Alle werken

(1969)–Mattheus Gansneb Tengnagel– rechtenstatus



[pagina 143]
[St. Nicolaes milde gaven] 'T Lieflijck weertje, ende vlagen Van de held're Somer tijt Zijn vertrocken, en de dagen Bennen hare soetheydt quijt. 5[regelnummer] Cortheyt om is nu gaen nad'ren,Ga naar voetnoot5 Door 't verliesen van het licht Dat van 'shemels hooge rad'ren, Ons de glans op 't aertrijck sticht. Alles heeft sich nu verloopen:Ga naar voetnoot9 10[regelnummer] Om te gunnen d'rechte plaets Aen de borsten die met hoopen Stadigh kroeghen met hun maets; Yder moet sijn tijt verspillen Na gelegentheyt van 't Iaer, 15[regelnummer] Somers in de way te drillenGa naar voetnoot15 En in d'Herfst, by 't vremt haer.Ga naar voetnoot16 Of te roocken, en te smoocken Inde stinckende Toback Dat een yder 't hart moet koocken 20[regelnummer] Als men denckt om 't ongemack, Doch ons Iantje salt niet seggenGa naar voetnoot21 Die 't soo heerlijck weet te doen En soo braefjes uyt te leggen Dat het 'smensen lijf kan voen.
[pagina 144]
25[regelnummer] Voeden can het edele kruyt Sonder nuttingh van de spijs Alsje drinckt een nobele fluyt Op de Rotterdamse wijs. Geen van al de noble basen 30[regelnummer] Soo daer leven by de roock Die dit mantjen can verblasenGa naar voetnoot31 In het drincken van de smoock. Heele nachten can hy sitten Met het pijpjen in syn hant 35[regelnummer] En daer wacker bier by kittenGa naar voetnoot35 Op 't welvaren van het Landt, 'k Loof Vulcaen in al syn erven Geen soo braven rooker heeft, Noch geen trony soo veel verwenGa naar voetnoot39 40[regelnummer] Als in 't Nieuwe hofje sweeft.Ga naar voetnoot40 Geen van al de Bacchis knechten Daer hy stadich meer verkeert, Ofse gaen hem d'eer oprechtenGa naar voetnoot43 Van hun 'tbest te zyn gheleert.Ga naar voetnoot44 45[regelnummer] 'tSy in slimmicheen van treken Dien hy dagelycx betoont, Om een meysje te bepreken Datse van hem wert ghecroont.Ga naar voetnoot48
[pagina 145]
Of in 't stuck van alle talenGa naar voetnoot49 50[regelnummer] Soo in 't Frans, als in 't Latyn,Ga naar voetnoot50 Dat hy heerelijck af gaet malenGa naar voetnoot51 In syn blinckent Sonne-schijn. Sonne-schijntje uyt wiens stralen Blinckt de glans van d'eele gast, 55[regelnummer] Daer de Meesters selfs voor dalen Als hy in syn sackje tast. Sackje dat vol geesticheden En soo nobel is gheleert: Dat ick loof met groote reden, 60[regelnummer] Dat ghy zijt ghepromoveert. Niet te Leuven, noch te Layen,Ga naar voetnoot61 Maer te Kaen in't groote hof,Ga naar voetnoot62 Daerse sulcke ezels bayen Om te krygen zilv're stof.Ga naar voetnoot63-64 65[regelnummer] Haesje met jou kruyfde lockenGa naar voetnoot65 Sech hoe staet het instrument?Ga naar voetnoot66 Voelje noch wat van de pockenGa naar voetnoot67 Daerje lest mee waert gheschent? Of hebt ghy uyt mede-lyden, 70[regelnummer] En tot salvingh van de tas, Iou Confrater gaen verblyden, Daerje soo beset mee was.
[pagina 146]
Na mijn dunckt hy siet soo blieckjes En soo geeltjes om syn muyl, 75[regelnummer] Of hy al de sallif klieckjes Had te dragen aen syn buyl. Doch ick meen je sout wel willen Dat hy weder was te vreen, En dat jy weer soet mocht spillen 80[regelnummer] In 't geselschap van de steen.Ga naar voetnoot80 Doch geen noot je hebt verkregen d'Langhghewenschte heerschappy, Maer door 't gaen van slimme wegen, Brenght het niet veel voordeel by. 85[regelnummer] 't Makels ampt dient waer genomen,Ga naar voetnoot85 Als men 't schoon verkregen heeft, En een yeder moet sich tomenGa naar voetnoot87 Na de winste die Godt geeft. Doch soo 't wisselen, niet wel voort.Ga naar voetnoot89 90[regelnummer] Laet u selfs onderrechten Inde cours van d'onder boortGa naar voetnoot91 Door de ouw ervaren knechten. Daer is nimmermeer geen vrede 'tZy by d'een of d'ander moer, 95[regelnummer] Die niet opent haer geleden,Ga naar voetnoot95 Vraecht dat vry aen Onckelboer.
[pagina 147]
Of aen Machtich die heel vierich In die wislingh, daeg'lijcx doet.Ga naar voetnoot98 Ackers-dijck die wordt te bierich 100[regelnummer] En versuypt het heel ghemoet. Claesje met jou gouwe WagenGa naar voetnoot101 Daer de Ziep ton op emaelt, Heer wat hebt ghy last te draghen Door het springen van jou naelt.Ga naar voetnoot104 105[regelnummer] Doch je bent noch al voorsichtich Dat je nimmermeer en rijt, Sonder merry die niet schichtich Noch niet after uyt en smijt.Ga naar voetnoot108 Anders souw het jonge leven 110[regelnummer] Dat jou lieve moer soo dickGa naar voetnoot110 Heeft gecoestert lichtlijck sneven In een hippolitus strick.Ga naar voetnoot112
[pagina 148]
Heer hoe moet dat Hencxtje springen Als het soo een paar op heeft, 115[regelnummer] En hoe moet die merry wringen Alsser soo een quantus leeft.Ga naar voetnoot116 Trouwens dat en is geen wonder Luytjes kous en voelt geen gront,Ga naar voetnoot118 Claesje stooter wacker onder 120[regelnummer] En hy maeckt de Ziep-ton ront.Ga naar voetnoot120 Dat 's geen noot hy macht wel tuygenGa naar voetnoot121 Met sijn rijcke milde handt, Dat een kijnt of twee gaet suygen By peet Nel in Waterlandt. 125[regelnummer] 't Is weer vreuchdich met sijn Iachje Te gaen zeylen nae die plaets En te halen daer een lachje Van die soete kleyne maets. Hoor ick niet jou buer-man krayenGa naar voetnoot129 130[regelnummer] Ia voor seker 'tis den baes, Siet hy sal het vaendel swayen Op de sluys want daer is plaets. Vyt de wech wat Wortel-boeren,Ga naar voetnoot133 Dese kinckels staen soo stijf, 135[regelnummer] Hy kan aers de vlagh niet voeren, Door sijn beenen om het lijf.
[pagina 149]
Dat 's een langhst ay siet hem swierenGa naar voetnoot137 Met het vaendel om sijn hooft, Haentje can het soo manieren 140[regelnummer] Dat het ouwe maets verdooft.Ga naar voetnoot140 Onder al de twintigh vromenGa naar voetnoot141 Daer den Aemstel roem op draecht, Vintmer geen soo uytgenomen Die sijn jonge leven waeght. 145[regelnummer] 'tZy by nachten of by dagen Hy en siet geen weder aen, Heefter yemandt wat te klagen Die comt datelijck na de vaen.Ga naar voetnoot148 Grootsheyt can sijn geest niet bindenGa naar voetnoot149 150[regelnummer] Tot verkrenckingh van sijn eer, Daerom heeft hy soo veel vrinden Aen dat bierich Wtters Veer.Ga naar voetnoot152 Niemandt van die swellich buycken Ofse kennen dese sanght,Ga naar voetnoot154 155[regelnummer] Want hy schaftse groote kruycken, En hy vultse moy de hanght. Geen van al die 't Veer passeren Sulcken wil by Schippers heeft, Knechs en Iongens met hem scherenGa naar voetnoot159 160[regelnummer] Want hy 's al vry lapus geeft.Ga naar voetnoot160
[pagina 150]
Wijsheyt comt ons nu weer nad'ren Siet hier is de rechte quant Die de brave Cats sijn blad'ren Heeft gestadich inde handt. 165[regelnummer] Heer hy is soo weyts belesen, Datje niet een woort en spreeckt, Of je hebt een vaers te vreesen Dat vol diepe reden steeckt. 'kMeen eer langh men sou hem kronenGa naar voetnoot169 170[regelnummer] Met d'een of d'ander maecht, Waren maer sijn paerse koonen Met geen smouticheyt gheplaecht.Ga naar voetnoot172 Lammert oom en wilt niet suchten Smout die is te vast en kael,Ga naar voetnoot174 175[regelnummer] En se houtet maer voor kluchtenGa naar voetnoot175 Al sijn mal gerijmde tael. Maer sijn Macker dats een gasje En en brackje van sijn tijtGa naar voetnoot178 Die sijn soete middel quasjeGa naar voetnoot179 180[regelnummer] Meen ick geen gebreck en lijt, 't Is een Hylas in sijn levenGa naar voetnoot181 En een snogg'laer in sijn hert,Ga naar voetnoot182 Want je siet hem dagelijcx sweven Van de een op d'ander mart.
[pagina 151]
185[regelnummer] 'k Ra u al ghy soete Maechden Die den Amstels Rey vereert, Of hy d'een of d'ander vraechden, Dat ghy voor hem zijt geleert,Ga naar voetnoot188 Want hy soeckt niet als zijn hoetje 190[regelnummer] Fraey te stellen na de wint, Tot dat hy een lieflijck bloetje Met een hoope duyten vint. Doch sijn wesen is bekoorlijck, En sijn trony is mee schoon, 195[regelnummer] Daerom isset oock behoorlijck Dat hy hiet als Venus Soon.Ga naar voetnoot196 Siet hier comt een moy paer coppels Van het botte Spreeuwen-nest:Ga naar voetnoot198 Ay besiet die blancke droppels 200[regelnummer] Wie is vande vier de best. d' Acsy-cooper met sijn kuytenGa naar voetnoot201 Is een man van goet ghehoor, Die door 't rammelen van sijn duyten Kreegh een moye haes op 't spoor.Ga naar voetnoot204 205[regelnummer] d'Wedder can so hooch niet climmenGa naar voetnoot205 Als sijn broeder heeft ghedaen Want haer staet het lieflijck grimmenGa naar voetnoot207 Van sijn ape-muyl niet aen.
[pagina 152]
Is 't oock wonder dat een baesje 210[regelnummer] Die, met d'heele werelt lacht Bot-vanght, aen een soet'lijck haesjeGa naar voetnoot211 Dat hem niet een beet en acht. Broertje dat soo aerdigh wandelt Alle daegh op jou playsier, 215[regelnummer] En soo net weet watmen handelt By het een oft ander dier. Segh toch eens mijn soete Maetje Waer je selfs niet mee ver-eert Denckje niet hier is geen gaetje 220[regelnummer] Die mijn rijckdom meriteert, Wt de Son wat laet de stralenGa naar voetnoot221 Van het hemels glantsich licht Op de Iongst van vieren dalen Met syn blinckend mols ghesicht. 225[regelnummer] Dats een Batavier van weesen En Adonis in sijn tijdt: Want hy deet de Iufferen vreesen Daer hy eens syn oogh na smijt. Onlangs had een Ieughdigh Diertje 230[regelnummer] Soo hy meende hem besint: Maer hy achtent niet een siertje, En hy sloegh het inde wint.
[pagina 153]
Om syn groote heerlyckheden Daer 't gheslacht mee waer verkleent, 235[regelnummer] Dat hy sou in d'echte treden En met Barckje zyn ver-eent. Ia wel broertjes 'k souje raden Dat'je'n anders doent niet laeckt, Maer besien jou eygen daden, 240[regelnummer] En de saeck dan beter maeckt. Comt hier niet een vogel vliegenGa naar voetnoot241 Van de Overzeesche kant, Of sou ick my wel bedriegen In het aensien van de quant? 245[regelnummer] Neen bygort ick sie ter deegen 't Is mijn eygen soete maet, Die om 't lieve Duyf-jes weghen Soo doorloopt de Warmoestraet. Heer de knecht is soo doorschoten 250[regelnummer] Met de heete minne-brant, Datter moet verkoelingh vlootenGa naar voetnoot251 Of hy reyst na 't ander landt,Ga naar voetnoot252 Och wie souje dan verkiesen Soete Duyfje in die noot? 255[regelnummer] Als j'e vryer ginght verliesen Door het schayen van de doot?
[pagina 154]
'k weet geen beter als syn macker Die is mooy van een fatsoen, En syn tongh die can hy wacker 260[regelnummer] Roeren om een eer te doen.Ga naar voetnoot260 Daer en boven kan hy praten Men syn lachende gebit, Dat een yder hem moet laten In het middelste besit.Ga naar voetnoot264 265[regelnummer] En hy gaet nu oock braveeren Met de naem van Meester Ian,Ga naar voetnoot266 Om dat hy soo wist te scheeren, Trots de beste gilde-man. 'k sou syn broertje u wel wijsen 270[regelnummer] Met syn mooy gemaeckte leen: Maer die sou u licht misprysen: Want hy siet na Graeflijckheen;Ga naar voetnoot272 Grootsheyt quelt jou soete Neef-je Die 't gemoet soo overheert,Ga naar voetnoot274 275[regelnummer] Dat hy denckt hier is geen schreef-jeGa naar voetnoot275 Die mijn Trony niet begeert. Noch een ander van syn maetjes Schiet my daer oock inde sin, Die een Ioffrouw door syn praetjes 280[regelnummer] Sou ontsteken inde min.
[pagina 155]
't Is een Iongman die syn saken En syn neeringh wel verstaet, En een glaesje klaer te makenGa naar voetnoot283 Weet hy oock te lydigh raet; 285[regelnummer] Heer hy weet so mooy te zwelgen, Inde nieuwe Spaense vocht;Ga naar voetnoot286 Dat hy sou 't hem seker belgen Soo een ander beter mocht. Heeft hem 't ongeluck lest getroffen, 290[regelnummer] Daer hy anders is soo heus, Dat hy gingh voor overploffen, En hy viel een blaeuwe neus: Dat kan oock de best wel beuren Als men eens aen 't sitten is, 295[regelnummer] Want men kan altydt niet treuren, En bedencken droeffenis. Vraeght dat maer de schoone Ionge Of men niet eens spoelen mach,Ga naar voetnoot298 Dat het geesjen onbedwonghen, 300[regelnummer] Hem vermaeckt met soet ghelach. 'kWed voor seker hy sal seggen Dattet is de rechte grondt, Brave glaesjes in te leggen, En te speelen met de mondt.
[pagina 156]
305[regelnummer] Sammel kan hem eerst verheughenGa naar voetnoot305 Als hy maer aen 't suypen komt, En op 't swelghen van syn teughen, Is 't dat hy soo lustigh bromt. Doch syn tongh is wel ghehangen 310[regelnummer] En syn Trony moy gheciert, Om een Ioffrou mee te vanghen Die niet meer als 't buytenst viert.Ga naar voetnoot312 'tSchoon gebouw sal heerlyck toonen Als men 't maer van vars eens siet;Ga naar voetnoot314 315[regelnummer] Maer die 't sal te deegh bewoonen, Vinter vaeck in groot verdriet. Soo gaet oock met dese IonckerGa naar voetnoot317 Die in 't aensien wel ghekleet, Maer het binnenst vintmer doncker,Ga naar voetnoot319 320[regelnummer] En een gheest die niet en weet. Als, sich selfs soo achten, Daer men aen een Tafel sit, Dat de vremden hem uytlachten Met de lof, wat Geck is dit: 325[regelnummer] En hy is soo heeten Kater, Dat hy krolt in yders huys, Want hy springht wel over 't water, Als hy weet een mooye puys.Ga naar voetnoot328
[pagina 157]
'tIs een Way-man, jae hy sekerGa naar voetnoot329 330[regelnummer] Als j'em self maer ghelooft: Trots de beste Lancy-brekerGa naar voetnoot331 Die sijn Naghel is verdooft.Ga naar voetnoot332 Lomper Geck wort niet gevonden, Die soo op syn schoonheyt acht, 335[regelnummer] En van alle soete monden, Na behoor wort uyt-ghelacht. 'kMoet me seker noch verheugen, Dat ick in dees kleyne Stadt Yemant vin die noch wil deugen, 340[regelnummer] En bewandelt 't rechte padt. Dat 's myn Rombouts soete maetje,Ga naar voetnoot341 Vijfde Burghemeesters Soon Die gaet om een stemmigh praetje Als men komt van het Sermoon:Ga naar voetnoot344 345[regelnummer] En hy voeght hem by de lieden Van respect en eer befaemt, Daer men hoort, en siet gheschieden 'tGeen een stemmigh Knecht betaemt: En hy doet niet lycker veeleGa naar voetnoot349 350[regelnummer] Die een stadigh dronckje schort,Ga naar voetnoot350 Wt de Kerrick voort aen 't speelen;Ga naar voetnoot351 Maer hy wacht dat doncker wort.
[pagina 158]
Hellip, daer is men verleghen: Och! daer buyten sien ick vlam. 355[regelnummer] Och! wort daer geen hulp verkregen, Soo komt 't haest aen Amsterdam. Ay, loopt ras toch na de Heeren, En versoeckt de sleutels daer,Ga naar voetnoot358 Eer de brant hem gaet vermeeren: 360[regelnummer] Ay! wat soo, loopt ras myn vaer. Nou geen noot, de poort is open: Lustigh mannen by der handt, Wilt die ouwe schuttingh slopen; Voeghtje aen de water-kandt. 365[regelnummer] Yeder laet nu trouwlijck blijcken Dat men niet komt buyten gaen, Om het werrick aen te kijcken, Maer om wacker by te staen. Nu (Godt lof) het gaet al mind'ren, 370[regelnummer] En de vlam is moy gheblust, En ten kan nu niet meer hind'ren, Yeder gaet vry weer te rust. Maer het moeytje wel te deghen, Neefje om je onghemack, 375[regelnummer] Daerje waert soo soet gheleghen Opje pluym gheveerde sack.Ga naar voetnoot376
[pagina 159]
Datje most van boven komen Om 'tgheraes van desen branght, En verlaten 't liefflijck dromenGa naar voetnoot379 380[regelnummer] Van jou soet begeerde sanght. Dochtje niet ick ga al seylen Met myn Iachje voor de wint, En sal oock de ree wel peylen, Daer men een goe haven vint. 385[regelnummer] 't Is soo nobel te gaen strycken, Met het Masjen overent, En het Roertjen laten wycken Na Neptuyn de winden sent. Maer het blyckt wel dat de Stuerman 390[regelnummer] In 't Compas niet wel en sach, Want hy zeylter op een vuer an, Dat hy voor een heuvel lach.
[pagina 160]
Daer wout (schijnt) niet wel over, Maer bleef sitten aen de gront, 395[regelnummer] Doen most Neefje arme slover Soecken weer een ander ront.Ga naar voetnoot396 Neefje daerom niet te schroomen, Neen by gort hout goede moet, 't Iachje can noch wel los comen 400[regelnummer] Door het spoelen van een vloet. Siet daer gaet de heuvel dalen Die soo vastelyck scheen gebout Op syn dick-ghepronckte palen, Maer ick sie, 'tis clater-gout. 405[regelnummer] Ia wel kyeren wie sou 't loven Datmen 't selfde niet en sach, Dat de heuvel is verstoven, Die soo trots en blinckent lach. Daerom wacker nou je vryers 410[regelnummer] Die voor desen waert soo graech, Maecktje selfs nu bedyers,Ga naar voetnoot411 Sonder uytspraeck inden Haech. Laet u oochjens nu weer swieren Na jou lief gewenste deur, 415[regelnummer] En u fluytjes tierelieren Op haer ouwe moye geur.Ga naar voetnoot416
[pagina 161]
Maer voor al gheen hollen veughel,Ga naar voetnoot417 Of hy houtet langer staen, Als ons Claesjen vanden heuvel, 420[regelnummer] Die nu troostloos heen moet gaen. Michel-maet het moeytme seeckerGa naar voetnoot421 Van jou deerlyck ongheval, Daerje waert soo soeten preker En nu licht in leeger wal. 425[regelnummer] Hadje toch soo hoogh geclommen,Ga naar voetnoot425 Doen 't de heuvel dragen mocht, Datje waert in 't koor gaen brommen En met d'Echte band verknocht. Soo mocht jy nu licke-broertje, 430[regelnummer] Mee gaen winnen daghlycks broot, Mettet loeren achter Moertje, En 't beploeghen van haer schoot. Willem heeft sich wel ghequeten En syn Heuvel braef gheplant, 435[regelnummer] Om syn droefheyt te vergeten, In het nieuwen-hofsche zandt.Ga naar voetnoot436 Iantje broer gheen meer te halen Van die Heuvels inje Hof, Ofse brenghen door het dalen, 440[regelnummer] d'Heele plaets vol puyn en stof.
[pagina 162]
't Is wel waer, je hebt verkreghen Weer een Swagher nae je sin, Om de glaesjes t'helpen veghen, En te roocken oock niet min. 445[regelnummer] Maer dat sal jou lieve Zusje, Niet behaghen soo ick meen, Die veel liever met een kusje, Als met smoocken is te vreen. Hellip, wie komt hier aen springen, 450[regelnummer] Met soo weytsen pluym op 't hooft? Is 't Abeel die door syn singhen, Yders stem en keel verdooft? Ia voorseker 'ksie niet qualyck. Heer hoe is hy op epronckt, 455[regelnummer] Kyck wat staet syn wesen galyck,Ga naar voetnoot455 En hoe soet wort hy belonckt Van de Iuffers, die in 't SchuytjeGa naar voetnoot457 Mettet lyntje raecken voort, Als hy soetelyck met syn fluytje 460[regelnummer] Speelt een aenghenaem accoort: Of in 't lichte van syn voetje, Trots de beste van het school, Daer Matthys soo meenigh Bloetje, Wyst de snaren syns Fyool.
[pagina 163]
465[regelnummer] Over al is hy ervaren In het geen jy maer begeert, Nergens sulje van verklaren, Of hy is al meer gheleert. Maer 't is jammer dat syn sinnen 470[regelnummer] Soo hoogh dravent zyn van moed, Dat hy niemant hier kan vinnen, Na de mooyheyt van syn bloed. Doch ick moet dat weder seggen, Sou hy niet hooghmoedigh zyn, 475[regelnummer] Als hem op syn schoot gaen leggen, Met een soete Roemer Wyn. Hansje costje mee soo vryen, En soo fraeytjes raecken voort, Soo mocht jy 't eens laten glyen 480[regelnummer] In de soete middel-boort.Ga naar voetnoot480 Na myn dunckt je bent wat vinnigh, En wat steeckrigh om je hart. Doch ick raeje weest soo sinnighGa naar voetnoot483 Als je Ionghe Vriese swart.Ga naar voetnoot484 485[regelnummer] Die en sal sich niet licht breecken, In het springhen op het hout, Doch hy kan maer effen spreecken, Want hy is maer dry Jaer out.
[pagina 164]
'kMeen van al de voorder Hansen 490[regelnummer] Gheen soo hooghlyck is vereert, Daer Mon peer say, Hans kan dansen,Ga naar voetnoot491 Wel waer het y 't gheleert. Welkom, welkom, hoor ick roepen. Wel wie geven s'daer de handt, 495[regelnummer] Is 't een van de grootse Poepen,Ga naar voetnoot495 Wt het eel West-Francken landt? Neen, het is den It'liaender Van de Osenbrughse stam, Daer hier noyt geen meer verwaender 500[regelnummer] Op de Kamper steygher klam.Ga naar voetnoot500 Siet hoe wort hy aenghenomen, En van yder een besien, 'tIs niet als van wellekomen, Datz' hem nu de handt gaen bien: 505[regelnummer] Want de reys is nu ten ende, En syn lust die is voldaen, In 't besien van Venus bende, En Europa door te gaen. Maer ick meen het is ghevaerlyck, 510[regelnummer] Soo te sien een vreemt ghebiet, En voor 'tlichaem oock beswaerlyck, Dat syn rust dan niet gheniet.
[pagina 165]
Want je bent al mee goet aerdich En versien van goet humeur, 515[regelnummer] Om een Medeken eens vaerdich,Ga naar voetnoot515 Braef te kloppen voor haer deur:Ga naar voetnoot516 En je hebter toch ghevonden, Schoone Deerens naje lust, Die niet sochten als haer wondenGa naar voetnoot519 520[regelnummer] Met vercoelingh wierdt gheblust. Waerom soum' ooc niet eens duyckenGa naar voetnoot521 Met syn springh-stock na de gront, En besien de vreemde fuycken,Ga naar voetnoot523 Hoese boven zyn gheront. 525[regelnummer] 'kMeen j'hebt j'al mee ghequeten Als een Edelman van moet, En je crachten daer vergeten, Met het beste van je bloet. 'k Sie je trony inghevallen, 530[regelnummer] En je hooft so dun van haer, Datje hier het Venus-mallen Wel moocht laten voor een aer. Of zyn u de heete stralen Van het glants Aurorich hooft, 535[regelnummer] Op je kruyn gaen neder dalen, Die je moye kleur verdooft.
[pagina 166]
Soo sal 't comen dat u wesen Staet nu in soo slechten schyn, En ick sou voor jou niet vresen 540[regelnummer] Om een goede medecyn, Waer fortuyn u soo niet teghen Op u soete herwaerts tocht, Dat ghy vint u Lief gheleghen, In het gheen haer eerst voort brocht.Ga naar voetnoot544 545[regelnummer] Dat syn stooten niet te draghen Voor een recht verliefde ziel, Maer het zyn de wreetste plaghen, Die oyt op het sterflijck viel. Och! wat sieje ongelocken,Ga naar voetnoot549 550[regelnummer] Soete Vryer in je tijdt, Alsje moet voor Venus bockenGa naar voetnoot551 En van hare quellingh lijdt. Als dat Fieltjen heeft gheschoten,Ga naar voetnoot553 En ghetroffen u ghemoet, 555[regelnummer] Siet men uyt u ooghen vlooten Recht verliefden tranens vloet. Dan soo is de geest omvouwen Met ghedachten vol van waen, En men gaet Casteelen bouwen 560[regelnummer] In het hoochste van de Maen.
[pagina 167]
Doch je bent daer in gheluckigh, Datje weer jou groote smart Mocht verklaren, och! hoe druckichGa naar voetnoot563 Dat u die leyt om het hart. 565[regelnummer] Daer de soet verliefde Ioffers, Venus heete minnens-quel, Moete sluyten in haer koffers,Ga naar voetnoot567 En ghedulden desen hel. Tot dat haer de rechte sleutelGa naar voetnoot569 570[regelnummer] Van de Goden opgheleyt, Comt en opent 't soet gher eutel,Ga naar voetnoot571 En vercoelt haer viericheydt. Doch ick prys de soete Maechden, Die soo vies daer niet in zyn,Ga naar voetnoot574 575[regelnummer] Of men 't schoon haer selfs niet vraegden Datse dulden minnens-pyn.
[pagina 168]
Maer gaen hanghen aende klopperGa naar voetnoot577 Soo een fraey beniste Koeck, Van een ellef duymse stopper, 580[regelnummer] Met twee bollen uyt de broeck. En dan roepen Trijn wilt schellen, Maer ick bidje toch wat ras, Want ick voel de brandt mijn quellen, En 't ontsteeckt soo licht myn vlas.Ga naar voetnoot584 585[regelnummer] Trijn die was daer mee te vreden; Want se had soo graech wat in, Als haer Ioffers, die daer deden Dese teeckens van de min. Meysje moet het u niet smarten, 590[regelnummer] Sech mijn soete Ian-ooms kindt? Dat jou Vryer die van harte En soo vierich u bemint.
[pagina 169]
Moet verlaten 'tlieve loncke Van u aengenaem ghesicht, 595[regelnummer] Die sijn ziel in vlam ontfoncke, En verrysingh in hem sticht.Ga naar voetnoot596 Datje Vaer dien groven rekel Wist hoe noodich datje vatGa naar voetnoot598 Was versien met levent pekel, 600[regelnummer] 'kMeen hy dee wel anders wat. Als te maken datje Vryer, Die je Trouw soo lieflijck kreech,Ga naar voetnoot602 Most weer gheven, arme strijer,Ga naar voetnoot603 En voort blyven uyt de weech. 605[regelnummer] Doch je meucht u mee gelyen,Ga naar voetnoot605 Als dat schrandre Amstels kint Die het soet kloeyabel vryenGa naar voetnoot607 Soo van harten heeft bemint. Dat haer wangen die voor desen, 610[regelnummer] Plachten soet, en bol te staen, Nu door droefheyt in geresenGa naar voetnoot611 En met bleecke verw belaen, Om dat sy het vyerich jeucken 'tGeen haer dickmael is geklout,Ga naar voetnoot614 615[regelnummer] Nu moet derven uyt de keucken En niet proeven van de bout.
[pagina 170]
Hollandt mach sich luckigh noemen Door het rysen van haer staet, Maer, o Amstel! ghy moocht roemen 620[regelnummer] Op het edel braef ghelaet, Van u spruyten die daer groeyen Binnen u omsingeltheen, En soo heerlyck nu staet bloeyen, Dat ghy seght met groote reen. 625[regelnummer] 'k Puf u al ghy nob'le steden,Ga naar voetnoot625 Die daer op u Adel bromt, En soo roemt van deftigheden, 'k Maeck u al te saem verstomt Door het wysen van de vromen, 630[regelnummer] Van het tweemael ses ghetal, Dat hier deftich voor sal comen, Met haer lieffelijck ghemal.Ga naar voetnoot632 'k Weet niet wie ick d'eer sal gheven Van te noemen d'eerste naem, 635[regelnummer] Want se weten al te leven, Na de mode heel bequaem. Maer voor al dient niet verschovenGa naar voetnoot637 d'Outste van het Adels bloedt, Dats d'Heer van achtien Hoven.Ga naar voetnoot639 640[regelnummer] Inden Oorloch opghevoet.
[pagina 171]
Daer de Koegels uyt de MynenGa naar voetnoot641 Van het rijck Peruse landt, Soo geswint voor 't ooch verdwynen, Door het werpen van de handt. 645[regelnummer] Dat Kalesje met de PaerdenGa naar voetnoot645 Dickwils raken op de hol, Daermen niet dan voor de waerde,Ga naar voetnoot647 Krijcht een moy ghesteurde bol.Ga naar voetnoot648 Onlanghs lucktent noch wat beter 650[regelnummer] Doenje met je Swager ree, Na dat eele Stichts gheveter,Ga naar voetnoot651 En daer proef van vroomheydt dee. Door het openen van 't Kalesje, Daer soo moye milt in lach,Ga naar voetnoot654 655[regelnummer] Datse vlamden al op't resje,Ga naar voetnoot655 Die maer eens te deech aensach. Duysent guldens waren reede, Al gevlogen na de plaets, Om te vullen d'achterhedenGa naar voetnoot659 660[regelnummer] Van de kale Stichtse maets. Als een Swager die de saken Soo een beetje mee verstaet, Doch dit moet ick beter maken,Ga naar voetnoot663 Of wy raken veel te quaet.
[pagina 172]
665[regelnummer] Hey sa! lustich niet te dromen,Ga naar voetnoot665 Speuldy op sijn Frans manier, Laet de beentjes hier eens comen,Ga naar voetnoot667 'kWet se winnen niet een sier. Na syn seggen ginght oock lopen,Ga naar voetnoot669 670[regelnummer] Mits 'tgeluck hem mede was, Want hy gingh 't haer weer afstropen, Dat gheraeckt was uyt syn tas. Doch hy wist noch d'ouwe slagen, Hoemen in het Franse rijck, 675[regelnummer] Yemant door de beurs kan jaghen,Ga naar voetnoot675 Met een opgepronckt pratijck.Ga naar voetnoot676 Daerom is hy oock verheven, En bekent van yeder een, Dat hy 't beste weet te leven, 680[regelnummer] Met de nob'le dobbel-steen. Paeuwtje metje gladde veeren, Opgepronckt met schoone kleur, Was het niet u sot begeeren Op de Feest vanje Masseur.Ga naar voetnoot684 685[regelnummer] Datmen liet de Catten braden, En versticken inde vlam, Om te dienen tot cierade Voor die op de Feest daer quam.
[pagina 173]
'k Meen soo langh de Amstel-stranden 690[regelnummer] Syn bestraelt van 't Sonne licht Dat men noyt in dese Landen Sulcke raerheyt heeft ghesticht; Gheen van al de Batavieren, Die der noch oyt syn gheweest 695[regelnummer] Die s'oon werck kost verzieren,Ga naar voetnoot695 Door de kloeckheyt van syn geest.Ga naar voetnoot696 Neen voorseker 't was wel geestigh En verselt met soet gheluyt, Had het werrick niet soo beestigh 700[regelnummer] In de Bruyt haer oor ghetuyt. Seker s'heeft wel groote reden Om te dencken naer het eyndGa naar voetnoot702 Dat men haer in vrolickheden, Soo een Katten-spel toe send. 705[regelnummer] Maer men siet de edele zeden Van jou hooghgheleerde geest, Datje komt met Katten treden Op het beste van haer Feest. 'kWil niet hopen dat de saecken 710[regelnummer] Lyck by veel gheprofiteertGa naar voetnoot710 In het end soo quaet sal raecken Dat haer vreught in druck verkeert
[pagina 174]
Wel wie komt my hier ontmoeten, Dus brageeren in de wynt:Ga naar voetnoot714 715[regelnummer] Heer die dien ick wel te groeten, Is 't maer slechts een Amstels kynt. Ia voor seker wel te deghen Is hy van het Amstel-lant: Want Mercuri milde reghen,Ga naar voetnoot719 720[regelnummer] Heeft syn wel-vaert hier gheplant, Door het seeg'nen van syn gaven, Dien hy mildelijck heeft vereert Aen de ouwen, die met slaven,Ga naar voetnoot723 't Goetjen hebben soo vermeert. 725[regelnummer] Dat het soontjen nu gaet strijcken Even als een Batavier, Die voor niemant hoeft te wijcken In het spelen van goet cier. t'Iebbe gingh syn goet vermeeren,Ga naar voetnoot729 730[regelnummer] Maer hy reysde naer het landt,Ga naar voetnoot730 Daermen al te saem moet keeren, En oock eerst is van gheplant. Doch hy moet sich wat vermaken Door de een of d'ander lust, 735[regelnummer] Of hy souw wel licht geraken In een sieckte sonder rust.
[pagina 175]
Want hy heeft mee moeten smaken Wat een pijn t'een minner doet, Die syn lief meent te ghenaken, 740[regelnummer] En een ander dulden moet. Vryer conjet wel verdraghen? Seecker 't is te grooten smart, Datmen gaet sijn liefde klagen, Darmen soo verstooten wart. 745[regelnummer] Maer werentigh om te segghen, En te spreecken lijck ick't meen, 's Hebben jou een laegh gaen leggen Buyten alle redelijckheen. 'k Meen je waert al na ghecomen, 750[regelnummer] Op de grensen van dit landt, Eerje hebt te deegh vernomen, Datje hofje wiert beplant.Ga naar voetnoot752 Ia wel Vryer wilje troosten, Lijcker vele moeten doen, 755[regelnummer] En verwachten uytet Oosten, Weer een ander mooy fatsoen. Maeck wat plaets, hier kome treden Dry ghebroertjes op een ry, Die in't stuck van dartelheden, 760[regelnummer] Yder stellen op d'een zy.Ga naar voetnoot760
[pagina 176]
Let hoe geestigh zyn haer kleetjes Nae de mode van het Hof, En hoe aerdigh staen haer leetjes In het nau-ghepranghde Stof. 765[regelnummer] Niemandt comt in comparacy Schoon hoe hooch hy is gheleert,Ga naar voetnoot766 Die hier met soo soeten gracy, d'Eelste mede practiseert. Als dees Broertjes met hun dryen, 770[regelnummer] Die daer in ghepromoveert,Ga naar voetnoot770 Om een kleet te laten snyen, Dat hun geesticheyt vermeert.Ga naar voetnoot772 Doch se comen varsjes wand'lenGa naar voetnoot773 Wt het eedel Franse rijck, 775[regelnummer] Daermen niet en weet te hand'len, Als van diergelijck pratijck. Maer hier heb ick twee Confraters, Diergelijck men niet en vint, In het rueren van haer snaters, 780[regelnummer] En te blasen voor de wint.Ga naar voetnoot780 'tZyn twee rechte nob'le basen Na de mode heel perfeckt, Die niet doen als stadich blasen, Waer men best een Iuffer deckt.
[pagina 177]
785[regelnummer] Is 't oock wonder dat dees quanten; Die ghestadich in het velt, Weeten soo 't gheschut te planten, Datter vaeck een wordt ghevelt. 'kPrijs noch die de oorlochs bende 790[regelnummer] Vande Venus janckerny,Ga naar voetnoot790 Niet ghesint is te versende,Ga naar voetnoot791 Maer te staen getrouwelijck by. Sich oock quijt ghelijck de vromen Die gheen noot noch prykel schout, 795[regelnummer] Maer slechs tracht om hooch te comen,Ga naar voetnoot795 En dan wacker vocht in dout. 'k Sie je bent al op de trappen Daer men fraeye Geeste laet, Me gheklommen om te stappenGa naar voetnoot799 800[regelnummer] Na een hoogh, en meerder staet. Maer ick weet niet wie van bayenGa naar voetnoot801 (Mits ghy sulcke vrienden zyt) 'tEerste vaendel sal doen wayen Tot Victory van de strydt. 805[regelnummer] Want ghy zyt de rechte vrinden, Die in ware trou uyt-munt, Dat den een en sal niet vinden, Of den ander is 't ghegunt.
[pagina 178]
'kLoof d'een syn pols gingh stekenGa naar voetnoot809 810[regelnummer] In het kloofje van de Ploegh,Ga naar voetnoot810 En door ongh'luck quam te breken.Ga naar voetnoot811 Datter d'ander rou om droegh. 'tIs wat raers, men vinter selden In dees Goddeloosen tydt, 815[regelnummer] Dat men noch een vrunt mach melden Daer men van versekert zyt. Dat syn suchten, en syn smarten, Die men dickwils openbaert Tot verlichtenis van harten, 820[regelnummer] Blijven by hem wel verwaert.Ga naar voetnoot820 Nettigheyt en gentielheden Die men aen een sterflijck mensch, Na begeeren sou ontleden,Ga naar voetnoot823 Vint ghy al te saem na wensch.Ga naar voetnoot824 825[regelnummer] In 't postuur van dese Ioncker, Die soo lieff'lijck is ghemaeckt Dat hy dickwils in het doncker, By een snollich schaepje raeckt: Dat sijn handel, als sijn wesen, 830[regelnummer] Was van een soo goet fatsoen, Hy en hoefde niet te vresenGa naar voetnoot831 Om een goeden trouw te doen.
[pagina 179]
Maer wat ist de ouwe luytjesGa naar voetnoot833 Sien wat vorder als het jongh,Ga naar voetnoot834 835[regelnummer] Die niet geven om de BruytjesGa naar voetnoot835 Van een opgepronckte tongh. s'Houwen van die vastlijck handelt, Daer men kan sijn huys op voen, Maer niet van die stadich wandelt 840[regelnummer] En niet anders weet te doen. Dolle loopers met je bayen, Neefjes van een selfde naem: Heer hoe wacker gaye swaeyen, Op de grootsheyt van je faem. 845[regelnummer] Doch voor wie sou je oock schromen, Want je ben 't van 't eelste bloet Wt den Amstel voort gecomen, En in weelden op gevoet. Past maer dat jou grooten adel 850[regelnummer] Niet versterft in dit ghewest; Maer beklimt een brave sadel, En bestormt een warrem nest, Of ghy daer op hebt genomen Sicx s'en costlijck dravent paert,Ga naar voetnoot854 855[regelnummer] Daer en wilt niet eens voor schromen, Dat's u vry wat meerder waert.
[pagina 180]
Schoon ghy daer voor sijt verbonden Als u dit gheluck ontmoet, Negen hondert ouwe ponden 860[regelnummer] Hem te tellen in sijn hoet. Sulcke schade kan niet raken Aen de winste die men doet, Als men mach sijn wit genakenGa naar voetnoot863 En verkoelen 't hitsich bloet. 865[regelnummer] Ioncker Ian van piepenfoye,Ga naar voetnoot865 Wel gemaeckt van brave leen, Is mee geestich in 't optoyen Van hem sellifs soet te kleen. Seker 'tgoetje staet hem vaerdich, 870[regelnummer] Want hy is van goet postuyr; En sijn Wammis blinckt soo aerdich,Ga naar voetnoot871 By het flick'ren van het vuyr. Dat verdonckert d'held're stralen, Van het witte Maechden was, 875[regelnummer] Die haer glans soo vierich dalen, Maer ten comter niet te pas. 't Gouwe Laken staet wel heerlijck, Maer ten is geen Borghers dracht, Schoon men daer toe soo begeerlijck, 880[regelnummer] Datmen dat niet veel en acht.
[pagina 181]
Princen, Graven, groote Heeren, Zijn niet meer als dese lien; In 't uyt-munten van haer kleeren, Want men can geen Adel sien.Ga naar voetnoot884 885[regelnummer] Maer ick meen dat dees verguldingh Meest hem daer toe heeft vermaent, Om te draghen op de huldingh,Ga naar voetnoot887 Van het Edel barre-landt.Ga naar voetnoot888 Tot besluyt van dese vromen, 890[regelnummer] En het tweemael ses ghetal, Sal de leste noch aencomen Met het alderbest ghemal. 't Grootste Geckje comt al nad'ren Na ick hoor ons soet ghewest, 895[regelnummer] En verlaet de wijse Vad'ren In het Edel Kaense nest.Ga naar voetnoot896 Heer Hoe weyts wil hy gaen brommen Als hy aen den Amstels gront, Weer gheluckigh is ghecommen, 900[regelnummer] In het roeren van syn mont. 'tHaechje sal van vreuchde vieren Als het maer sijn comste siet, Want hy heeft by d'Hoofse Dieren, Naer hem dunckt al wat crediet.
[pagina 182]
905[regelnummer] Maer ick ra hem niet te makenGa naar voetnoot905 Even als hy eens ghedaen, Of syn groote Hoofse saken, Souwen lichtelijck kreupel gaen. 'kSou noch wel wat voorder wercken 910[regelnummer] En wat meerder laten sien, Maer ghy sult aen dees wel mercken, Wat het ander zijn voor lien. 'k Moetje d'Amstels heerlijckheden In het stuck van wijse lien, 915[regelnummer] Oock een beetje gaen ontleden, En hier blijcklijck laten sien. Datmen niet en hoeft te sturen Na de een of d'ander plaets, Om te halen die de kurenGa naar voetnoot919 920[regelnummer] Beter pleyt als onse maets. 'k Meen den Amstel is verheven, Alsoo wel als 'tHaechse Vleck, Om de wijsheydt plaets te geven, En te spelen met den beck. 925[regelnummer] 'k Sal van een dozijntje roemen, Mits'ker hier soo veele vijnGa naar voetnoot926 Die haer Advocaten noemen, Datter sou geen ent aen zijn.
[pagina 183]
Nieuwen-hoven, en van Bassen, 930[regelnummer] Sasborch, Bevers, en Cappit, Zijn die vinnich op gaen passen, Daer maer slechts wat kley by sit.Ga naar voetnoot932 Davelaer, van Loon, en Kloeckje, Hebben weer het recht verstant, 935[regelnummer] Van 't verkeeren in het boeckje, Met het pijpjen inde handt. Vogel-zangh, de Raet en Roeters, Door haer hooch en kloecke geest, Zijn de gaewe wijsheyt wroeters, 940[regelnummer] En verstaen de rechten 'tmeest. Om 't ghetal dan vol te maken, Van dees twalif op een ry, Can ick Oyens niet versaken, Noch soo lichtlijck gaen verby. 945[regelnummer] Want hy heeft wel laten blijcken Dat hy is gepromoveert, En sijn roer soo weet te strijckenGa naar voetnoot947 Dat een schuytje vracht uyt keert. Isser yemant nu verleghen 950[regelnummer] Om een goeden advocaet, Die een anders Cous geregenGa naar voetnoot951 Die comt slechts by dese maet.
[pagina 184]
Hy is boorde vol van reden, En versien met listigheydt, 955[regelnummer] Om je saken te verdeden, Die by kans verwesen leyt.Ga naar voetnoot956 Hy is daer van Ammeraeltje,Ga naar voetnoot957 En het puyckje van de buert Vraeght dat vry, aen onse Aeltje, 960[regelnummer] Dien hy vaeck eens tureluert.Ga naar voetnoot960 Al genoech van dees twee sessen, Tot haer roem en eer gheseyt, Die haer leven geen processen Door partien zyn ontleyt.Ga naar voetnoot964 965[regelnummer] Laet de soete Colleganten, Die ghestadich by de vocht Niet en doen als schijve planten,Ga naar voetnoot967 Oock eens wandelen voor de bocht, Om te sien wie ons gheweste, 970[regelnummer] Dagelijcx den tol betaelt, En wie datter op het beste Prijs en eer hier van behaelt. Naer mijn dunckt 'k vin geen bequamer, Noch die beter Compareert, 975[regelnummer] Alst Collegi van de kamer Dat met: d'wie naem is vereert.Ga naar voetnoot976
[pagina 185]
Doch 't sijn al te samen brackjes,Ga naar voetnoot977 In dien handel op ghevoet. Die wel weten met wat quackjes,Ga naar voetnoot979 980[regelnummer] Dat men 't glaesje vegen moet. Bontemantel soop en backer, Campen, Hasselaer en Sicx, Vinck en Bas, die sijn wat lacker,Ga naar voetnoot983 Maer de andren sijn goet slicx.Ga naar voetnoot984 985[regelnummer] Outgers vlaming, en Dirck 'tHovlingGa naar voetnoot985 Bricker, Rendorp, als de lest,Ga naar voetnoot986 Niet te stellen voor verschovling,Ga naar voetnoot987 Want sy mogent trots de best. Dit Collegi is verheven, 990[regelnummer] En op 't alderhoochst vereert, Want m'er s'jaers een mael gaet geven Om dat het soo statich teert.
[pagina 186]
'tFranse schiltje tot moy Saertje,Ga naar voetnoot993 Vinje 'savonts selde leegh, 995[regelnummer] Want daer comt so menich Vaertje Die sijn Wijf loopt uyt de weech. En veel liever by de stralen; Van de soete Weesper vliet,Ga naar voetnoot998 Haer vermaken weer gaen halen 1000[regelnummer] Of het noyt en was gheschiet. Als te passen op hun saken, Die men toch voor al in acht Hoort te nemen en te maken, Dat een vroutje niet en wacht. 1005[regelnummer] Maer dit schiltjen is verheven, Boven eenich ander plaets Daer men 'tbeste weet te leven, Met de ouw en jonge maets. 't Is niet vremt men heeft oock garen 1010[regelnummer] Als men toch zyn gelt verteert, Vriend'lijck oogjens die vaeck waren Naer het geen 't gheslacht vermeert.Ga naar voetnoot1012 'kMach dan oock om kort te handlen, En om ras na huys te gaen, 1015[regelnummer] Door twee kamers maer eens wandelen, En de andre laten staen.
[pagina 187]
d'Ouwe luytjes moet ick eeren, En vergunnen d'eerste stee, Om haer stadich compareren 1020[regelnummer] En haer geestich slicken mee. Geeraers, Ojens, en kleyn franckje Formentrouw van bon romyn Sullen voor een stadich dranckje, Nimmermeer verleghen syn. 1025[regelnummer] Beeringh, Ipelaer en Metsuw, Welborch, Brentes en Ian huer Syn noyt voor het roock gat schuw, Met een pypje by het vuer, Ionge luytjes 'k moetje vragen, 1030[regelnummer] Eer ick aen je namen kom, Of ick vreesen sal voor slagen, Want ick sie al dickwils om.Ga naar voetnoot1032 'k Wil niet hopen datje handen, Na myn vleys so jeuckrich syn, 1035[regelnummer] Als op hem die hier quam landen,Ga naar voetnoot1035 Met een heldre Mane-schyn. 'k Sal maer slechts je vanne raken,Ga naar voetnoot1037 En je daden laten staen Want daer sou m'en boeck van maken 1040[regelnummer] Wel van vier-en-vyftich blaen.
[pagina 188]
'k Sal alleenlyck maer gaen seggen, Dat u al te saem vereert, Dat g' u handel weet te leggen, Dattet 's lants accys vermeert. 1045[regelnummer] Soo 'k hier yemant ga vergeeten, Die 't Collegi sy bekent, 'k Bidt wilt my dat laten weten 'k Sal hem voegen op het ent.Ga naar voetnoot1048 Van de Graef, Metsu en Geeraert, 1050[regelnummer] Vos-kuyl, Oomse en Kamay, Zyn al van de beste Leeraers En in 't speelen wonder fray. Outgers schaep, en Nieuwen-hove, Met de Makelaer de Haes, 1055[regelnummer] Gaense al te saem te boven En verdienen d'eerste plaes. Bogert, Blauwtje en van Keulen, Vriesje, Voghel en Godyn, Willen oock wel lustigh heulen 1060[regelnummer] Met een goede Roemer Wyn. Pelgrom sal nu oock wel leeren,Ga naar voetnoot1061 En eer langh mee worden fray,Ga naar voetnoot1062 Want hy kan in 't boeck verkeeren,Ga naar voetnoot1063 En mee schryven op de lay.Ga naar voetnoot1064
[pagina 189]
1065[regelnummer] Dit sijn van de braefste haentjes, Die nu op haer soet ghemack: Hand'len met de Weesper traentjesGa naar voetnoot1067 En niet minder met Toback. 'k Prijs noch datse oock verkiesen 1070[regelnummer] Al die sulcken handel doen, Brave plaetsen daer men 't vriesen Kan ontdooyen met een soen. En ick meen dat dit consoortje,Ga naar voetnoot1073 Redelyck daer van versien,Ga naar voetnoot1074 1075[regelnummer] Die peet Saertjens middel-boortjeGa naar voetnoot1075 Wel eens goeden avont bien. Maer byget sy is soo nobel, Alse van ter sy eens lonckt, Datse vaeck een slappen bobelGa naar voetnoot1079 1080[regelnummer] Ia byget een schaep ontfonckt.Ga naar voetnoot1080 Wilje s'werelts soeticheden, En haer daeglycx ommeloop, Sonder kommer sien besteden, Soo kyckt maer na desen hoop. 1085[regelnummer] Die sal u na 't leven wijsen, En met soetheydt aen gaen bien, Alle droefheydt te mis-prijsen, En maer slechs na vreucht te sien.
[pagina 190]
Dese broertjes met hun vierenGa naar voetnoot1089 1090[regelnummer] Sieje dagelijcx op de straet, En een yder stadich swieren, Daer sijn stijl hem roepen laet. Vreeckje laet sijn werels uyrtjens Soet verloopen op den doel,Ga naar voetnoot1094 1095[regelnummer] En hy houtet by de vuyrtjens, Daermen krijcht het braef ghevoel Vande Duytse Rinse drupp'len Die soo nobel uyt de kan Na beneen in 't glaesjen hipp'len, 1100[regelnummer] Dattet vreucht brenght in de man. Gerrit gaet de Starren tellen, En besiet uyt 't Firmament, Waermen d'eerste Meyt sal vellen, En wat cracht der by de vent.Ga naar voetnoot1104 1105[regelnummer] Hy gaet stadich practiseren, Op de gronden van 't begrip,Ga naar voetnoot1106 Daer soo menich met sijn veren, Onversiens raeckt in de knip.Ga naar voetnoot1108 'kMeender alsoo vremde quintenGa naar voetnoot1109 1110[regelnummer] Woelen in sijn harsen pan, Als in Iacomo del Pinten,Ga naar voetnoot1111 Of in onse Schippers Ian.Ga naar voetnoot1112
[pagina 191]
Hansje gaet hem weer stilerenGa naar voetnoot1113 Met een over groote lust, 1115[regelnummer] Datter kan gheen dingh passeren, Of hy worter van bewust. Hy is nyver in den handel, En verstaet hem wonder wel, Door syn dagelijckse wandel 1120[regelnummer] Op het Iufferlijck ghequel.Ga naar voetnoot1120 Daer en wordt oock niet bedreven In dees prachtich Amstels stadt, Of hy moeter 't zyn van geven, Na behoor van dit of dat. 1125[regelnummer] Lomper Spreeuw en kan niet komen, Die met al de Werelt schemt,Ga naar voetnoot1126 En die sellifs trots de vromen,Ga naar voetnoot1127 't Middel-rift geheel verlemt,Ga naar voetnoot1128 Door het jancken, met syn ranckenGa naar voetnoot1129 1130[regelnummer] Na dat morsigh Enghels goet,Ga naar voetnoot1130 Daer hy mee al om drie blancken,Ga naar voetnoot1131 Dat men hierom niet wel doet.Ga naar voetnoot1132 Heeft ghehaelt de held're StarrenGa naar voetnoot1133 Die men in dien Hemel zayt, 1135[regelnummer] En daer al de Venus Narren, Mooytjens worden mee bekayt.Ga naar voetnoot1136
[pagina 192]
Lammert-oom die gaet syn leven Op een ander wijs besteen, En hy denckt, 'kwil my begheven 1140[regelnummer] By die geen, die ick 't best meen, En niet loopen lijck myn Breurtje, Die het Venus Vaendel mindt, Daer men aen een lieff'lijck deurtje, Wercks ghenogh te sluyten vindt.Ga naar voetnoot1144 1145[regelnummer] Hy is van de beste Vryers, En die stadighst by de Meydt, En oock van de minst bedyers,Ga naar voetnoot1147 Die het meest wort of gheseydt.Ga naar voetnoot1148 Wie roemt nu de groote stacy? 1150[regelnummer] Wie roemt nu de groote pracht Van de It'liaensche nacy Die men toch soo geestigh acht In het stuck van masquerade, En vermomde mommery, 1155[regelnummer] Met haer geestighe ambade,Ga naar voetnoot1155 En meer and're snakery. Wilt niet roemen dat de landen, Daer alleenich van versien Daer men hier soo veelderhanden 1160[regelnummer] Van die dinghen siet gheschien.
[pagina 193]
d'Amstel sout hem seker steuren.Ga naar voetnoot1161 Dat men op sijn gront niet vont Brave geesten die de leurenGa naar voetnoot1163 Stadich hebben in de mont. 1165[regelnummer] Onlanghs heeft noch eer bevochten,Ga naar voetnoot1165 Drie paer gheesten van de soort, Die soo aerdich alsse mochten Dansten met een soet accoort. Dese brackjes met hun sessen,Ga naar voetnoot1169 1170[regelnummer] Quamen gheestich lijck een spoock En vertoonde hunne lessen, Op de Feest van Monsieur Kroock.Ga naar voetnoot1172 Hey 'tBaletje ginck soo aerdigh, En soo nobel op sijn pas, 1175[regelnummer] Dat men 't achte alsoo waerdigh Of het voor een Koninck was. Neen hier worter noch gevonden, Om haer naem, balet te kleenGa naar voetnoot1178 Die twee hondert Vlaemse ponden, 1180[regelnummer] Op een avondt wel besteen. Dat's geen noot, staet weer te prijsen,Ga naar voetnoot1181 Dat men sulcke geesten vint Die haer brave daden wijsen,Ga naar voetnoot1183 Schoon men dan wat gelt verslint.
[pagina 194]
1185[regelnummer] Als men 't weder kan vergeldenGa naar voetnoot1185 G'lijck dit braef Collegy doet, Die hun eyghen namen melden Om de grootsheyt van 't ghemoet.Ga naar voetnoot1188 Papen-broeck kan 't wel beginnen 1190[regelnummer] Door de veelheyt van syn goet Dat syn vaertjen heeft gaen winnen Met een woeckerent ghemoet. Haver-kamp macht oock wel tuygen,Ga naar voetnoot1193 Want hy wint mee gelt als slijck, 1195[regelnummer] In de Moffen uyt te suyghen Met syn Broertjes soet practijck. Bloys en hoeft oock niet te vresen, Want hy heeft een Moeyers Breur,Ga naar voetnoot1198 Die syn geltsucht kan ghenesen, 1200[regelnummer] Als hy stopt een vaetse scheur.Ga naar voetnoot1200 Broeckje is van 't soet humeurtjeGa naar voetnoot1201 Die het nimmer komt t'onpas, Want hy weet een achter-deurtje, Na syn Meesters rijcke kas. 1205[regelnummer] 'tGelders Ventje wil wel kraken,Ga naar voetnoot1205 Alsser slechs maer Neuten zyn,Ga naar voetnoot1206 En je selt hem nimmer maken Anghstigh voor een Roomer Wijn.
[pagina 195]
Buysje kan wel eer behalen 1210[regelnummer] Als hy maer een ander vint, Die de kleeren wil betalen, En syn moye trony mint. Hellip, hellip, hoor ick roepen, Och! daer isser een in noot, 1215[regelnummer] Ay! brenght licht in al de Stoepen, Want het Knechjen is schier doot. Siet, hy is soo vart ghedreven,Ga naar voetnoot1217 Och! brenght haeck, en leeren by,Ga naar voetnoot1218 Of hy laet syn jonghe leven, 1220[regelnummer] Vat hem in syn kleeren vry.Ga naar voetnoot1220 Ay! wat soo, wilt hem doch nad'ren: Treckt hem soetjes aen het lant: Laet hem klimmen op de rad'ren,Ga naar voetnoot1223 Met de houte leer gheplant.
[pagina 196]
1225[regelnummer] Heer, hoe is de Knecht besweken, Houdt hem soetjes over ent, En laet ick hem maer eens spreken, Of hy van my was bekent.Ga naar voetnoot1228 Och! het is het broetse broentjeGa naar voetnoot1229 1230[regelnummer] Dat uyt meester Hankocks huys,Ga naar voetnoot1230 Van dat jonghe leggent Hoentje Komt ghelopen in de Sluys. Soete Vryer, Venus handel Wil hier met verstant gheschien, 1235[regelnummer] En niet met een droncke wandel, Dat men kan geen water sien. 't Is hier niet als in 't gheweste Daer je langhe hebt verkeert, Dat men eer geeft aen de beste 1240[regelnummer] Die het alder meest Hoereert. Maer byget ick wilje raden Datje op je saken let, En wel passen datje daden Met verweeringh zyn beset.Ga naar voetnoot1244
[pagina 197]
1245[regelnummer] Want soo 't Houreens komt te wetenGa naar voetnoot1245 Datje op die keetel sopt,Ga naar voetnoot1246 Ie sult van de lever eten Die men met goe vuysten stopt. Want hy houd dat soete Meysje 1250[regelnummer] Voor syn daghelijcks onbyt, En hy doet soo menigh reysje, Dat de ouwe luy wel spyt. Maer ick meen hy gaet al sling'ren Met syn eenen been na 't lant 1255[regelnummer] Daer men veel die met haer ving'renGa naar voetnoot1255 Voelen in de waterkant Gaet bestellen om te halen Van de Indiaensche vruchtGa naar voetnoot1258 Die men hier soo weet te malen 1260[regelnummer] Dattet geeft een Peper-lucht. Wat voor graeuwe langhe rocken Kyck ick daer weer in 't verschiet: 't Lycke wel twee spitse klocken Als men in de Toorens siet.Ga naar voetnoot1264 1265[regelnummer] Of twee Broertjes van myn oorden,Ga naar voetnoot1265 Die ghestadigh bymen kaerGa naar voetnoot1266 Prev'len binnen s'monts de woorden, En verlaten noyt den aer.
[pagina 198]
Alle sien, twee brave vryers,Ga naar voetnoot1269 1270[regelnummer] d'Een is Mons. Calanbryn,Ga naar voetnoot1270 Wel bekent by de bedyers,Ga naar voetnoot1271 En het ander is Colpyn. Meest by avont gaense treden Met die langhe kleeden aen, 1275[regelnummer] En besien in duysterheden, Waer de mooyste Maeghde gaen. Harten Heertje, 'kmoet je dadenGa naar voetnoot1277 En je Cordiael besluyt,Ga naar voetnoot1278 By myn kyers niet versmaden, 1280[regelnummer] Maer mee roepen over luyt Dat j'een van de gauste BasenGa naar voetnoot1281 Die nu in dit s'Werelts rondt, Lustigh weten op te blasenGa naar voetnoot1283 En te swetsen met de mondt. 1285[regelnummer] Wantje durft mee, trots de vromenGa naar voetnoot1285 Door de vryheyt van je gheest, In een Ioffrouws selschap komen Daerje noyt bent in gheweest. En by gort dat sinne stuckenGa naar voetnoot1289 1290[regelnummer] Daer wel op te letten staet, Want men kan hen licht verruckenGa naar voetnoot1291 Door de een of d'ander praet.
[pagina 199]
Maer ick meen je sult wel voelen Hoe de gront dan is ghestelt, 1295[regelnummer] Als je roer begint te woelen En te stooten aen het velt Anders, vraeght het Labistraetje,Ga naar voetnoot1297 Die in al syn doen soo raer,Ga naar voetnoot1298 Dat hy door een soet'lijck praetje 1300[regelnummer] Weet te krijghen 'tfraeyste haer.Ga naar voetnoot1300 Holla! 'k sou me wel versinnen Dat ick hem de eer aen doe, Dat hy in het Venis minnen, Nimmermeer sou werden moe: 1305[regelnummer] Want syn trouheyt in het vryen Is by yeder wel bekendt Dat hy gaet ghestadigh glyen Van het een na 't ander endt. Maer van al de nettigheden 1310[regelnummer] Die een soete Ioffrou heeft Om haer geestigh mee te kleden,Ga naar voetnoot1311 Hy het recht bescheyt van gheeft.Ga naar voetnoot1312 'kMeen hy is daer in ervaren, Trots de beste kamer-meyt, 1315[regelnummer] Om een Ioffrouw te verklaren, Wat haer schoonigheyt verbreyt.
[pagina 200]
Van beneden tot na boven Staet niet om haer poes'lich vleys,Ga naar voetnoot1318 Of hy weetet al te loven 1320[regelnummer] Na behooren, op syn eys. Of de Locxkens zyn ghepoeyert, En 'tghesichte wel ghekapt, En of 't Rocxken soo ghevoeyertGa naar voetnoot1323 Datter noyt geen wint door snapt. 1325[regelnummer] Of de Boesem is ghereghen, Oock te plat, of oock te ront, En of Ioffrou heeft ghekregen Knickers voor haer soete mont.Ga naar voetnoot1328 Alles weet hy uyt te legghen, 1330[regelnummer] Daer my nu den tijdt aenschortGa naar voetnoot1330 Om wat meerder van te segghen, Mits my hier een ander port.Ga naar voetnoot1332 Dat ick doch sijn brave stuckenGa naar voetnoot1333 (Die hy door het Bacchis nat 1335[regelnummer] Heeft bewesen) sou doen drucken Tot vercieringh van de Stadt. Doch mijn dunckt se ben so geestich Dat men die wel stellen mach Om te sien hoe fraey en beestigh 1340[regelnummer] Dat men houdt een droncke lach.
[pagina 201]
Door het swelgen van de kruycken, En de glasen over hoop: Wierde vol de Bacchus buycken, En de sinnen op de loop. 1345[regelnummer] Dese quant die sou ontlasten Soo hem docht sijn volle blaes, En hy gingh al swierent tasten Na de deur van d'open plaets. Maer mits dat de Maen niet helder 1350[regelnummer] Lichte voor sijn droncke gat, Valt hy los in d'achter kelder, En het swick heel fraey uyt vat.Ga naar voetnoot1352 Doen soo spronghen Bacchis tranen,Ga naar voetnoot1353 Dese droncke bloet op 't lijf, 1355[regelnummer] Daer hem Iantje quam vermanen Dattet was maer tijdt verdrijf.Ga naar voetnoot1356 Hy na boven, en gaet duwen Soo hy meende op 't ghemack; Maer hy gingh van acht're spuwen 1360[regelnummer] Lustigh in de reghen-back. Soo der meer met sulcke myenGa naar voetnoot1361 Komen voor mijn heyligheyt, 'k Salse uyt myn ky'ren wyenGa naar voetnoot1363 En ontsegghen veyligheyt.
[pagina 202]
1365[regelnummer] d'Amesfoorder die sijn daghenGa naar voetnoot1365 In de hooghe School besteet, Moet ick oock zijn eer voor-dragen,Ga naar voetnoot1367 Dat 'tverstant al vry wat weet. Want hy heeft nu vars gaen loeren 1370[regelnummer] Dat de naem van Mons. VetGa naar voetnoot1370 Hy met reden vol mach voeren, Trots de beste die wat het.Ga naar voetnoot1372 En mijn dunckt het mach wel wesen Tot vermeerd'ringh van sijn eer: 1375[regelnummer] Want syn vaertje placht voor desen Mooy te doopen in het smeer.Ga naar voetnoot1376 Wie nu lust heeft in Negocy En Contracten op syn maet, Die verlaet de qua devocyGa naar voetnoot1379 1380[regelnummer] En aensiet monsieur de Raet. Dats een jongman die syn sinnen Syn geslepen als een naelt, Om een machtigh goet te winnen Soo hy maer slechs niet verdwaelt 1385[regelnummer] In 't begrip van syn gedachten, Die soo vliegen over hoop, Dat ick meen hy gaet maer wachten Dat den Amstel komt te koop.
[pagina 203]
Of alleenigh droogh te malen 1390[regelnummer] All de kleyne Leydsche plas, Daer men wel in sou verdwalen, Schoon men eens soo groots noch was. Soete vrienden al te samen Hoor wat ick het lest verbieGa naar voetnoot1394 1395[regelnummer] Datje sult geen spel beramen; Want ick bay de nuytse sie.Ga naar voetnoot1396 Maer wie komt hier dus ghedoken Met de Mantel voor de neus. Och! sijn Trony is beloken,Ga naar voetnoot1399 1400[regelnummer] En 't ghesicht dat siet soo beusGa naar voetnoot1400 Of hy d'een al had ghegeten, En den ander spuwen wou: 'tKnechje sal hem selfs vergeten Door de over groote rou.Ga naar voetnoot1404 1405[regelnummer] Want hy heeft syn Fulpe lapje Daer alleenigh op ghemaeckt, Om te vanghen 't lipse Kapje,Ga naar voetnoot1407 En het is juyst slip gheraeckt.Ga naar voetnoot1408 Soete ky'ren 'ksal vertrecken, 1410[regelnummer] Want ick ben al moe ghegaen, En mijn sellifs wat gaen decken Voor de kouwe winter vlaen.
[pagina 204]
Heefter yemant nu te klaghen Dat sijn schoen niet is ghevult, 1415[regelnummer] Die wil daer geen rou om draghen; Maer hem troosten met ghedult: En verwachten 't ander jaertje, Daer ick dan niet missen sal Om te gheven 't soete vaertje 1420[regelnummer] 't Eerste met het achterstal.Ga naar voetnoot1420 P.V.	voetnoot5 Cortheyt om: de korte dagen. voetnoot9 heeft sich verloopen: is verminderd? voetnoot15 drillen: copuleren. voetnoot16 haer: vrouw(volk). voetnoot21 ons Iantje: gezien regel 40 lijkt mij dit duidelijk over Jan van Nieuwenhoven te gaan. Deze ‘advocaet’ wordt m.i. ook in het voorwoord ‘Lieve keyeren’ bedoeld, en dat hij voor de auteur van de Sonne-schyn aangezien wordt, blijkt ook uit de strofe die begint met regel 49. Als geducht roker stond hij blijkbaar ook bekend, zie regel 444, in een passage die zonder enige twijfel op hem betrekking heeft. Wraakgevoelens over de Sonne-schyn (waar hij onschuldig aan was...) verklaren dan waarom hij hier als eerste slachtoffer valt, en later nog eens een beurt krijgt. voetnoot31 verblasen: eig. wegblazen, dus: overtreffen (met een toespeling op het roken). voetnoot35 kitten: drinken. voetnoot39 verwen: kleuren. voetnoot40 't Nieuwe hofje: hierin zie ik een toespeling op de naam van het slachtoffer. Het is echter ook mogelijk dat er nog een verwijzing naar een kroeg in gezien moet worden. Verder werd in later jaren een liedboekje De Nieuwen-hofsche Rommelzoo uitgegeven, maar ik zie geen verband met Jan van Nieuwenhoven. voetnoot43 oprechten (oprichten): toekennen. voetnoot44 Van hun: (dat hij) van allen (...) is. voetnoot48 ghecroont: eig. tot bruid gemaakt. voetnoot49 Deze strofe bewijst dat de bedoelde ‘Iantje’ aangezien werd voor de auteur van Sonne-schyn, althans door de schrijvers van St. Nicolaes. voetnoot50 Dat een grapje gemaakt wordt over het pronken van de auteur van de Sonne-schyn met zijn kennis van het latijn, is begrijpelijk: het boekje wordt ingeleid met een hele parade van latijnse citaten. voetnoot51 malen: schilderen. voetnoot61 Layen: Leiden. voetnoot62 Kaen: de universiteit van Caen, in Normandië, dateerde al van 1434, en werd wel meer door nederlanders bezocht. Er was onder meer een juridische faculteit. voetnoot63-64 Duur was deze universiteit blijkbaar wel, want ezels als ‘Iantje’ worden er ‘gebaad’ omwille van het zilver dat van hen af komt. voetnoot65 Haesje: ws. makelaar De Haes, die meer ter sprake komt (regel 1054). voetnoot66 het instrument: het geslachtsorgaan. voetnoot67 pocken: geslachtsziekte. voetnoot80 In 't geselschap van de steen: ws. terwijl je zit te dobbelen. voetnoot85 't Makels ampt dient waer genomen / Als men 't schoon verkregen heeft: Het is niet genoeg of men makelaar wordt, men moet wat doen als men het eenmaal is. voetnoot87 tomen: eig. inhouden, dus: richten (naar). voetnoot89 wisselen, namelijk als makelaar; voort: vordert, slaagt. voetnoot91 onder boort: geslachtsgemeenschap (boren is copuleren). voetnoot95 geleden: leden (de leden openen is een herhaaldelijk in deze paskwillen voorkomende uitdrukking). voetnoot98 de ‘wisselingh’ waar deze Machtich vooral mee bezig is, heeft dus weer met de ‘onder boort’ te maken. Vandaar het woord ‘vierich’ in de vorige regel. voetnoot101 Claesje: de zeepton in de volgende regel maakt het ws. dat Claes Zeep bedoeld wordt. voetnoot104 naelt: penis. voetnoot108 schichtich, vul aan: is. voetnoot110 dick: dikwijls. voetnoot112 een hippolitus strick: een niet geheel duidelijke toespeling op het verhaal van Hippolytus, die door toedoen van zijn vader Theseus omkwam doordat hij in de teugels van zijn wildgeworden paarden verstrikt raakte. Als de moeder van zijn kinderen niet zo'n makke merrie was, zou Claes Zeep blijkbaar het leven van zijn nog ongeboren kinderen in gevaar brengen. voetnoot116 soo een quantus: zo een groot (geslachtsorgaan). voetnoot118 Luytje: kan betekenen ‘vrouw’ in het algemeen; het is echter ook een gelderse vrouwennaam. Mogelijk heette de vrouw van Zeep zo; kous: vrouwelijk geslachtsorgaan; voelt geen grond: is diep (kan dus zo'n ‘quantus’ aan). voetnoot120 ront: h. zwanger (de zeepton is nu de vrouw). voetnoot121 tuygen: klaarspelen. voetnoot129 jou buer-man: blijkbaar een zekere Haen? (regel 139). Hij gaat op de sluis staan vendel-zwaaien (regel 135-136 beschrijft hoe hij de vlag om zich heen draait, tussen de benen door). voetnoot133 Wortel-boeren: vindt dit plaats bij de wortelmarkt (aan de Oude Z. Voorburgwal)? voetnoot137 langhst: eig. krijgsman, een spottende aanduiding, waar het hier over een schutter gaat. voetnoot140 verdooft: stom doet staan. voetnoot141 de twintigh vromen: de schutters. voetnoot148 vaen: vaandrigt. voetnoot149 Grootsheyt: (familie)trots. voetnoot152 dat bierich Wtters Veer: het Utrechtse veer lag aan het Singel (toen Koningsgracht) bij de Gasthuismolensteeg. De brouwerij De Zwaan, die zich daar bevond, had zijn vaten bij de steiger staan, vandaar ‘bierig’. Terzijde: het Utrechtse veer was ook Tengnagel goed bekend, want hij woonde om de hoek, aan de Herengracht bij de Gasthuismolensteeg. voetnoot154 sanght: van sant, heilige, gewoon woord voor ‘kerel’ of ‘knaap’. voetnoot159 scheren: schertsen. voetnoot160 lapus: drank (ik neem aan dat dit afgeleid is van ‘stenen’ voor drinken, via een potjeslatijn vertaling, want ‘lapis’ betekent steen, kei). Het woord 's in deze regel staat voor s', se (hen), een verkeerde plaatsing van de apostrophe, die in deze tekst schering en inslag is. voetnoot169 kronen: huwen. voetnoot172 smouticheyt: vetzucht. voetnoot174 vast: dik. voetnoot175 se: blijkbaar de dochter van ‘Lammert oom’ die gerustgesteld wordt. voetnoot178 brackje: pierewaaier. voetnoot179 middel quasje: het kwastje dat in het midden hangt... voetnoot181 Hylas: vriend van Hercules, die door een verliefde bronnymf in het water werd gesleurd. Hier wordt ws. bedoeld: iemand waar de vrouwen gek op zijn. voetnoot182 snogg'laer: ? Samenhang met ‘snugger’? voetnoot188 geleert: op je hoede. voetnoot196 Venus Soon: onduidelijk. voetnoot198 Spreeuwennest: deze vier heren zijn ws. de Bontemantels, zie ook regel 1089 vlgg. Ook daar wordt het woord ‘spreeuw’ voor één van hen gebruikt. voetnoot201 Acsy-cooper: makelaar. voetnoot204 een moye haes: trouwde deze makelaar met een dochter van ene De Haes? Of is hij met een andere makelaar, De Haes, gelieerd? Dan zou dit dezelfde persoon kunnen zijn, waar de strofe die begint met regel 65 betrekking op heeft. Daar wordt immers gesuggereerd dat een rijke De Haes samengaat met een minder rijke confrater. voetnoot205 Wedder: speculant? voetnoot207 haer: hun. voetnoot211 Bot-vanght, aen een soet'lijck haesje: als de tweede gissing betreffende regel 204 juist is, zou dit betekenen dat de heren de broer van de ‘Acsy-cooper’ liever niet als derde partner nemen. Is de eerste veronderstelling de juiste, dan staat hier dat een ander meisje De Haes in deze ‘ape-muyl’ geen zin had. De veronderstelling van een samenwerking van makelaar De Haes met een ander lijkt mij waarschijnlijker. voetnoot221 Wt de Son wat laet de stralen: Ga wat uit het zonlicht, dan kunnen de stralen. voetnoot241 een vogel: ws. toespeling op de naam Vogel. In regel 1058 wordt deze genoemd, en wel in een passage waarin velen van de reeds genoemden nogmaals vermeld worden, als klanten van een bepaalde herberg. voetnoot251 vlooten: vloeien. voetnoot252 hy reyst na 't ander landt: hij sterft. voetnoot260 een eer te doen: (iemand) ‘opkuiven’. voetnoot264 het middelste besit: het bezit van het middelste (ongetwijfeld obsceen). voetnoot266 Meester: chirurgijnstitel. voetnoot272 hy siet na Graeflijckheen: hij heeft het oog op ‘Grafelijkheden’ (ws. een meisje uit een adelijk geslacht). voetnoot274 overheert: beheerst, de baas is. voetnoot275 schreef-je: onduidelijk. Het woord schreef betekent gewoonlijk streep, lijn, grenslijn, een betekenisveld dat hier niets oplevert. Behalve de mogelijkheid, alweer, van een toespeling op een eigennaam, zie ik nog een niet in de woordenboeken te vinden mogelijkheid: meisje of vrouw, afgeleid van schreef in de betekenis ‘scheur’, ‘spleet’, zoals ‘scheurde goedje’ van ‘gescheurd goedje’ komt. voetnoot283 klaer maken: achterover slaan. voetnoot286 de nieuwe Spaense vocht: cf. Breero's Moortje, regel 2034: ‘nuwe Spaensche Moskedel’. voetnoot298 spoelen: drinken. voetnoot305 Sammel: ? Een eigennaam lijkt mij niet waarschijnlijk, aangezien ik op gronden die ik n.a.v. regel 329 zal uiteenzetten, aanneem dat deze passage betrekking heeft op Tengnagel. Het zou trouwens verwonderlijk zijn als hij niet in dit gedicht voorkwam! De enige betekenismogelijkheid die ik voor ‘sammel’ kan veronderstellen, is een merkwaardige afleiding van het woord ‘sammelen’, dat onder meer lanterfanten betekent. De vertaling zou dus zoiets als ‘nietsnut’ kunnen zijn. voetnoot312 Die niet meer als 't buytenst viert: die alleen maar op het uiterlijk let. voetnoot314 vars: ver. voetnoot317 gaet: gaat het. voetnoot319 vintmer: vindt men er. voetnoot328 puys: meisje (eig. poes). voetnoot329 Way-man: jager. Deze mededeling, en de mogelijke toespeling op de naam in regel 332, doet mij aannemen dat deze passage Tengnagel betreft. In bv. de Lindebladen meet hij zijn jagerspassie breed uit. Het is aannemelijk dat hij dat ook in de kroeg gedaan zal hebben. Dat het woord Naghel, dat verder niet veel zin lijkt te hebben, op zijn naam zinspeelt, is in overeenstemming met wat in dit gedicht voortdurend gebeurt. Ik zal nog voorbeelden genoeg kunnen aanwijzen van dit soort ‘rebussen’. voetnoot331 Trots: zoals, als; Lancy-breker: eig. lansbreker, lansier, vechtjas. voetnoot332 Naghel is eig. spijker, h. zeker obsceen. voetnoot341 Rombouts: ? voetnoot344 Sermoon: preek. voetnoot349 lycker: zoals (zin loopt niet). voetnoot350 schort: ontbreekt (dus: die een regelmatige borrel nodig hebben). voetnoot351 speelen: drinken. voetnoot358 de sleutels, namelijk van de poort zoals uit regel 361 blijkt. voetnoot376 je pluym gheveerde sack: je met veren gevulde matras. voetnoot379 verlaten 't liefflijck dromen / Van jou soet begeerde sanght: (je bed) verlaten waar je zo prettig lag te dromen over het meisje waarnaar je verlangt. De zeven strofen die hierop volgen zijn niet geheel duidelijk. Op grond van het kwatrijn in de Clitie dat aan een Van den Heuvel gewijd is (p 591, regel 317 vlgg.) neem ik aan dat de Claes van den Heuvel die in het bovenstaande genoemd wordt, dezelfde is, en dat het geheel gaat over zijn trouwplannen met een meisje dat misschien Schuyt heet (Clitie: van geen heuvel gestoten maar van een schuit). De passage begint dan met het ‘liefflijck dromen’ van een ander die het oog op dit meisje had, en die zijn ‘jachtje’ (!) wel een veilige haven in dacht te krijgen. Er komt echter een Van den Heuvel tussen (het jachtje loopt vast op een heuvel). En Neefje, de ander dus, moet naar een nieuwe mogelijkheid omkijken. Maar dan loopt het mis met de familie van den Heuvel: de heuvel verstuift. En de vrijers van het meisje mogen weer voor haar deur gaan tierelieren, nu Van den Heuvel van de baan is. Ook de andere Van den Heuvels raken blijkbaar hun geld kwijt. Michiel (als dit tenminste een Van den Heuvel is) en Willem, die zich redt door een huwezijn overigens ongetwijfeld niet de Bartolotti-Van den Heuvels. Willem Bartolotti en zijn vrouw bv. zijn hun hele leven schatrijk gebleven. Cf. Lindebladen regel 1067 vlgg., p 255. voetnoot396 een ander ront: ws. een ander schip. voetnoot411 bedyers: advocaten. Hele zin: neem je recht in eigen hand, en ga weer achter het meisje aan. voetnoot416 geur: wijs. voetnoot417 hollen veughel: de fluit had vaak de vorm van een vogel. Er wordt de minnaars aangeraden op een degelijk fluitje te blazen, en niet op een zo weinig soliede instrument als Claes (tekst: Glaes) van den Heuvel. voetnoot421 moeytme: doet me verdriet. voetnoot425 vlgg.: Michel had verstandig moeten doen en trouwen met een rijk meisje toen het nog kon. voetnoot436 het nieuwen-hofsche zandt: Willem van den Heuvel is dus met een meisje Van Nieuwenhoven getrouwd, een zuster van de drank- en rooklustige Jan, waar deze twee auteurs blijkbaar bijzonder op gebeten zijn. Overigens wordt Jan van Nieuwenhoven aangeraden, niet meer Van den Heuvels in zijn familie te halen, anders wordt hij zelf geruïneerd. voetnoot455 wesen: uiterlijk, ook: gezicht; galyck: zoals het behoort, h. dus iets als bekoorlijk. voetnoot457 die in 't Schuytje/Mettet lyntje raecken: veel gebruikte beeldspraak voor ‘die (met hem) naar bed gaan’; voort: onmiddellijk. voetnoot480 middel-boort: deze scheepsterm zinspeelt op het woord ‘boren’ voor: copuleren. voetnoot483 sinnigh: verstandig. voetnoot484 swart: zwart paard? voetnoot491 Mon peer: ws. spot met de in gebruik rakende franse aansprekingsvormen ‘mon père’, ‘ma soeur’ etc. in deftige kringen. voetnoot495 Poepen: Moffen. voetnoot500 de Kamper steygher: aanlegplaats van de veerboot uit Zwolle en daarmee het hele oosten, tussen Nieuwe Brug en Schreierstoren. voetnoot515 Medeken: meisje. voetnoot516 te kloppen voor haer deur: te beslapen. voetnoot519 haer wonden (blussen): met een man naar bed gaan. voetnoot521 met de polsof springstok naar de grond duiken is weer een andere uitdrukking voor: copuleren. voetnoot523 fuycken: gewone beeldspraak (evenals vinkennet etc.) voor vrouwelijk geslachtsorgaan. voetnoot544 In het gheen haer eerst voort brocht: in het huwelijksbed ws. voetnoot549 ongelocken: ongelukken. voetnoot551 bocken: bukken, je onderwerpen aan. voetnoot553 dat Fieltjen: Amor. voetnoot563 verklaren: verlichten en tegelijk: uitspreken; druckich: drukkend. voetnoot567 in haer koffers: dubbelzinnigheid, want de zin kan inhouden dat de ‘Ioffers’ moeten zwijgen over hun liefde als hij niet beantwoord wordt, èn (koffers is een gewone beeldspraak voor vrouwelijk geslachtsorgaan) dat zij voor hun lusten geen uitweg hebben. voetnoot569 de rechte sleutel / Van de Goden opgheleyt: (het orgaan) van de man met wie zij trouwen. voetnoot571 ghereutel: de betekenissen die het wnt van dit woord geeft, zijn gelijk aan die wij nu nog kennen. Bedoeld zal wel worden: dat de meisjes pas na een huwelijk hun liefde kunnen uitspreken. voetnoot574 vies: kieskeurig. voetnoot577 hanghen aende klopper: wat dit precies inhoudt is mij niet duidelijk. Bestaat er een vaste uitdrukking, waar hier op gevarieerd wordt? In ieder geval lijkt het mij niet moeilijk te raden wat de mooie ‘meniste koek’ is die beschreven wordt als een ‘stopper’ van elf duim met twee bollen. De joffers vinden dus blijkbaar een oplossing voor hun naar de wet nog niet geregelde sexuele problemen, en wel de eenvoudigste. Mogelijk zinspeelt het ‘aan de klopper hangen’ op het in huis nemen van iemand die van dienst kan zijn. Meniste-koeken bestonden en werden in de kermistijd vaak aan de meisjes gegeven, maar de implicatie is, evenals bij het woord ‘kermiskoek’, toch wel meer dan een onschuldige vrijerij. Het woord ‘benist’ kan bovendien op heimelijkheid wijzen. voetnoot584 vlas: het vlas dat zij aan het spinnen is. voetnoot596 verrysingh: deze verrijzing, het rechtop gaan staan, moet hier maar letterlijk opgevat worden, al wordt er gespeeld met de betekenis ‘stichten’. voetnoot598 vat: gewone beeldspraak voor vrouwelijk geslachtsorgaan. voetnoot602 Trouw: ondermeer trouwbewijs (penning). voetnoot603 Most weer gheven: (de trouw) terug moest geven. voetnoot605 je meucht u mee gelyen: je moet het maar dulden. voetnoot607 kloeyabel: ? ‘klooien’ komt voor in de betekenis: beslapen. Daar zal het dus wel mee samenhangen. voetnoot611 in geresen: ingevallen. voetnoot614 klouwen: eig. krabben, vaak obsceen gebruikt in verband met een ‘inwendige jeuk’. voetnoot625 puffen: trotseren. voetnoot632 ghemal: dartel gedoe. voetnoot637 verschoven: op de achtergrond gezet. voetnoot639 Heer van achtien Hoven: Isaac Pauw. voetnoot641 de Koegels uyt de Mynen etc.: het geld (namelijk het zilver). Pauw weet blijkbaar goed raad met het geld. voetnoot645 Kalesje: eig. koets; het lijkt mij waarschijnlijk dat hier bedoeld wordt: de huishouding. Regel 645-648 zouden dan kunnen betekenen: Dat je budget vaak niet meer klopt, zodat je aan het eind alleen maar moeilijkheden overhebt. voetnoot647 niet: niets. voetnoot648 ghesteurde bol: ws. een hoofd vol builen. Voor zijn geld heeft hij dus niets anders gekregen dan de builen die hij zich viel toen ‘zijn paarden op hol raakten’. voetnoot651 gheveter: ? veteren kan betekenen ‘drinken’ en ‘copuleren’. Het waarschijnlijkst lijkt mij hier iets als: plaats waar men de bloemetjes buiten kan zetten. voetnoot654 milt: ws. som geld. voetnoot655 Datse vlamden al op't resje: dat iedereen (die het zag) zin kreeg in de buit. voetnoot659 achterheden: de lege kas. voetnoot663 Doch: docht, dacht. voetnoot665 De zwager daagt de lieden die Pauws geld gekregen hebben, uit tot dobbelen ‘op zijn frans’ (wat hier en in het volgende lijkt in te houden: niet al te eerlijk). voetnoot667 beentjes: dobbelstenen. voetnoot669 Na syn seggen ginght oock lopen: het liep zoals hij voorspeld had. voetnoot675 door de beurs jaghen: het geld afhandig maken. voetnoot676 opgepronckt pratijck: fraai uitziende trucjes. voetnoot684 Masseur: zuster. voetnoot695 s'oon: zo'n (het verkeerd plaatsen van de apostrophe is in deze tekst een zeer veel voorkomende fout). voetnoot696 kloeckheyt: verstandigheid. voetnoot702 dencken: verlangen. voetnoot710 gheprofiteert: voorspeld (geprofeteerd). voetnoot714 brageeren: fraai uitgedost rondwandelen; wynt: wind. voetnoot719 Mercuri: van Mercurius (immers de god van de handel). voetnoot723 de ouwen: zijn ouders. voetnoot729 t'Iebbe: de naam Tjebbe? (dat zou dan de vader kunnen zijn, of eerder nog een verhoopte schoonvader, die hem geld zou bezorgen maar sterft. Volgens de volgende strofe zou hij het meisje daarna niet gekregen hebben). Daar de I niet duidelijk is, kan ook gedacht worden aan een woord lebbe; wat de betekenis van de zin dan zou zijn, is echter twijfelachtig. Tenslotte bestaat de mogelijkheid dat Iebbe het woord iebe = ebbenhout, of taxishout, zou zijn. Ook in dat geval is de achtergrond niet duidelijk. voetnoot730 het landt, / Daermen etc.: de dood. voetnoot752 Datje hofje wiert beplant: dat een ander er met je meisje vandoor is gegaan. voetnoot760 stellen op d'een zy: overtreffen. voetnoot766 Schoon hoe: Hoe. voetnoot770 ghepromoveert: spottende aanduiding van hun ‘geleerdheid’ in het aanschaffen van mode-kleding. voetnoot772 Dat hun geesticheyt vermeert: dat hun fijnzinnige smaak beter doet uitkomen. voetnoot773 varsjes: kersvers. voetnoot780 blasen (voor de wint): pochen. voetnoot790 Venus janckerny: een Venusjanker is een vrouwengek. voetnoot791 versende: wegsturen. voetnoot795 hooch te comen: eig. overeind te komen, h. weer obsceen. voetnoot799 me: mee, ook. voetnoot801 bayen: beiden. voetnoot809 'kLoof: Ik geloof dat (als); pols: ws. ‘polsstok’ in de vaak voorkomende obscene betekenis. voetnoot810 Ploegh: ws. ook obsceen, want ploegen wordt vaak gebruikt voor (een vrouw) beslapen. Zie bv. regel 432. voetnoot811 809-811 betekent dus ws.: Ik geloof, dat als de één een ongeluk overkwam bij het minnespel, (dat dan de ander...). voetnoot820 verwaert: bewaard. voetnoot823 ontleden: opmerken (eig. bij nauwkeurige beschouwing). voetnoot824 De punt achter deze zin staat er ten onrechte, zoals zo vaak aan het eind van een strofe, in dit gedicht. voetnoot831 Hy en hoefde niet te vresen/Om een goeden trouw te doen: Dan zou hij niet bang hoeven te zijn, geen voordelig huwelijk te zullen sluiten. voetnoot833 Maer wat ist: Maar hoe gaat het nu eenmaal in die dingen. voetnoot834 vorder: verder vooruit. voetnoot835 Bruytjes: beuzelpraat. voetnoot854 s'en: zijn; het paard uit deze regel zal wel een dochter zijn, waar een bedrag van negen honderd pond voor neergeteld moet worden. voetnoot863 sijn wit genaken: zijn doel bereiken. voetnoot865 piepenfoye:? De naam Pipenpoy komt wel voor. voetnoot871 Wammis: Wambuis. voetnoot884 Want men can geen Adel sien: Want men kan niet aan iemand zien of hij van adel is. voetnoot887 huldingh: plechtigheid waarbij iemand tot heer uitgeroepen wordt. voetnoot888 het Edel barre-landt: ? Mogelijk samenhang met barrevoets, dus: een land dat niet bestaat bv.? Of moet men hierin een zinspeling lezen op het verboden kaartspel ‘barlan’? voetnoot896 het Edel Kaense nest: de universiteit van Caen. voetnoot905 ick ra hem niet te maken: ik raad hem aan niet zo te handelen. voetnoot919 kuren: eig. gekke streken, wat hier inderdaad wel bedoeld kan zijn. voetnoot926 vijn: vind. voetnoot932 Daer maer slechts wat kley by sit: als er maar geld mee gemoeid is. voetnoot947 sijn roer soo weet te strijcken / Dat een schuytje vracht uyt keert: die de zaken zo weet te behandelen dat hij er wel bij vaart. voetnoot951 een anders Cous rijgen: naar bed gaan met andermans vrouw. voetnoot956 verwesen leyt: verloren is. voetnoot957 Ammeraeltje: de beste. voetnoot960 tureluert: beslaapt. voetnoot964 ontleyt: uit handen genomen? voetnoot967 schijve planten: gedacht kan worden aan: aan het verkeerbord spelen, maar waarschijnlijker lijkt mij toch dat bedoeld wordt: geld verdienen (en wel, blijkens regel 969-970, als lid van de magistraat). voetnoot976 d'wie naem: onbegrijpelijke cryptische weergave. Ik heb geen bestaand college kunnen vinden waar de verderop genoemden tegelijk lid van zijn geweest. voetnoot977 brackjes: pierewaaiers. voetnoot979 quackjes: borrels. voetnoot983 lacker, d.i. lekker: op goed eten en drinken gesteld. voetnoot984 goet slicx: goed van innemen (van het hele ‘college’ wordt dus gezegd dat zij van lekker eten en drinken houden, met misschien in het eerste geval wat meer de nadruk op eten, in het tweede op drinken). voetnoot985 Outgers: Outgert Psz. Spieghel? voetnoot986 Bricker: ongetwijfeld drukfout voor Bicker. voetnoot987 verschovling: iemand die men als onwaardig terzijde mag stellen. voetnoot993 'tFranse schiltje: de herberg Het Schilt van Vranckrijk, op de Dam. Wat in het volgende geïnsinueerd wordt over dit deftige ‘café-restaurant’ lijkt ons nogal kras, maar de zeventiende eeuwse normen waren op dat punt bepaald anders dan de onze. voetnoot998 Weesper vliet: Unger veronderstelt ten onrechte dat dit over een andere herberg gaat, aan de ‘Weesper vliet’. Bedoeld wordt echter zonder twijfel: weesper brandewijn. De plaats Weesp was in die jaren even bekend om zijn brandewijn (en langzamerhand ook jenever) als nu Schiedam. Het vervolg bewijst ook wel dat de hele passage over ‘Het Schilt van Vranckrijk’ handelt. Cf. verder regel 1067. voetnoot1012 het geen 't gheslacht vermeert: dit kan betekenen: dat wat de familie meer eer bezorgt, en: dat wat de familie uitbreidt. Het laatste, en dan in obscene zin, lijkt hier wel bedoeld. voetnoot1032 ick sie (...) om: ik ben voorzichtig met wat ik zeg. voetnoot1035 die hier quam landen etc.: Tengnagel, die inderdaad moeilijkheden heeft gehad met lieden die in de Mane-schyn genoemd waren. voetnoot1037 je vanne: jullie achternamen. voetnoot1048 voegen op het ent: aan het eind van het gedicht toevoegen. voetnoot1061 Pelgrom: Pelgrom ten Grootenhuys? voetnoot1062 fray worden: h. iets als tot de ‘elite’ gaan behoren. voetnoot1063 in 't boeck verkeeren: zijn finantiële belangen goed weten te behartigen. voetnoot1064 schryven op de lay: zich goed laten betalen. voetnoot1067 Weesper traentjes: brandewijn uit Weesp. voetnoot1073 consoortje: consortium. voetnoot1074 versien, weggelaten: is. voetnoot1075 middel-boortje: eig. een scheepsterm die h. obsceen gebruikt wordt met een toespeling op het ww. boren, copuleren. voetnoot1079 bobel: eig. bobbel, bult. voetnoot1080 een schaep: h. zit ongetwijfeld weer een persoonlijke toespeling op een van de leden van de familie Schaep in. voetnoot1089 broertjes: ongetwijfeld worden hier, evenals in regel 197 vlgg., de vier Bontemantels bedoeld, namelijk Frederik, Gerrit, Hans en Lammert. Opvallend is dat zowel in de vroegere passage als hier het woord spreeuw voor (een van) hen gebruikt wordt. Heeft dit iets te maken met een huisnaam (als ‘Het spreeuwennest’), of wordt hiermee op de familienaam gezinspeeld? voetnoot1094 den doel: de Doelen. voetnoot1104 deze regel moet weer met het woord ‘is’ aangevuld worden. voetnoot1106 begrip: gebied; hele zin: lett. de gronden (d.i. de terreinen) van het gebied, dus: op die gebieden (waar menigeen etc.). voetnoot1108 knip: klem. voetnoot1109 quinten: grillen. voetnoot1111 del Pinten: dit zal wel del Pinto zijn, maar wie er bedoeld wordt heb ik niet kunnen achterhalen. voetnoot1112 Schippers Jan: J.J. Schipper. voetnoot1113 hem stileren: zich toeleggen op. voetnoot1120 Iufferlijck ghequel: de kwellingen der liefde. voetnoot1126 schemt: schimpt. voetnoot1127 sellifs: zelf; trots de vromen: zo goed als diegenen die zich op dit gebied het beste weren. voetnoot1128 't Middel-rift verlemt: zijn gestel in de war brengt. (Vaak wordt bij ‘Middel-rift’ gedacht aan de geslachtsorganen, hetgeen mij hier ook waarschijnlijk lijkt.) voetnoot1129 rancken: listen (Venusranken is een vaste combinatie, waar h. ook op gedoeld wordt). voetnoot1130 Enghels goet: eig. engelachtige lieden, h. de snollen. voetnoot1131 blanck: kleine munteenheid, ongeveer 3/4 stuiver. voetnoot1132 Dat men hierom niet wel doet: Wat men voor dit (geringe) bedrag niet goed kan doen (?). voetnoot1133 de held're Starren: ws. wordt gedoeld op de ‘pokken’ waar al de ‘Venus Narren’ (hoerelopers) van geschonden zijn. voetnoot1136 bekayt: eig. stervend, van vis bv., bij uitbreiding ook ‘versuft’ etc. h. zoiets als: mee opgescheept. voetnoot1144 Wercks ghenogh te sluyten vindt: ws. nog genoeg kiertjes te dichten vindt (uitgaande van de betekenis van werk = vlas, voor breeuwen gebruikt). voetnoot1147 bedyers: succes hebbenden (Lammert Bontemantel is dus vaak op vrijersvoeten maar heeft zelden succes). voetnoot1148 of gheseydt: afgewezen. voetnoot1155 ambade: het wnt geeft deze passage als de enige waar dit woord voorkomt, en neemt aan dat het voor ‘gambade’ staat. Waarom dit zelf ook heel ongewone woord genoemd wordt, is mij niet duidelijk. Als een emendatie gesuggereerd moet worden, zou ik eerder ‘aubade’ kiezen, dat regelmatig voorkomt (Huygens schreef bv. een gedicht onder die titel), maar voor een zetter nog ongewoon genoeg is. voetnoot1161 hem steuren: zich boos maken. voetnoot1163 leuren: zotteklap. voetnoot1165 eer bevechten: eer behalen. voetnoot1169 brackjes: fuifnummers. voetnoot1172 Monsieur Kroock: Kornelis Kroock? (die in het midden van de vijftiger jaren als danser optrad in de Schouwburg). voetnoot1178 balet: reeks dansen op een feest, ‘suite’. Hier ws. feest, zodat de hele zin kan betekenen (duidelijk is het niet): (die) terwille van hun reputatie een feest laten houden; kleen: kleden. Bij balet kleen wordt dus mogelijk gedacht aan een gecostumeerd bal. voetnoot1181 staet: het staat (d.i. het moet ... worden). voetnoot1183 wijsen: tonen, laten zien. voetnoot1185 vergelden: betalen. voetnoot1188 grootsheyt: trots. voetnoot1193 tuygen: klaarspelen. voetnoot1198 Moeyers Breur: oom. voetnoot1200 vaets: eig. naar het vat smakend, vandaar muf, vuil; stoppen komt in veel obscene uitdrukkingen voor, wat in verbinding met ‘een scheur’ bepaald niet apocrief lijkt. voetnoot1201 Broeckje: dit kan moeilijk Pieter van den Broeck zijn, die immers een van de twee auteurs van dit gedicht is, - tenzij het een ‘alibi’ is! voetnoot1205 'tGelders Ventje: ? voetnoot1206 Neuten kraken: geld opmaken of copuleren (zie Grove Roffel, regel 99-100, p 111). voetnoot1217 vart: ver. voetnoot1218 leeren: ladders. voetnoot1220 Vat: Pak (met de haak). voetnoot1223 rad'ren: de sluisdeuren werden opgetrokken door middel van een systeem van grote raderen. Zie regel 1232. voetnoot1228 In de oorspr. uitgave is dit de laatste regel van blad C3r. Anders dan alle voorgaande bladzijden begint C3v met een octaaf. Tevoren werd steeds op de overgang in de bladzijde een octaaf in twee kwatrijnen gebroken. voetnoot1229 broentje: dit woord wordt nergens vermeld; wel bestaat ‘broedsch broeden’, het hoofd op hol maken. Deze uitdrukking heeft misschien in de klank meegespeeld, maar de betekenis van de passage in onze tekst lijkt mij eerder iets als: het broedse, d.i. geile, heerschap. voetnoot1230 meester Hancocks huys: de herberg van Eduard Hancock? voetnoot1244 met verweeringh zyn beset: te verdedigen zijn. voetnoot1245 Houreens: Hour eens? In dat geval kan aan de al eerder genoemde (onbekende) Jan Huer gedacht worden. Ook kan in het manuscript Houwens gestaan hebben, een naam die zowel in de Lindebladen als in de Clitie voorkomt. voetnoot1246 op die ketel sopt: uit dat potje eet (dat meisje ‘bezoekt’). voetnoot1255 veel die met haer ving'ren/Voelen in de waterkant: hier wordt ws. gezinspeeld op de geringe activiteit van de toeschouwers als er iemand in het water ligt. voetnoot1258 de Indiaensche vrucht: spaanse peper? In ieder geval een opwekkingsmiddel. Foelie, dat als ‘vlugzout’ gebruikt werd, zal het wel niet zijn; die ruikt niet naar peper. voetnoot1264 Als: Zoals. voetnoot1265 oorden: ws. orde (dus ‘broeders van mijn orde’; wat myn wil zeggen, is mij niet duidelijk; Sint Nicolaas behoort niet tot een ‘orde’, maar misschien mag men van een 17de eeuwse Amsterdammer niet te veel kennis van dit soort zaken verwachten. voetnoot1266 bymen kaer: bij elkaar. voetnoot1269 Alle sien: Al gezien. voetnoot1270 Calanbryn: latere drukken hebben soms terecht Calandrijn. Het gaat ongetwijfeld om een lid van de familie Calandrini. voetnoot1271 bedyers: advocaten. voetnoot1277 Harten Heertje: ? Misschien Klaas van Harten, die door Tengnagel genoemd wordt in de Lindebladen? voetnoot1278 besluyt: de gewone betekenis van dit woord lijkt h. niet aannemelijk. Misschien: besluitvaardigheid? voetnoot1281 Achter deze zin moet ‘bent’ gedacht worden. voetnoot1283 op (...) blasen: pochen, opscheppen. voetnoot1285 trots de vromen: evenals in regel 1127 neem ik aan dat dit h. betekent: als de besten. Vergelijk ook regel 1372. voetnoot1289 sinne: zijn. voetnoot1291 verrucken: de gewone betekenis is die van: meeslepen. Hier lijkt mij echter eerder iets bedoeld als: boos maken. voetnoot1297 Labistraetje: ? Een eigennaam? voetnoot1298 raer: uitzonderlijk. voetnoot1300 haer: vrouw(volk). voetnoot1311 geestigh: bevallig. voetnoot1312 Hy het recht bescheyt van gheeft: daar geeft hij het passende commentaar op. voetnoot1318 niet: niets. voetnoot1323 ghevoeyert: gevoerd. voetnoot1328 knickers: het wnt geeft deze passage, en vermeldt als mogelijke betekenis ‘zekere balletjes, t.w. snoepgoed’. Deze betekenis zou m.i. de zin er niet duidelijker op maken. Eerder lijkt mij de hele regel in te houden: of de mond van de juffrouw mooi rond is opgemaakt. voetnoot1330 Daer my nu de tijdt aenschort/Om wat meerder van te segghen: Waar ik nu wegens tijdgebrek niet meer over vertellen kan. voetnoot1332 mits: aangezien. voetnoot1333 doch: toch. voetnoot1352 swick: spon. voetnoot1353 Bacchis tranen: de drank. voetnoot1356 tijdt verdrijf: beuzelarij. voetnoot1361 myen: ws. gelijk aan ‘mieden’, dat ook wel als ‘myden’, ‘mien’ gespeld wordt: bericht. voetnoot1363 uyt myn ky'ren wyen: niet meer tot ‘mijn’ kinderen rekenen (het is immers Sinterklaas die spreekt). voetnoot1365 d'Amesfoorder: ? voetnoot1367 sijn eer voor-dragen: de eer toekennen. voetnoot1370 Mons. Vet: ? voetnoot1372 Trots: Als; het: heeft. voetnoot1376 te doopen in het smeer: het er goed van nemen? Het is duidelijk dat met ‘smeer’ een woordspeling gemaakt wordt die aanhaakt bij Mons. Vet in de vorige strofe, maar de strekking daarvan ontgaat mij. voetnoot1379 de qua devocy: het verkeerde pad? Of: de kwade praktijken? Ik heb geen ander vb. gevonden van een zin waarin deze uitdrukking voorkomt. voetnoot1394 verbie: gelast. voetnoot1396 bay de nuytse: beide Nuytsen? In de Clitie komt een Nuyts voor. Waarom de kinderen niet mogen spelen als ‘de Nuytsen’ in de buurt zijn, is onduidelijk. voetnoot1399 beloken: bedekt. voetnoot1400 beus: boos. voetnoot1404 rou: spijt, verdriet. voetnoot1407 't lipse Kapje: ? lips komt voor in de betekenis van lispelend, maar ik zie niet goed hoe dat bier zou passen. voetnoot1408 slip: los. voetnoot1420 het achterstal: de rente (dus: een flinke portie extra).

Vorige Volgende

[St. Nicolaes milde gaven]

Over het gehele werk

plaatsen