|
| |
Parthvrites
ende Gvndebert ghebroeders,
twistende om het rijcke der Lombarden, worden daer af berooft door Grimoalt: ende hoe eyndelijck Partharites gebannen zijnde na veel groote perijckelen zijns levens aen de Croone gheraeckte.
| |
De achthiende historie.
Wy en sullen noch uyt Lombardien niet trecken noch uyt de oude Historien, die so verscheyden sijn, datter geen materie en is daer men eenichsins van spreken can of men vinter terstont wel een Historie van, tot bevestinge van dien, maer insonderheyt alsmen spreeckt van d'ongelucken die op het gheluck der Coningen ende groote | |
| |
Vorsten ghemeynlijck volghen, die verteldt werden, op dat sy daer uyt souden leeren, dat alle hare macht van Godt de Heere comt, ende dat niemant haer en can bevestigen, ja geen regeerders op der aerden, als hy alleen. Also dan continuerende onse Historie op het ghene dat gheschiet is in de Natie der Lombarden, zijnde gheboodt van een Edelman zijn ondersaet zijnde, die hem by zijn huysvrouwe in overspel hadde bevonden (dat gheschiede ontrent het jaer 650) wiert tot zijnen navolgher vercoren Aribert, den Sone van Gundoalt Heer van het Landt Astefan, ende Broeder van die groote ende deughdelijcke Coninginne der Lombarden Theodelinde, tot de welcke de H. Gregorius den Paus so veel brieven heeft gheschreven, welcke Goudoalt verradelijck wiert ghedoodt, sonder datmen oyt conde weten den autheur van de Moort.
Van desen Aribert, die regneerde ten tijden van Clotarius den 3. Sone van Dagobert, quamen twee kinderen, van de welcke dese Historie is gemaeckt, den eenen ghenoemt Gundebert, ende d'andere Partharites, die welcke, hebbende elck zijn Patrimonie ende successie gedeelt, het ghebeurde dat Gundebert de stadt van Pavien in hadde daer hy zijn Hof ende residentie soude houden, ende Partharite die commandeerde op den staet van Milanen, levende een tijt langh in vrede tot groote ruste van het Volck. Maer alsoo de liefde, ende de souvereynitheyt twee sulcke dinghen zijn, die gheen gheselle en moghen lijden, ende dattet schijnt dat d'eergiericheydt van natuere in de mensch is gheplantet, daer van comt den twist zaeyer, ende den vyandt van alle vrede, die verweckte eenighe pluymstrijckers ende vyer-stoockers onder die Princen, diese teghen malcanderen ophitsten. Die sich eerst liet overwinnen was Gundeberdt, als den eergierighsten, ende die minst gaf om het ghemeyn goedt, die goedt vindende de prickelinghe der Flatterders, en droomde niet anders als om in te nemen den staedt van zijnen Broeder, ende sich Coninck te maeken vande gheheelen staet ende rijcdommen der Lombarden. Nu dese sotten
| |
| |
Prince, gheresolveert zijnde zijn voornemen te effectueren, ende Partharite te berooven van zijn leven ende van zijn goederen, siende dat hy te swack was om zijn saecken ten eynde te brenghen, hebbende de materie in beraedt slaginghe gheseyt met een deel hoofden, die so wijs waren als de zijne: daer wiert eyndelijck besloten datmen sich moeste wapenen met de verbindinghe ende hulpe van de nabuerighe Princen, het ware Vranckrijcke ofte den Grieckschen Keyser, ofte eenighe andere, die machtigh waren om Partharites teghen te staen. Wat aenginck den Fransman, sy en saghen gheen fondament, aengesien de voorgaende oorloghen, die een grooten twist ende wan-trouwe hadden ghemaeckt tusschen de Fransoisen ende de Lombarden. Oock selfs dat Childerick Broeder van Theodoricus Coninck van Meten, zijnde alleen Monarche, sich lichtelijck wreken soude, onder den name van assistentie, daerom dat sy oock terstondt het propoost van de Fransoisen lieten varen. Wat aenginck den Grieck, sy en hielender niet veel af, om dat sy saghen dat Constantinus toeghenoemt, den ghebaerden, met veele moeyte verwerret was, ende te doen hadde met de Arabers, van de Ismaeliten afcomstigh, die gheheel Asiam ende Africam door liepen, ja dorsten passeren tot in Europam, onder het beleyt van Gizid den sone van Muhamich, den vijfden successeur van den bedriegher Mahometh, alsoo dat de arme Keyser geen middelen en hadde om haer eenige assistentie te doen. Eyndelijcke Garibalt Grave van Turin, die Gundebert niet seer en beminde, noch yets dat hem mochte profiteren, die bringht voort tot een advijs, datter niet beter en conde ghedaen worden om den vyant in toome te houden, ende de saecke lichter te doen vallen, als datmen Grimoaldt den Hertogh van Benevent soude sien te winnen, den welcken goet soude zijn des Conincks Dochter tot een Huysvrouwe te geven, om hem te beter te beweghen, ende te vaster in verbont te houden, met den ghene die hem soo eerde met sulcken present. De jonghe Coninck die de meeninghe van den Grave van Turin niet en wiste, ende veel min soude suspicie ghehadt hebben, van't ghene dat hy comspireerde: Niet | |
| |
denckende daer op dat Grimoalt die een van de grootste crijgers was, ende een van de cloeckste Capiteynen van zijnen tijdt, ende die van de Lombarden ghewenscht was tot haren Coninck, soo wel om dat hy was van de oude stemme der Heeren van Benevent, ende om zijn wonderlijcke experientie ende ervarentheyt in de wapenen: soo wilde dan de Coninck, dat Garibalt den autheur van dese raet, selfs den Ambassadeur soude zijn, ende by Grimoalt het woort soude doen, dat oock de Grave niet en weygherde, goet doende dat hy hem daer toe soude brenghen, ende dat hy sulcke macht van hem soude mede-brenghen, dat Parthurit genoech te doen soude hebben, om zijn persone te salveren uyt de handen van dien grooten Capiteyn. Also Garibalt zijn bagage hebbende ghereet ghemaeckt hy reyst, ende arriveert in der Oude Samniten Lant, daer Grimoalt regneerde, houdende de principaele Stoel van zijn Heerlijckheyt tot Benevent: de Grave daer zijnde ghecommen, ende eerlijck ontfanghen na de manieren der Heeren, hy hebbende audientie vercreghen int secreet, want alsoo hadde hy't begheert van den Hertogh, hy begon alsoo te redenen: Mijn Heere, soo ghy niet al te wel onderwesen en waert van het Natureel der Lombarden, ende hoe swaer dat dese Natie is te handelen ende regeeren, ende soo ghy niet en wistet, in wat een mis-prijs sy de Coninghen hebben, die na de wetten niet en connen noch willen heerschen, maer alleenlijck naer hare fantasien, ick soude uwe Seigneurie een lanc discours aen doen van de maniere van doen van dit volck, ende van de middelen diemen moet waer nemen om haer in toome te houden. Ick weet dat ghy u seer verwondert Heer van een soo seltsaem beginsel mijner redenen, als noch niet wetende wat ick voor hebbe, ende welcke den last sy, waerom ick tot u ghecommen ben van weghen den Coninck van Pavien Gundebert, maer eer ic u het eerste sal ontdecken, t'is reden dat ick segghe d'oorsaecke van mijn comste: want daer mede sal ick u openen het princepale ooch-merck waerom dat ick dese reyse hebbe aenghenomen. Uwe Seigneurie is oock wel bekendt wat beroerten datter ontstaen zijn tusschen de | |
| |
Lombarden, ende insonderheyt om den twist tusschen de kinderen van Aribert, den een noch d'ander te vreden zijnde, van het deel des rijckx dat elck ontfanghen heeft van den Staten des landts. Gundebert die willende sich wapenen ende verstercken teghen Parthariten, hy heeft my belast van u te versoecken om hem te connen helpen ende sterck maecken teghen zijnen Broeder, op dat hy door uwen middel, sich moghe maecken Coninck van Italien, ende den anderen berooven van de successie ende zijn leven. Siet Monsieur dat is de somme van mijnen last, die sodanigh is, dat ick uwe seigneurie wel wilde bidden, van punct tot poinckt te willen achtervolghen, ende u gunstigh te betoonen den ghenen die wenschen onder den jock van uwe hoogheydt, hare vryheyt ende verlossinghe. Dit is d'oorsaecke waerom dat ick geseyt hebbe dat het Lombartsche volck moeyelijck te handelen is, maer men moet hem niet verwonderen: want die te vrede is, hy vry zijnde, dat hem gheboden wordt, hy wordt qualijck te vreden, als in plaetse van hem te regeeren, men quelt hem: ende in plaetse van hem te weyden, men hem soeckt te verstroyen, oock in stede van hem te beschermen. Men siet dat de Princen slechts haer eyghen affecten soecken te voldoen, ende niet min, als het profijt der gene die haer onderdanich zijn. Ghy siet twee jonge sotten tegen malcander twisten om de Heerlicheyt, tot groot misnoege van den Edeldom, die haer selven niet en willen verderven, om de sotte fantasien van dese twee Princen: ende die geenen lust en hebben in het ghemeyn volck in lijden te sien, daer door de Edelen niet seer ghereet en is om haer naer haren plicht te assisteren. Nu om vryelijck te spreken ghy weet dat de costuyme der Lombarden is, dat sy anders geen Coninghen en hebben dan door electie ofte verkiesinge, ende niet door successie, ten sy dat de deught ende cloecken den volcken aengenaem sy: men heeft dese twee jonghe Heeren laten heerschen om hare Voor-ouders wille die de Lombartsche Natie veel diensten ghedaen hebben, insonderheydt om de eere van de ghedachtenisse van de Coninginne Theolinde, welckers deughden alle de onse noch schuldigh zijn groote danckbaerheyt, | |
| |
uyt welcke gheslachte dese twee voort ghecommen zijn. Ander recht en hebben sy aen het rijcke niet. Daerom het volc dese dertelheyt niet connende verdragen, die wenschen dat ghy die wel bedaeght zijt, wijs in uwen raet, ende geluckich in oorlochsche feyten, de saecke by der hant soudet willen in nemen, ende u also willet vertoonen den vrient der Lombarden, gelijck sy u hebben doen weten, haren goeden wel geaffectioneerden wille, doen Arichus uwen Heer Vader, u in ons lant liet, om gevoet te worden in het Hof des Conincs Rothatis: by den welcken dese niet en connen vergeleken worden. Ghy cont nu verstaen wat ic seggen wil, ende wat mijn gedachte sy, wat dit laetste woort heeft my so willichlijcken hier doen comen om sulcken Ambassade te doen: want ick ben selve die gene die het voorgeslagen heeft van u te hulpe te comen, veel liever hebbende, dat een so wijsen ende cloecken Prince als Grimoalt is in zijn handen vercrijcht het Coninckrijcke der Lombarden, als te sien dat de Wolven ons souden regheeren, ofte dat wy souden gaen bedelen de hulpe der Griecken ofte der Fransoisen, die eyndelijck selve wel souden verdrijven, de ghene wiens bescherminghe sy aenghenomen hadden. Aenghesien dat de vreemdelingh niemandt en bemindt als hem selven, ende en beschermt niemandt als om eenich profijt daer uyt te trecken. Ghy zijt den gene Monsieur die met een woort, het volck der Lombarden cont contenteren, want yets te willen winnen, met Gundebert te helpen teghen Parthariten, het soude verloren moeyte wesen: dewijle dat d'Edeldom voorghenomen heeft, veel eer duysent andere perijckelen te willen verdragen, dat sy het Lombartsche rijcke also tegen malcander sullen sien op staen. Grimoald die wel sach waer toe dat alle die propoosten streckten, die en toefde niet langhe om t'antwoorden, segghende tot den Grave, dat hy teghen des morghens daer op hem beraden soude, ende dat hij't soo wel aenstellen soude dat hy geen oorsaecke en soude hebben om te claghen, ende dat de Lombarden souden bevinden, dat het gheen ondanckbaer Edelman was, die onder haer was ghevoet gheweest.
Dat hy hem seer bedanckte voor zijn goetgunsticheyt tot | |
| |
zijn persoon, ende van de middelen die hy ghebruyckt hadde om dit te beleggen, ende soo hy oyt de middelen hadde om sulcx te connen verschuldighen, hy soude hem doen sien ende gevoelen dat Grimoalt was een oprecht Edelman, die met lichtelijck de weldaden en vergat der personen, maer insonderheyt der sodanigen, als de Grave was. Dese presentatie dan van den Grave die kittelde so wel het gemoet van den Hertogh van Benevent, dat hy alreede over leyde de maniere van zijn Regeringhe, hem selve het Coninck rijcke der Lombarden voor ooghen stellende. Daerom dat hy doet zijnen raet versamelen, daer hy voorstellende t'gene dat van den Grave was ontdeckt, daer en was niemant (wetende oock wat macht den Ambassadeur selfs hadde) die niet en soude goet ghevonden hebben, dat hy de reyse soude aenvaerden: versekert, dat nademael de Stat ende de jurisdictie van Benevent wel bewaere was, Grimoalt lichtelijck den wech mochte bereyden om hem selven Coninck van gheheel Italien te maecken. Grimoalt dan siende de goetwillicheyt van de Heeren van zijnen raet, ende hoe seer sy gheaffectioneert waren om hem te volghen ende de saecke by der hant te nemen, hy wierd noch meer ontsteken als te voor, om sich aen te stellen nae de wille van den Grave, den welcken hy des ander daeghs also aen sprack. Mijn Heere de Grave, daer en sal noyt dagh commen, dat ick vergeten sal het goet tractament dat ick in Lombardien hebbe ontfanghen, daerom ick alle neersticheyt sal betoonen om sulcx met alle goede diensten te erkennen, insonderheyt ten aensien van u die wel betoonet den goeden wille dat in u lieden is, om uwe Lant in een goeden stant te onderhouden, mitsgaders de particuliere affectie die ghy draeght het huys van Benevent, my een sodanighe openinghe doende, die tot mijn groote eere streckt, ende tot profijt van de gheheele Natie der Lombarden.
Nu hoe wel dat ick voorgenomen hadde niet te weygheren het verbont met de kinderen van Aribert, maer wel van my met hare swaricheyt niet te willen moeyen als de selve gelijckelijck beminnende, soo ben ick nochtans te vreden om haer vrientschap te doen, dat ic met u | |
| |
sal trecken om haer te stellen ende te veraccorderen, ende voor de reste my te gouverneren door uwen raet, beleyt ende wijsheydt. Daerom sal u lieden als het u belieft wederom moghen keeren tot Gundebert, om hem onsen goeden wille te doen verstaen, maer niet eer, als ghy sien sult, wat Equipage ende volck dat ick op de beenen sal maecken, om te voldoen mijn belofte, op dat ghy mooght ghetuyghen het ghene dat ghy met uwe eygen ooghen ghesien hebt. De Grave die danckte hem, ende die bleef daer, tot dat de troupen versamelt waren om te reysen na Lombardien, van de welcke Grimoalt begerende de heerlicheyt, die ordineerde zijn affeiren, zijn even ghelijck of hy seker hadde gheweest, van't ghene dat hem toe commende was. Want hy maeckte ende verclaerde tot Hertogh van Benevent Grimoalt zijnen Sone, op dat soo hy in dese tocht quame te sterven, men versekert mochte worden van een successeur, ende hy zijnde gheworden Coninck van het Landt daer na dat hy ginck trecken, zijn Hertoghdom even wel in zijn vryheyt mochte blijven, gheen anderen souvereynen Heere erkennende als het Keyserrijcke. Onderwijlen hy reyst na Pavien, met een seer schoonen legher van uytghelesen soldaten, siende alomme daer hy passeerde, het herte te winnen der inwoonders ende de steden tot zijn vrientschap te trecken, d'Edeldom caresserende om de selve tot zijne gunste te locken, sorghende, dat de platte landen gheensins beschadicht en wierden, op dat sy door misnoeghen, den loop van zijn victorie niet en verhinderden. Ende om noch beter te doen, hy sondt door het ploech lant Trasimonde den Grave van Capowe, op dat hy door Spolette passerende, nemende den wech van Toscane, hy mochte winnen ende tot hem trecken de Lombarden die in die quatieren woonden, ende haer te beweghen hem te volgen ende te favoriseren tot het innemen van het rijcke. Die zijn bevel wijselijck ghedaen hebbende, quam met groote macht hem vinden in de Romagie, op den wegh ghenoemt Emilie na d'Appennin, langhs de cleyne riviere Pissatelle, die in der Romeynsche Historie soo vernaemt is, onder den namen van Rubicon.
Grimoalt dan zijnde ghecommen tot Plaisacien met | |
| |
een schoone ende stercke armade, hy sont Garibalt den Grave van Turin den Ambassadeur van den jonghen Coninck van Lombardien, dat hy na Pavien voor henen soude reysen, om Gundebert t'adverteeren van zijn comste, ende van hem te weten, waer toe dat hem beliefde zijne macht te employeren. Siet hier goede Heeren de schandelijcke verraderie van dese Grave teghen zijnen Coninck, hy is ghesonden in Ambassate tot Grimoaldt om hulpe te versoecken tot faveur van zijnen Meester tegen Partharithe: ende de verradere als hy is, die doet hulpe commen tot verderf van beyde, ende om dien tot Coninck te maecken, de gene die der niet aen en hadde. Ende so veel meer schande is hy weerdich dat de arme Coninc sich op hem vertrouwende, hem alle zijne secreten ontdeckt, gouverneert sich geheelijck na zijnen raet, tot dat hy so verwerret is in de stricken van dien verrader, dat hy der oock zijn leven ende staet verliest: ende hoort hoe het is gheschiet. Na dat hy den Coninck geadverteert hadde van de comste van Grimoalt, de goede Man die niet en dachte als seer blijde te zijn, ende zijnen aencomenden gast willecom te heeten ende wel te tracteren, hy vraeght den Grave, waer men de Hertogh soude logeren, zijnen toecomende swager: den welcken den valschen Grave antwoord. Hoe Heer Coninck, soude ghy hem elders willen logeren dan in uwe eygen Stat van Pavien, ende in uwe Palays? hy die niet en comt dan alleen tot uwe hulpe ende bescherminge, ende die geeert sal worden met het huwelijck van Madame uwe Suster? Neen, Neen, en laet niet geschieden dat de Grave om een soo cleyne oorsaecke eenich quaet vermoeden op uwe Majesteyt vercrijge, aenghesien dat ghy selfs wel weet, dat die menschen die van cleyne afcomste zijn, altijdts vol quade suspicie zijn ende om een cleyne oorsaecke een mistrouwen van ymant crijgen, ende insonderheyt sulcke cloeckaers als desen Grimoalt is, die en willen niet gheeert worden, dan na hare eygen phantasie. Daerom Heer Coninck, dewijle ghy hem van doen hebt, ic ben van advijs dat ghy hem doet bekennen hoe vrymoedich dat ghy zijt, ende hoe ghy hem onthalen wilt, op dat hy door uwe courtoisie noch meer beweeght worde, om uwe saecke met beter | |
| |
affectie by der handt te nemen: ende niet maecken dat hy gheoffenseert uwe zijde mochte verlaten, ende Partharithe aenhangen. De Coninck beweecht van dese redens van den Grave, hy consenteert dat Grimoalt met zijn volck binnen Pavien souden logeren, doende bereyden het een quartier van zijn Palays voor des Hertoghen Logijst: maer siet noch, den verfoeylijcken verrader, die wetende het hooghe herte van Grimoalt ende hoe hy van alle wel onderrichtet was, hoe hij't soude aenstellen om haest Gundebert voort te helpen, siende de Beneventanen, ende de Arbusianen binnen Pavie, ende dat die twee Princen sich bereyden om tsamen te parlementeren, hy comt tot den Coninck ende seyde hem: Sire, ick moet bekennen dat ick dese reyse niet wijs ghenoech en hebbe geweest, om wel te letten op de gheveynstheyt der menschen, alsoo dat de soeticheyt der beloften my bedrogen heeft. Ick segge dit, door oorsaecke, dat ick huyden morghen den Hertogh gaende besoecken, ick hebbe zijn wesen gheheel anders gesien, als ick op een ander tijt niet en soude ghelooft hebben van zijn courtoisie, u versekerende, dat hy eenighe loosheyt brouwet tot uwe schade. Ick sie wel dat ghylieden t'samen spreken moet, ende soo ghy het weygherdet, het soude wesen om een vyer te ontsteken dat noch onder d'asschen is, ende om hem oorsaecke te gheven eenige groote schaede hier uyt te richten, als die sterck is, ende so ick sien, van de Lombarden meer bemint als ic meynde. Daerom dunct my goet, om alle inconvenienten te ghemoeten, dat ghy by hem niet en gaet sonder onder den rock wel ghewapent te wesen, op dat soo hy yets teghens uwe persone wilde attenteren, ghy hem mochtet resisteren, ter wijlen dat wy sullen neerstich zijn om zijnen toorne te vercoelen, ende de gene die hem souden willen helpen na verdienste te straffen.
Gundebert, seer verbaest van sodanigen tijdinge, die begon te beclaghen dat hy eenen so machtighen vyandt in zijn Stadt hadde laten comen (maer het wat te late) ende selfs in zijn eygen huys: nochtans alsoo hy cloeckmoedich was, hy besloot evenwel hem te spreken, maer wel ghewapent, ghelijck den valschen Grave hem | |
| |
gheraden hadde, die om niet te vergheten tot de uytvoeringhe van zijn verraderie, hebbende Gundebert alsoo ongherust ghemaeckt, hy ginck tot den Hertogh, den welcken hy adverteerde, dat soo hy niet wel toe en sach, dat Gundebert uyt was om hem een quaet stuck te spelen, zijnde versekert, dat als hy hem soude comen spreken, dat hy onder de rock ghewapent soude zijn, om hem te dooden, ende ick sorghe (seyde hy) dat yemandt van u volck te veel gheseyt moet hebben, ende dat dese jonghen sot u niet en betrouwt, ende daer door sal soecken u voor te commen, op dat ghy teghen zijn croone niet en attenteret.
Wilt ghy dan segghen Grave, antwoorde Grimoalt, dat uwen Coninck sich soude wapenen, om my te betrapen? Ia, sprack de verrader, ende ick ben het seker, ende ghy sultet bevinden soo ghy slechts met hem spreeckt, ghelijck ghy doch moei. By Godt sprack Grimoalt, ick sal met hem spreken, ende ick sal hem also omhelsen datter gheen wapenen en sullen wesen, die verhinderen sullen commen, dat ick niet en soude straffen zijn onghetrouwicheyt, so ic immers bevinde dat hy onder zijn cleederen ghewapent is. Wat behoeven wy meer te segghen? de twee Princen commen by malcander, ende also sy by connen om malcanderen te groeten, Grimoalt die omhelsde Gundebert, ende hy desghelijck den anderen, ende alsoo sy malcanderen in d'armen hadden, Grimoalt die ghevoelt het harnasch op den rugghe van den Coninck, waer van vertoornt, hy seyde, het Gundebert, isset also datmen de vrienden in uwe huys ontfanckt om die te dooden alsmense vrientschap bewijst? By Godt meester sot ick sal u leeren, u te wapenen tegen den gene die gecommen is om u te beschermen ende te helpen. Den armen Coninck en hadde den middel niet noch om hem te verantwoorden, noch om sich te beschermen, want Grimoalt, so haest hy het woort uyt de mont hadde, die doorstack den ellendigen Prince met een poignaert dat hy daer toe ghereet hadde, dat hy terstont doot ter aerden viel, ende Grimoalt die hadde zijn volck alghereet, so yemant hem verroerde om de doot van den verslagen te wreeken. Maer daer en wasser niet een soo stoudt | |
| |
die een woordt derfde spreken, siende dat Pavie in der handen van de soldaten van Grimoalt gestelt was, waer toe alle daghe nieuw volck aenquam, soo wel Lombarders, als Neapolitanen ende andere, alsoo dat hy in nam den staet van den overleden, ende maeckte sich Coninck van Lombardien. Hier is d'eerste stuck van onse Historie, betoonende wat onghelucken dat de groote deses weerelts onderworpen zijn: ende waer door men can bevinden, hoe periculeus dattet is, eenen vreemden meer machts over te gheven als behoort, als oock wat vruchten dat twist ende tweedracht, tusschen de Princen voortbrenghen, dat de ghene die door eergiericheyt opgeblasen, eens anders heerlicheyt noch begheeren, dat sy het hare ende het ander bringhen in de handen der gheene die sy meynen te betrouwen, ende verliesen door dien middel, eere, staete ende leven. Maer laet ons wat verder gaen ende sien wat met Partharite gheworden is, den broeder van Gundebert. Als oock welcke het eynde sy gheweest van desen snooden verrader den Grave van Turrin, die mede door Gods rechtveerdich oordeel zijn belooninghe heeft ghecregen. Want dese verrader, die zijnen Coninck bedroghen, verraden, ende vercocht hadde, die en mocht niet lange gemeen de Heerlicheyt ende den staet die hy by zijnen nieuwen Coninck hadde vercregen: want also hy op een Paesschen dach ter Kercken ginck in de Stadt van Thurin, daer is geweest een slecht Man, maer van een cloeckmoedich herte, die een dienstknecht was geweest van den Coninc Gundebert, die hebbende bespiedet de ghelegentheyt om te wreken de doot zijns Conincks, die wiste, dat de Grave om te gaen in zijn ghestoelte in de kercke, moeste passeren by het Doop-huys, daer-men de cleyne kinderen doopte, hy clom daer op, om dat hy was van cleyne staetuere, hebbende zijn bloot sweert onder zijn Mantel verborgen, met voornemen den Grave eenen lustighen slach te gheven, ghelijck hy oock dede. Want alsoo de Grave passeerde voor by het Doop-huys, nerghens op min denckende als om zijn verraderie ghestraft te worden, daer comt dit cleyn Manneken, een slecht Dienaer, die int midden van zijn albardiers, in zijn eygen Stat, voor | |
| |
alle het volck, hem een soo swaren slach met zijn rapier op zijn hooft gheeft, dat hyse cloof tot aen de tanden, sturende zijn bloet ende zijn hersenen op de vloer van de Kercke ende het lichaem doot ter aerden.
Desen armen Man hebbende zijnen verslaghen Coninck desen valschen Grave also opgeoffert, wiert oock terstont door de furieuse handen der alberdiers op de selve plaetse tot hutspot ghecapt, also heeft dese goede Man, stervende, ghestraft de onghetrouwicheydt van eenen verrader, ende wreeckte seer moedelijck de doodt des ghenen die hem op ghevoet hadde, ende hielt voor zijnen souverreynen Heere.
Partharites wetende genoech wat zijnen Broeder teghens hem hadde voorgenomen, nochtans hy en dachte niet, dat hy ijverich soude zijn gheweest, ende alsoo tot zijn verderf hem soo neerstelijck soude begheven, maer hebbende vernomen wat Grimoalt hadde uytgherichtet, ende de snoode verraderie van den Grave van Turin, ende siende dat hy niet voorsien en was om desen geweldenaer te connen tegenstaen, ende zijnen Broeder van de eygen Lombarders selve verraden zijnde, dat hy noch min oorsaecke hadde om sich op de Italienen te betrouwen als die gheenen die veel liever onder de Romeynsche regheringhe souden wesen, hoe wel hy met alle soeticheydt hadde ghetrachtet, haer onder zijne ghehoorsaemheydt te trecken.
Dese consideratien waren oorsaecke, dat de goede Prince den tijt wijckende, ende de fortuyne plaetse ghevende, vertrock uyt het Landt, ende begaf hem by Cacan den Coninck der Hunnen, als den gheenen die hy achtede zijn alder grootsten vrient, van wegen d'oude vriendtschap die de Hunniten ende de Lombarders hadden ghehadt ten tijden van den Coninck Alboinus.
Grimoaldt en was soo haest niet gheadverteert dat Partharithe tot den Schijten ofte Hunniten ghevluchtet was, of hy sondt daer een Ambassadeur, om hem aen te segghen, dat soo hy wilde ghenieten de gheswooren vrede voortijdt ghemaeckt tusschen de Lombarden ende hem, dat hy niet langher verdraghen en soude dat Partharithes in zijn Landt soude blijven, of | |
| |
anders, dat hy sich soude versekeren dat hy eenen Coninck voor eenen vyandt hadde, ende de Lombarden voor partie.
De Coninck der Hunnen hoe wel hy een ongeloovich was, ende sonder eenighe kennisse van de Evanghelissche waerheyt, die moeydet even wel seer, dat eenen Coninck alsoo verjaecht ende vervolcht soude worden, ende hem niet willende verraden, al wiste hy wel dat hy Grimoaldt eenen grooten dienst soude doen, hy ontboodt hem, en sprack alsoo. Mon Cousin, op dat ghy niet en denckt dat ick een dobbelt Man ben, ende dat ick u een vriendelijck ghelaet betoonende, van achter soude verraden, ick moet u adverteren wat Grimoaldt uwen vyandt soeckt ende begheert, hy soeckt ghestadelijck aen, dat ick u in zijne handen soude leveren, als ghy by die brieven moecht bevinden (hem met eenen de brieven van Grimoaldt vertoonende) maer ick wilde dat ick u in mijnen schoot mocht bewaren ende beschermen, maer de vyandtschap dat alle de wereldt draecht aen de ghene die van mijn Natie zijn, stopt my dien wech, ende doet my op andere dingen dencken de welcke so ic achte ghy redelijc ende warachtich sult vinden. Ghy weet dat ic woone midden in de landen die van uwe Religie zijn, ende datter geen Christen en is, die ons voor nabueren geerne hebben, om dat wy niet en connen verstaen om uwe Religie aen te nemen: u en is oock niet onbekent datter nauwelijck Christen Coningen ofte Princen zijn, die niet gequelt en hebben geweest van onse Natie, also dat wy gheen vrienden en hebben als de Lombarden, noch niemant die ons verdraecht als Grimoalt. Wilt ghy wel een oorsaecke wesen van mijn verderf, ende dat ic my vyant maeckte van den genen, die my alleen connen helpen, tegens alle andere menschen? So ick u niet wijser en hielt als uwen Broeder, die het Mes selve ghescherpt heeft, dat hem de kele heeft afghesneden, ick en soude u hier van niet adverteren: soo ick een verrader wilde zijn, uwe Hooft soude een goeden middel zijn, om mijn offers te verrijcken: maer eer moet Cacan vergaen, dan hy verraden soude die gheene die u noch zijn bloedt-vrient is, ende die zijn toevlucht tot | |
| |
hem ghenomen heeft, om versekert by hem te moghen woonen. Daerom soude ick u liever raden mon cousin dat ghy in sout willen vertrecken op een ander plaetse, belovende uwe vertreck te favoriseren, op dat de hunnen niet en comen te vervallen in de indignatie der Lombarden, van de welcke versteken zijnde, daer en sal noch Grieck, noch Romeyn wesen die hem niet verstouten en sal, om de Hunniten te verjaghen.
Gaet dan Mon Cousin onder de bescherminghe der Goden de welcke ick bidde dat sy u willen bystaen ende beschermen van de handt ende furie uwer Vyanden, in wiens stricken so ghy comt te vallen, ick sorghe dattet sal wesen het eynde van uwe daghen, nochtans ick verhope van uwen't weghe dat ghy uwe heerlijckheyt noch eens sullet weder becommen ende noch uwe croone met vrede sullet besitten.
Partharites niet wetende waer gaen om seker te wesen, soo veel stricken ende laghen hadde Grimoalt hem gheleyt, hebbende den Hongerschen Coninck bedanckt voor zijn getrouwe beleeftheyt, eyndelijck hy resolveerde, sich te gaen worpen in d'armen van den ghene selve, die hem vervolghde, hy besluyt segge ic te gaen tot Grimoalt, die zijn Landt hadde inghenomen, ende zijn leven te betrouwen, den gene die zijn doot hadde gesworen. Hy ghedachtet niet alleen maer hy executeerde oock, niet sonder groote verwonderinghe van den Hunschen Coninck, die het niet seer goet en vont: maer de Prince hem hebbende verhaelt de goedertierenheydt van Grimoaldt, dat hy van zijn natuer noch wreet, noch fel en was, oock, dat so hy sterven moeste, dat hy liever in zijn Lant wilde de doot smaecken, als in een vreemt Lant. De Heydensche Coninck niet anders soeckende als Partharite quijt te worden, liet hem doen na zijn eyghen wille. Alsoo is den armen Heere uyt dat lant ghereyst, ende comt na zijn eyghen Lant, zijnde ghearriveert in een van de steden van Lombardien, hy sont Vnelfe een van zijn getrouste Edellieden tot den Coninck Grimoalt, om hem t'adverteren van zijn comste, ende hem aen te segghen, dat hy expres daerom quam om sich in zijn armen te worpen, sich so wel vertrouwende in zijn goet- | |
| |
heyt ende natuerlijck courtoisie, dat hy hem tracteren soude niet als een vyant, dewijle hy hem noyt niet misdaen en heeft, maer alsoo de goede Coninghen doen tot deghene die haer ootmoedighe gehoorsaemheyt bewijsen. Grimoalt dit hoorende, ende ghedachtich zijnde der menschelijcke conditie, ende dat het selve hem oock mochte overcommen, het herte weeck zijnde geworden, die beloofde ende versekerde Vnelfe zijn Meester soude doen commen, ende dat hy verlanghde om hem te sien, ende soo goet tractament te doen, dat hy oorsaecke soude hebben om zijn magnificentie te prijsen, ende sich te contenteren. Vnelfe die verhaelt dit alles zijnen Heere, die sich ooc met cloecmoedicheyt wapende, quam sich verootmoedighen voor den ghene, die hem zijn Coninckrijcke hadde ontnomen, ende hem doende de reverentie, hy wilde hem de voeten cussen, t'ghene dat Grimoalt refuseerde ende teghenstont, maer hem opheffende hy custe hem seer vriendelijck, ondervragende waerom dat hy was ghecommen: Sire, seyde Partharites, ick ben tot u gecommen als een van uwe ootmoedichste dienaren, ende veel beter gheneyght om onder u lieden ghehoorsaemheydt te leven, veel meer achtende te aenschouwen het aenghesicht van een Christen Prince ende goedertieren, als te leven onder de Heydenen ende ongheloovighen, vervreemt van den lust dat ick hebbe om Godt te dienen in de Religie van mijn voorouders. Ende het ghene dat my meer versekert heeft ende hier beweeght te commen, t'is de natuerlijcke courtoisie ende goetheydt die in uwe Majesteyt blincket, om die te commen de reverentie bewijsen, voor wiens voeten ick hier nu ligghe, seer machtighe Coninck, om te lijden alles wat u sal believen te ordineren, soo van mijn doodt als van mijn leven. Grimoalt siende met wat affectie dat Parthariten was sprekende, ende hoe verre dat de | |
| |
boosheyt uyt zijn herte was, hy hief hem noch eens op, ende hem omhelsende seyde: by den grooten Godt die ons gheschapen heeft, Mon Cousin, dewijle ghy alleen op de bloote hope van mijn courtoisie, uwe leven in perijckel hebt ghesteldt, ghy en sult niet meer quaets lijden als een van mijn eyghen kinderen, ende ick beloove u dat ick u alsoo sal bestellen, dat ghy eerlijcke middelen sult hebben, om eenen staet te voeren niet verre van mijns ghelijcken, op conditie dat ghy oock t'mywaert sult wesen als uwe woorden mede brengen, ende ick my versekere van uwe beloftenisse.
Alsoo wert Parthariten ontfanghen, gheeert, bestelt, ende versien soo van huys, als van alle noodighe dinghen: Het was alsoo dat de fortuyne hem flateerde, om daer naer binnen corten tijdt hem te doen een aenval, de erghste als hy noch in zijn leven hadde ghevoeldt, om hem te doen bevinden, hoe periculeus dattet was te eten aen de Tafel van den Tijran, ende sich te betrouwen op eenen vyandt die soo lichtelijck hem laet versoenen.
Siet de Historie van Saul, van den tijdt aen dat hy in zijn fantatie hadde ghesteken, de toecomende hoocheydt van David, ende dat hy teghen hem soude conspireren, wat schoon aensicht dat hy hem toonde, hem aen zijn Tafel te doen sitten, ende hem zijn eyghen Dochter ten huwelijcke te geven, soo en liet hy daerom niet in alle manieren hem ter doodt te soecken. Alsoo ist gheweest met Grimoaldt, hoe wel hy uytwendelijck eenighe beleeftheydt betoonde, hy voedede evenwel noch altijdts een slanghe in den boesem, hebbende de begheerte om Partharithe te dooden, hem selven wijsmaeckende dat hy altijdts sagh de bloote rapieren van Partharithe die zijns Broeders doodt wilde wreken, ende doende was om zijn landt wederom in te nemen: daerom en dede hy niet anders als te droomen hoe hy rechtveerdighe oorsaecke soude becommen om sulcke onruste ende quellinghe uyt zijn ooghen wegh te nemen, hy en dorste hem sonder openbare oorsaecke niet massacreren, vreesende beschuldicht te worden van trouweloosheydt ende wreetheydt. | |
| |
Maer het ghene dat hy niet en dorfde doen, heeft de nijdige ende lasterlijcke tonge hem willen doen. Want alsoo Partharithe in de selve Stadt van Pavien opgevoedet was gheweest, ten conde niet anders wesen of daer waren noch soo van de Burghers als den Edeldom, die hem in zijn eere ende staet hadden gesien. Dese niet connende vergeten de natuerlijcke affectie diese beweechde om desen Heer te beminnen ende eere te bewijsen, siende dat de Coninc selve hem vrientschap bewees, niet denckende dat sulcx tot eenige prejuditie ofte naedeel soude moghen strecken, sy gingen hem dicwils besoecken, sy bancketeerden dicwils in zijn compagnie, ende verheughden sich so veel, als eenen die van een so hoogen trap van eere vervallen was conde bewijsen ende lijden, die van een Coninc, nu een cleyn geselle, ende als een Man in dienstbaerheyt was gehouden. Hier was het dat de nijdicheyt de courtisanen voet ende fundament begonde te crijgen, ende dat het vier van verraderie met de kinderen van Aribert wederom begonde te ontsteken. Want eenighe valsche tongen waerschouden den Coninc, dat Partharite sochte conspiratie tegen hem te maecken, ende dat de Lombarden van den tijt dat Partharite daer wederom gheweest was so verandert waren, dat so hy haestelijck hem uyt de oogen niet en nam, dat hy yets bevinden soude dat hy moghelijck al te late soude beclaghen, sy wiste te verhalen seker verraderien die den armen Man noyt bedacht en hadde, sy beschuldighden hem met woorden, die hy noyt gesproken en hadde: in somma sy brouden den armen Partharithe een seker bier, dat hem zuer te drincken soude vallen.
De Coninck die dit alles meer als waractigh achtede, ende die in een sodanighe actie lust hadde, en dede niet veel moeite om te doen ondersoecken nae de waerheyt, maer maeckte hem selven wijs, dat dese achterclappinghen hem genoech bevrijden van zijn belofte ende eedt die hy den Sone van Ariberth hadde ghedaen, hy besloot dadelijck hem te doen sterven. Ende also en duerde zijn proces niet langhe, maer het arrest van zijn sterven was ghegheven, niet anders resterende als dat het gheexecuteert soude worden, waer door dien selven | |
| |
dagh om datte latet was men consuleerde hoe men hem bequamelijcker des anders daeghs met de minste gheruchte soude doen sterven. De beste middel wiert besloten datmen een bancket soude maecken, ende datmen Partharites met overvloet soude doen drincken, op dat wanneer hy met den wijn gheladen soude zijn, hy geen verstant en soude hebben om sich te salveren, want anders en dorste den Coninck hem niet doen overvallen, van vreese dat den Lombartschen Adel op de beenen soude gheraecken. Het bancket ghereet, men sendt van alle soorten van spijsen ende wijnen ten huyse van den Prince Partharites, hem groetende in den name des Conincx, ende hem biddende van zijnent weghen goede ciere te willen maecken. Maer alsoo hy ter Tafel was gaen sitten, daer was een Edelman die voortijts zijnen Vader gedient hadde, die hem secretelijck van het verraet adverteerde, hem ghelatende of hy hem eenige groetenisse hadde willen doen, dat oorsaecke was dat Partharithe zijnen Dienaer beval, hem ter Tafel niet te dienen als wat waters in zijn silver schaele. De courtisanen van den Coninck die quamen somtijts eens by zijn Tafel hem vermanende dat hy hem eens vrolijck soude maecken, ende dat hy de schaele eens uytdrincken soude om de wille van den Coninck. Sulcx beloofde hy altijdts te doen, maer het water in zijne schaele voldede de belofte, uyt dese ende dierghelijcke maniere van doen conde Partharithe wel mercken wat Grimoalt over hem besloten hadde: den welcken alsmen wederom quam aen segghen hoe fraye dat Partharites de schaelen leeghde ende al uyt droncke, hy seyde al lachende, laet den dronckaert op zijn ghemack drincken ende zijn buyck vol, want ick morghen wederom eten sal, so salmen hem het bloet met den wijn wederom doen uytspouwen dat hy soo gulselijck in suypt. Maer den armen Prince siende dat dese de laeste nacht was dat hy leven soude, ten ware dat Godt ghenadelijck hem verloste, hy dede zijnen goeden Vrient Vnelfe metter haest halen, ende hy adverteert hem van de conspiratie des Conincx, ende hoe dat zijn doot was ghearesteert ende ghesententieert teghen den morghen stont, hem biddende nu oock te hel- | |
| |
pen, ghelijck sy langhen tijt, ende so menichmael hadde ghedaen. Vnelfe siende dat de daet hier noodigher was als de sprake: ende de haesticheyt meer als een langhen beraet, hy beval zijn volck datmen hem een bedde soude ghereet maecken in de Camer van Partharithes, dat so haest niet ghedaen en was, of de gaerden ende de wacht van den Coninck was daer voor het huys, ende omcingeldense rontom soo wel, dat den armen Prince gheen hope en hadde te connen ontcommen. Hier is een droevighe ure vol perijckels voor den ellendighen Partharithe, die nu voor ooghen sagh d'onmogelicheyt van sich te connen salveren, zijn herberge zijnde wel becinghelt met ghewapende soldaten, ende hy zijnde alleen, of immers met soo cleyne geselschap dat het een groote sotticheyt soude zijn gheweest, so hy eenighe resistentie teghen een soo groote macht hadde willen doen: so dat zijn hope alleen was in de moghentheyt Gods, ende in de ghetrouwicheyt van twee of drie van zijn huysgesin, in welckers handen hy zijn leven moeste stellen, want of hy moeste sterven, of daer moeste eenighe listicheydt bedocht ende ghevonden worden, om uyt dat groote perijckel te geraecken. Ick segghe van weynighe van zijn huysgesin hoeft desen Prince moeten geholpen worden, want het is als de Poete seght:
De mensch die hier gheen vrient en heeft
Op Aarden sonder eere leeft,
Van weynich menschen (t'is te slecht)
is thart ghetrouw, goet en oprecht;
De swaaricheyt hem dubbel plaacht
Die niemant heeft, die hijt en claacht.
Van de Tafel opghestaen, ende een yeghelijck zijnde vertrocken, Partharites die blijft alleen met zijnen Camerlinck, op den welcken hy sich seer betrouwde, ende siende in wat een benautheydt dat hy was, beschuldighende zijn sotticheyt, van sich te hebben comen begeven in den handen van zijnen dootlijcken vyandt, siende hoe dat een yeghelijck hem verliet, ende dat zijn eyghen Suster die de huysvrouwe van Grimoalt was, niet en | |
| |
dede om hem te helpen, so en hadde hy nerghens genen toe vlucht, dan dat hy zijn oogen nae den Hemel sloech, bevelende zijn ellende den Vader aller ghenaden, ende aen twee Mannen die seer weynighe middelen hadden: eyndelijck, hy openbaerde zijn ongheluck aen desen Camerlinck, die noch by hem was, ende badt hem of hy zijn plaetse wilde houden, tot dat hy soude sien of hy eenighen middel conde vinden om sich te salveren, vertrouwende dat Godt gheven soude dat hem gheen leedt daer voor gheschieden en soude, aenghesien dattet was een oprechte ghetrouwicheydt om zijnen Meester te salveren, hem belovende ende sweerende, dat soo hij't ontquam, hy hem sulcken dienst wederom soude recompenseren. De ghetrouwe knecht die presenteert sich terstondt, ende bidt hem dat hy hem slechts den name van Partharite wilde gheven, ende dat soo hy ghevanghen wiert, dat hy niet meer sorghvuldigh en was om de doodt, dat hy was bereydt zijn leven tot zijnder verlossinghe so wel op te offeren, als de ghene die den Grave van Turin den verrader van zijn Broeder ghedoodet hadde, ende hy bedanckten den Prince, dat hy hem hadde ghecoren in soodanighen tijt ende saecke daer hy zijn ghetrouwicheydt soude mogen bevinden. De Prince ende Vnelfe, sich omhelsende, creghen noch hope van de verlossinghe.
Alsoo wordt Partharites ghecleedt ghelijck eenen groven Boer ende aerbeyder, hebbende een vel van een Beer dat hem zijn rugghe ende zijn aensichte bedecte, Vnelfe quam hem nae met eenen stock hem met veel injurien uyt het huys jaghende. De wacht die de Sentinelle voor het huys hielden, die ondervraechden Vnelfe wat het voor eenen gast was, den welcken hy soo wel met stock-visch onthaelt hadde. Het is (seyde hy) een schelm van mijn knechten, die my heeft mijn bedde gaen maecken in de Camer van dien dronckaert Partharithes, die daer light soo vol wijns, dat hy op de vloer als een doodt is uytghestreckt.
Het is my leedt dat ick hem soo langhe ghedient hebbe, naedemael dat hy hem soo ongheschicktelijck aensteldt, ick protestere dat ick my voortaen wel van hem | |
| |
onthouden sal, ende dat ick my alleen employeren sal tot den dienst van zijne Majesteydt onsen ghenaedighen Coninck.
Dese soldaten meenende dat dese ernstelijck sprack, sy preesen hem, dat hy den droncken Prince alsoo verfoeyden, ende hem tot des Coninckx dienste wilde begheven. Ende alsoo maeckte sy goede plaetse om den ghemaeckten knecht met Vnelfe te laten passeren, niet denckende dat sy so listelijck bedroghen wierden. Alsoo wiert ghesalveert die ghene die de doodt voor oogen hadde, ende den Coninck wierdt bedroghen die met de doodt van desen, zijn rijcke in Lombardien wilde bevestighen.
Hoe nu den Camerlinck zijn partie speelde, ende hoe de verlossers van Partharite van Grimoaldt onthaelt wierden, beschrijft Paulus Diaconus in zijn Historie, daerom dat wy onse Historie daer mede niet verlangen en willen, maer sullen gaen sien de gheluckighe uyt comste van onsen Prince, van den welcken wy het beghin hebben. Vnelfe dan hebbende Partharites met een sulcke subtijlheydt tot zijn huys ghebracht, hy dede hem salveren, hem van de mueren van der Stadt met een coorde neder latende, aen de zijde van de Riviere Thesin ghenoemt, ende gaf hem soo veel gheselschaps als moghelijck was.
Partharithe sich op velt vindende, hy nam eenighe paerden die in de weyde ginghen, ende sy liepen de gheheele nacht tot Ast, wetende dat daer goede vrienden waren, die hem gheselschap hielden tot Turin, ende van daer passerende soo haest als moghelijck was de Alpin, hy salveerde sich in Vranckrijcke, ghelijck dat Landt tot alle tijden is gheweest, ende noch is de toevlucht van alle ellendighe ende bedruckte persoonen. Alsoo ist dat Godt in zijne barmherticheyt aenschouwet, de gheene die hem aenroepen ende op hem betrouwen, ende verlostse uyt de perijckelen, als hyse eerst wat beproeft heeft.
Desen armen Prince nae dat hy eerst de aenvallen van zijnen eygen Broeder hadde verdragen, ende dat hy door Grimoalt was gedwongen te verlaten zijn goederen, | |
| |
landen ende vrienden, om te gaen dwalen door de wildernissen van de Schythien, ende moeste onder d'ongheloovighen leven, na dat hy hadde geweest in de genade van den ghene die niet als zijn doodt en sochte, na dat hy in d'uyterste noot hadde geweest, als wy hebben gehoort, siet daer comt den grooten Godt die zijne wonder wercken vertoont, die hem soo miraculeuselijck verloste als hy hem daer naer wederom op den Throon heeft gestelt, op dat Partharithe soude bekennen, dattet Godt is die de menschen verhooghe ende vernedert, den alsoo erkent, gedient ende ghepresen te worden. Maer noch en was dese goeden Prince niet uyt zijn pijne, noch vry van alle onghelucken: want alsoo hy een tijt langh in ruste hadde geweest onder een Edeldom van Vrancrijck, ghenietende soo veel vrientschap als hy mochte wenschen in het Hof van den Coninck Dagobert, siet daer wiert haestelick pays gemaeckt tusschen de Fransoysen ende de Lomberden, dat Partharithe in groote achterdencken bracht, vreesende dat hy onder schijn van dese vrede, mochte ghegrepen worden, ende tot zijnen vyandt ghesonden: om twelcke te ontgaen hy verliet Vranckrijcke, ende hy nam de vlucht na groot Bretagnien die doen wiert jammerlijck overloopen ende bedorven van de Saxen: maer alsoo hy noch op Zee was, hy verstont ende hoorde een stemme, die welcke uyt de Zee van het Landt na het schip quam, roepende of Partharithe niet in dat Schip en was, op de welcke alsoo eenighe hadden gheantwoordt, ja: de stemme seyde wederom, seght hem dan, dattet nu de derde dagh is dat Grimoalt berooft is van het licht des werelts. De Prince op dese stemme dede hem terstont na het lant roeyen, ende op Landt zijnde, sy en conden noyt weten wie de stemme hadde geroepen, dat hem dede dencken, dat het was eenighe hemelsche stemme geweest, ende dat Godt medelijden met hem hebbende, hem wilde ruste verleenen van zijn droefheyt ende verdruckinghe.
Ende om de waerheyt te seggen de Coninck Grimoalt die was den selven tijt gestorven, door de verraderie van zijn Medecijn-meesters, want alsoo hy ghelaten hadde gheweest, hy sach een duyve op een huys, ende | |
| |
creech lust om dien te schieten. Ende zijn boghe schoot hy met sulcken cracht af, dat de Ader sich opende het bloet daer uyt met soo groote overvloedt liep, datmen groote moeyte hadde om te stelpen, ende onderwijlen leyden sy daer op so goede plaesters, dat de Coninck in corter tijt sterf. De doodt van desen dan wierdt alsoo miraculeuselijck vercondicht, als Tiberius den Keyser wiert gheseyt dat den grooten Pan ghestorven was, doen onse Salighmaecker Iesus Christus de doot geleden hadde. Dit dede dan den Prince terstont nae Italien wederkeeren, daer zijnde gearriveert hy wiert met so groote vreucht ontfangen, als hy twee mael met groote droefheyt daer uyt hadde moeten vluchten, ende de Lombarden zijn afwesen seven ofte acht jaren lanck hadden moeten lijden ende dulden. Ende verjaecht hebbende Garibald den Sone van Grimoalt uyt het rijcke, hy dede weder halen zijn huysvrouwe Rodelinde, ende zijn Sone Cunibert, diemen in ballinghschap hadde ghesonden tot Benevent, om haer soo wel deelachtich te maecken van de vreucht als sy medeghedeeldt hadden ghelijcke droefheyt ende lijden. Daer hebt ghy de wonderlijcke Historie, de straffe der verraders, de wraecke Gods op den Broeder die teghen zijn eygen bloet gaet conspireren, ende wederom zijn straffe op het Hooft van Grimoalt die met valscheyt ende verraderie eens anders landt inneemt, ende vervolght een onnoosel Prince, die hem noyt en hadde misdaen: die oock zijn verdruckinghe met lijdtsaemheyt verdraghende, bevont de wedervergheldinghe door de goetheyt Godts.
|
|
Auteursrechtvrij