|
| |
| |
| |
De Coninginne
Rosemonde doet den
Coningh Alboin haren Man dooden, daer naer meenende haren tweeden Man te doen sterven, wert selve de oorsaecke van haer eyghen doot, volghende haer twee Mannen in d'ander werelt.
| |
De seventhiende historie.
Nae dat dien grooten ende wijsen Capiteyn Narsez, Lieutenant des Keysers binnen Constantinopel, uyt Italien verjaecht hadde de macht der Gotthen, als hy wijselijck ende met groote gherechticheydt gouverneerde den Stadt vant Occident: Daer comt de nijdicheyt of-te eer de lichtveerdige ongestadicheyt van een Vrouwe, die oorsake was dat dese excelenten Heere afgheset wiert van zijnen staet, voor de selve die hy met zijn dapperheydt ende cloeckheydt in het Rijcke wederom ghestelt hadde. Want (ghelijck Paulus Diaconus schrijft) alsoo de Romeynen een verdriet creghen, onderworpen te worden den ghene diese vande dienstbaerheyt hadde verlost, ende dat sy gheschreven hadden tot den Keyser Justinus, ende aen Sophie zijn Huys-vrouwe, veel lasteringen teghen Narses, de Keyser die verstoorde sich so seer tegen hem, dat hy hem van het Gouvernement van Italien afsettende, hy eenen Longinus in zijn plaetse sont, om zijnen successeur te wesen. De wijse Heere soude dit noch pacientelijck ghedragen hebben, hadde hy ghesien dat hy eenighe versekertheyt soude in Grieckenlant ghehadt hebben: maer verstaende uyt de Brieven van de Keyserinne, datter voor hem niet goet en was, ende dat sy hem gedreycht hadde by de wijven te stellen, om daer te spinnen ende te naeyen, als hem het ghebreck der natuere verwijtende: Aenghesien dat Narses ghesneden ofte ghelubt was. Waer over hy soo seer vertoornt wiert, | |
| |
dat hy terstont op de brieven van Sophie antwoorde dat hyse een sodanige Spin-rock soude rocken, dat zy al haer leven niet en soude afspinnen. D'Historien getuygen dat Narces crijghvoerende tegen de Gothen, dat hy groote vrientschap hadde ghehadt met Alboin den Coningh der Lombardien, die doen sich in Hungeren onthielt. Van dese zijde wasset dat hy verwachtede sich te wreken van zijn Vyandinne, sich vertrouwende op de cloeckheyt ende onversachtheyt van desen Coningh Alboinus, zijnde een strengen, wreeden, ende stouten mensch. Die ghepasseert hebbende den Danube, ende comende teghen Gomond den Coningh der Gepiden, hy overwon hen in eenen slagh ende hem het hooft hebbende afgesneden, hy dede de breyn uytnemen, ende het hol van het hooft bewarende, lietet in silver beslaen, ende gebruyctet tot eenen drinc-beker insonderheyt in zijn bancketten ende maeltijden. Desen Alboin hadde ghetrout voor zijn eerste Vrouwe Cosuinde, die nu voor desen slagh was ghestorven, ende also onder den buyt van den Coningh die ghedoot was ghevonden wiert. Rosemonde de Dochter van den verslagen Coningh, die gheestimeert was voor een van de fraeyste ende schoonste Princessen van d'omliggende Landen, desen armen Coningh neemtse ten huwelijck, tot zijn groot ongeluck ende jammer, als ghy hier naer hooren sult. Narses dan begeerich zijnde om sich te mogen wreken van t'ongheluck hem ghedaen, ende de stekende woorden so van den Keyser als van Sophie, ende hen willende doen ghevoelen dat hy tot gheen Vrouwe en was gheworden, hy sont een ghetrouwe Bode tot den Coningh van Lombardien, tot den welcke hy also schreef.
| |
Den Brief van Narses, tot den Coningh van Lombardien Alboin.
ICk verwondere my. seer machtighe Coningh, dat ghy zijnde soo begheerich tot eere, ende om de palen van de hoocheyt van het Rijcke der Lombarden te extenderenende te verbreyden, dat ghy nae de victorie van den
| |
| |
Coningh der Gepidem, ghy blijft in een soo arme landt als Pannonia is, daer de fortuyne u soo gunstich is. Ghy weet dattet door uwe middel is geweest dat de Keyser Justinianus ende zijn navolger de Gothen uyt Italien verdreven hebben, ende dat door mijn beleyt de Griecken nu daer over heerschen. Ick en ben niet meer des Keysers vrient, noch het Hooft van den Romeynschen Leger, als die qualijck ghetracteert zijnde gheweest van den ghene die my beter hadde behooren te beloonen, als met een schandelijck oorlof: daerom ick u Majesteyt advertere, dat so ghy u by tijts niet wel en voorsiet, dat ghy sult ghevoelen de onghetrouwicheyt der ghenen die oorsaecke zijn dat ick u by tijts hebbe willen waerschouwen, als die u beminne als ick schuldich ben, hebbende vrientschap ende assistentie van u ende den uwen ontfanghen. Om welcker oorsaecke (o machtich Coningh) ick u raede dat ghy voorcomende d'ongerechticheyt van den Grieck, ghy de wildernissen ende onvruchtbare Landen van Pannonien verlatet, om hier op u ghemack te commen ghenieten de groote schatten ende rijckdommen van Italien, die ick u soo lichtelijck in handen sal leveren, als ick van oprechte herte u dat belove, versekert zijnde van uwe dapperheyt ende wijsheyt die uwe Coninghlijke Majesteyt vergheselschappen.
So veel en vergat hy oock niet te schrijven aen de grootste heeren van Lombardien, die een soo aengenamen inganck hoorende (waer toe sy overlangh hadden ghelockt gheweest, ende dat sy oock souden overvallen hebben, haddet niet gheweest om het respect van desen grooten Capiteyn Narses) in desen sich niet lange bidden, maer sich verbindende met de Saxen, sy quamen in Italien met een verschrickelijcke leger. Ic late staen wat de Lombarden deden treckende uyt Pannonien, dit landt den hunnen leverden, met sulcke conditie nochtans, dat soo de Lombarden gedwonghen werden wederom terugghe te comen, dat sy in haer landt wederom souden moghen commen: ick sal oock noch staen laten hoe dat Alboinus door de Friuli passeerde, ende het Veneetschen landt ruyneerde ende verdorf, dwinghende de ghene die opt vaste landt woonden na d'Eylanden te | |
| |
vluchten daer nu de Stadt van Venetien is gebouwt op dat ick u moghe vertellen dat de ellendighe Italie in een jammerlijcken stant stont, nauwelijc een mensch zijnde die hooft dorfde op heffen om dese Barbaren weder te staen, om dat Narses afghestelde zijnde, soo wy gheseyt hebben, tot Napels was vertrocken, ende dat Longinus die hem soude succederen noch niet ghecommen en was, ende dat het volc ooc noode hem wilden aennemen, zijnde een onvervaren Man, die niet en wiste hoe hy een Provincie soude gouverneren. Alboin dan die bynaest in een oogenblick sich ghemaeckt hadde heere van Friuli, volgende de fortuyne, die onderwierp sich meest al dat omliggende Lant dat nu genoemt wort el Marche Trevisiano, uytgenomen Padua, Moncelle ende Mantua. Daer naer vallende op de Milanoysen, hy nam in alle het lant van Milanen ende Genes, ende om cort te maecken, geheel Italien tot Roomen toe, ende Ravennen obedieerden hem. Ende Longin die en hadde voor den Grieckschen Keyser maer eenige Steden ende Casteelen in het Conincrijcke van Napels. Ick en wil geen beschuldiger wesen van die Oude Coninghen, dat ickse op alle redenen soude noemen wreede, strenge, ende Barbarische, want so men van na by besiet de daden die eenige van hen gedaen hebben, sy en sullen niet min te prijsen zijn als veele die van den name Barbarisch van alle autheuren ontschuldicht worden. Ende om al passerende een woort aan te roeren, ick sal verhalen was Paulus Diaconus van desen Alboinus verhaelt, die victorieus het lant van Trevisan doorloopende, alles pillerende ende verwoestende, quam tot hem Felix den Bisschop van Trevise, den welcken desen Coninck diemen voor soo wreet ende Barbarisch uytroept, gaf ende schonck alle de landen der kercken die door zijn officieren waren inghenomen, hem daer van goede brieven verleenende. Alboin nu zijnen staet bevesticht hebbende, ende als die niet meer om d'oorloge en gaf, daer in langen tijt genoech besich hebbende geweest, namelijc van zijn kintsche beenen af hy begon nu te gedencken, dat hy wat ruste ende goede dagen wilde gaen nemen, dede tot dien eynde dickwils veel groote Bancketten maecken om hem te verheugen | |
| |
met zijn Heeren ende Baroenen. Ende alsoo de fortuynde aen hem niet en hadde vermoghen int midden van de furie der oorloge, so wasset in zijn eyghen huys int midden van zijn goede daghen, dat desen goeden Coninck door de fortuyne overvallen wiert, ende zijn geluckigen voorspoet in een jammerlijcken moort veranderde, ghelijck ghy nu sult gaen hooren. Hebbende in Italien gheregneert den tijt van 3. jaren ende 6. maenden, hy bevont dat hy verraden wiert door de ghene die hy boven allen dinghen beminde, ende die hem meer als de doot hatede, als die haer liefde tot een ander hadde begheven, ende die vervloeckte de omhelsinghe ende vriendelicheyt, van den Moordenaer van haren Dader. Ende hoe wel sy int herte noch altijdts als een versche wonde daer van hadde, soo hadde sy even wel den tijde laten voor by loopen, verwachtende bequame gelegentheyt, maer beweeght door eenighe woorden: van nu hadde sy op een nieuwe voor-ghenomen de wraecke te vervolghen. Want den Coninck een mael tot Verone bancketterende (een plaetse die lustich ghenoegh is van weghen zijn gheleghentheydt) alsoo hy wat vrolijck was gheworden, ende den wijn wat te veel hadde ghedroncken, dan den eenen brengende, dan den anderen, eyndelijck beval datmen hem soude brengen den drincvat daer wy voor henen van ghesproken hebben, dat hy hadde laten maecken van t'Hooft des Conincks Gomont zijns Huys vrouwes Rosemondes Vader, willende dat het geselschap met daer uyt drincken souden. Hier moeten alle de groote personagien als in eenen spiegel aenschouwen, hoe voorsichtelijc dat sy behoorden tot te sien dat sy niet en deden waer door yemant beweecht can worden, om tegens hem te conspireren van wegen hare quade daden ende indiscrete woorden. De hoochmoedige woorden ende vermetele manieren van doen des grooten Alexander, hebben oorsaecke geweest, dat hem enen doodelijcken dranck bereydet wierdt. Cambises den Persiaenschen Coninck, Successeur van den grooten Cirus, die is grootelijcxs gheblameerdt gheweest van zijn dronckenschap, want den wijn, maeckte hem wreedt, die van zijn natuere wat sachtmoedigher | |
| |
soude zijn gheweest. De groote dan en behooren also niet te drincken, dat sy verliesende het beste ghebruyck van de redelickheyt, hy yets comt te doen dat hem te late doet berouwen. Herodes sittende in den wijn, heeft een lichtveerdighe Dochter belooft het Hooft van den alderheylighsten voorlooper Jesu Christi Joannis des Doopers, ende hoe wel hy leetschap daer voor droech, liet hy 't effectueren. Hadde oock also Alboinus sich in den wijn soo verre niet begheven, maer hadde behoeden zijn voorgaende soberheyt, hy en soude sijn huysvrouwe also niet vertoornet hebben, ende haer oorsaecke ghegheven hebben om sulcken strick te bereyden, dat hem ten laetsten so vast beknipte dat hy het leven daer liet. Also hy van den voorschreven drinck-vat vol goeden wijn in zijn handt hadde, hy gafse een Edelman die ter tafel diende, segghende: neemt, ende draecht desen beker de Coninginne mijn alderliefste, haer segghende van mijnen 't weghe dat sy daer uyt drincke, ende sich met haren Vader vrolijck maecke.
Desen dwasen Coninck en hadde niet ghenoech dat hy zijns schoon-vaders landt tijrannelijcken hadde misbruyckt ende inghenomen hem ter doodt brenghende, ten was dat hy noch met den ghestorven spottende, de eyghen Dochter oock doodelijcke steken gaf, vernieuwende haer droefheyt ende groote smerte over haer Vaders doodt. Alsoo, sy die dese woorden vol van soo bittere bespottinghe hadde ghehoort, bedeckende hare droefheyt, sy begon terstont te bedencken de middelen om haer te wreken. Alsoo dan des Coninghs voorproever, dese soo mis-haghende cop, voor d'ooghen van Rosemonde hadde ghepresenteert, sy die soo discrete was als bedroeft ende vol toorne, sy namse sonder eenich teecken te gheven van de onstellinghe, ende het drinck-vat aen de mondt legghende of sy ghedroncken hadde, gafse den Edelman weder, segghende, dat sy't den Coninck ghebracht hadde, tot een ghedachtenisse van haren Vader saliger gedachten, hem bedanckende voor zijn courtoisie ende beleeftheyt.
De wijse Coninginne boven maeten verstoort, siende dat Alboinus in de tegenwoordicheyt van den geheelen | |
| |
Adel der Lombarden, hem niet en hadde ghecontenteert, haer te verwijten de versmaedelijcke doot van haren Vader, maer oock ghelijck of hy zijn injurien op de nacomelinghen hadde willen continueren, den spot hielt met de Dochter, haer doende drincken uyt het hooft van de ghene die haer ghegenereert hadde, sy storf by naest van spijte ende dulheyt in haer selven, dat sy niet en mochte segghen het ghene datser van dochte, noch op den selven voet terstont wraecke nemen, van t'onghelijck van haren eyghen Man gheleden. Soo besloodt sy doen, dat sy zijn leven niet anders achtere en soude dan om haer eens also hooghelijck te wreken, als sy nu schandelijck bespottet was. Sy stelde sich gestaedelijck voor oogen, de doodt van Gomond Coninck der Gepiden haren Vader, van Alboin doot gheslagen, met zijne injuriense schimp-woorden, die haer het herte soo beknaeghden, ghelijk de Poeten verhalen, dat een Voghel Caucasus ghestadelijck in de lever van den gebonden Prometheus heeft ghepickt, daarom van dier ure aen van haer verjaghende alle vreese des doodts, ende nemende een herte niet van een vrouwe, maer van eenen stouten Man: sy besloot dat sy Alboin soude doen sterven, daer mochte af commen wat wilde, al soudes haer, hare eere ende leven costen.
Hoe? Sprack sy (vol allerleye ghedachten zijnde) salt alsoo gaen, dat een Lombarder voort gecomen van het gheslachte die tot allen tijden doodt vyanden van mijn huys zijn gheweest, soo goede coop met Rosemonde den spot sal drijven, die hebbende haren Vader vermoort, ende hare cuysheyt hebbende misbruyckt onder den freyen Tijtel van't huwelijck, haer voor alle werelt de jammerlijcke doodt van den haren verwijtet, ende haer eyghen dienstbaerheyt? Sal ick een soo bloot herte hebben, dat ick sulcke injurien in mijn eyghen aenghesicht sal moeten hooren, ende daer over besien worden van de ghene dien het moghelijck leet is? Sal ick (segghe ick) lijden dat Alboinus geladen met wijn, ende besmettet met het bloet van de mijne, sal den verslaghen schepter bespotten, ende sal belachen den val van den Coninck der Gepiden? Och, Rosemonde, ghedenckt dat | |
| |
het is gheweest Alboinus dien verfoeyelijcken Tijran, die voortijts gedoot heeft Turismonde uwe Oom ende Broeder van uwen Heer Vader, die oock tot in zijn Palays uwen groot Vader Turisinden heeft comen braveren ende tergen, ende die eyndelijck zijn wreetheyt aen uwen eygen Vader heeft volbracht, ende heeft u uyt zijn hooft doen drincken, om u deelachtich te maecken de ellendige ongelucken van uwe Voorouders. Gedenckt dat de deucht noch de Cuysheyt van de Dochter van Gomont hem niet beweecht en heeft om Rosemonde ten huwelijcke te nemen maer alleen de dertelle begeerte van te ghenieten een so groote schoonheyt de selve niet anders dervende misbruycken, om de strenge wetten zijns volcx: want so hy u beminde ende op uwe Edelheyt eenighe achtinghe hadde, hy en soude u so niet misbruycken, noch voor de gheheele werelt also met u spotten. Het is aen u dat hy't heeft Rosemonde, moghelijck of hy eenighe boose hoere heeft die niet en can verdraghen dat een ghevanghen Dochter sal wesen een Coninginne, hem inblaest, ende hy een mael alle zijn wreetheyt op my sal commen spouwen, my sendende in d'ander werelt by mijnen Vader Gomond, ende by Turismode. Waeckt op ghy Coninckx dochter, ende haest u, breeckt het voornemen van desen wreeden Prince, treckt uyt den Poignaert, bereydt het vergif, ende hanght de coorde, die u met eenen slach van sulcken dienstbaerheydt verlossen, ende u wreken moge van den wreetsen ende furieusten Coninc die daer leeft, Ten is nu geen tijt meer, uwen toorne te dissimuleren, want de Tyrannen die vermoeden alle dinghen ten is nu gheen tijt meer sich op Alboinus te vertrouwen, hy vertoont genoech wat hy is, ende wat hy voorneemt teghen zijn bruyt: Ende wat weet ghy Rosemonde, of hy die ergh ende listich is, ghelijck zijn Ziele vol verraderie ende vileynicheyts is, niet yets quaets en vermoedet van de Familiaritheyt die ghy hebt met Helminghe? Wat weet ghy of hy met den tijdt en verwacht om ons t'samen te vinden, om te hebben eenighe rechtveerdighe oorsaecke om my aen te tasten, ende te doen sterven onder het decksel van een lasteringhe van overspel? Ick sweere Godt ick sal hem voorcommen, | |
| |
ende Helmighe alleen sal mijnder ghenieten, ende sal den wreeker wesen van het onghelijck dat de Coninginne gheschiedt, ende den besitter van de Croone der Lombarden. Maer lieve Heere wat segghe ick? wat dullicheydt wil ich beghinnen? Ick die maer een arme vrouwe en ben, ghecommen van een overwonnen volck, een ghevanghen die in sulcken gunste is gecommen, dat ick ghetrouwt hebbe den grootsten Coninck, die een overwinner is van de ghene die de wereldt tot slaven maecken: Soude ick derren voornemen, of alleenlijck besluyten de doodt van den furieusten ende verschricklicksten Coninck van Europa? Ja, ick sal't beghinnen ende Alboinus sal sterven, al was hy honderdt mael machtigher ende stercker als hy en is, al hadde hy den Duyvel in, ende het gheheel aerdtrijcke voor hem was, ende de Zee met alle de Elementen voor hem t'samen gheswooren waeren. Want, of Gosemonde sal ongheluckelijck sterven, faillerende in haer voornemen, of Alboin moet draghen de straffe van zijn wreetheydt, ende ghestraft worden van twee fauten, dat hy mijnen Vader heeft vermoort, ende dat hy beschimpt heeft de Dochter in plaetse van die te respeckteren als zijn eyghen Bruydt. Alsoo sy dan aldus discouterende was, sonder eenichsins te willen afwijcken van dit grouwelijck voornemen van haren Man den Coninck te dooden, als was sy gheen Lombartsche van Natie, soo hadde sy nochtans de gratie van veele vercreghen, zijnde gherespeckteert ende gheeert. Nu desen Helmighe van den welcken sy daer heeft ghesproken, die was den proever des Conincks Alboin, die oock des Conincks wapen-dragher was, ende was den Soone van des Conincks Minnemoeder, een Lombard van Natie, schoon, ende cloeck, seer bemint van den Coninck, maer noch veel meer van Rosemonde, die hem een goeden inganck in haere gratie hadde ghegheven, datter niet ter werelt en was of den jonghen Edelman soudet ter handt ghenomen hebben om haer te beheghane. Een mael zijnde by malcanderen sprack Rosemonde alsoo tot den Edelman. Ghy weet Helmighe wie ende welcke dat ick ben, ende de middelen | |
| |
die ick hebbe om u te verhooghen of te verdrucken, u en is oock niet onbekent wat ghy my wel schuldich zijt, als die u soo verheven hebbe in staete, datter gheen in't Coninckrijcke en zijn die meer credits ende authoritheyt by den Coninck hebben als ghy. Ghy siet wat gemeynsaemheyt ick u met my toeghelaten hebbe, dat den Coninck gheen meer vryheyt in mijn Camer en heeft als ghy, noch soo veel vriendelijckheyt niet en ontfanghe als ghy die al uwen wille met my hebt, met het herte van de ghene die het u toelatet, daer den Coninck niet meer en heeft dan tghene dat hy neemt, den wille van Rosemonde van hem verre zijnde vervreemt. Nu mijn alderliefste Helmige, ghy ende ick moeten passeren onder ende door de strenghe Wet der fantasien van den Coninck, dienende tot tijtcortinghe van de benijders uwer fortuyne ende van mijn gherusticheyt: ofte dat ghy voorcommende des Conincks voornemen, hem van zijn leven beroovet ende u van het perijckel verlosset, ende my van een eewige infanie ende schande, die ic sal moeten draeghen om de liefde die ick u draeghe, ende de te groote faveur die ic u bewesen hebbe, meer als mijnen toelatet ende uwe cleyne conditie verdient, ten zy dat uwe stoutheydt ende herte te boven gaet de cleynheydt van u afcomste.
Dit en segghe ick u niet sonder groote oorsaecke, ende sonder te hebben voorsien watter te gheschieden staat. U moet ghedencken van het Bancket tot Veronen, ende hoe hy my sonde, het Hooft vande Coninck Gomondt mijns Salige Heer Vaders, dat ic daer uyt soude drincken: zijt ghy nu soo cloeck ende subtijl als ick u gheestich achte ende voorsichtich, ghy sult ghenoech connen sien dat desen daet van Alboinus nergens anders toe en streckt, dan tot bespottinghe van den ghestorven Coninck der Gepiden, ende Helmige mede aenraecke die den Vrient van Rosemonde is, ende sy wert aengetast beminnende haer Helmige meer als haer selven, om haer beyde op eenen tijdt te dooden, met een soorte van doot, ghelijck de beyde ghemoederen t'samen soo vereenicht zijn, dat sy totter doot niet en sullen connen ghescheyden worden. Ick sorge seer dat hy ergens yets | |
| |
ghesien heeft van onse familiaritheyt, ende dat hy alreede de middelen overleght om ons te betrapen, ende zijn wreetheyt uyt spuyght over de twee personen die hy veynst aldermeest te beminnen, ende op de welcke hy zijnen toorne legghende, niemant hem beschuldighen sal, wetende dat hy souder oorsaecke so niet en is verbittert op zijn liefste Bruyt ende zijnen ghetrouwen wapendragher Helmige. Om dese oorsaecke mijn groote vrient, so ghy een Coninginne beminden die de uwe is, wilt ghy vryelijck haer ghenieten ende de schatten van de Coninck van Lombardien, ende moghelijck het Coninckrijcke, ende wilt ghy u eygen leven versekeren, Alboinus moet sterven ende Rosemonde moet ghy helpen wreken de wreetheyt aen den haren bewesen, ende de beschimpinghe lest tot Veronen ontfangen voor den gheheelen Edeldom. Helmige hoorende desen soo vreemden relaes van de Coninginne, bleef soo confuys ende sinneloos staen, dat hy niet wiste wat segghen, aensiende aen d'eene zijde, hoe teerlijck dat den Coninc hem hadde opghevaet ende verheven, ende hoe vriendelijck hy alle daghe hem eerde ende gunste betoonde, hem by naest al ghevende wat hy maer in zijn fantasie voor nam te eyschen: Aen d'ander zijde siende oock op de groote liefde die de Coninginne hem betoonde, ende de soete lievelijcke Caressen ende venus broecxkens die hy van haer ontfinck, ende sich wijs maeckende dat de Coninck alreede hem een quaet ghesichte hadde ghegheven, appreherende de sententie des doots door de betoverde woorden der Coninginne, hy antwoorde haer also: Madame, ick en ben soo onwetende niet, of ick weet wat faveur dat ick van uwe Majesteydt hebbe ontfanghen, waer door ick myn lieden soo schuldich bekenne, dat als ick mijn leven schoon in u lieden dienst sal besteet hebben, dat ick noch niet ghenoech ghedaen en sal hebben om te voldoen de minste gunste welckers ghetal onttellijcken is. Ende waert dat ick versekert ware dat mijn doodt ghenoech ware om het respeckt van uwe begheerte te voldoen, soo en soudet niet langhe vertoeven, of ick soude betoonen dat ick so veel om den Coninck niet en gheve, als om u Madame, die | |
| |
het eenich onderhout mijns levens zijt te gehoorsamen of ick soude bereyt zijn om hem te dooden met d'eerste occasie die sich soude moghen presenteren. Maer uwe Majesteyt weet, wat voor een Man dat hy is, hoe sterck ende machtich, als die zijns gelijcken niet en heeft, ende die oock noyt geenen so stouten Ridder gevonden heeft die hem soude hebben mogen resisteren. Ick weet oock, dat niemant anders als desen Coninck ende den cloecken Peredee, Helmige souden connen verhinderen, een sodanige feyt der wapenen te bedrijven, maer men moet Alboinus bespringen met de rapiere in de vuyst, daerom dat ick vreese dat mijn bestaen oorsaecke van uwe verderf mochte wesen, want wat my aengaet, ick en gever niet om wat my over comt, als het mach wesen in u lieden te ghehoorsamen. De Coninck die is wijs ende voorsichtich, ende heeft hy eenich wantrouwe van u lieden ende van my, so sal hy oock altoos op zijn hoede zijn, hy sal sien op onse daden, raet, gesten, ende op alles wat wy by der hant souden mogen nemen: ick ben te vreden u lieden te gehoorsamen, maer het ware goet dat wy Peredee met ons hadden, van weghen zijn wonderlijcke cloecheyt, van den welcken ick niet en twijfel, of hy sal u lieden soo respecteren, dat hy gheen conscientie en sal maecken, om den ghene aen te vallen, die een soo fraye Princesse soeckt te schande te maecken. Dese Peredeus was een van de aldercloeckste ende stercste die onder de barbaren ghevonden mocht worden, die sulcken cracht hadde, dat hy na by quam de sterckte die de Poeten de Reusen toeschrijven. Om den welcken dan te winnen, de Coninginne belaste Helmige, dat hy hem van haren't wegen soude bidden, hem belovende alle faveur, ende bevorderinghe die hy van haer Majesteyt soude moghen wenschen. Helmige die het Rijcke der Lombarden alreede so seker in handen meynde te hebben, als de ghene in Lijdia den Coninck Caudaule vermoorde, ende sich een Heer maeckte van de Coninginne de schoonste van Asia, ende van het machtichste Rijcke van het gheheele Levant, daer toe versocht van de Coninginne selve de welcke de sotten Man hadde naeckt doen besien, van den ghene diese daer naer tot zijnen wille creech. Desen | |
| |
Lombarder seggen ic sich wijsmaeckende dat hy alreede was Coninck van Italien, die adresseert hem tot Peredee, de welcke hy openbaerde alles wat wy nu gehoort hebben, dat voordraghende met alle de beste coleuren die hij't conde gheven: Maer den cloecken soldaet die zijnen Coninck ende zijn eyghen reputatie seer beminde, niet willende attenteren dat hem tot nadeel soude moghen strecken, die sloegh plat af de conditie, verfoeyde de verraderie van de Coninginne, ende een gruwel hebbende van het hert dat Helmige den Coninck droech, die verghetende de weldaden die hy van hem hadde ontfanghen, sich alsoo liet verleyden, door een vreemde vrouwe. Hy gheeft hem raet, haer op te houden, met beloftenisse sonder daet, verwachtende dat sy haer toorne en de quade sinnen wat gekoelt hebbende, sy dat quaet voornemen moghe verandere. Wat hem aengingh dat de Coninginne niet beschuldighen en wilde, als die niet wilde weten dat sy de ghene was die dese verraderie authoriseerde: Veel min wilde hy Helmige in perijckel brengen, voor seker houdende dat het ghene dat hy dede, nerghens toe en streckte als om hem te beproeven, ende te versoecken of hy soo lichtelijck soude wagghelen als hy tot dierghelijcken daet versocht ware.
In somma, dat al waert dat Rosemonde ende Helmige de saecke ernstelijck meenden, dat hy een soo getrouwen dienaer zijns Conincks was, datter gheen hoocheydt noch Rijckdom en was die hem soude connen bewegen, om zijne handen te besmetten in het bloet van zijnen Soevereynen Heere: dat hy voor dese reyse te vrede was dat te verswijgen, maer so men hem meer sodanige propoosten voor hielt, dat hy wiste wat hy te doen hadde, ende tot wien dat hy soude claghen, om het Hof te doen suyveren van sulcke verraders, ende een sodanighe te doen straffen, die de Bruydt zijnde van eenen machtighen Coninck, sochte met de doodt van Alboinus ooc de heerlicheyt der Lombarden onder voeten te brenghen. Dese onverwachte antwoordt maeckte desen jonghen wapendragher seer verbaest, die bevreest wierdt dat Peredee terstondt den Coninck die ver- | |
| |
raederie soude aenbrenghen, maer Peredee het bedeckt houdende, was oorsaecke van het gruwelijck ongeluck, dat hy dissimuleerende meende voor te commen: also, dit zijn stil swijghen zijnde als een beginsel van verraderie, dede hem soo verre commen, dat hy selve ginck bedrijven het gene dat hy voor soo gruwelijck achtede, zijnde bespronghen van andere als van Helmige, die vertelt hebbende de Coninginne, tghene dat tusschen hem ende Peredee was gepasseert, dede haer so bedroeven, dat sy begon te vervloecken de ure dat sy hem daer van hadde doen spreken, beschuldighende in haer herte de vertsaechtheyt van haren boele, maer wederom hem excuserende, aenghesien de Coninck geen katte en was die sonder hand-schoen conde gevanghen worden, deur dien Helmige oock noch jonck was ende niet suffisant ghenoech om den Coninck alleen te overwinnen. Aen d'ander zijde siende dat haer een ongheluck bereyt wiert door Peredee wiens tonghe sy doen meer vreesde als zijn cracht, grootelijcx sorghende dat hy de verraderie den Coninck soude ontdecken, sy nam voor gheen steenen onaengheroert te laten om door oneyndelijcke andere boosdaden tot haer voornemen te comen. Sy dede tot dien eynde den Coninck een dubbelt onghelijck in zijn bedde, vercrijghende twee Edellieden tot haer willde, den eenen door vriendelijcke maniere, d'ander door bedroch ende listicheyt, hoort doch hoe. Rosemonde die hadde een staet Ioffer, een van haer ghetrouwste op de welcke sy sich aldermeest verliet. Nu sy wiste dat Peredee al wat te familiaerlijck, ende al wat te oneerlijc met dese Ioffrouwe verkeerde: ende daerom dachte sy, dat dese moeste wesen den middel waer door sy tot haer voornemen mochte commen. Ick late de cuysche Ioffrouwe oordelen, wat voor een Princesse dat dese moste wesen, na dien dat met haer weten ende wille Venus alsoo gheeert wiert in haer huys, ende dat sy was als de Meesteresse van de vuyle onreyne vrouwen, was dat cuysheyt? ick ghevet te oordeelen, aenghesien dat een goet Vader ende Moeder des huysghesins niet alleen en soeckt selve wel ende eerlijck te leven, maer oock, hy draeght sorghe voor de zijne, hy gaetste voor, ende | |
| |
doetse volghen in alle deuchdelijcke wercken. Want men sal alsoo wel rekenschap moeten gheven van de occasien diemen een ander gheeft om quaet te doen, als van de misdaden die men selve doet. Rosemonde dan die comt tot dese Ioffrouwe, ende belaste haer dat sy hare lief Peredee aensegghinghe soude doen voor de toecomende nacht: t'welcke ghedaen zijnde, de Coninginne die openbaerde haer secreet, seggende dat sy met Peredee wilde slapen, om een oorsaecke daer aen haer niet min gheleghen en was als aen de doot. Ick bidde u aenmerckt de rasernie van dese Vrouwe, hoe verblint dat sy was door de wraecke die sy doen wilde. Sy doet onghelijck die ghene diese bidt, ende in eene saecke daer in de getrouste alle schuldige plicht ende eere vergheten, als niemant gheen grooter onghelijck connende doen, als hem te berooven van het ghene dat hy alderliefst heeft: nochtans betrouden Rosemonde haer secreet aen een die sy verongelijckt, niet denckende dat dese haer een quaet spel conde brouwen, met den Coninck te doen adverteeren van de dertelle hoererie van zijn huysvrouwe. Alsoo het woort zijnde aen Peredee ghegheven, des Conincks vrouwe gaet tot een hoere dienen den ghene die so hy't gheweten hadde, hy soude moghelijck zijnen Coninck veel ghetrouwer zijn gheweest, als sy, die hy hielt voor zijn ghetrouste Bruydt. Alsoo sy tsamen te bedde ligghen, ende Peredee de Coninginne misbruyckt hadde, ende hy haer Caresseerde, meynende zijn Staet-Ioffer in zijn armen te hebben, Rosemonde geeft te kennen wie sy was, Peredee wiert soo verschrickt haer kennende, dat hem de spraecke failleerde, hy soo onberoerlijck bleef als oyt die ghene, die door het Hooft van Gorgone tot steen en verandert bleven: De valsche vrouwe siende zijn onstellinghe, sprack hem terstont alsoo aen: Nu siet ghy Peredee de faute die ghy bedreven hebt, misbruyckende alsoo uwe Coninginne, commende soo stoutelijck in de Camer van uwe Princesse, ende ghy en zijt soo onwetende niet, of ghy en bekent, dat ghy so schandelijck des Conincx eere bevleckt hebbende, een groote straffe ooc verdient hebt. Ende wat my aengaet, hoe wel ghy my misbruyckt, so | |
| |
hebbe ic nochtans den middel om my te verantwoorde, als hier zijnde gecomen sonder kennisse van dese verraderije, alleenlijc om te bevinden, of ghy niet en bevlecket het bedde van de ghene die my ordinaris dient.
Maer op dat ghy meught bevinden dat ick u verderf niet en beghere, kiest nu een van dese twee conditien, want ghy moeter aen, of dat ghy Alboinus den Coningh doet sterven, den welcken ghy nu onghelijck hebt ghedaen slapende by zijn Coninginne, of dat hy selve zy die gene die sich wreke van dese ongelijck dat ghy my nu hebt ghedaen, daer ick u niet begheert nog belast hebbe in dese Camer noch in dit Bedde te comen. Den armen Edelman siende dat hy in de knip was, die verfoeyede zijn ongheluck, ende vervloeckte de ure dat hy oyt met Vrouwen te doen ghehadt hadde, siende dat hy nu soude moeten doen, t'gheene dat hy den Boode van de Coninginne plat af gheweyghert hadde, tot de welcke hy alsoo sprack: Ha Madame, hoe veel beter soudt ghy ghedaen hebben, haddet ghy Peredee onnoosel doen sterven, want ick soude de eere behouden hebben van noyt een soo schandelijcke misdaet te hebben bedreven, als de Coetse van mijnen Prince te hebben bevleckt: daer ick nu niet sterven en can, dan met een knaghende conscientie. Ick sie ende moet bekennen dat mijn leven nu aen eenen draet hanghet, hebbende te doen met de ghene die my gecaresseert heeft, niet uyt liefde dat sy my draeght, om wraecke van my te nemen, my maeckende den wreecker van het onghelijck dat sy meent van mijnen Coninck ontfanghen te hebben. Maer dewijle dattet is ende moet zijn, ende dat ick de doodt niet en can ontgaen soo de Coninck levende blijft, soo beloove ick u, ende ick sweere by den grooten Godt, dat Alboinus sterven sal, Peredee sal zijn Hooft verlossen van de rechtverdighe wreetheydt eens Conincks die gheoffenseert is, daer en resteert nu niet als een goede occasie ende bequame plaetse te vinden om sulcx te doen, want ick ben ghereet om dat af te maecken. De Princesse hoorende de resolutie van den Lombart, die caresseerde ende troetelde hem meer ende beter als | |
| |
te voor, ende sy berooverde hem soo wel met hare leckere ende vergiftighe dertelle omhelsinghen ende Venussche troetelinghen, dat hy doen wederom ende op een nieu haer beloofde nu soo vrijelijck den Coninck te dooden, als hij't te voor met bedwangh hadde toegheseyt. Alsoo Rosemonde practiserende het verderf des Conincks haren Man, die verghenoeghde haer niet alleen te soecken moordenaers om aen den Coninck d'executie te doen, maer oock sy wilde hem oock lustighe dubbelde Hoornen planten eer hy noch sterf, om alsoo een volcomen wraecke van hem te nemen. Wie soude een sodanige maniere van wreken genoeghsaem connen misprijsen.
Doen sy het onghelijk van Alboin ontfinck, hadde sy doen terstont metten heeten daet haer ghesocht te wreeken, sonder het Heylich huwelijckx bedde te bevlecken, daer soude eenighe verwe van excuse connen ghemaeckt worden, maer haer onderwerpende andere Mannen om tot haren wille te commen, sy betoont dat haer begheerte onversadelijck was, ende dat sy een verdriet in den Coninck hebbende, sy wilde haer overspeligh herte versaden, maer sy creegh oock haren loon nae het gheene dat den Grieckschen Poete seght.
De kennis die is blint, in ongheschiede saecken.
Het nood-lod schickt den mensch een ander soet vermaacken
Als hy wel had verhoopt, als hy wel had verwacht
Als sijn begheerlijck hart, int minsten had ghedacht.
Want al wierdt de Coninck verraden ghelijck sy begheerde, soo wierdese oock ghestraft van hare boosheydt door den gheene diese ghevordert hadde, als ghy daer naer sult hooren, zijnde een soo seltsame Tragedie ende droevighe uytcomste als gheene in ons boecxken en is. Het besluydt van des Conincks doodt ghedaen, Rosemonde die en socht niet anders als de middelen om de moordt int werck te stellen terwijlen dat de gasten daer toe ghesint ende gemoet waren: ende het quam haer soo wel te passe, dat alsoo de Co- | |
| |
ninck de maniere hadde by daghe te rusten, ende hy in zijn Camer was ghegaen, sy dede een yeghelijck uytgaen, met een schijn, dat de Coninck een weynich qualijck te passe was, ende dat hy was alleen wilde wesen, om te beter te rusten. Dit was haer ghemackelijck om te doen, door dien dat sy van een yeghelijck was bemint ende gheeert, want Alboinus haer beminde ende vriendelijck was, ende moghelijck dat hyse meer beminde als hy opentlijck liet blijcken. Dese verradersche vrouwe, op dat de Coninck gheen middel en hadde om sich te beschermen teghen de moordenaers, sy hadde alle de wapenen uyt des Conincks Camer doen draghen, ja sy hadde des Conincks Rapier soo wel ghebonden, dat hy gheen noot en hadde die uyt te trecken, die sy hem aen zijn bedde hadde laten hanghen.
De Coninck in de Camer zijnde, ende de verraders stillekens inghelaten, sy lieten hem rusten na zijnen wille, maer zijnen slaep en was niet lanck, t'sy dat de Ziele d'uyterlijcke sinnen waerschoude van't verderf datter nakende was, of dat eenich uyterlijck gherucht hem ontwect hadde: hy springht van't bedde met de ooghen half toe, sorghende het ghene dat maer alte seker was. Ende de handt aen zijn rapier hebbende gheleyt, om teghen te staen de ghene die hy sach na hem te commen springhen ende noch niet en keerde, hy bevont hoe dat hy bedroghen ende verraden was, de selve geensins connende uyt trecken. Och seyde hy, hier is de verraderie van de ghene die soo ghetrouwe is gheachtet, ende die latende liggen, als een onnutte saecke, hy greep een schabelle, waer mede hy eenen langhen tijt de slaghen afsloech ende sich beschermde: maer wat soude hy ghedaen hebben die ontblootet was van alle wapenen, teghen twee cloecke ende stercke Mannen die tot aen de kele ghewapent waren, ende alleen ghecommen waren om hem te vermoorden, van welcke den eenen gheachtet was door een van de sterckste mannen van de geheele weerelt? Hy bevint dat hy te seer overvallen wort, maer hy was soo cloeckmoedich van herten, dat hy hem niet eens en weerdichde om hulpe te roepen teghen de verraders, hoe wel dat hy alreede ghewont was in veel | |
| |
plaetsen, daer uyt het bloet met groot overvloet uytliep. Eyndelijck siende dat hy doodt was, ende dattet Helmige was die hem quam vermoorden, hy seyde hem: O schelm als ghy zijt, is dat de vergeldinge die ghy uwen Coninck doet, voor dat hy u soo vriendelijck ende teerlijck opghebracht heeft, ende u soo verhoocht ende bemint heeft als eenich Eedelman van zijn huys. t'Welcke hebbende geseyt hy quam met een groote furie op hem vallen, maer Peredeus gaf hem soo swaren ende doodelijcken slach, dat Alboinus lichtelijck conde mercken wie hem dien ghegheven hadde, daerom dat hy te rugghe ginck, als die het niet langher houden en mochte om alle het bloet dat van hem liep, ende siende op hem, seyde met een droevighe stemme, och Peredee, ghy hebt ghedoodt den besten vrient die ghy in de werelt hadde, ende die doodt zijnde, ghy u wel versekeren meught, dat ghy dit doende om een ander te dienen, ghy vervolcht sult worden van het rechtveerdich oordeel Godts, die de verraders met onghestraft en latet die u ghelijck zijn. Hy wilde noch meer segghen maer de spraecke die hiel op, ende het leven ontginck hem met het bloet, latende het doode lichaem uytgespreyt in zijn bloet op de vloer van de Camer.
Also wiert verradelijck vermoort de cloecsten Crijchsman van zijnen tijt, end de stoute Vorst van de werelt, sonder dat hem zijn cloeckheyt noch zijn wetenschap in de wapenen eenichsins dienen mochten, stervende door de listicheyt ende verraderie van een vrouwe, sy doode segghe ick den ghene den welcken de furie van de oorlogh int midden van alle de Escadrons en hadde connen betrapen noch beschadigen, waer uyt hy altijts victorieuselijck uytquam, met schaede ende vernielinghe zijner vyanden, ontcomende gheladen vol van rijcken roof ende buyten van zijne partien. Alsoo dat twee van zijn huysdienaers, ende de ghene die hy meest beminde, die deden t'ghene dat de Romeynen, noch de Griecken, noch Gotthen, noch de Gepiden, noyt en hadden connen uytrichten: sy leyden namelijck neder, dien grooten Coninck Alboinus, die Italien dede beven, ende de verschrickinge was van het geheele keyser-rijcke. | |
| |
Leert hier ghy Monarchen ende groote Coninghen, u selven niet te betrouwen op de kittelinghe van een geluckige fortuyne, gedenct dat een Dalida oorsaecke was van de doot van den stercken Samson, ende dat Deianire de middel was van het ombrengen van den grooten Hercules, ende dat Alboinus sich op zijn Vrouwe verlatende die op hem vertoornet was, bevont zijn verderf, doen hy meynde in de meeste sekerheyt ende ruste te wesen. Oock als al gheseyt is, de mensch heeft schoon op dese werelt zijn sekerheyt te stellen nademael de Poete seght.
Want in Godt isset al, der dinghen wesen waarlijck
Haar seecker endt en doen, en vaste uytcompst claarlijck.
Aenghesien dat het gewelt zijnen weert altijts t'huys comt, ende dat de groote die gheen conscientie en maecken teghen d'andere te misdoen, die failleren oock niet te zijner tijt de vruchten t'ontfanghen die uyt de wreetheyt ende wrevelmoedicheyt gemeynlijck voortcomen. Alboinus dan doot zijnde tot een groot wee-clagen der Lombarden, zijn lichaem is begraven gheweest tot Betonen in een costelijck Graf, ende by hem zijn rapier ende alle zijn ornementen na toude ghebruyck der Lombarden, ende der Gotten, als ick meyne gheseyt te hebben in mijn boeck vande wijse ende manieren van leven aller menschen. Ende also yemant soude moghen dencken dat het de waerheyt niet en soude zijn, dat Alboinus van de panne des hoofts van Gomond oft Ginemond zijnen schoon Vader, een drinck-vat liet maecken, hoor wat Paulus Diaconus, in de gesten der Lombarden daer van seght. Op dat (seght hy) niemant en dencke dit onmoghelijck te wesen, ick neme Godt tot getuyge dat ick de waerheyt segghe: want ick hebbe dien beker een mael ghesien op een hooghtijt van S. Rachise, dat het de Coninck in zijn hant hadde, het wijsende aen de Heren over den Conincklijcken bancket. Nu moeten wy ooc gaen sien het eynde van Rosemonde, ende der ghenen die door haer verraderie teghen den Coninck conspireerden. Helmige de Coninginne hebbende tot zijn | |
| |
handt, de welcke hy trouwde, sonder haer veel te laten bidden, als die hem te voor alreede de beloftenisse hadde ghedaen, hebbende in haer maght ghecreghen des Conincks veurige Dochter genoemt Albisinde, sy sochten in alle manieren het Conincrijcke te crijgen, ende Helmige tot Coninck te maecken: Maer de Rijcx-Heeren die voor die tijt tot Verone waren, en wilde daer toe geensins verstaen, t'was dat sy suspitie hadden van den daet, siende een so haestigh huwelijck tusschen hem ende Rosemonde, ofte dat sy verwachtede de reste van den staet ende van d'Edeldom, om tot een Conincklijcke electie te commen, na d'oude costuyme der Lombarden. Helmige siende het vertreck ende het magher aenghesicht datmen hem vertoonde, ende het cleyne respect datmen zijn Madame droech, hadde wel ghewenscht dattet noch te beginnen hadde gheweest, maer also het te late was, hy sprack eens tot Rosemonde: Madame, daer de noot groot is, daer moet oock een haestighen raet ghenomen worden: Ghy siet hoe qualijck dat wy gesien worden by de Heeren van den landen, ende hoe vreemt dat hem ons huwelijck is, ende dat wy het Coninclijcke Palays met des Conincks Dochter, hebben inghenomen. Sy dissimuleren wel dat sy onwetende zijn ende niet en kennen d'autheuren van den moort, maer wat my aengaet ick en twijfel niet, dat sy yemandt anders die op legghen als my, ende dattet gheschiet is door uwen raedt ende wille.
Soo wy dan soo langhe vertoeven dat de Staeten versaemelt zijn, wy moghen ons wel versekeren dat het gheene dat noch bedeckt is, dattet dan claerder sal worden als de Sonne. Ick en segghe dit niet, voor de vreese van mijn eyghen persone, die mijn verhope te bevrijden van de handen der sterckste van Lombardien, maer het is om uwent wille dat ick sorghvuldigh ben ende dat ick my quelle, die dan u selven niet en souden connen salveren, ghelijck ghy nu wel hebt. Daerom bidde ick u te willen letten op het ghene datter noodigh is te doen, belovende altijts dat ick mijn leven sal waghen om u lieden te ghehoorsamen ende te behagen als de gene die ic beminne, eere, ende in achtin- | |
| |
ghe hebben. Nochtans believet u den raet van uwen Helmige te gelooven, wy sullen uyt het Lant van Lombardien trecken voor eenen tijt, verwachtende dat d'opinie des volcks wat verandere, ende dat de furie den Heeren wat vercoelt worde, nademael datmen wel int begin op eenige saecke vierigh is, dat den tijt door de verghetenheyt doet vercoelen. Rosemonde die met de selve vreese bevangen was, was seer blijde dat den Man eerst daer van hadde ghesproken, ghevende voor antwoorde dat sy noyt soo onwijs en was gheweest, dat sy soude betrouwen een volck, die haer voorsaten noyt bemindt en hadde, ende dat, of sy schoon in de doodt des Conincks noyt geconsenteert hadde, dat sy haer evenwel onder het oordeel van de Staeten van Lombardien niet en wilde begheven: dat sy langhen tijt daer op gedacht hadde, maer dat sy om zijnentwille de fortuyne hadde willen verwachten die hem toecommen soude, willende met hem leven ende sterven, danckende Godt voor zijn voornemen, dat hy dan niet sorchvuldich en soude zijn, dat sy wel maecken soude, dat sy vluchten souden ghelijck de Joden uyt Egipten deden, mede draghende de schatten der Egiptenaers. Siende eyndelijck dat de Heeren van't landt voorghenomen hadden, ende middelen sochten om Helmige haren Man te dooden, sy schreef aen Longinum des keysers Lieutenant tot Ravennen, hem biddende eenighe schepen te willen senden soo haest alst moghelijck soude zijn, om haer te halen ende haren Man met haer Bagagie ende familie. Van het welcke Longinus verblijt van sulcken vanghste, hy sont volck ende schepen, om te halen de vlijdende Coninginne, die by nachte t'schepe zijnde ghegaen, ende salveerde sich met haren Man, wegh draghende alle de schatten ende de Rijckdommen der Lombarden, met haer nemende de eenighe Dochter des verstorven Coninckx Albisinde, alle neersticheyt doende, om de Stat van Ravennen te winnen ende te crijghen. Die so haestich wegh loopen versekerde doen de Lombarden, dat dese valsche vrouwe ende Helmige den Coninck hadden doen massacreren ende vermoorden, alsoo datter noch Man noch Vrouwe en was die dese boose verraders | |
| |
niet en vervloeckten, want sy en wisten geenen sodanigen Coninck meer te crijghen die weerdich ende machtich was om een sodanighe treffelijcke victorie te vervolgen als Alboinus hadde opgherichtet. Onderwijlen Helmige ende zijn Rosemonde die namen goede daghen tot Ravennes, ende en dachten niet, dat wanneer de mensch in zijne wellusten begint te ontslapen, dattet dan is dat het ongheluck hem comt overvallen: sy hadden vergheten, dat doen Alboinus in ruste meende te commen van zijnen langduerigen arbeyt, dat sy sich teghen zijn leven ghewapent hadden, ende van alles hem berooft hadden, dat alsoo het selve hen oock mochte gheschieden, ghelijck het hen voor de deure was. Maer alsoo dese dinghen passeerden in Italien, ende dat de Lombarden het Rijcke seer bespieden, ist ghebeurt dat Justinus toeghenoemt den jonghen, gestorven is, hen succederende Tiberius den 2. Die, hoe wel hy eenen wijsen ende cloecken Prince was ende verstandich in de crijchshandelinghe, hebbende te doen teghen den Persiaen, ende zijn affeiren daer geluckelijck voortgaende, nochtans veel schaede in Italien leet, de welcke by naest gheheel inghenomen was van de Lombarden. Om dese oorsaecke Longinus willende in geroert water visschen, en wetende dat de Keyser alle zijne vyanden niet en conde wederstaen, ende gheen middel en hadde om sich te beschermen so daer eenen nieuwen vyant op stont, hy overleyde middelen ende den wech om sich Coninck ende Heere van Italien te maecken, ende sulcx met de gunste van Rosemonde, de welcke hy wiste wel bemint te wesen van een goet deel van d'Edeldom van Lombardien, ende met de schatten die sy hadde, soo hy haer conne overredenen, om waer toe te commen hy op een vreemde maniere toeginck. Want commende tot Rosemonde, hy stelde haer voor oogen de cleyne middelen die haren Man hadde, als die van slecht afcomste was, ende den welcken de Lombarden alremael verfoeyeden, om dat hy suspisie hadde gegeven van de doot zijns Coninckx, dat alsoo, so langhe als hy leven soude, sy nimmermeer het verloren rijcke wederom vercrijghen soude, hoe wel dat meest alle de Heeren van't landt haer wel gonstich | |
| |
waren. Eyndelijck hy besloot dat soo sy wilde verstaen tot zijn huwelijck, en haren Helmige doen sterven, dat sy sich lichtelijck Coninck ende Heeren van geheel Italien souden maecken: want Tiberius was doende tegen den Persianeren, hebbende te doen tegen dien machtighen Coninck Costoe, ende tegen zijnen Sone Hornisde, die het geheele levant onder hare macht hadden, ende alsoo haer gheensins en soude connen tegenstaen: boven dien dat de Romeynen moede waren van de regheeringhe der Griecken, geen hulpe van haer connende vercrijghen in hare groote noot. Rosemonde die tot alle verraderie geboren was ende sich begheven hadde tot alle snoode stucken ende vileynicheyt, begerich zijnde om Vrouwe van Ravennen ghenoemt te worden: ende willende beproeven of de Griecken cloecker waren int bedde als Helmige, oft eenighe andere die sy hadde beproeft, niet te vreden zijnde dat sy hadde laten dooden den aldercloecksten Coninck der Barbaren, sy besloot noch een mael in dese boosheyt, dat sy soude doen sterven den ghene, die om haren t'wille sich selven hadde berooft van alle eere ende raet daer in hy te voor was onder de Lomarders, ende wel tot hoogher soude gevordert hebben gheweest. Siet doch wat fantasie dat dese Vrouwe mochte hebben, wat liefde dat sy Helmige droech, ende wat betrouw dat Longinus hadde sich op haer te vertrouwen, die soo gereet was tot moorden, so weynich haer eyghen Mans respecterende, maer wat?
Den spitschen loosen Vosch, en wonder cloecke Leeuw
Verwisselt niet zijn hart: in gheender tijt of Eeuw
Verruyllen sy hun aart, van wreetheyt, of van leven
Dat die Voed-vrouw Naatuur, hun eerst heeft in gegheven.
Alsoo dese Princesse hebbende yets van de natuere van haer landt, ende van den ouden haet der Gepiden tegen de Lombarden, sy en condese niet verlaten, maer onder een gheveynsde liefde omhelsdese den ghene die sy van herten hatede.
Ende dit schijnt geweest te zijn den tijt dat den vyandt uyt was om door de vrouwen, met eenighe treffelijcke | |
| |
persoonen jammerlijck te spelen, het was in desen tijdt dat Narses ghequeldt was door Sophie, twee treffelijcke Bischopen wierden doen verjaecht door het doen van twee Ioffrouwen, in Vranckrijck leefden oock doen ter tijdt, die monstersche vyandinnen der Princen Brunehaut, ende Fredegonde, ende noch meer andere.
De doodt van Helmigies dan besloten zijnde, Rosemonde en failleerde niet hem te bereyden eenen doodelijcken dranck, om hem in d'ander werelt te senden Alboinus gheselschap houden, t'ghene dat haer licht om doen was, aenghesien het goet betrouwen dat den armen Edelman hadde op dese valsche Vrouwe. Alsoo dan op eenen tijdt Helmigius uyt het Bat ghecommen was seer ghealtereert, ende drincken hadde begheert, daer comt de lieve Madame meer gereet als recht toe, die in eenen gulden cop hem presenteert een teughsken dat soo crachtich was, dat hy daer niet langh na en leefde, hem versekerende dat desen dranck seer ghesont was om hem den dorst te lesschen ende alle vermoeytheydt.
De Man die drinckt uyt de Cop, maer hy en hadde noch nauwelijck de helft gedroncken, of hy en gevoelde het vergift, dat seer crachtigh was, dat terstondt zijn inghewant begon aen te tasten, met d'andere Edelste partien, hy die tersondt bevondt dat zijn huysvrouwe hem een stuck ghespeelt hadde, hem met eenen danck betalende voor alle de ghetrouwe diensten die hy haer hadde ghedaen, ende dattet soo verre was dat hy moeste sterven, soo en wilde hy niet marcheren, sonder met hem te nemen de gheene die hem op een soo vreemde wijse quam te betalen.
Daerom hy grijpt zijn rapier, ende hy worpt sich op haer, segghende met een wreede stemme, ende met een aenghesicht dat alreede de verschrickinghe des doodts vertoonde. O ghy snoode ende schrickelijcke hoere, en wast u niet ghenoech dat ghy u Ziele besmettet haddet door mijn reputatie in het bloedt van den Coninck Alboinus, sonder noch te verraden Helmige die u beminden als zijn | |
| |
eyghen leven, die noyt yets ghedaen heef dat u mochte mishaghen: By Godt ghy sult my oock geselchap houden in de doot, als ghy oorsaecke zijt gheweest van den misdaet dat ick bedreven hebbe, dat nu met desen beker als ick bevinde betaelt ende ghewroken wort, ende ghy zijnde als de beulinne van het rechtveerdich oordeel Godts, die niet en wil dat onse verraderie onghestraft soude blijven. Neemt ghy snoode hoere drinckt voort de reste van desen wijn, die het eenighe sweert sal wesen om onse beyder boosheyt te straffen, ende dewijle dattet een beker was dat de doot van mijnen Heere door my verrader ghedoot, het sal oock eenen drinck-beker wesen, die hem wreken sal op my, ende sal doen sterven de snootste verraderesse die oyt op de werelt was. Ende ghy Coninck Alboin, hebt ghy noch eenigh gevoel ofte weten van onse verraderie, ende soo u noch ghedenckt het onghelijck dat Helmige u heeft ghedaen, siet hy ist selve die u nu voldoet, ende sich straft met zijn eyghen hant: ontfanckt mijn doot tot een betaelinghe, ende tot een wraecke den onderganck van dese vervloeckte onreyne Vrouwe, ende van den ellendighen Helmige, Rosemonde siende de furie van haren Man ende dattet onmogelijc was dat sy de doot conde ontgaen, t'sy door de rapier van den patient of door het vergift: also sy sich cloeckmoedich vertoont hadde in alle hare exploot en, alsoo betoonde sy nu oock haer couragie ende herte, want sy greep den beker, ende sonder beweginghe dronck sy hem schoon uyt, niet anders dan of sy gedroncken hadde eenen soeten liefelijcken dronck costelijcke wijns: een hert voorwaer cloeckmoediger, dan dattet soude dienen tot sulcke snoode verraderie.
Also vergingen door het rechtveerdich oordeel Gods in een ooghenblick tijts door een doot, de twee snootste verraders ende Moordenaers die oyt ter wereld souden moghen zijn gheweest, want de Vrouwe hadde nu verraden twee Mans om den derden te trouwen, ende de Dienaer hadde zijnen Heere vermoort, om vryelijck de omhelsinghen van de snootste Hoere te ghebruycken: Siet daer hebt ghy de betalinghe der verraders, ende hoe dat Godt, die gheen boosheyt onghestraft en laet, | |
| |
noyt en lijt dat de conspirateurs ende de moordenaers haren Vorsten ende Coninghen, tot een goet eynde comen, gelijck ick daer van een particulier boecxken hebbe geschreven. Longinus nu siende een soo wonderlijck uytcomste, zijnde gheraeckt in zijn conscientie, vresende een ghelijcke plaghe, soo hy yets voornam ieghens zijnen eyghen Heere: ofte om beter te segghen, hoorende hoe dat Mauritius den Keysers Lieutenant in den levant soo treffelijcke victorie hadde bevochten teghens den Persiaen, alles wederom hebbende inghenomen, t'ghene dat sy ghewonnen hadden ten tijden van Justinianus, ende Justinus de jonghe: sont tot Constantinopel Albisinde de Dochter van Alboin Coninck der Lombarden, met alle de schatten, die Helmige ende Rosemonde tot Ravennen ghebracht hadden. Ende op dat gheen van de verraders voor by en gae sonder exempel te gheven van de straffe Godts over hen: Paulus Diaconus vervolgende den Historie, hy seght dat Peredee, die voor den stercksten der Lombarden gehouden was, ende die met Helmighe Alboin vermoort hadde, zijnde tot Ravennen vertrocken, dat hy oock door Longin tot den Keyser ghesonden wiert, met de voorschreven Princesse. Siet doch hoe groot ende wonderlijck zijn de oordeelen Gods: dese stercke Man, hebbende voor den Grieckschen Keyser een preuve van zijn groote cracht gedaen, doodende eenen Leeuw, den grootsten, stercksten, ende wreetsten die noch noyt in de Stadt en was gheweest: in plaetse van daer voor eenich prijs ofte eere te ontfanghen, hy bevont sich overvallen van het rechtveerdich oordeel Godts. Want de Keyser hebbende dese groote cracht in quade suspicie, ende vreesende date desen Barbarischen mensch eenich verraet op zijn persoon mochte brouwen, hy dede hem de oogen uytsteken, een ghemeyne courtoisie der Griecksche Keysers. Maer dit en was noch niet al, want Peredee hebbende langen tijt geleeft in sulcken ellende, hy besloot te sterven ende als met eenen slach sich te wreken van de schade zijns ghesichts: daer door vont hy middel dat hy bequam twee sweerden wel scherp ende snijdende, hy vercreech oock so veel dat hy beloftenisse creech, met den Keyser te | |
| |
moghen spreken, segghende dat hy hem eenich advertissement wilde gheven, daer aen hem veel ghelegen was. Maer de Keyser van Godt bewaert zijnde, die niet en wilde dat een Barbarisch mensch het bloet van een soo heylighen Prince soude storten als Tiberius was, hy deputeerde twee van zijn voornaemste Heeren, die hy soo beminde als hem selven, ende sondese tot hem. Dese in een secrete plaetse met hem zijnde, meenende yets weerdichs van hem te hooren, sy vonden sich in een ooghenblick doorsteken door desen Moordenaer, die oock terstont daerom in duysent stucken ghehouwen wierdt. Siet leser of dese Historie minder is als wonderlijck, bloedich ende schrickelijck, ende leert mercken, wat grootheyt ghevonden can worden in een verradersche herte, die so verre comt dat hy zijnen eyghen Prince derf verraden. Siet hare grousame straffe, ende hoe veel perijckelen dat de machtige deses werelts onderworpen zijn. Terwijlen nu ghy hier op denckt, sal ick u gaen beschrijven een ander Historie tot wat vernieuwinge ende veranderinghe.
|
|
Auteursrechtvrij