Alle werken
(1969)–Mattheus Gansneb Tengnagel–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 436]
| |
Het tweede bedrijf
Don Jan.
'T Vermaekelijxte kan ons altijd niet vermaeken.
320[regelnummer]
Wat moet de zoete jagt al zuure beeten smaeken,
Eer dat de hoop en vrees door't vangen zijn verjaegt!
Nu wordmen van de kou, dan van de hit' geplaegt,
Dat vocht of droogte geeft: nu van de noorder buien,
Die hagel, wind, en stof doen stormen tegen 't zuien,
325[regelnummer]
Op vreezelijk gedruis van donderende trom,
Dat bosschen beven doet, en schud de bergen om:
En diergelijke meer zijn jagers moeilijkheden.
Hier sta ik nu verzelt met zweeterige leden,
En van mijn volk gedwaelt. Maer zacht! wat hoor ik daer!
330[regelnummer]
Mijn brakken slaen vast aen. De looper loopt gevaer,Ga naar voetnoot330
Indien de weilui slechs mijn keurelijke windenGa naar voetnoot331
Wel hebben aengezet: of hy moest ruigte vinden,
Daer 't wel t'ontsteelen is, dat ik wel eerder zag;Ga naar voetnoot333
Want anders op de duurt geen haes 't ontleggen mag.
335[regelnummer]
Hoor! hoor! daer gaet het aen! 'k mag onder deeze boomen
Zoo lang wat rusten, want zy zullen dit opkomen,
Indien hy bukken moet: maer 't is noch niet gedaen,
My dunkt ze drijven noch. O! gunstige Diaen,
Zeg uwen broeder doch dat hy 't zich niet moet belgen,Ga naar voetnoot339
340[regelnummer]
Als ik zijn vriendelijk oog, hier onder deeze telgen,
Een ommezien ontschuil. Help god! 't geboomte leeft:
En 't leven van 't geboomt maekt dat mijn leven beeft.
Hoe nu! wat 's dit Don Jan! zal 't ruisschen van de takken
Uw hoog gestegen hart doen in uw zoolen zakken?
345[regelnummer]
Hoe! zal uw trotse moed, onwinnelijk en jongk,
| |
[pagina 437]
| |
Die vaek, in 't oorlogs veld, gelijk een blixem blonk,
Nu sidderen van anxt door 't ritslen van de bladen?
Dat duld ik nimmermeer. Wie zal my kunnen schaden?
Geen god, al waer 't Jupijn, daer ellek god voor yst.
350[regelnummer]
Zijn hoogheid daelt te laeg, wanneer mijn tooren rijst.
Hy weet het zellef wel. Hy koomt voor niet niet vryen
Dus daeglijx door zijn kind Diaen. Maer dat ter zyen.
'K moet zien wat dat hier schuilt. Daer ligt weer al de moed!
Wel hoe Don Jan! gy zijt van vroom, en edel bloed.
355[regelnummer]
Uw' vader strekt ten hoov' een spiegel voor de grooten.
Uw' moeder was een rank uit ridders stam gesprooten.
Voldoe uw braef geslacht. Of meld het spaenschen aerd,
By blooden stout te zijn, by stouten weer vervaert?
Daer hoor ik weer geraes! 'k zou my wel elders wenschen!
360[regelnummer]
Nae dat ik luistren kan, het is geluid van menschen.
'T is mogelijk een rei van harders, die hun zin
Verlusten met een dans, tot voedsel van de min;
Terwijl het vee, in tym en klaver, gaet te graezen.
Zal dan een harders vreugd een krijgsmans hart verbaezen?
365[regelnummer]
'K zal op hen aen gaen treên ('t is langenoeg gedruilt)
Om zien wie dat het is, die zich in 't bosch verschuilt.
Och! 't is mijn jagtgoddin, van duivels dicht besloten.Ga naar voetnoot367
Heur oom, geloof ik, heeft Prozerpine verstooten;
Dat hy nu in de plaets 'er halve zuster zoekt.
370[regelnummer]
O goden, duld het niet, dat dit gespuis, vervloekt,
Verbannen van het licht, dit lieve licht koom haelen!
Want zoo gy 't niet belet, heur broeder zal zijn straelen
Bezwalken door 't gezucht, en naer zijn zuster gaen:Ga naar voetnoot373
Dan is de weereld blind, berooft van zon en maen,
375[regelnummer]
Die bei 'er oogen zijn. 'K moet noch wat naeder treden;
| |
[pagina 438]
| |
Want waer de liefde woont word anxt noch vrees geleden;
En z' is my lief en waerd. Ik heb, door hulp van haer,
Zoo menigmael, in 't woud, het uitterste gevaer
Ontworstelt, als ik joeg op wolven en op beeren:
380[regelnummer]
En dien het goed geschiet, moet ook het goed-doen leeren.
'K zal zien of haer mijn dienst ook ergens goed kan doen.
Maer hemel, wat ik zie! dit 's buiten mijn vermoên!
Het is een heidens rot van mannen en van vrouwen!
Men woelt 'er roozenhoên! men moet 'er bruiloft houwen!Ga naar voetnoot384
385[regelnummer]
Of 't zal een voorspook zijn van diergelijke feest.
En is 'er een getrouwt, zoo is het die geweest,
Die met 'er wit gewaed in 't midden zit te pronken.
'K wensch dat z'eens ommezag! daer zietze om! wat vonken,
Wat vlammen werpt 'er oog! laet het geen wonder zijn,
390[regelnummer]
Dat ik 'er aenzag voor de dochter van Jupijn:
Zy is van hooger kracht. Kan ik 'er niet ontwimplen,Ga naar voetnoot391
Mijn aenschijn scheurt, en schrookt tot honderd duizend rimplen.Ga naar voetnoot392
Ik deis wat afterwaert, maer wil 'er niet ontvliên.
Ik moet 'er zuivre glans eens door de takken zien
395[regelnummer]
Van zijdelinx, zoo zal 'er oog my minder schaden.
Zoo schaed de avondzon, die door de lindebladen
Heur schichten schiet voorby, op datze schamplend' raekt,
Wanneer een frisse maegd 'er lusten wat vermaekt,
In koele schaduw, met het puik der hovelingen.
400[regelnummer]
Maer stil! ze neurit vast: dat word gemeenlijk zingen.
| |
[pagina 439]
| |
Ga naar voetnoot+
Pretioze, met een bloem in' er hand, zingt in het bosch.
O Rome, vol onredlijkheid!
Waer was 't verstand al heên geleit,
Toen gy, van 't eerloos goud gevleit,Ga naar voetnoot403
Zoo vuilen hoer schiep tot goddesse?
405[regelnummer]
Schiep tot godés van zulken bloem,
Die door 'er geur en kleur den roem
Verdient, datmenze heilig noem,
En veel te waerdig voor princesse'?
O heilig bloemtje, mild van geur!
410[regelnummer]
Dat wit, en purperrijke kleur
Doet in uw zalig aenzicht veur;
Twee verwen van geen klein bedenken.Ga naar voetnoot412
Het wit wijst op uw zuiverheên,
En leert my in 'er stappen treên:
415[regelnummer]
Het purper op uw schaemt' ik meen,
Zoo 't knikken kon, het zou my wenken.
O wijze verwen, nimmer laf!
Al zag een mensch, van wieg tot graf,
Geen andren spiegel, en hy gaf
420[regelnummer]
Zijn schepper lof met volle maeten:
Wat deed hy meer als schuld voldoen?
Voor my, ik koos dit ope groen,
Om hem te dienen met fatsoen,
En al dat Roomsche goud te haeten.
| |
[pagina 440]
| |
Don Jan.
425[regelnummer]
Waer zoumen haers gelijk, 'k laet staen noch schooner, vinnen?
Die my van buiten trof, die treftme nu van binnen.
De blixem van 'er oog, die op mijn aenschijn viel,
Valt los door 't buitenst' heen, en blakert nu den ziel,
Dien zy geknevelt houd met zoo veel duizend banden,
430[regelnummer]
Als om 'er godlijk hoofd gezielde vonken branden.
Och waer z'in mijn geweld, gelijk ik ben in haer!
'K zweer hemel, hel, noch dood ons scheurde van malkaer!
Holla! ik mis. Zou ik, zoo stout, zoo ongemeten,
Mijn vaders ouderdom, zijn stam, zijn staet vergeten,
435[regelnummer]
En gaen tot zulken maegd? neen, neen! dat waer te straf.
Dat waer zijn grijzen baerd gestoten in het graf.
Gelijk zoekt zijns gelijk: ik gae naer mijns gelijkken.
De armen by malkaêr. De rijkken by de rijkken.
Vaer wel! ik ga van hier. Ik kan niet. Och! wat 's dit?
440[regelnummer]
Heur schoonheid schijnt een slot, daer ik gekluistert zit.
Heur vryheid is mijn boei. Heur leven doet my sterven.
Ik sterf, en vlie den dood; en zal het dood-zijn derven,
Zoo lang 'er oog my voed. Dus goden, ik beken,
Dat ik, door uw bestier, dees' maegds gevangen ben.
445[regelnummer]
Maer, als ik my bedenk, wie zou ook niet verlangen
Van zulken maegd te zijn een eeuwige gevangen?
'T is waer de weereld wijst mijn oog op 't onderscheid:
Maer waer een maegd de grond wel vast in deugden leit,
Mag daer de rijke jeugd geen gouden tooren bouwen?
450[regelnummer]
'K zeg ja, zeit ieder neen: en 't zalme niet berouwen,
Ik hebme wel bedacht. Maer jongling, weet gy al
Of deugd 'er hart bezit? of zy u willen zal?
Of zy niet is verlooft? wel aen! ik zal 't beproeven.
En ofze waer verlooft aen iemand van die boeven:
455[regelnummer]
Hy zal afstaen, of raekt wel lichtelijk aen kant;
Want waer de arend koomt, daer ruimt de krai het land.
| |
[pagina 441]
| |
Ik ga zoo naer 'er toe met hulpe van de goden.
O zoon van Jupiter, en aller goden bode!Ga naar voetnoot458
Besnoei mijn tong te recht! maek toch 'er loomheid ras!
460[regelnummer]
En paerze met gelaet, gelijk de uwe was,
Toen gy uw zuster ving in strikken van de weelde!
En gy godin, die toenmaels met uw' broeder teelde
Een zoon gelijk een rots, die niet vermurven wou,
Maer, by Salmacis vuur, verstijfde van de kou,
465[regelnummer]
Ontdood dit sneeuwit beeld, zoo veer het is bevroozen!
En zooze liefde haet, of stuurs word door mijn koozen,
(Dat ik nau denken wil) zoo stel ons bei ten toon,Ga naar voetnoot467
Als eertijds stond de nimf met uw verstaelde zoon,
Die zich verzetten liet door schoonheid, noch gebede'!
470[regelnummer]
Daer gaen de heem'len op, de dard', en ook de twede;Ga naar voetnoot470
Dat 's teiken van 'er gunst. Hier dient het op gewaegt.
De goden zijn met u!
De heidenen springen verbaest op, en komen veur op het tooneel.
Pretioze spreekt.
Mijn god bescherm uw' maegd!
Dit heb ik lang gespelt! waerwaert zal ik nu vlieden?
Don Jan.
Naer my, mijn hart; daer u zal min, en eer geschieden.
Majombe oprijzende.
475[regelnummer]
Wie steurt mijn zachte slaep? wie maekt 'er zulk getier?
Wat hebt gy hier te doen?
| |
[pagina 442]
| |
Don Jan.
Die maget trekt my hier.
Pretioze.
Majombe 't is niet waer! 'k heb van hem niet geweten!
Don Jan.
Uw schoonheid, schoonste beeld, waer van ik ben bezeten,
Die is het die my trekt.
Majombe.
Pak u hier flux van daen!
Francisco.
480[regelnummer]
En dat ook niet te traeg, of koom ik aen het slaen!
Don Jan.
Ik bid u wacht noch wat! ik koom hier om geen slagen.
Francisco.
Licht raekj' een been aen twee!Ga naar voetnoot482
Don Jan.
Zoo moetje my weg draegen.
Majombe.
Voort! voort! 't is lang genoeg! dit gaet vry buiten streek.
Don Jan.
Ai moeder laetme toe dat ik een woordjen spreek!
Majombe.
485[regelnummer]
Spreek dan; en maek het kort; en wil gehoorzaem wezen.
Don Jan.
Wel. Let maer op mijn woord. O waerdste, wilt niet vreezen!
Ik koom niet tot uw schaê, om voordeel af te zien;
Maer om mijn trouwe min uw waerdigheid te biên,
Zoo gy my waerdig maek.
Majombe.
Dat is al ydel praeten.
Don Jan.
490[regelnummer]
Och bestemoêr! ik meent.
| |
[pagina 443]
| |
Majombe.
Dat mogtje nutter laeten.
Francisco.
Hy drijft de spot met ons. Wel dit koomt zeeker schoon!
Don Jan.
Wen ik geen waerheid spreek, zoo wensch ik dat de gôôn
Mijn naem uit 's levens boek, door ongenade, wissen,
En smijten dan de ziel in naere duisternissen,
495[regelnummer]
Daer logentael, tot schrik van ellek, ligt en steent!
Pretioze.
O god, vergeef het hem, indien 't zijn hart niet meent!
Don Jan.
Ik meen al 't geen ik zeg, al luid mijn eed vry vinnig.
'T gemoed, dat deftig is, is nimmer dubbelzinnig.Ga naar voetnoot498
Pretioze.
Een voerman mijd het spoor, wanneer 't de weg gebiet.
Don Jan.
500[regelnummer]
Dat ik dat meê zou doen, mijn liefde duld het niet.
Bedroef mijn hart niet meer, dat pijnlijk ligt bedoven!Ga naar voetnoot501
Pretioze.
Waer pijn of droefheid is, daer moetmen niet geloven.
Don Jan.
Mijn droefheid rijst uit u. Gy doet de pijn my aen.
Pretioze.
Wat raed om dan de pijn, en droefheid weer t' ontgaen?
Don Jan.
505[regelnummer]
Dat gy my weer genees, die my zoo krachtig wonde.
Pretioze.
Dat zou ik gaeren doen: ik deed' 't, indien ik konde.
Don Jan.
Zalf my met liefde slechs, die my met schoonheid sloeg,
En draeg het lichaem heên, daer gy de zinnen droeg!
| |
[pagina 444]
| |
Majombe.
Mijn heer, 't is schand. Z' is jong, en weet van min noch banden.
Don Jan.
510[regelnummer]
'T is eere voor de jeugd, voor oude luiden schande.
Majombe.
Gy maekt my dat ik lach.
Pretioze.
Maer my van schaemte rood.
Don Jan andwoortze beide.
Wanneer een oud wijf lacht zoo kitteltze de dood.
En gy, waer liefde woont, sluit zulken schaemt' daer buiten.
Pretioze.
Zoo moest ik met de schaemt' mijn eer ook buiten sluiten.
515[regelnummer]
Waer die is, daer is deez', zy zijn altoos een paer.
Don Jan.
Dat wenscht mijn lijf en ziel dat ik met u ook waer.
Francisco.
Wat koost de slokker al? of is de vriend niet schrander?Ga naar voetnoot517
Don Jan.
De wijsheid en de min gaen zelden met malkander:
Gy vraegt met goed verstand.
Majombe.
Houd gy dien snater staen!
Don Jan.
520[regelnummer]
Ai laet hem vry wat toe! ik trek het my niet aen.
Ik wil, om deezen maegd, u aller smaed wel draegen,
En goed, en bloed, ja ziel, tot heur behouding, wagen;
En eisch geen loon daer voor, als datze weerliefd toont.
Majombe.
Hoe! kanze liefde biên, in wien geen liefde woont?
Don Jan.
525[regelnummer]
Vraeg haer dat eens, ik wed ze zal u beter leeren.
| |
[pagina 445]
| |
Pretioze.
Dien liefde, dien ik draeg, draeg ik mijn god ter eeren.
Don Jan.
Dien liefde draeg ik meê, dus voegen wy te zaem;Ga naar voetnoot527
Want waer 'er twee, door liefd', vergaert zijn in zijn naem,
Daer is zijn liefde meê, en zet zich zelf in 't midden.
530[regelnummer]
'K bid wederstreef my niet! omhels mijn vriendlijk bidden!
Majombe.
Zijn rede is geciert met degelijke schijn.
Pretioze.
De allerschoonste tong kleed vaek het vuilst' venijn.
Don Jan.
Hoe zou mijn rein gemoed aen die besmetheid raeken?
Pretioze.
Een naulix zichtbaer hair kan wel een schaduw maeken.
Don Jan.
535[regelnummer]
Zoo! zoo! beproefme vry! 't is spijze voor mijn hoop.
Pretioze.
Och neen! dat doe ik niet; 't en zy g' u veilt te koop?
Don Jan.
Te koop, my Engel? neen. Waer toe zou dat behoeven?
Ik schenk my zelven u.
Pretioze.
Dan moest ik nauwer proeven;
Want dat men wech geeft, vriend, is dikwijls niet veel waerd.
Don Jan.
540[regelnummer]
Of waent gy dat ik ben van diergelijken aerd?
O neen! ik ben oprecht; en haet bedrog en liegen.
Pretioze.
Het schenden van een maegd acht menig geen bedriegen.
Men ziet het dagelix: maer wee hen, die het doen!
| |
[pagina 446]
| |
Don Jan.
Gy hoort mijn zeggen slechs, maer wistge mijn vermoên,
545[regelnummer]
Gy zoud met zulken woord dit vroom gemoed niet krenken.
Pretioze.
De schelle nachtegael doet my noch meerder denken,Ga naar voetnoot546
Die flus, hier in 't geboomt, geveinsdelijk heur leed,
En 's koninx wreedheid zong, dat gy misschien wel weet.
Don Jan
Ik weet het wel; en noem 't een godvergeten boosheid.
Pretioze.
550[regelnummer]
De doenders schelden 't quaed, dat is hun grootste loosheid.
Don Jan.
Ai quelme doch zoo niet! ik bid, verzacht mijn pijn!
Pretioze.
Indien 't mijn eer toeliet, ik zou beweeglijk zijn.Ga naar voetnoot552
Don Jan.
Uw eer zit op het spits van mijn gepeins te blaeken.Ga naar voetnoot553
Pretioze.
Dat 's niet genoeg: men moet het veelen paslijk maeken.Ga naar voetnoot554
Don Jan.
555[regelnummer]
Dat 's u niet mogelijk, die zonder luister leeft.
Pretioze.
Nooit was de eer bedekt, die licht in duister geeft.
Don Jan.
Dat licht licht allerlichst in 't licht van princen hoven.
Mijn hof is princelijk. Gy zult het zellef loven.
Pretioze.
Gy word ook meer benijd, als een die sober leeft.
| |
[pagina 447]
| |
Don Jan.
560[regelnummer]
Het is een slechte staet, die geen benijders heeft
Gy zult verheven zijn, en voor benijders veilig.
Pretioze.
Maer zelden zoo gerust, en nummermeer zoo heilig.
Don Jan.
In 't arme leven speelt de dood 'er treurig spel.
Pretioze.
De rijkdom is de dood, het hof de mond van d'hel.
Don Jan.
565[regelnummer]
Dat's voor de quaeden, maer een hemel voor de vroomen;
Waer in mijn engel zal als een godinne komen,
Bewelkoomt, en bevriend van menig aersche god;
Die met begeerte zal ten dienst staen heur gebod:
Dus zal 'er hoogheid zijn van ellek aengebeden.
Pretioze.
570[regelnummer]
Ik tracht naer hoogheid niet. Ik ben heel wel te vreden,
Bevriend met mijn gemoed: als ik dat werp ter neer,Ga naar voetnoot571
Bekoom ik rijker buit, als eenig prins of heer,
Die land en steden dwong, of voorstond met den degen.
Don Jan.
Kan dan het mild geluk uw schoonheid niet bewegen?
Pretioze.
575[regelnummer]
'T is waer 't geluk is mild, maer vol lichtvaerdigheid.
Don Jan.
Dien, die 't wat strookt, is gunstig om zijn aerdigheid.Ga naar voetnoot576
Pretioze.
Heur gunst geeft al te leen. 'T geleende blijft 'er eige.Ga naar voetnoot577
Van vooren lacht z'ons toe. Van aftren koomtz'ons dreige'.
Ze maekt ons zwaer van goud, op dat de droeve val,
580[regelnummer]
Wanneerz' ons vallen laet, te wisser treffen zal.
| |
[pagina 448]
| |
Don Jan.
Laet dan mijn sterke beê tot uw beweging dringen!
Pretioze.
Noemt gy dit noch een beê? ai! noem het beter dwingen.
Don Jan.
De min verhoort geen dwang. Zy luister naer de min.
Maer gy viert my den toom, en kortz' u zelven in.
585[regelnummer]
Gy spant u al te kort. Het breekt uw lieve leven.
Pretioze.
Een boog door 't spannen breekt, een maegd door bot te geven.Ga naar voetnoot586
Don Jan.
Een maegd blijft reine maegd, wanneer de reine trou
Twee reine zielen paert, en schepze man en vrou.
De hemel kan 't u niet, gelijk ik zal, betaelen.
Pretioze.
590[regelnummer]
Gy stelt uw zang te hoog. De waerheid zal 't niet haelen.
Daer volgt te weinig na. Beloften van 't gevry
Zijn meest al mank, of lam.
Don Jan.
Wel aen. Zoo wensch ik my
Pretioze.
Ik bid u vloek toch niet! het zal u gansch niet baeten,
Maer lichtlijk hinder zijn.
Don Jan.
Mijn hart! ik zal 't dan laten:
595[regelnummer]
Maer neem ook in de plaets met uw sneeuwitte hand,
Tot ons verbintenis, deez' heilge diamant;
Wiens vaste zuiverheid moet voor mijn trouheid strijken.
Wat deist gy afterwaert? doet liefde liefde wijken?
Tre toe! aenvaerd mijn trou, die u toelacht in 't goud!Ga naar voetnoot599
Pretioze.
600[regelnummer]
Ik ben mijn vrydom quijt, zoo dra ik ben getrouwt.
| |
[pagina 449]
| |
Don Jan.
Hoe! quijt, mijn engel? neen! uw vrydom zal vermeeren,
Vermids mijn vrydom zal tot uwen vrydom keeren.
Hoe staetg', en twantelt dus? daer! daer! ai neem het aen!Ga naar voetnoot603
Pretioze.
Van 't geen maer eens geschiet moetmen zich lang beraên.
605[regelnummer]
Die langzaemheid wint tijd. Gy zoud u meê beraden.
Don Jan.
Dat heb ik al gedaen; en vind my, zonder schaden,
Gewentelt in 't geluk, dat my de Hemel schenkt.
Pretioze.
Peins wat uw tong al spreekt, niet wat uw hart al denkt.
Don Jan.
Ik denk al 't geen ik spreek. Mijn tong zal zich wel wachten
610[regelnummer]
Te treden buiten 't spoor van heilige gedachten.
'K wensch dat gy zeeker waert van mijn stantvastigheid.
Neem proef, zoo 't mooglijk is; uw dienaer staet bereit.
Majombe.
Wat zegtze? toef. Ik heb haer iets alleen te spreeken.
Don Jan.
Och! ga slechs heen. God dank! dit schijnt een gunstig teeken.
615[regelnummer]
Ik word als opgevoert. O goddelijke geest!Ga naar voetnoot615
Gy zijt zoo vaek de tong van uwen knecht geweest,
Weest nu zijn voorspraek doch, en opent hem heur zinnen!
Daer koomtze wederom. Heur aenschijn tuyght het minnen.
Mijn hert!
Pretioze.
Mijn heer!
Majombe.
De proef, is u dat wel bewust?
| |
[pagina 450]
| |
Don Jan.
620[regelnummer]
Zou 't niet! z' aenvaerd mijn trouw, en doe vry wat 'er lust.
Pretioze.
Wel aen. Ik ben te vreên; en neem hier op uw' reden,
En trougift dankbaer aen: maer wil niet eer mijn leden
Opoffren aen de min, voor dat ons trouverbond,
Door 't proefstuk van mijn lief, rust op een trouwe grond.
625[regelnummer]
Dit werd uw proef: Gy zult uw hof, en hoofsche staeten,
En wat aen 't hof meer hangt, twee jaeren lang verlaten,
En doolen met dit volk, als hoeder van mijn eer;
Die, na verloop dies tijds, zich voegt nae uw begeer.
Don Jan.
Mijn ziel ik sterf terwijl. Die tijd kan niet omraeken.
Pretioze.
630[regelnummer]
Neen, neen! het lijd geen last. Hy moet den dop eerst kraeken,
Wie 't pitjen eeten wil. Maer wie of daer zoo raest!
Don Jan.
Mijn jagers lief. Blijf staen. Hou moed. Word niet verbaest.Ga naar voetnoot632
Ik ga, en brengt hen t'huis. Verschuil hier zonder vreezen.
'K zal eer een uur verloop hier wed'rom by u wezen,
635[regelnummer]
Bereit om met mijn Zelf te vlieden waerze vlied.
Mijn lichaem was onnut, indien 't zijn ziel verliet.
De Iagers. Don Ian.
Zie daer! daer is mijn heer! hy koomt ons naeder treden.
Mijn dunkt hy schud zijn hoofd. Hy schijnt niet wel te vreden.
Don Jan.
Wel! mag 't u beuren? zeg! gy brengt het noch al aen!Ga naar voetnoot639
Jager.
640[regelnummer]
Mijn heer wy hischten zoo.
| |
[pagina 451]
| |
Don Jan.
Hoe is 't 'er meê vergaen?
My dunkt ik heb 't gehoort. Hebt gy het wild gevangen?
Jager.
Zoo wijd mijn heer kan zien, ginsch daer die bergen hangen,Ga naar voetnoot642
Stond d'haes in 't wagespoor. Wy bragten metter vlugt
De brakken op de voet. Ze kregen daetlijk lucht,
645[regelnummer]
En yverden 'er best, tot datz' aen 't leger quaemen,
Daer hy zich veilig docht. Zoo draeze hem vernamen,
Vernam de haes 'er mee, en raekte schielijk roer,Ga naar voetnoot647
En koos het vlakke veld. Ai! hoor eens hoemen voer.
Hy streek, drong by ons heên, de winden onder d'oogen;Ga naar voetnoot649
650[regelnummer]
Die daetlijk uit den strik, niet anders ofze vlogen,Ga naar voetnoot650
Den vlugter stakken na. Zy hadden altezaemGa naar voetnoot651
Eerlang hem ingehaelt. Hy moest 'er raem op raemGa naar voetnoot652
Afwerpen tegens dank; en kampte niet om 't leven,
Maer om 't verlangen slechs. Nu scheen hy 't gansch te geven,
655[regelnummer]
Vermids hy was benart; dan nam hy weer een schoot:Ga naar voetnoot655
Dus worstelden een wijl het leven, en de dood.
Wy stonden op 't gebergt, en zagen in de dallen
Hoe dat de redder hem, die voorliep, in kon vallen
Als een gezwinde schim; en hapt' elk oogenblik,
660[regelnummer]
En won op 't lest de wol. Dat gaf de voorst' een schrik,Ga naar voetnoot660
| |
[pagina 452]
| |
Die hem meer snelheids bragt. Ons docht wy hadden 't ende;
Maer neen! de looper lei zijn lepels in de lende',Ga naar voetnoot662
En streek hem uit 't gezicht. De hond stond als verbaest.
Geen zwaluw scheert zoo voort, wanneer de sparwer aest.
665[regelnummer]
'K weet Mithridatis is nooit vreemder wedervaeren;
Hoewel hem dak noch dek besloeg in zeven jaeren,
Op 't veld, of in een stad, by duister, of by dag,
Maer was altoos ter jagt: noch Arethuza zagGa naar voetnoot668
Geen loop als deeze was. 'K had moed hem noch te vangen,Ga naar voetnoot669
670[regelnummer]
Zoo 't niet te spade was: doch heeft mijn Heer verlangen,
'T verzoeken is ons 't naest.Ga naar voetnoot671
Don Jan.
Ik jaeg een ander dier.
Jager.
Wat zeit mijn Heer?
Don Jan.
'K zeg niet. 'K vraeg naer den Valkenier.
Jager.
Die is op ginsche kamp; daer hoord' hy 't veldhoen schreien.Ga naar voetnoot673
Het garen is gestelt. Hy koert tot datze weien;Ga naar voetnoot674
675[regelnummer]
En meent de kudde t'zaem te drijven in de zak.
Zy zijn noch niet verschild. Daer zijn 'er veel, en mak.Ga naar voetnoot676
Hy heeftze vaek gezien.
Don Jan.
Waer is mijn jong gebleven?
| |
[pagina 453]
| |
Jager.
Dien zonden wy naer huis de valken aes te geven.
Don Jan.
'T is wel. Koom, gaenwe meê. Mijn lust is al gerieft.Ga naar voetnoot679
680[regelnummer]
Het veld geeft geen meer lucht.Ga naar voetnoot680
Iager.
Alzoo 't mijn Heer
gelieft. Binnen
Valkenier.
Ik had zoo dra den zak, en vleugels niet gesteken,Ga naar voetnoot681
Of moest met ongeduld de netten weer opbreeken.
'T hoen rees wel daetelijk. Wat was 't? ze kenden 't schild.Ga naar voetnoot683
Ik meen het was heel mak; maer neen, het was zoo wild,
685[regelnummer]
Daer was geen drijven aen. 'T ging op'er wieken strijken,
Zoo veer ik oogen kon, en lietme na staen kijkken.
Nu sukkel ik naer huys. 'T steekgaeren liet ik staen.
Die zich acht vry te zijn, is dikwijls eerst gevaên.
Mijn Heer is al voor uit; ik speur 't aen deeze voeten.
Ionge van Don Jan.
690[regelnummer]
Dit wil ook zeeker zijn, dat wy malkaer ontmoeten.
Maer 'k bid u, zegme doch, mijn Heer schijnt heel ontstelt,
Wat is 'er gaens?
Valkenier.
'K weet niet. 'K heb gins op 't stoppelveld
Alleen geweest, en ben allang van hem gescheiden.
Jonge.
Hebt gy wat opgedaen?
Valkenier.
Het hoen zocht niet te weiden.
| |
[pagina 454]
| |
695[regelnummer]
De zon was onder, en dan koomt het schild te laet.
Jonge.
'T is ons ook heel mislukt.
Valkenier.
Hy 's mooglijk daerom quaed.
Jonge.
Het is dan zoo het is, ik zag nooit zulk misnoegen.
Valkenier.
Koom gaenwe t'huis. 'K ben moe. Het zal zich zelf wel
voegen.
Don Ian.
Melanion, van min afkeerig, en 'er vlaegen,Ga naar voetnoot699
700[regelnummer]
Had aen de jagt alleen zijn zoete jeugd gedraegen.
Hippolytus deed 't ook: dan deeze was bevreest:Ga naar voetnoot701
Maer had zijn vaders wijf van die gestalt geweest,
Als is mijn mingenood, de voedster van mijn leven,
Hy had zijn vruchtb're tijd aen pees, noch pijl gegeven;
705[regelnummer]
Of moest gevoeleloos geschapen zijn alreê,
Gelijk de hardste klip in onze spaense zee.
Hoe! Tithons bruid ging wel heur gryzaerds bed versmaden,Ga naar voetnoot707
En paerd' er safferaen met frisse lauwrebladen
Van Titan, de den zweep der dart'le dagen zwengt:Ga naar voetnoot709
710[regelnummer]
Voor wien zy 't hek opsluit. Eens had z' 'er pruik gezengt
Aen 't vuur van Cephalus, die bezig was met jagen.
Zy schonk hem jagers tuig, op datz' hem mogt behagen,
| |
[pagina 455]
| |
Die haer behaeglijk was. My heugt noch hoe zijn vrou
Hem naging in het woud, om datz' eens weeten wou
715[regelnummer]
Of hy 'er weerliefd' bood. Heeft zelf Diane mede,
Mijn kuische jagtgoddin, geen minnekoorts gelede',
Toen zy Endymion had in de slaep gesust,Ga naar voetnoot717
Op 't spits van Latmius, daerz' hem noch daeglix kust,
Die, wakker wezende, haer lichtlijk zou ontslippen?
720[regelnummer]
Zy is my vaek ontmoet, dat ik wel aen 'er lippen
Kon zien hoe datz' 'er brand met kusjens had geslist:Ga naar voetnoot721
Ze zag ook wel aen my dat ik 'er handel wist;
En heeft, om dat ik niet zou aen 'er nimfen klappen,
My op den jongsten jagt doen zulken buit betrappen,
725[regelnummer]
Daer ik mijn glans uit trek, als zy uit febus schijn:
Waer voor ik eindeloos heur gunst zal dankbaer zijn.
Waer of mijn zon zich schuilt? ze zou hier immers draelen,
Tot dat ik wederquam. Z' is hier ontrent; heur straelen
Beflonkeren mijn oog. Waer mart gy? koom toch aen!
730[regelnummer]
Daer koomt mijn leven zelf! ik mag het scheppen gaen.Ga naar voetnoot730
Don Ian. Majombe.
Pretioze. Francisco. 't Gevolg van Heidenen. Mijn ziel! ik vlugt tot u, en heb het al begeven.Ga naar voetnoot731
Majombe.
Zijt gy dan wel getroost om ongeveinst te leven
Met dit verachte volk, dat staeg naer vrede wend,
En afkeer heeft van twist, die waere liefde schent,
735[regelnummer]
Waer in wy zijn van zin te leven, en te sterven?
Don Jan.
Daer twijffel doch niet aen! het licht zal eer bederven
Het wezen van den dag, het duister van den nacht,
| |
[pagina 456]
| |
Dan ik den minsten geur der wetten, dien gy acht,
Verstikken zal door stank van reukelooze zeden.Ga naar voetnoot739
740[regelnummer]
Ik koom hier niet, door dwang, tot uw gezelschap treden,
Daer in ik my begeef, maer met begeerlijkheid,
En heb, al eer ik quam, uw wet my aengezeit.
Majombe.
Gaf gy u zelf dien wet, zoo leefze met vernoegen.
Don Jan.
Ik zal my naer den tijd heel onberisp'lijk voegen.
Majombe.
745[regelnummer]
Wie zich naer deezen voegt, leeft eerlijk, en bequaem,
En dient een deftig Heer.
Don Jan.
Hy is my aengenaem.
Ik zal hem ook door dienst, dat zweer ik, zoo gevallen,
Dat hy my gunstig zy, trots iemand van u allen;Ga naar voetnoot748
Hy dien dan hoe hy wil, of zoo hy is gewoon.
Majombe.
750[regelnummer]
Daer op neem ik u aen, en noem u voorts mijn zoon.
Don Jan.
Ik u mijn moeder, u mijn zusters, u mijn broeder,
Maer u mijn eigen zelf.
Pretioze.
Ik u, naest god, mijn hoeder;
Dien ik meê hoeden zal zoo lang dit lichaem waekt.
Maer, 'k bid u, zeg my eens, hoe hebt gy 't t'huis gemaekt?
Don Jan.
755[regelnummer]
Niet al te wel!Ga naar voetnoot755
Pretioze.
Hoe dat?
Don Jan.
Och was 't doch wel besteken!
| |
[pagina 457]
| |
Don Jan.
Holla! dat waer beloo te stout!
Ik laet een vader t'huis, die suf is, week, en oud;
En die mijn moeder (laes!) noch onlanx moest behoeven.Ga naar voetnoot759
760[regelnummer]
Zou ik dien ouden man zoo achteloos bedroeven?
Neen zeeker! 'k ben zijn kind. Hy heeft my opgevoed;
'T is billijk dat ik hem ook als een zoon ontmoet:
Hy gaf my menigmael zijn vaderlijke zegen.
Pretioze.
Uw kinderlijke plicht doet dit gemoed bewegen.
765[regelnummer]
Hoe was 't u mogelijk dat gy hem noch begaf?Ga naar voetnoot765
Don Jan.
De liefde tot mijn lief die trokme van hem af.
Pretioze.
Zijt gy een enig kind?
Don Jan.
Behalven noch een zuster,
Die meê by vader woont: dat zet mijn hart geruster,
Als 't anders wezen zou, wanneer het zulx niet dacht.Ga naar voetnoot769
Pretioze
770[regelnummer]
Hoe na hebt gy, door haer, 't voornemen dus volbragt?
Don Jan.
Zy weten 't geen van bei: maer 'k heb een brief geschreven,
Wiens inhoud mijn vertrek wel zal te kennen geven;
Dien zy dra vinden zal, wanneerze slaepen gaet:
Dat 's nu omtrent de tijd; nadien de zon, verzaed
775[regelnummer]
Van al dit aerds gekriel, 'er geurig hoofd, en hairen
Van zweet heeft afgespoelt in 't bad van Thetis baeren,Ga naar voetnoot776
| |
[pagina 458]
| |
En ligt gerust te bed ter plaetse daerze plag,
Tot datze morgen rijs, en breng den zelven dag.
Nu word zy 't dra gewaer, en deelt het vader mede:
780[regelnummer]
Dus laet ons daetelijk, indien gy zijt te vrede,
Ons snellen hier van daen, eer datwe zijn verrast;
Want elk zal zich ter been begeven door zijn last,Ga naar voetnoot782
En yvren wijd en zijd, op streek van alle winden,
Om, of't noch mooglijk waer, my vlugteling te vinden;
785[regelnummer]
'T welk hen gedyen zou tot vreugd, maer ons gewis
Tot droefheid. Voort, ai voort! eer 't al in reppen is:
Wie word toch niet beweegt door oude luy' 'er traenen?
Pretioze.
Zoo moedig voert een heingst, met uitgevlogen maenen,
Zijn ruiter uit het veld, wanneer hy vlugten moet,
790[regelnummer]
Als gy nu, brave borst, u en ons allen doet.
'T sa! laet ons daetlijk vliên. Uw spelling doetme vreezen.Ga naar voetnoot791
Majombe.
Met zinnen! eerwe vliên, zal 't, dunkme, noodig wezen,Ga naar voetnoot792
Dat hy zich wat verkleed'; want die verandering
Liet vaek gevangens los, dien 't anders mislijk ging.
795[regelnummer]
Daer, slae dien deken om, en laetz' u niet mishagen.
En gy, ontgesp uw mael, en geefze hem te dragen.
Francisco.
Daer isse.
Majombe.
Bie toch hulp, hy zal verlegen staen.
Francisco.
Koom, gaeren!
Don Jan.
'T 'hoeft niet broer. 'K bedank u! 't is gedaen.
Klaer ben ik.
Majombe.
Dat 's nu wel. Maer hoe zijt gy geheten?
| |
[pagina 459]
| |
Don Jan.
800[regelnummer]
Mijn naem is Jan.
Majombe.
Jan?
Don Jan.
Ja.
Majombe.
Gy zult dien naem vergeten,
En voorts Andreas zijn.
Don Jan.
Wel moeder. 'K ben te vreên.
Majombe.
Zoo zijnwe vaerdig.
Pretioze.
Koom. Ai gaenwe dan ook heên!
Dat hy noch leeren moet, zal hem de tijd wel leeren.
Andreas.
Het lichaem staet al ree, maer 't bloed zoekt weer te keeren;
805[regelnummer]
Dan 't zy wat werking win, het moet 'er nu meê door.Ga naar voetnoot805
Vaert wel dan vaderlief, en lieve Leonoor!
Vertroost malkanderen met goddelijke reden.
Laet onverduldigheid nooit in die rede treden.
Weest lijdzaem in uw leed; een leed, dat wel gewis
810[regelnummer]
Van God, tot ons behoud, zijn eer, bezorregt is.
Ik schrei, elaes! ik schrei. 't Gezucht zal voor mijn traenen
Den weg, tot vaderlief en Leonora, baenen.
Ai zuchten, zweeft dan heên op mijn betraende bee!
Gaet, troost, ai troostze toch, maer neemt mijn onschuld meê!
815[regelnummer]
En gy, begrijnsde mom, gebreklijk en vol lusten,Ga naar voetnoot815
| |
[pagina 460]
| |
Staetzuchtig waifelhof, vaer wel! 'k zal beter rusten,Ga naar voetnoot816
Als onder 't heilloos dak van uwe veinzery.
Uw' goud is klatergoud. Van rach is al uw zy'.
De hovling is uw schim. Vaert wel dan hoofsche schimmen,
820[regelnummer]
Die van de trappen rolt, zoo dra ge zijt aen 't klimmen,
Om dat uw vuist niet vat, uw voet niet stevig staet;
En waer het lichaem wil, daer zijtge strax versmaet,Ga naar voetnoot822
Vermids het u vervormt. Vaer wel ô ydel wezen,
Van niemand immer, als van ydele, geprezen!
825[regelnummer]
Vaer wel! groet al het vals fernis van juffreprael.
Ik ruil voor deeze zon, uw sterren altemael.
|
|