Alle werken
(1969)–Mattheus Gansneb Tengnagel[p. 43] | |
Amsterdamsche Mane-schyn+'T Avond-mael is nu ghehouwen,
't Overschot is wegh gheset,
't Tafel-laken opghevouwen,
Noch een droncje na 't Gebed;
5
Daer mee tygh ick op de beenen
'T moye weer dat roept my aen,
En het vuyr verveelt mijn scheenen,7
Want de Winter heeft ghedaen.
Grietje luyster wat nae 't kloppen
10
Slae het Huys te deghen gae,
Breeck geen Schotels, ooc geen koppen,
Waschje vaten doch wat drae,
Broeje borden wel te deghen,13
Maeck het water Siedend' heet,
15
'T sal het smeer te beter vegen,15
Dat aers van geen smelten weet.
Schickje keucken, swartje schoenen,
Schuerje blakers immers glat,
Sooje d'Heugel of wildt boenen19
20
Datje nergens aen en spat,
Schrob de heert maer mijt de wanden,21
Doof de kooltjes, reecken 't vuyr,22
Laet het oly-pitje branden,
Want de keersen zijn te duyr.
| |
[p. 44] | |
25
Slae het bed op, druck geen veeren,
Vouw de sprey en doet het net,
Leg de kussens op de kleeren,
Set de pispot voor het bed:
Wilje dan jou wat vermyen,
30
Als de schicking heeft het heur,30
Seecker 'k magh dat geeren lyen
Als je stal houd aen de deur.32
Daer is 't kneghje, dat ick beyde,33
'T is by loo een vreemde haen,
35
Grietje, 'k had hem hier bescheyden35
Om een straetje door te gaen:
Seecker 't Hoen beswaert mijn leden,
'k Kloof de beentjens wat te ras,
Maer ick fal 't wat gaen vertreden,
40
Soo 't geen meertsche Bucking was.40
't Slacht de Ioncker, die sijn speten41
Met een kiecxken had ghevult,
Dat wy Plomperts Lever heten;43
Heer de Man had soo gesmult!
45
En hy droomde van wat lackers;
Ick doe oock soo als mijn Heer,
Maer ick denck wy hebben mackers,47
En men doet veel om de eer.
| |
[p. 45] | |
Ben je daer mijn Soete baesje?
50
'k Dacht je mijn vergeten had:
Grietje tap ons nou een glaesje,
Daerme gaen wy op een pad.
Siet hoe vrolick lonckt het Maentje
Maer! Hoe vriendelijck kijckt 't ons aen;
55
Dit raad meenich Courtoysaentje55
Nae sijn liefste lief te gaen.
Holla! Soudmen soo langh wachten
Tot het moye weer ons drijft?
Die soud Clapper-tand niet slachten,
60
Daer ons Huygens soo af schrijft;60
Die voor 't venster stond bedropen,
In het reghenachtigh weer,
Daer sijn beckje lagh ghekropen63
In de lodderlijcke veer.64
65
Helder op mijn trotse vryers;65
Daer de Hagenaer af spreeckt,66
't Zijn maer wevers, pelsers, snyers,67
En van sulcken op-ghequeeck:
Souje daer af moeten lyen
70
Datse grager zijn van aerd?
Soo waer 't Amsterdamsche vryen
Niet een Oortjes Kockje waert.72
| |
[p. 46] | |
Drenghter deur; kijckt op gheen regen,73
Siet noch weer, noch winden aen,
75
Stelter alje winden teghen,
Al sou d'een met d'aer vergaen.
'k Sweerje niemand sou mijn hinderen,
k Liet voor 't Meysje goet, en lijf;
Maer nou denck ick op mijn kinderen,
80
En mijn af-ghereden Wijf.
Maer ick selj' een ander wijsen,
Die je wacker veur sel gaen,
En je sult hem self prijsen
Voor de beste Courtoysaen:
85
'k Weet hy selje niet begheven,85
Iae al gingter noch soo grof,
Maer hy houd veul van sijn leven,
En hy bijt gheen vinghers of.88
Siet daer komt hy aen-ghetreden
90
Met een Vryster aen sijn zy;
'k wed sijn Vaer heeft al sijn leden
Schier ghemaeckt op vryery;
Want het past hem ja te wonder,
'T is een Iupiter quansuys,
95
Sy de blixem, hy de donder,
Maer de Arend laet hy t'huys.96
| |
[p. 47] | |
En 't is sulcken ritse veughel,97
Maer sijn kuyfje wil niet staen;
Doch hy houd het in de teughel,
100
'T sou aers buyten 't spoor light gaen:
Dese selje Hopman wesen,101
Vryers, jaeght sijn vroome deught,
Volght sijn schreden sonder vresen,
k' Bidje, wat je volghen meught.
105
'k Souje wel een aer op draghen,
Maer sijn wreedheyd is te fel;
Alle Meysjes leyd hy lagen:
Maer hy komt niet in haer vel;
En hy gaet het efter roemen;109
110
Wel wat dunckje van die schroef?110
Wie sel 't loghenaertje noemen
Anders, als een vuyle boef?
Vuyle Boef men sel'tje loonen,
'k Sweer ten loopt niet langhe aen,114
115
Of je selt met dicke konen115
Over straet noch proncken gaen,
Sooje slegh niet raeckt aen 't hincken117
Even als je Schaffer doet:118
Heer! dan wil de Son staen blincken,119
120
Elcke zijd' een houte voet.
| |
[p. 48] | |
Spits-Broer, laet ons nu gaen wand'len,
Geeft de roemer onse Griet,
T' word vast laet, 't is tijdt te hand'len:
Van het gheen men hoord, en siet.
125
Onse Griet die sou wel slapen,
Ofse schoon gheen soen en had;126
Houd! je selt je mont vergapen,
Soo j'haer propre lipjes vat.
Scheyter uyt, houd op van licken,
130
Wel! hoe benje nou dus groen?130
Sacht! je soent mijn meyt aen sticken,
Seecker je most dat niet doen;
Get je mostse daer niet klouwen,133
Ofse spartelt van melkaer;
135
Maer wil jy de stucken houwen?
Soo klouw ickje wel eens naer.136
Want ick sie wel, als de nichjes137
Speulen knick-knick-knelis-huys,138
En se blyven even dighjes,139
140
Dan is 't sus! daer slaept een muys!140
Maer als 't schaep begint te lammen,
(Want dat volght ghemeenlyck naer)
Dan is d'hand, in plaets van kammen,
Dickwils al te laet in 't hayr.
| |
[p. 49] | |
145
Isset lestend niet ghebleecken?
(Soo je'et sleghjes swyghen wil)
Doe Poulyntje werdt bestreecken,147
Datter 't vet ten eers uyt vil.
Wie had immer, durven dencken,
150
Dat die ouwe kouwe ram
'T meysjen tot den gril sou wencken,
En verlaten dan het lam.
Doch men kan 't noch yets verschonen,
Want hy reysde hier van daen,
155
En hy heeft een van syn Sonen
Weder in syn plaets doen gaen;
Die doet nu syn vaertjes dinghen,
Tureluer heeft al 't bewint:158
Maer je moet niet van hem singhen,
160
Want hy is een Keunincx kint.160
En ick kan byget wel andren,
Die ick hier niet noemen sel:
Laet ons liever nu gaen wandren,
En beloeren eens het spel,
165
Dat de borsjens savonts spelen,
Als de Maen haer schijnsel gheeft;
'k Meen 't en sal je niet vervelen,
Soo je gheeren bent, daer 't leeft.
| |
[p. 50] | |
'k bidje siet de straten krielen!
170
Wie wil nou begraven zyn?170
'k Wed wy vinden noch twee Sielen
t'Samen trecken aen de lijn172
Van het lecke lere schuytje,
Daer men 't hemt neemt voor de dweyl,
175
Daer de stuerman speelt op 't fluytje,
En de neers hout oogh in 't Zeyl.176
Sacht je mantel om je ooren,
Daer comt d'eerste vryer aen,
'k Sorgh hy sel in 't snot noch smooren,179
180
Want syn asem is ghedaen,
'k Bidje siet de knecht eens quylen,
Kijck hoe stard hy op die meyd:
Vryster soent hem doch somwylen,
Of je raeckt je vryer quyt.
185
'k Sie wie 't is! 't is 't soetje diefje,185
Dat door brillen plagh te sien;
Maer my dunckt syn lieve liefje
Weet hem beter glas te bien:
Met een lonckje can s' hem stooven
190
'T schijn van d'ooghen, neus, en mont,
Stooff s' hem onder soo, als boven,
Soo leyt Lammerts broeck vol stront.
| |
[p. 51] | |
'k Soud 't wel eer onmoghelyck achten,
Dat de min soo wercken con,
195
Maer noch sie ick dat haer crachten
Stercker trecken dan de Son,
Die de velden op can drooghen,
Doch hy doet het zomers maer,
Daer de min haer groot vermoghen
200
Toont in 't koutste van het jaer.
Dat noch onlanx is gheleden,
Doe de Vryer met zijn Broer
In het narre-sleetje reden,203
Dat naer Kost-verlooren voer:
205
Baerde doe de min haer vlaghen
Niet in 't koutste vande tijt
Even, als doe Plutoos waghen207
'T kint van Iupiter verleyd'?
'T minnen kan veel dinghen wecken,
210
'T minnen maeckt de blooden stout,
'T minnen maeckt de wysen gecken,
'T minnen maeckt de jongers out,
'T minnen mint het min saem spreken,
En sy maeckt de minnaers stom,
215
En noch duysent minne-treecken
Gaen der in het minnen om.
| |
[p. 52] | |
Spits-broer, 'k waer dees' daeg bescheyden,217
Daer ick lachte boven maet,
Om de dicke drolligheyden
220
Van de vrye Vrysters staet:
'k Hoorde melden van een Vryer
Die sijn eerste Wambays droegh,
't Maecken was hy aen de Snyer,
Aen de Winckel 't Laecken schoeg;224
225
En hy swoer het loon te sachten,225
Als sijn Vryster waer sijn Vrouw';
Want hy selfs soo langh most wachten
Eer hy duyten hebben sou:
Maer 't misluckte 't murwe kneghje,
230
Daer sijn sin was opghestelt;
Gijsbert wordt ghehaet van Brechje,
Nou heeft gheen van dryen geldt.232
Ia wel kind'ren! wat gheschieter
Niet in 't prachtigh Amsterdam?
235
'k Dacht terstont op ouwe Pieter
Eer ick uyt mijn lacchen quam:
Die koockt voor twee Exters pappen,237
Doch sy eten al alleen,
En sy konnen louter klappen,239
240
Maer sy zijn te leegh ghesneen.240
| |
[p. 53] | |
s Smorghens gaense fijntjes setten
D'eene spieghel voor de aer,
Om de Doeckjes niet te pletten,
Diese stulpen op haer hayr:
245
Ick en sou mijn soo niet toyen,245
Als ick niemant geld' en de,246
Schult te maecken om wat ployen
In een Kapje lagh ick mee.248
Maer ick prijs Sint Lucas Lijsje,
250
Die versoet een yeders loon;
Dats een Vryster, dats een Meysje,
Isse slordigh, s'is weer schoon.
Wie het moyst' in 't moy doet duycken253
Die bedeckt het moyste deel,
255
Ronde Billen, vlacke Buycken
Hebben schier een Hemd te veel.256
Seecker 'k moet van 't Sletje roemen
('k Raeck haer kleedingh nou niet aen)
Want sy is als Bloemers bloemen,259
260
Die met niemandt willen gaen,
Of hy moet sijn mantel menghen
Om en om met Sijde pluys,
Anders mach haer niemand brenghen
Van de Schouburgh nae haer huys.
| |
[p. 54] | |
265
En dat weet de stoute stryer,
't Broertje van de Volle Maen,266
Daerom komt de gare Vryer267
Met sijn Fulpe Mantel aen:268
Doch hy mach nou wel wat proncken,
270
Want hy sit niet in de Muyt,270
En hy drinckt hem niet meer droncken,
Daerom gaet hy oock weer uyt.
Vrysters, 'k seghje met goed menen,
't Is aen 't Vercken niet besteed,
275
Wild hem gheen Faveurtjes lenen
Als het Friesche Schaepje deed,
Die haer Braselet most koopen,277
Daer de Beer se had verpand:278
Men sal nae gheen Lombert lopen
280
En hy is gheen Aramant.280
Doch in dien je sinnen nyghen
Niet te schencken eenigh Man,
Maer van vryers wat te kryghen,
Soo neemt gheen faveurtjes an:
285
Laet je liever eens om-armen,
Keurt een kus, die leven maeckt;
Want al kackt een meyt wat darmen,
'T schaed niet, als 't haer eer niet raeckt.
| |
[p. 55] | |
Neemt een voor-beelt van een ander,
290
Let eens hoe het brandend' kind290
Brulde does' een Salmander291
Inde sachte luy'ren wind':
Dan! s' en brulde niet om 't ryden,293
Maer om dat de ruyter vlood,
295
Die soo meenigh cransje breyde
In de breydel van haer schoot.
'k Wed, de kraen soud' niet onfluyten297
Als het vat ontsteecken leyd;298
Maer het schijnt, 'shaer ooghen sluyten,
300
Als het onderst' open glijd.
'k Sweer hy sou mijn niet beloeren,301
Maer men moet wat anders doen,
Als syn achter-wanghen roeren,
En syn asem binnen voen.
305
'k Sou, aleer ick quam aen 't drillen,305
Lett'ren eyschen van haer hand,
Soo s' het dan ont-dreyen willen,307
Daer sijn rechten voor in 't land:
En ick sou de saeck betrouwen
310
Keuningh, wilde, of Molijn,
Die, tot pleyten voor de vrouwen,
Dry door slepen meesters zijn.
| |
[p. 56] | |
Laetje dit tot raed ghedyen,
Peetjens van Salmanders zaet,314
315
Die nou mee, om 't malle vryen,
Al je eyghen vryheydt smaet;
Want ick sie de Vuyle-bieren,317
Dan de jonghst', en dan de outst'
Stadigh om je Venster swieren,
320
Ellick houd' sich voor de troust.
En de beste sou mijn sinnen
Niet bekooren tot sijn sin,
Noch myn minnen tot syn minnen,
Daer ick minder min in vin,
325
Ia al spoogh syn eers ducaten
Alle daegh een Tobbe vol,
Of ick sou myn sinnen laten
Vallen op een rappe Pol.328
Doch ick wil 't soo hoogh niet setten,
330
Want indien je sin daer leydt,
'k Sweer ick sal 't je niet beletten;
Seecker 'k sie noch vrolickheyd
In het paaren van je beyde,
Dat elck een niet kijcken kan,
335
Want je selt uyt spelen ryden
Met de Susters van je Man.
| |
[p. 57] | |
Die niet eene Marckt versuymen,337
Wantse trecken alle jaer
Nae de Valckenburghsche kruymen,339
340
En van daer weer op een aer:
't Haerlems spec dat smaect haer wonder,
End' het Wijntje alderbest,
Maer dat wierp de Meysjes onder;343
Die het weet, die klapt de rest.
345
Spits-broer hier 's wat nieus te kijcken,
'T is ghenoech van dese praet,
Siet daer komen ses ghelijcken,
En sy stappen op de maet;
'K wedse gaen in masckerade,
350
Om te dansen voor een bruyt,
Want haer grijnsen en gewaden
Roepen niet dan bruyloft uyt.
'T eerste paer heeft hooghe rugghe;
'T tweede toont sich leep, en scheel;
355
'T derde paer is noch niet vlugghe,
Want het hincken is haer deel:
Heer! hoe bly wil 't selschap wesen,
'K wou ick mee sat aen den disch;
Maer de bruydt die mach wel vreesen,
360
Soo de gest aen 't rijsen is.360
| |
[p. 58] | |
Ay! Wat magh ick oock al praten?
'T is sen leven niet ghebeurt:
Sou een bruyt haer nayen laten,363
Eer het schaepje waer ghescheurt?364
365
Sacht! Ick twijffel aen mijn ooghen,
ofse al ghemaskert zyn:
Maetje, 'k vind ons beyd bedroghen,
'T is haer wesen, en geen schijn.
Want dat paer (die packen paeren369
370
Sonder moeyten met haer rugh)
Leecken, doe sy verder waren
'T oorgat vande pape-brugh,372
Dat wy over sullen komen,
'T is doch even wat wy gaen;
375
Maer nu ben ick uyt mijn droomen,
Want ick sie 't voor kennis aen.
'T is de Hel-hont met het diertje,
Dat het Hoorens teer bewaert:
'T tweede paer is schele kniertje
380
Met het lepe kind van aert:
'T leste paer hoort voor te treden,
Maer dat heb ick niet ghedaen,
Om haer lamme luye leden,
Die meest volghen achter-aen.
| |
[p. 59] | |
385
'T is de seun van stille Ioris,
Maer hy rammelt in sijn goud
'T meysjes oomtje die heet floris,
Die haer voor sijn dochter houd;
Want sy sel sijn duyten erven
390
(Daer sint Ioris kindt op siet)
Als haer oomtje komt te sterven;
Sterft hy noyt, soo erft sy niet.
Weer wat aerts! Maert 't is geen vryen;393
Och! daer sijnse hand-ghemeen,
395
'T arme knechje dat sal lyen,
Want daer sijn der twee op een.
Heer! wien doen de speelmans loeren397
Door de brassers niet te cort?
Maer hoe wil het hooft staen loeren,
400
Als het gat gheslooten word?
Vrijers, hoeren sijn maer kanckers,
En de pocken in je bloed;
Houd je liever by Griet Danckers,403
Die doet al de drillers goed;
405
En dat doet Ael klem-kous mede,405
Heyntje duyvels, Vriesche May;
Tryntje Sant-schuyt log van leden,
En het weeuwtje van de Bray.
| |
[p. 60] | |
Grietje Vroe-moers, Anna Clara,
410
Aeltgen in de Diemer-meer,
Slecht Menisje, Bleecke Sara,
En de Ioffrouw met de Veer:
Dats een Rey van twaelf vromen,
Daer een yeder lust in schept,
415
Maer jen hoefter niet te komen,
Sooje niet te droopen hebt.416
Doch; daer zyn wel and're plaetsen,417
Daer men met twee ballen slaen,
Maer ick souder noode Kaetsen,
420
Want de Netten zijn vergaen;420
En het deuchter gheen van allen,
Troef, en Grielje zijn te wijd,422
Doch men neemt maer schellinghs ballen,423
Daer het meest al hayr van schijt.424
| |
[p. 61] | |
425
Maer die moetje s'avondts vinden,
Op de Vismarckt, of den Dam,
En men hoeftse niet te binden,427
Wantse staen ghelijck een Lam;
'k Sie somtijdts wel trotse Luyden,
430
(Dat ick ben ghelijck bedeest)
Die 't haer Vroutjes niet beduyden,
Waerse 's avondts zyn gheweest.
Maer het eynd' beschyter velen,433
Want men recht te weynigh uyt,
435
Als men Bancquerot moet spelen,
Dat men dan syn Boecken sluyt:435-436
Dan ist stracx de Man moet breecken
Door syn ongheluck en schae,
Iuyst is 't door syn slimme treecken,439
440
Doch d'onnoselen niet te nae.440
'k Hoorde lest een klucht vertellen,
(Wisten s' het, 't quam op 't Tonneel,
Want de net-ghevylde spellen443
Hebben doch gheen gunst of deel)
445
Hoe een meyd de may sou planten445
Teghen 't boortje van een schuyt,
Maer het schip weeck vande kanten,
En het lam schoot onder uyt;
| |
[p. 62] | |
Blood-hert teegh sijn best aen 't sluypen449
450
Met sijn broeckje in sijn hand,
En hy liet de meyd staen druypen,
Die nou weer stond op het land;
Want de schipper quam, door 't vergen453
Van het schreeuwen, uyt sijn koy,
455
Om de water-roos te bergen:
Maets wat duncktje was 't niet moy?
Dats 's een klugje! 't geeft my wonder,
Daermen soo veel kloeckerts siet,
Datter niet een borst loopt onder
460
Die syn pen eens drincken bied,
En tot weelde maeckt beschoncken;
Daerse sellifs altijdt vol462
Voor de deuvick legghen roncken463
In het kroeghje van Apol.464
| |
[p. 63] | |
465
'k Prijs voorwaer die wyde monden,
Die het groote Nectars vat466
Op haer tanden setten konde,
Doe een yeder vol en sat
Rolde van de steyle toppen469
470
In het vrolijck Amsterdam,470
Daer se soo veel minne-droppen471
Spooghen, daer een beeck van quam.
Die gheen ebben kan ghedooghen,
Maer ghedooght een staeghe vloed:
475
'k Meen daer sal gheen drop verdrogen,
Schoon se nou wat rusten moet.
Siet, haer Goden zijn gaen dwalen,477
(Want de Nectar was hier op)478
Om van d'Indiaen te halen
480
Voedsel voor de minne-drop.
'k Wed indien sy weder komen
(Pels, en Moor die t'samen gaen)
Dat de minne-beeck haer stromen
Sal verheffen tot de Maen;
485
Maer ick meen aleer de sluypers
Sluypen weer nae dese wal,486
Datter van die Nectar-suypers
Noch wel twintigh volgen sal.
| |
[p. 64] | |
Staeck je tret! Ay stae wat stille!
490
Spits-broer, 'k heb dit al voorseyt;
Ginder gaet het op een drillen;
Menschen kykt hoe helpt de meyd?
Siet daer laet 's haer rockjen vallen:
Wel wat dunckje van die slagh?
495
Soudmen soo gheen meyd vergallen495
Dat de gal in 't midden lagh?
Seecker had de Scherrem-mayster497
Sulcken schiltjen me ghevat
Even als die natte naeyster,499
500
'k wed hy 't niet verlooren had.
Maer nou bleef hy in ghebreecken,
En hy moster onder gaen;
'T Meysje kreegh wel vyftigh steken,
En sy bleef al lijck wel staen.
| |
[p. 65] | |
505
Maer kom laet ons voorder reden:
Houd'! wie sie ick ginder veer?
Daer sal 't weer gaen op een treden,507
Want de hen die duyckt al neer:
Broertje laet ons hier wat tucken,509
510
Want sy sijn nou wel te moe,510
Of hy sel haer 't speen ont-rucken,
En dan valt de borst licht toe:512
'T is gheklaert: wel dat 's een quantje,
Dat 's een vryer als een kruyt;
515
Kijck hy geeftse noch een hantje,
En hy helpt de jonghe bruyt:
Maet, dat sal gheen snyer lijcken,
Want hy speelt de courtoysaen,
Of hy beun-haest by de rijcken,519
520
Of hy heeftse wel sien gaen.
'k Sweerje dat, hy kan 't te deghen,
Is 't een knip-luys, hy is gauw;522
Siet hy sel haer rugh af veghen,
Want de Vrysters sien wat nau;
525
En het sou haer licht beklappen,525
Alsse voor haer Iuffer staet,
Dat's haer kousen had doen lappen527
Met een Naeltjen sonder draet.
| |
[p. 66] | |
'K meyn daer is nou meenigh meysje
530
In haer nieuwe huer ghetreen,
Die schier twijffeld, of haer vleysje
Is beset met twee, of een:
Seecker door dat avond-loopen
Worter meenigh op gheruyt;
535
Maer die speten wil moet dropen,
Want het vleysch dyt beter uyt.
't Plagh al meerder te gheschieden,
Waer men quam daer wierd ghevryd,538
Of men sacher punten bieden,539
540
Op de Beurs insonderheydt;
Daerom staender oock twee hecken
Voor dat vuyl en snood bedrogh,542
Die soo licht haer messen trecken:543
Maer daer is noch plaets ghenoch.
545
Want indien men wou beletten,
Dat dat werck bleef onghemeyn,
Most men soo veel hecken setten,
Alsser boom, of stoepen zyn;
Ia 't en sou niet moghen baten
550
Of men schoon een sportjen sloegh550
Voor de loos-bedeckte gaten,551
Daer het schaep de Wolf injoegh.
| |
[p. 67] | |
Maets daer zyn veel grage gasten,
Soo 't je noch te vooren staet,
555
Heuchtje wel hoe 't Meysje waste
In een Pot-huys aen de straet,
En de Vos die kon hem buyghen
Met syn uyer nae het gat,
Als het kind haer vaer quam suyghen
560
Daer de man ghevanghen sat.
Meenigh wilder zyn bespronghen
Om de liefde tot het Lam;
En haer ram en maeckt gheen jonghen
Offer dan een ander quam,
565
Isser soo veel aen gheleghen?
Evert seydt het mach bestaen,
En hy heefter gantsch niet teghen,
Of hy onghekleedt moet gaen.
Lieve spits, 't zyn sulcke dinghen,
570
Die men niet beletten kan,
Want indien men vlam wil dwinghen,
Daer komt niet dan arger van;
'T vuyr en kanmen niet besluyten,
Of het dooft sich sellifs uyt,
575
Of het barst met kracht daer buyten,
Dat het aen den hemel stuyt.
| |
[p. 68] | |
Wasser lestend niet een vryster,
Die de kranckert speelen gingh?
Och het schaep dat was soo byster,
580
Offer 't leven schier aen hingh:
Moertje, seyse met veel suchten,
Haeld een Doctor voor myn pijn,
Of myn sieltjen sal 't ont-vlughten,
En dit sal myn sterf-dagh zyn.
585
'T wijf dat lieter stracx bepraten,585
Want sy wist van 't veynsen niet;586
Dochter, 'k sal hem halen laten;
Blijf gheduldigh in 't verdriet:
Daerop quam de doctor binnen
590
Met syn gouwe ringh voor uyt,
Maer hy kende 't meysjes sinnen,
En hy wist wel wat 't beduyd.
Soete kind hoe staet het leven?
Sey de wyse man terstond;
595
Wild my eens de arrem gheven,
Dat ick weet de rechte grond:596
'T is een koorsje wild niet vresen,
Want de pols is wat berad,598
Doch daer sel wel raed voor wesen,
600
Pen en inct; Ay haestje wat!
| |
[p. 69] | |
Hier op gingh hy ordineeren
Dit clysteertje, dat hier staet,
(Dat elck een behoord' te leeren,
'T is voor sulcke sieckt niet quaed)
605
Eerst een dragma mosterd-zaden;605
Langhe peper hondert grayn,606
En een hand-vol netel-bladen,
'T saem gemenght in brande-wijn.
Daetlijck gingh de moeder tyen
610
Met 't receptie nae d'Apteeck,
Maer de vrouw die most staen beyen,611
Want het stond wat in de weeck;
Onder tusschen kreegh het meysje
Van de doctor een kleysteer
615
Noch eenmael, en noch een reysje,
Dat de sieckte nam sijn keer.
Daer me quam de Moeder treden,
Met d'apteecker aen haer zy,
Maer sy vond haer dochter kleden,
620
Heer! De vrou die was soo bly;
'k Meyn soo 't meysje was gheleghen,
En sy had de medicijn
Achter in haer poort ghekreghen,623
'T kind sou noch al gauwer zijn.
| |
[p. 70] | |
625
't Licht-gat stond weer op de beenen,625
En de doctor nam verlof,
Die niet langh daer na teegh heenen
Naer het kuysche Weeuwen-hof;
Daer was me een pols te voelen,
630
Maer die bracht hy in het groen;630
Dorre kruyden moghen koelen,
Maer het sap kan 't beter doen.
Vrysters voelje ergens jeucken,
Daerment niet wel klouwen kan,634
635
Scharpe naghels maecken breucken,
En dat brenght geen vordeel an;
Wild het liever openbaren,
Leght het voor de doctor bloot,
Want sijn kruyt kan leven baeren,
640
Dat 's een middel voor de doot.
Doch ick walgh van 't ordineeren,
'k Hou van geen Apteeckers bry;
Daerom sal ick weder keeren.
Nae de Soete vrijery;
645
Daer is beter kruyt te smaken.
Daer behoeft geen medecijn
Harde stronten weeck te maken,
Tot verlichtingh van de pijn.
| |
[p. 71] | |
Duysend lonckjens, duysend gluertjens,
650
Duysend kusjens heen en weer,
Hondert duysend minne-kuertjens
Syn de pleysters van dat zeer.
Doch daer zyn wel meer gebreecken,
Maer daer houd ick gantsch niet van,
655
Menich lever is ontsteecken,655
Dat geen kusje koelen kan.
Daerom gaense nae de doelen,
Daer is water voor de brand,
Daer 's een dranckje, om te koelen,
660
D'hitte van haer inghewand;
Rijnsche vocht, en fransche wijnen,
Stinckend kruyt, en luchtich bier,662
Dat de geesten doet verdwijnen,
Dat 's de doofpot van haer vuyr.
665
Leenert was onlanghs aen 't dwalen,
En hy raeckten ergens vast,
Maer de mantel most betalen667
Wat syn meester had verbrast,
En hy worden uyt ghedreven,669
670
Dat quam seper al te kael,
Tomas oom kan beter leven,
Maer die kan de Stichtse tael.
| |
[p. 72] | |
Menich die niet drincken willen,
Maer de dronckers stellen voor
675
Door het maecken van pasquillen,
Dat het yeder komt ter oor;
'k Meyn indiens s' haer selfs bedrijven
Eensjes stelden by malkaer,678
Datter uyr, noch tydt sou blijven,
680
Om te schryven van een aer.
Maer ick sal mijn daer voor hoeden,
Want het schryven siet wat veer;
Klout men schurft het dreygt te bloeden,
Roertmen strond se stinct te seer:
685
'k Laet een yeder in syn wesen,
Beste-maet is dat niet goet?
't Vry gemoet hoeft niet te vresen,
Daer 't onvrye vresen moet.
'k Set myn roer weer nae het minnen,
690
Want de min is al myn lijf;
Maer de liefde dryft myn sinnen
Nimmer van myn echte wyf,
'k Laet myn oogh wel wat gaen weyen,
Maer het loopt niet al te rou,
695
'k Blijf, al spreeck ick wat van 't vryen,
In 't staecketsel van de trouw.
| |
[p. 73] | |
Wacker aen verliefde helden,
Steld het dutten uyt jou sin,
Trouwe minnaers slapen selden,
700
Of se droomen van de min:
Die het voorst verslyt met pissen,701
En het achterst met de wind,
Sal ick uyt myn boeckje wissen,
Daermen 't puyck van vryers vind.
705
Op, staet op! Ick doogh gheen slapen,
'T vryen is noch niet voldaen,
Laet de speel-luy louter schrapen
Voor de veynsters, daerse staen:
Vrysters hooren 't spelen gaeren,
710
T is de voorbood van de bruyt.
Meenigh lysterd nae de snaren,
Maer sy houwent met de fluyt.711-712
Spits-broer 'k had onlancx erbarmen
Met een kneghje, dat ick sagh
715
'Savonds door een scheurtjen karmen,715
Daer sijn hert te bedde lagh;716
Heer! de Knaep die kon soo suchten
Met veel tranen op sijn wangh;
Vrysters houd het voor gheen klughten,
720
Want het valt de maets te bangh.
| |
[p. 74] | |
En een ander van ter zyden,
Die bescheet de gantsche deur
Sonder 't sleutel-gat te myden,
En hy riep, dat hebjer veur.
725
'k Denck de vryster had sijn woorden
Nae sijn wensch niet wel ghevat,
Dat hy dus haer rust verstoorde;
Menschen 't gingher soo van gat.
En wat veerder stonter eene,
730
Seecker 'k was hem al voor by:
Maer hy riep mijn met sijn steenen,731
Want de knecht die sat in ly;
Och! hy wrong hem schier aen sticken,733
En hy gaf de klinck een soen,734
735
Vryer, docht ick, wilje licken,
Lick hier naest, daer is 't van doen.
Noch een ander van die basen,
Die gingh op een pot-huys staen,
Want hy meynde door de glasen
740
't soete kind te sien ontdaen;740
Borsje seyd ick sonder schroomen,
Dat gaet seecker wat te grof,
Had dat yemand aers vernomen,
'T heylijck raeckte lichtelijck of.
| |
[p. 75] | |
745
Niemand kan hem beter quyten,
Als die op gheen vingher past,
Doch hy most maer tienmael byten,
Of sijn toonen lyden last.745-748
Vryers wat al minne-vlaghen
750
Brenght de soete nacht al me,
Dat de Zon niet kan verdraghen?
Maer! al eer ick voorder tre.
Yemandt sou hier moghen dencken,
Dese vriend die loop te veer;
755
Vrienden, 'k sal mijn echt niet krencken,
'k Spreeck maer van de vryers eer:
'T heught my noch hoe 'k plag te vryen
Wort my dat soo quaet gheduyt?
Of en kan 't de trou niet lyen?
760
Wel ick scheyder liever uyt.
T' is ghenoegh, de tijdt vlied heenen;
Spits-broer, 'k meen nae huys te gaen,
Want het Maentje is verdweenen,
En de vlucht die heeft ghedaen,
765
'T leven is op straet ghestorven,
En het haeckt al nae het stroy
Achter moertjes eyer-korven,767
In een warm gheveeste koy.
| |
[p. 76] | |
Vrysters heb ick wat gheschreven
770
Datje niet wel aen en staet,
Ay! dat moetje my vergheven,
Want het haten is te quaet:
Vanje Vryers mach ick hoopen
Soo 't haer wat te drolligh luyt,774
775
Datser ellick eentje koopen,775
En haer drollen krabben uyt.776
Als haer doen is uyt-ghewreven,777
En de schriften sijn verbrand;
Isser dan wat aen bedreven?
780
Ellick swijght sijn eyghe schand,
En ick sal het mee vergeten,
Of ten sy daer yemand weer
Van sijn weten wilde weten;
Laet hem comen; 'k weet noch meer.
785
En myn weten noem ick grillen,785
Die wel dickwils zyn gheschiet;
Die de vryers weten willen,
En ick weetse sellefs niet:787-788
Maer die 't raeckt, die sal 't wel seggen
790
Die het sellifs heeft ghedaen,
Kan het alderbest uyt-legghen.
En dan gaet het my niet aen.
| |
[p. 77] | |
Want al-eer ick gonst sou derven
Van de een, of d'and're brief,794
795
Wil ick liever datelyck sterven
In de armen van myn lief.
Vryers, 'k gunt je altemalen,
Sterft een doot, die leven gheeft,
Yeder mach syn bruyt betalen
800
Met de munten, die hy heeft.
|
|