer de plicht verzuim, daer went gy uw gezicht,
Dat ik niet missen kan. Ik kan 't gezicht niet missen!
Het is mijn star in 't oost. Ik mag 'er, zonder gissen,
Te vast op t'zeil gaen, door de ongestuimde zee
885[regelnummer]
Des weerelds, naer den luwt des Hemels; 't welk de ree
Der uitverkoornen is. 'K ben immers meê verkooren!
Zou 'k niet! God heeftme vast. Hy laetme niet verlooren.
Hy 's te voldoenig dien, die aen zijn tafel treet:Ga naar voetnoot888
Ja dwingt hem menigmael, die niet van zellef eet.
| |
[pagina 464]
| |
890[regelnummer]
En nu ik honger, Heer, ai weiger toch geen spijze!
Schaf louter voor uw' gast! onthael uw' trouwe gryze!
Gy kent uw' ouden knecht: beproef hem dan niet meer!
Hy 's immers arm van vleesch, maer niet van geest. O Heer,
Wilt in mijn laetste uur uw' zegen niet vermindren!
895[regelnummer]
Gy hebt mijn lieve vrou. Ik heb mijn lieve kindren.
En, zoo 't geen zonde waer te wenschen, 'k wensch uw' wil
Dien noch wat missen wou, en ikze wat behil.Ga naar voetnoot897
Zy zijn hun vaders stut. En, zoo mijn zoon wil dwalen,
Stop, waer hy ga, zijn deur, op dat z' hem afterhalen!Ga naar voetnoot899
900[regelnummer]
Dit smeekt uw evenbeeld, dat voor zijn god koomt staen,
En spreekt hem, in der nood, op zijn beloften aen.
Amy! ik zijg in flaeut'. Ach! Leonoor koom naeder.
Leonora.
Hoe is het vaderlief?
Don Philippo.
Mijn kind, bid voor uw' vader:
Hy sterft, en kan niet meer.
Leonora.
O hemel, keer dien ramp!
905[regelnummer]
O aerdrijk, sta ons by!
Don Philippo.
Uw karmen is maer damp.
Mijn kaers is uit. De bloem is af. Het glas verlopen.
De ziel verhuist, en wacht den snik, die 't huis zet open.
Amy! daer isze. Haaaaaa!
Leonora.
O sterren straelt gy noch,
En staert van boven neer? koomt af, en helptme toch!
910[regelnummer]
Gy ziet ik ben in nood. Maer neen! gy slacht de vrinden,
Die aen den disch gereed, voor 't bed niet zijn te vinden.
Waer blijft het hofgezin? och buuren koomt te baet!
| |
[pagina 465]
| |
Het hofgezin, en buuren loopen van alle hoeken op het gekarm aen.
De Kamerling van Don Philippo spreekt.
Wat is 'er gaens, mevrou?
Leonora.
Uw koomen koomt te laet.
Ziet hier het zuivre lijk. Mijn vader is gesturven.
Jonge van Don Philippo.
915[regelnummer]
Gesturven! och wat raeds! zoo ben ik heel bedurven.
Kamerling.
Hoe baert die bengel dus!
Jonge.
Dat 'loof ik wel, hy 's dood!
Kamerling.
Hy 's niet!
Leonora.
Wat zegt gy daer?
Kamerling.
Mevrou, 't is noch geen nood.
Mijn Heer is flaeu. Heb moed. Hy zal wel weer bekomen.
Zie daer, daer rept hy zich.Ga naar voetnoot919
Leonora.
O wonder, boven droomen!
920[regelnummer]
Zoud 't waerheid zijn, of schijn?
Kamerling.
Hy knikt u immers toe.
Leonora.
Hoe is 't mijn Vaderlief? ai spreek!
Kamerling.
Hy 's noch te moê.
Don Philippo.
Amy!
| |
[pagina 466]
| |
Leonora.
Mijn bange ziel! koom, laet ik toch uw' oogen,
Dat vaderlijk gezicht met kindrelippen droogen.
Don Philippo.
Amy! wie doetme deugd?
Leonora.
Uw' dochter, die u mint.
Don Philippo.
925[regelnummer]
Zijt gy 't, mijn Leonoor?
Leonora.
Ja vaderlief.
Don Philippo.
Mijn kind!
God help u wederom, en laet u nooit verlegen!
Leonora.
'K ben 't plichtig, en bedank mijn vader voor dien zegen.
Don Philippo.
Maer gy mijn vrienden, zegt, hoe wierd gy inder nacht
Mijn ongeval gewaer?
Kamerling.
Door Leonoraes klagt.
Don Philippo.
Och heer, zy heeftme lief! Maer wat 's 't een groot bezwaeren
930[regelnummer]
Het zilver van een pruik, al bevende, te gaeren,Ga naar voetnoot930
Gelijk ik heb gedaen? ik heb mijn ouderdom
Door anxt, en zorg getobt; en nu ik arme kom
Tot rijper jaeren, om gerustelijk te leven,
Sterft mijn beminde vrou; dan daer 's niet aen bedreven,
935[regelnummer]
'T was Gods beminder wil: maer 't vlugten van mijn zoon
Zend my 't ontelb're tal van levendige doôn.
Ik sterf, terwijl ik spreek, wel honderdduizend dooden.
O god! wanneer mijn bril nastaeroogt dien gevloden,
| |
[pagina 467]
| |
Indien 't uw' lijdzaemheid kon lijden, 'k liet mijn rust
940[regelnummer]
Om d'onverduldigheid te dulden in 'er lust,Ga naar voetnoot940
Zoo prikkelt my de moed. Dan dat 's te ongemetenGa naar voetnoot941
Het lichtgeraekte recht van u en mijn geweten
Mishandelt met gedacht, hoewel de daed noch zwijgt.
Bescherm mijn zwakheid dan, die naer uw' sterkheid hijgt,
945[regelnummer]
Langmoedig goedig God, voor onverduldigheden!
Ik bid, en weet nau hoe. Vervul doch mijn gebeden
Door uw alwetenheid! mijn ouderdom, mijn leed,
En droefheid doen (ô heer!) dat ik mijn plicht vergeet.
Maer 'k bid vergeet gy 't meê! of, zoo 't u koomt vermaenen,
950[regelnummer]
Dood mijn vergetelheid door scherpte van mijn traenen,
En drijfze door mijn zucht uw heugenis voorby,
Op dat, door zulken straf, mijn ziel gezaligt zy!
En gy mijn vrienden, wier van zelfs meewaerigheidenGa naar voetnoot953
Zich toonen t'mywaert (ach!) al t' onverdient bescheiden:
955[regelnummer]
Vermids uw wilge dienst my dan vrypostig maek,
Zoo bid ik u, ai helpt! helpt toch in deezen zaek!
Laet zulken grijzen baerd vol traenen nooit verlegen!
Gaet heen, ai gaet! bezet de land en waterwegen
Met wachten om en om, op dat hy 't niet ontkoom!
Kamerling.
960[regelnummer]
Hoe! is Don Jan gevlugt?
Don Philippo.
Och ja!
Kamerling.
Dit lijkt wel droom.
Don Philippo.
Het zy dan droom of niet, het is gelijk wy zeggen.
| |
[pagina 468]
| |
Derhalven noch eenmael, ai wilt toch onderleggenGa naar voetnoot962
Het geen ik u ontsmeek! mijn hofgezin staet ree.
De huislui gaen, ten dienst van droefheid, gaeren meê.
965[regelnummer]
Prest hen slechs uit mijn naem. En, als g'hem zult ontmoeten,
Bekoort hem daetlijk hier. Ik zal hem vriendlijk groeten,Ga naar voetnoot966
Hoewel hy zich vergrijp aen mijnen ouden dag,
Die in zoo lieven zoon nooit voorig hartzeer zag.
Ai voort! versloft geen tijd! laet u mijn nok ontfarmen!Ga naar voetnoot969
970[regelnummer]
En toont voortvaerentheid op mijn verdronken karmen!Ga naar voetnoot970
De Kamerling spreekt.
Al het volk toont teekenen van willigheid, en gaet voort heên. Dat 's gang. Wy vaeren voort, en yvren onze best.
Don Philippo.
Ai doet dat! helptme toch! 't is mogelijk het lest
Dat gy my helpen zult.
Leonora.
Zy zullen 't wel beschikken:
Gaen wy slechs binnen.
Don Philippo.
Zacht. Ik val. Mijn knieën knikken.
Leonora.
975[regelnummer]
Leun op mijn schouderen. 'T zijn d'uwe. Neem gemak.
Don Philippo al gaende.
O god! wat ben ik ook?
Leonora.
Zijn schepsel.
Don Philippo.
Maer hoe zwak?
Leonora.
Ik ben te sterker weer. Mijn rug zal uw bewallen.
Zoo lang mijn beenen staen, hebt gy geen nood van vallen.
| |
[pagina 469]
| |
Leonora geleit 'er vader naer binnen, en koomt met verbaestheidGa naar voetnoot+ daetelijk weer uit.
O onbekreunbre Maen! hoe kan 't uw' aenschijn lijden?
980[regelnummer]
'T schijnt dat gy uit mijn druk schept aesem tot verblijden.
Uw aenzicht staet en lacht om dat het mijne schreit.
O dubbel hartewee! o spijtig onderscheid!
Gy plagt wel eer den loop des Oceaens te schrijven:
Maer 't hof is uit, mevrou. Ik kan hem beter drijvenGa naar voetnoot984
985[regelnummer]
Als gy, wien, hoog en droog, geen damp of wolk omvangt,
Daer mijn benaude borst vol zoute stroomen hangt.
Doch klagten zijn vergeefs. Het zoeken moet doen vinden.
'K mag meê gaen zoeken, en mijn moed zoo lang verbinden:Ga naar voetnoot988
Ik raep doch niet dan leed of ik hier langer sta!
Echo.
Sta!
Leonora.
990[regelnummer]
Hoe staen! wie doetme staen? ly dat ick voorder ga.
Of wilt gy dat ik toev', op datwe t'zaemen zoeken?
Echo.
Zoeken?
Leonora.
Ja zoeken! zoektge meê, zoo moest gy u verkloeken,
En stappen rustig aen. Maer hoe! 'k zie geen gewagh!Ga naar voetnoot993
Echo.
Ach!
Leonora.
'T beklagen ben ik moê, is 't anders geen belach.Ga naar voetnoot994
995[regelnummer]
Zacht! zou 't de maegd wel zijn, die in een stem verkeerde,Ga naar voetnoot995
| |
[pagina 470]
| |
Door droefheid dat Narcis 'er schoonheid niet begeerde?
Zijt gy 't bedroefde, ly dat ik bedroeft dan vraeg'.
Echo.
Vraeg.
Leonora.
'K zal 't doen, en maeken 't kort, op dat het u behaeg.
Maer 'k bid u recht my af, en schroom geen volx vergaeren.Ga naar voetnoot999
Echo.
Gaeren.
Leonora.
1000[regelnummer]
Hoor dan. Ik zoek mijn broêr, die vlugtig is vervaeren
Van avond. Vind ik hem? zeg zuiver ja of neen.
Echo.
Neen.
Leonora.
Zoo zal 't verlooren zijn noch veerder voort te treên.
Maer eer ik ruglinx keer, heb ik uw woord voorwaerlijk?
Echo.
Waerlijk.
Leonora.
Zoo valt de waerheid my voor dees tijd te bezwaarlijk.
1005[regelnummer]
Dan evenwel 'k bedank, en wensch u voort goê nacht!
Echo.
Goê nacht!
Leonora.
Fy noodlot zonder ziel, vol dwanghs, en doof voor klagt!
Uw rijk staet wankelbaer. Waer zagmen zulke heeren,
Die, door hun eigen gal, niet stikten in 't regeeren?
Gestrengheid zonder peil word over al versmaet.Ga naar voetnoot1009
1010[regelnummer]
En gy mijn broeder, keer, ai keer, eer 't keeren schaed!
| |
[pagina 471]
| |
Denk op uw vader toch! denk op uw trouwe zuster!
Ik weet gy hebt berou. Keer dan, en leef geruster!
Wijk van uw misverstand! zoo niet, zie toe, zie toe!
Al zijn mijn klagten af, gods hand is nimmer moê.Ga naar voetnoot1014
|
|