Logo DBNL
Het vierde deel vande tragische of claechlijcke historien (1612)

Het vierde deel vande tragische of claechlijcke historien

(1612)–G.A. Bredero, Reinier Telle–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Een edelman
van Sienen sich siende mispresen ende veracht, vande ghene die hy beminde, hy verhingh hem selven uyt desperatie.

De thiende historie.

Ten tijden dat den Paus Pius den tweeden van dien naeme, (die te voor was ghenoemt Eneas Silvius, van het geslachte der Picolomini, een seer Edele gheslachte tot Sienen) den Roomschen Stoel besat, doen in Vranckrijck regneerde Carolus de 9. ende omtrent den selven tijt dat

den Paus die groote vergaderinghe der Prelaten dede om de Princen te doen Cruycen teghen den Turck, over de welcke doen commandeerde dien Atheyst ende verfoeyelijcken Tyran Mahometh den tweeden van dien name die vernielde de beyde Keyserrijcken van Constantinopelen ende Trapesonde, ende die in Thracien comende, ende passerende teghen de Hongeren ende de Transylvanianen, wiert tot zijn groote schande verdreven tot in Grieckenlant, daer Scanderbergh Heer van Albanien (voortijts Keyser) hem dede bekennen wat hy vermochte in d'Oorloch tegens hem, die meende dat hy onverwinnelijck was. In dien selven tijt (segge ick) is ghebeurt t'ghene dat ick hier verhalen wil. Tot Sienen van een seer out en vermaerde Stadt in Toscanien, ende van de welcke ick elders meer ghesproocken hebbe, de besondere dinghen daer in specificerende.

Daer in was in dien tijt een Iongh Edelman, Edelder ende rijcker als wijs ende voorsichtich, die in ledicheyt ende ydelheyt levende, en miste oock niet te vervallen in de stricken ende laghen, daer in nootsakelijck moeten vallen, alle die gheen ander ambachten en doen, dan luy ende ledigh te gaen, ende haeren tijt in ydelheyt te besteden. Want also hy zijnen tijt passeerde in dertelheyt ende goede daghen, costelijck ende pompeuselijck ghecleet, levende als eenen Sardanapalus in zijn eten ende drincken, de morgen-stonden doorbrenghende, in sich te kemmen, de baert wel te stellen, sich te pareren als een Bruyt, ghebruyckende hondertderley soorten van welrieckende wateren, om hem te wassen, van een mijle rieckende nae de Muscaliaten, ghelijck al of hy hadde gheweest een van dese courtisane Ioffrouwen, die sich bereyden voor de gheene die het meest bieden sullen: Levende segghe ick alsoo, het en conde niet anders gheschieden, of dese ydelheyt ende corruptie moeste in hem voortbrenghen eenighe quade vruchten vertoonende zijn onreynicheyt ende vileynicheyt. Also dan desen jongen Parisiaenschen Toscaner, die met zijn name was genoemt, den Seigneur Nicole, een mael langs de straten gaende, hy wierp by ghevalle zijn ooghen op een seecker schoonheyt, maer doch in wat Lichaem?

In soodanich, die verdiende van een andere conditie te wesen als de Fortuyne haer hadde ghegunt. Het was de Dochter van eenen armen Metselaer, soodanich als der Lymosinoisen die vlijdende de dienstbaerheyt seer ghelijck de slavernie der Barbaren, comen in Vranckrijcke, om te smaecken, soo wel de liberalicheyt ende de soeticheyt des landts, ende met haer armoede, ende arbeyt soecken daer van wat ontlast te worden. Desen Syonois en hadde soo haest zijn ooghe op dese proye niet gheworpen, of terstondt zijn gulsigh appetijdt en verlanghde om daer van versadicht te worden, ende en was soo wijs niet, dat hy sich soude houden ende bedencken op de eerste prickelinge: Maer voortgaende, hy liet sich soo wel vanghen van desen Voghelaer der Liefde, dat hy verstrickt ende gecoort, het vyer daer by oock ontsteecken vondt met alsulcken gheweldt ende cracht, dat hy noyt op en hieldt van hem te verbranden ende te tormenteeren, tot dat de materie met de liefde verteerdt zijnde, hy het leven oock moest verliesen. Maer het gheene dat my zijn groote verblintheyt meest doet oordeelen, dat is, dat hy siende dese Dochter qualijck ghecleedt, hy conde wel bekennen, dat seer qualijck, twee soo onghelijcke dinghen, t'samen ghevoeght souden connen worden, ten minsten met sulcken bandt datmen voor eerlijck soude connen oordeelen, ten was dat hy van het zijne liberael wilde wesen, ende sich soo vernederen, haer, die veel minder was als hy, door den heylighe Bandt des Huwelijcks zijns ghelijcke te maecken.

Maer ick achte, ghelijck oock de uytcompste dat verthoonde, dat hy nae gheen dingh min en stondt, dan nae een soodanich Huwelijck, als die gheene die hooghmoedich was, ende d'eere meer in den mont hadde, als de salicheyt van zijn Ziele, gelijc hedensdaeghs veel gesien ende gevonden worden, insonderheyt onder de jonge lieden vanden Adel. Dese dwaes, die sach oock wel dese swaricheyt, dat het zijn reputatie te veel soude aengaen, dat hy sich met een armen Metselaers dochter soude verbinden, daerom dat hy oock dickwils de natuere vervloeckte, datse een soodanighe schoonheyt in

een Lichaem van soo slechte conditie hadde ghestelt, dewijle sulcx hem verhinderde ten Huwelijck te moghen nemen. Och (sprack hy somtijts) onder wat Planeet ben ick ghebooren, hoe heeft my mijn Fortuyne tot dit ongheluck ghebracht, dat ick beminne een Dochter van so slechte conditie ende verachtelicken staet? ja al hadde ick het gheluck van hare schoonheyt eens te mogen genieten, ick soude selve my schamen dat te belijden. Och valschen Schutter als ghy zijt, verrader in alle uwen raet, hoe onvoorsichtich zijt ghy in uwe pijlen te schieten? ende wat had ic u misdaen, dat ghy my comt straffen, met een soo vreemde ende wonderlijcke strengicheyt, dat ghy my ghevanghen hebt gemaeckt van een, die (hoe wel sy schoon is) nochtans so qualijck gheleert sal wesen, dat sy siende haer cleynen staet, sy sal met hoochmoet my verachten, als ick haer sal bidden, daer een die van goeden huyse ware, sich voor geluckich soude achten: ende soo sy het weygerde, het soude met een sulcke gratie wesen, dat ick eenige oorsaecke soude hebben, om my te contenteren. Och datse God van grooter staet hadde ghemaeckt, of my van minder conditie, op dat wy ghelijck zijnde, de beyde willen te beter mochten accorderen, om my door de liefde te paeyen, ende van my te weeren het dubbel quaedt, dat my tormenteert: Wat sal ick dan doen in een so vreemde saecke? als dese practijcke te verlaten, ende te vergeten de gene die geensins over een en comt met de edelheyt mijns huys, noch met den staet die ick hebbe, zijnde van de doorluchtichste van dese Stadt? Maer ick spreke hier van even alleens, of ick de liefde in toom hadde nae mijne fantasie, ende al of de Fortuyne, die over alle dingen heerschet, mijnen wille moeste gehoorsamen, ende al of ick eenen Godt zijnde, mijn Ziele geene passien onderworpen en waere. Men maticht wel den toorne, ende men hout wel in toorne de begeerlijcheyt van eenighe lecker brockxkens, ende men brenght wel weder te rechten den gene die zijne rijckdommen toebrenght, ende verquist: Maer het schijnt dat de schoten van Cupido also qualijck connen ghewachtet worden, als de doot selve, naedemael sy tot in de Ziele doorgaen, ende daer uyt niet

en connen ghetrocken worden, sonder daer in te laten een soo groote wonde, als die van Philoctete, verheyschende van den selven de ghenesinghe, gelijck het gaet met de doodelijcke beten der Schorpionen. Wel aen, de wijle dat icker niet uyt en can gheraecken, sonder daer in te sien, of mijn leven, of mijn doot, ende dat de dwingende liefde my gebracht heeft, in een sodanige benautheyt soo bidde ick dien beweger der herten, de Soone van de schoone Venus, dat hy mijn vervolch also wilde geleyden, dat ick tot mijner eere uyt desen strijt geraecke, met den soeten roof van mijn schoone partie. Ende dit hebbende gheseyt: Hy nam een Luyte, op de welcke hy eenighe stances speelde van sodanige materie.

 
Ghy Moeder vande Min die met u held're lichten
 
Verjaaght de woeste wint, en t'rasende tempeest,
 
V boorte plaets de Zee, u leven is gheweest
 
Om hier int groote ront, u soeticheyt te stichten.
 
O Venus waarde vrou, doet doch de winden swichten.
 
Diens bulderent ghewelt, verschricken mijnen geest,
 
En maacken t'water-vadt, en mijnen vaart bevreest.
 
want haar spuwend' ghewelt, mijn verderf schijnt te dichten.
 
Gheleyt mijn Schip, myn vrou: en ghy gunstige Star
 
Drijft van myn Hemel wech dees duyster wolcke var.
 
Op dat ick lichteloos niet heel en ga verlooren,
 
Sonder u blinckend' hooft, en glinsterich Aanschijn
 
Schijn ick in wanhoops Zee, begraven schier te sijn,
 
wiens water-adren my, gantsch drieghen te versmooren.
 
Minne indien dijn Moeder my
 
verlicht met hare strale bly,
 
En soo ghy myn ionghe jeucht
 
Nu verleent dees nieuwe vreucht,
 
So comt ghy hier sonder windel-bant
 
Ick vereer u een offerhandt:
 
ia sulck een, als vereyscht tot
 
een soo hoogen opper-Godt.
 
En siet die blonde starre braaf,
 
Sal ick offeren eenen gaaf,
 
en u vriendelijcke cracht
 
waer toe al myn ghedacht
 
Van myn seer trouw bevonden hart,
 
De rijcke roof u eyghen wart,
 
Die met gheen straf en is beset
 
Noch niet ondanckbaar is besmet.
 
De eerste bloemen teenegaar
 
van myn heylighe nieuwe jaar
 
voor u Beelden hooch ghebouwt
 
Op u Altaaren dit vertrouwt.
 
Sal ic gaen storen met ootmoet,
 
Der Tortels, en der Duyven bloet,
 
in plaatse vande Kalvers wet
 
sal ick in uwen Tempel net
 
Daer ick u Beeltenis aenschouw,
 
Dy offeren myn hulp en trouw,
 
indien dat ick de schoone sie,
 
Myn soete vyandinne die
 
Myn hart begunst met haar ghesicht,
 
indien haar gracy my verlicht.
 
VVant sonder uwe hulpe dan
 
En sie ick hier gheen Leydesman
 
Die myn gheleydet wel ghemoet
 
uyt myn doolinghe in voorspoet.

Alsoo rasende in liefde, ende niet connende ontbinden die listige knoopkens, om te ontgaen so wreede handen, hy en liet een uyre voor by gaen, of soo haest als hy wiste waer dese Dochter was, hy lieper met een haest nae toe om by haer te wesen, ende haer te doen verstaen zijn passie ende zijn torment, ende sich te beclaghen van het ghene daer sy niet nae luysteren en wilde, ende veel min voldoen de liefde, die hy haer aenboot. Maer de Dochter die jonc ende cuysch was, ende geen kennisse en hadde van dese dwase ende sotte vryagien, als die geene die haer besich hielt, meer met cloeckelijcke te arbeyden, om met haeren Vader ende Moeder den armen cost te winnen, als dat sy lettede of dat ergens eenen sotten Edelman ofte knecht d'oogen op haer wierpe. Den arbeyt dede haer vergheten de dertel-

heyt des vleesch, ende het sweet haers Lichaems, was haer Muscaliaet ende Blancketsel, het strenghe dwinghen haerer Ouders, die niet anders en riepen als van arbeyden ende den cost te winnen, waren haere amoureuse Liedekens, ende de Musijcke dat haer in slaepe wiechde, ende smorghens weckten. Dese Edelman siende dese maniere van doen van zijn wreede Matresse, ende dat alles wat hy dede haer so veel niet beweghen en conde, dat hy van haer ontfingh de faveur van een vriendelijcke ghesicht, het tormenteerde hem tot der doot: Maer den armen sot als hy was, hy dochte niet dat de liefde geen plaetse en hadde, onder die geene die de handen verhardet hebben door den arbeyt, ende dat sy haer niet en steeckt by den gheene, die door den swaren arbeyt des daechs ghemartert, de nacht alleen tot ruste ghebruycken. Maer tis by de luye ghemackelijcke dertele Menschen dat sy haere woninghe maeckt, wel wetende dat sy de selve t'onderbrenght, ende over haer de victorie heeft. Hy hadde vergeten het geene dat Ovidius van Egisthe verhaelt, dat hy, door dien hy inledicheyt ende ydelheyt leefde, eerst amoureus wiert, ende daer naer een Overspeelder. Ende dat de principale oorsaecke van de reynicheyt ende suyverheydt van de Roomsche Lucretie, meest ghehouden was, dat sy sich in haer Camerken altijt besich hielt: Hy en dacht niet, dat het doen van Paris in Homero veracht ende mispresen worden, door dien, dat terwijlen zijnen Broeder Hector in den strijt was, ende zijn leven gingh waghen voor het Vaderlandt. Desen lieven troetelaer in de Camer bleef caresserende ende omhelsende de schoone Helena, de welcke selve verfoeyende de traecheyt van desen Overspeelder haren man. Wat behoeven wy so veel exempels? So lange als de Francoysen den arbeyt lief hadden, ende geerne sweeteden, ende niet en wisten van de delicate ende dertele manieren die daer naer zijn opgecomen, sy overwonnent al: Maer volgende de dertelheyt, sy hebben elders moeten gaen soecken hulpe tot hare verlossinghe. Nu desen Sionoys die en dorste zijn eygen compagnons dit niet verhalen, vreesende dat hy van zijn sotticheyt begect ende bespottet soude zijn, ende nochtans al schaemde

hy hem daer over, soo liete hy sich willens ende wetens soo jammerlijck bedriegen ende verleyden. Aen haer te schrijven was voor niet, want sy en conde niet lesen, met haer te spreken onmogelijc, want hy en vontse noyt alleen, ende hy en dorstet genen goeden vrient openbaeren (als wy gheseyt hebben) die mogelijck hem met eenighen goeden raet mochte gheholpen hebben. Somtijts besloot hy haer met ghewelt te doen rooven ende wech te nemen, watter oock afcomen mochte: Mannelijck die ghedachten lichtveerdelijck in quamen, alsoo vergingen sy also licht, de redelicheyt ende de eere hem daer af roepende, daer door dat hy in die ghedachten dickwils tot hem selven sprack: In wat dwase gedachten ben ick nu vervallen, dat ick in de liefde het beste wil vernietighen van waer comt den name Liefde? isset niet lief te hebben? Ende wanneer is sy volmaeckt, dan wanneer de twee herten t'samen ghevoecht zijn, ende wel accorderen? Cracht ende ghewelt zijn die de voetsel der liefde? Och neen, het is onmoghelijck, ende al conde sy daer door eenich fundament vinden, mijnen staedt verbiedet my, ende mijn eere staet het teghen met soodanich ghewelt, also dat het in my eer verworpen wort, als bedacht. Het en is genen daet van Edelman, zijnen naeme te besmetten met eenige besonder vileynicheyt. D'edeldom spruyt uyt de deucht, sijn wasdom ende geduericheydt hanght aen eerlijcke ende beleefde daden.

Ende dewijle den deuchdelijcken Man niet bekent en is, ten sy door den daet der deuchden, wat tijtel van eere soude ick hebben? wat teken van Edeldom, of wat naeme van Edelman soude ick moghen voeren? doende een soo onredelijcke saecke, als ghewelt te gebruycken, niet teghen een cloecken Ridder, maer tegen een arme Dochter, selfs tegen de gene die ick beminne, ende soecke te behaghen? Neen, neen, een cloeckmoedich herte en wort nimmermeer door ghewelt beweecht, het en wort door strafheyt niet ghewonnen, noch overwonnen door eenighe honicheyt, aenghesien dattet met alle ghewelt door zijne stantvasticheyt alle sodanige dingen wederstaet, verkiesende veel eer zijn verderf, als het verminderen ende verlaten van de deucht. Want te meenen

dat een Vrouwe gheneucht heeft in gerooft te worden tegen haren danck, ende tot een proye ende roof eenen Man te dienen, den welcken sy verfoeyet, het soude rasernie wesen, want dat gheslachte insonderheyt niet en wil ghedwonghen worden. Daerom en wil ick sulcke middelen niet gebruycken, op dat ick niet meer en terge ende vertoorne de gene wiens willighe vriendelicheyt ick soecke, ende ick wensche liever, dat my d'aerde inslocke, ghelijck sy ghedaen heeft den Goddelijcken Amphiarus in de Oorlogh van Thebes, dan dat door my een so groote schelmerie ende tyrannie soude gebruyct worden, want ick wil leven in de voetstappen die my mijn Voor-ouders hebben naegelaten. Hoe wel hy dan zijn wreede Matresse niet wilde dwinghen, so en conde hy evenwel zijnen eygen wille niet gebieden, ende veel min zijn raserien te vergheten, ende niet connende verdraghen het lijden, dat hem ghestadelijck het herte beknaeghde, hy meende het was genoegh ghebeden sonder eenige ruste, ende genoegh gearbeyt sonder vergeldinge van de pijne. Nae dat hy dan alle dingen wel gedebateert hadde, ende dat hy verscheydelijck in zijn gemoet gestreden hadde van het gene in zijn affeiren nodig was, siende dat hy de liefde van hem niet conde drijven, maer dat het vyer hoe langer hoe grooter wies, met gheweldighe cracht ende schade, hy en wiste genen beter middel te bedencken, als een goede bode te soecken, die voor hem de saecke alsoo soude negotieren, dat hy tot een gewenste eynde zijner begeerten mochte comen. Dit en was niet te beswaerlijck, aengesien dat by nae in alle Steden, soo veele van die oude bigotten bevonden worden, die onder schijn van gebeden, ende hare Pater nosters te lesen, geen Vrouwen noch dochters en laten in haere stricken ende netten te trecken, jae de beste ende deughdelijcke zijn dickwils de gheene die de eerste daer in vallen, tghene dat meer als ordinaris ende door experientie wort bevonden, tot een van dese Pater noster bijters, compt onsen Sionois, diese in zijn huys hebbende doen comen, hy geeft haer te verstaen int langhe ende int breede, zijne groote quellinge, haer ernstelijck biddende, ende bynaest met de tranen in de

ooghen, doch niet sonder oneyndelijcke versuchtinghen dat sy medelijden met hem hebbende, sy haere conste te wercke soude stellen, ende het herte van dese wreede Dochter voor hem mochte winnen. T'oude Wijf die vol rompelen ende crom van Ouderdom ginc, leunende op eenen stock, sy scheen wel te wesen een van de dulle furien die de Poëten beschrijven: Sy ontfanghen ende ghedaen hebbende een Cruys (want sonder die en doen sy niet, ghelijck dese Landtloopers ende halve Tooverssen, die onder den name van Egiptenaers loopen oock en doen) beloofde den Ionghen Edelman, dat soo sy niet harder en was als een Keysteen, ende veel cuyscher als oyt Lucretia is gheweest, sy verseeckert was, dat sy in corten tijdt soude maecken dat hy met goede victorie zijne glorierende Metselaersche souden gheniete. Hy gheheel vertroostet ende vol hoops, die verheughde alreede soo seer, dat hy meynde dat hy zijn lief al in zijn armen hadde: Ende terwijle vat dese Col heenen gingh om te becollen de gheene die haere tooverie niet en vreesde, noch de stricken van een sulcken Voghelaer, hy nam zijn Luyte in zijn handen, ende hy songh daer op het ghene dat hier volght.

 
Indien der Liefdens kunst, hier twee ghedeelde herten
 
Can t'samen lasschen vast, en splissen dicht by een,
 
waarom en bint hy niet myn harte met de gheen
 
Die myn begheerte voet, met cranck-sinnighe smerten?
 
De blauwen Hemel die met Phebus goude straalen
 
Daaghs t'laghe vlack verciert, met haar blijdt aanghesicht,
 
En schimmet bleecke toorts, die s'nachts de aardt verlicht,
 
Die nood ick om te sien het eynde van myn qualen:
 
indien het droeve lot, of t'wanckelijcke raack
 
Myn gheluck soo versteurt dat ick in dese saack
 
Mis myn ghewenste lust, soot my nu schijnt te drieghen
 
ick sal gaen schuwen flucx, het vrolijck claar aanschijn
 
van al die lichten schoon, die op d'Aard-bodem zijn,
 
Om inde Helle swart, mistroostelijck te vlieghen.

Dit gesangh scheen wel te wesen een voorspel van de dollicheyt deses ellendige Edelmans, die als voorseght het eynde dat hy oock gehadt heeft, als ghy sult hooren. Ende hy mochte hem selven wel kittelen om te doen lachen: Want zijn eyghen gheest hem ghenoegh voorspelde wat hem soude volghen, maer hy was alsoo hertneckigh in zijn ongheluck, dat alle goede redenen ende ghesonden raet in hem gheen werckingen meer en conden doen. Ende voorwaer dat is den aert van sulcken liefde, die eenmael de plaetse inghenomen hebbende in onse herten, sy als een fortresse daer maeckt, ende en is niet lichtelijck te verdrijven. Daer van Ovidius oock seght: Liefde is ick en weet wat, ende sy comt ic en weet niet waer door, ende ick en weet niet wie hy is diese sendt, noch hoese wort ghebooren, noch waer in datse haer te vreden stelt, als sy ons heeft inghenomen ende ons quelt, ick en weet niet waerom.

Onderwijlen dan dat onsen Sionois besich was op zijn Luyte te slaen de Musijcke van zijn verderf, d'oude Helsche Bod'in van de bedrieghelijcke liefde, comt by de Dochter die in een cleyn hofken was in haers Vaders huys: Dese Megera die groetse, ende beleefde dochterr groetse wederom, vragende (also sy haer niet en kende) wat affeiren haer aldaer deden comen, ende of sy haren Vader wilde spreecken, want haer Moeder was over een corten tijdt ghestorven, tgheene dat dese Furie alreede hadde ghenoegh vernomen. Daerom sprack sy tot de Dochter: Ick en verwondere my niet mijn Kindt, dat ghy my niet en kendt, want het is langhe gheleden dat ick uyt de Stadt ghewoont hebbe, in het Landt van Corsignan, maer soo u lieve Moeder Saligher (God hebbe haer Ziele, seyde sy al weenende) noch leefde, ghy sout bevinden dat sy was een van mijn grootste Vriendinnen die ick in de Wereldt hadde, ende ick weet noch wel dat ick u in uwe kintsheyt wel duysendt mael op mijn armen ghedraghen hebbe. Ende hebbende verstaen dat sy (mijn goede Vriendinne) is ghestorven, comende in de Stadt, ick en conde niet min doen, als de haere eens te comen besoecken, ende insonderheyt u mijn Dochter, die haer in alles gelijck zijt, doen

sy van uwen Ouderdom was. Ick hebbese dickwils hooren spreecken van u, als ick somtijdts ter Marckt quam, ende ick meynde alreede dat ghy een Man haddet, naedemael dat ghy hubaer zijt, ende van nu aen uwen tijt voorby gaet, ende uwe schoonheyt vergaet, soo ghy niet ghetrout en zijt: Ick meyne ende dencke wel dat de armoede van uwen Vader de eenighe verhinderinghe van uwe ruste is, ende de oorsake dat ghy also sonder gheselschap blijft. Maer seght my bidde ick u, sout ghy weygeren een Man te nemen, had ghy eenige goede gelegentheyt? De Dochter die antwoorde haer stoutelijck, dat sy wel soude wenschen in den Huwelijcken staet te wesen, maer dat het geschie met consent ende met verlof van haeren Vader, want sonder zijn advijs soude sy liever sterven als dat te doen. Siet doch eens de bedriegelijcke reden van dese vervloeckte Toveresse, die het heylige Huwelijc voort brenght, om daer op te planten, het fondament van de vervloeckte coppelinghe, dat sy schandelijck met dese Doochter meent te doen. Mijn kint (sprac sy voorder) de Vaders en zijn niet seer sorchvuldich om hare Dochters uyt te besteden, insonderheyt daer sy eenighe nutticheyt van hebben, ghelijck ick wel dencke, dat ghy uwen Vader geen cleyn profijt en doet, ick en twijfele niet, dat soo ghy nae hem wachten wilt, ghy sult eer out worden, eer ghy voorsien sult wesen. Ick sie uwe groote schoonheydt die voor by gaen sal, ende dan sal het te late wesen, als ghy het sult begeeren. Dit en segghe ick niet sonder oorsaecke, aenghesien dat ick een Edelman kenne, van de voornaemste ende rijcxste deser Stadt, die soo Amoureus van u is geworden, ende sulcken vermaken heeft in uwe schoonheyt, dat hy niet gherusten en can, soo ghy nu hem favoriseren wilt ende tot zijnen wille comen, hy sal u ten Huwelijcke gheven duysent Guldens: Siet nu of u Vader u alsoo sal connen uytgeven: Daerom zijt ghy wijs ende mijnen raet wilt volgen, ghy en sult dese Fortuyne alsoo niet voorby laten gaen, ende en sullet een soo schoone oorsake niet weygheren, die tot alle tijden als ghijse sult begeren, sich niet presenteren en sal: En draecht oock geen sorghe, want wy sullen onse dingen so wijse-

lijck ende so wel beleyden, dat uwen Vader daer af niet weten en sal, ende selfs dat niemant het minste sal connen mercken. De Dochter, hoe wel sy was van slechten huyse, sy was nochtans cloeckmoedich van herte, daerom hoorende een reden soo strijdende tegens hare cuysheyt, sy stont op geheel ontsteken van toorne, sy en conde by naest niet spreken so was sy ontstelt, ende het scheelde weynigh, of sy soude het oude wijf op het lijf ghelopen hebben, den welcken sy alsoo antwoorde: O ghy valsche Marmotte als ghy zijdt, ende ghy vat vol vervloeckinge, is dat de vrientschap die ghy draecht mijn verstorven Moeder, dat ghy my hier comt soecken te brengen ende te verleyden tot een so schandelijc leven, dat ic soude dienen voor de proye van eenen amoreusen Hoereerder? Loopt ghy dienst bode des Satans, gaet, vercoopt uwe trecken aen de gheene die noch haere eere, noch de salicheyt van haere Zielen en achten, ende seght tot uwen vileynen Edelman, dat ick gheene van die en ben, die het Gout soo beminnen, dat ick om my rijcke te maken, soude willen vercoopen den schat mijner cuysheyt, noch onteeren mijns Vaders huys, de welcke al is sy arme, sy is nochtans vol van goede reputatie, ende moghelijck beter als het Palays van dien Magnifijcken Seigneur. Flucx dan van hier, ende packt u henen uyt mijn ooghen, of ick sweere by mijner Ziele dat ick u so sal onthalen, dat ghy't alle uwe leven langh sullet wel onthouden. De oude Rofiaensche, die alreede by naest doot was, siende dat sijt noch goe coop ontcomen soude, sy en toefde niet langhe om veel excusen te maecken, maer slepende op haren stock, sy stelde wederom haer gheveynst aensicht, ende hare Paternosters hercauwende, sy keerden wederom tot den armen Minnaer, die met groote verlanghen antwoort ende tijdinghe was verwachtende: Die verstaen hebbende hoe weynich sy uytgerichtet hadde, mistrouwende van een goede uytcomste, hy scheen uyt zijn sinnen te varen, de welcke hy hem niet veel meer en waren: nochtans noch een mael moet grijpende, hy creech een Man die bekent was met den Vader van de gheene die hy so beminde. Dese die comt tot den armen Metselaer,

hy vertelt hem de liefde van den Edelman sonder die te noemen, hem vertoonende hoe wel dat hy doen soude, wilde hy hem zijn Dochter ten besten gheven. De goede Man verwondert ende vertoornt van een sodanighe ontdeckinghe, hy liet zijnen vriendt den Boode staen, hem segghende met weynighe woorden, dat hy noyt ghedacht soude hebben, dat hy soude hebben willen wesen den Middelaer van sulcke schandelijckheyt, ende meende hy daer mede eenich voordeel aen te wijsen, hy was seer bedroghen, want al was hy arme, hy hadde noch goede ghesonde handen, ende een dispoost Lichaem om te arbeyden, daer door hy niet en sorchde om den cost te winnen, ende zijn dochter wel uyt te gheven, nae haeren staet ende conditie: De welcke hy liever de hals wilde afsnijden, dan dat sy haer eere soo verghetende, ende de eerbaerheyt op een zijde stellende, tot wellust aen eenen Hoerjagher soude dienen. O vromen Man, waer zijn nu die ghene die gheen swaricheyt en maecken van haer eygen Vleysch ende bloet te vercoopen? veel ergher alsmen der beesten vleesch int Vleesch-huys vercoopt, ende willende haer selven door een so vervloeckte coopmanschap rijcke maecken, sy versetten ende verlombaerden haere Zielen den Duyvel des Helles, ende sy spinnen sich een coorde van ongheluck ende schande, voor hen ende voor haere gheslachte. O groot ongeluck van onsen tijden, dat men moet segghen dat die gene die Christenen willen zijn, sullen wesen de dienaers van alle Hoererie ende Overspel, jae met haere Vrouwen dickwils ende kinders, ende dat de Magistraten daer op niet lettende bynaest de oorsake van dese verderffenisse moeten wesen. So de oude Heydenen eens op de werelt quamen ende sagen onse boosheyt, sy souden groote oorsake hebben om ons te belachen ende te bespotten, ende ons te verwijten dat wy wel wetten hebben, maer geene die behoorlijck voorghestaen worden, die daerom op eenen dach ons alle veroordelen sullen. Dit dient alles op onsen ongeluckigen Minnaer, die alrede siende het aencomen van zijn verderf, begon wederom te arbeyden om alle zijne rasende ende sotte practijcken te vergeten, maer

soo haest als hy wederom dese arme Dochter sach, het vyer dat gedect scheen te wesen, brack wederom uyt tot grooter ende stercker vlammen, die in hem een onlesschelijcken brant verwecten. Hy soect daerom alle middelen, hy gebruyckt noch andere om zijn wreede amoreuse te bekeeren, eyndelijck hy quamse selve toespreken, maer het duerde so weynich tijts, dat zijn reden eynde nam daerse hadde behooren te beginnen. Dit ontstack desen armen Minnaer, alsoo sich siende so seer veracht, dat in plaetse dat hy oock het selve hadde behooren te doen, ende met haer te spotten, sonder om haer te gheven: Den ellendigen ende ongeluckigen Mensch, verghetende hem selven ende de salicheyt zijner Zielen, ende de hope ende toevlucht die de Mensch in tegenspoet tot Godt behoorde te hebben, hy resolveert in hem selven sich te verdoen, ende te dooden: Maer hy wilde eerst noch eens spreken de gene om wiens wille hy verloren gingh, die hem seyde dat hy soude gaen wandelen, biddende dat hy niet meer by haer en soude comen, tot sulcken eynde. Ist waer (seyt hy) voorwaer ic sal u daer in horen, want noch ghy noch andere, en sult my meer door dese strate sien gaen. Het seggen ende het doen met hem was een, want terstont sonder eenich beraet te nemen van tghene datter volghen mochte, hy gingh in zijn huys, en sich in zijn Camer besloten hebbende, verhingh hem selven so onwijselijc als de Woeckenaers dicwils doen, die de hope van haer gewin hebben verloren. Dit zijn (seer beminde Leser) de vruchten van de dwase ongeregelde liefde die gemeynlijc spruytende is uyt een luye, lecker ende ledich leven. Maer laet ons desen ongeluckigen op de coorde laten danssen, ende laet ons voortgaen in onse reyse, ende soecken een ander discours dat wat genoeghlijcker sal wesen.


Vorige Volgende