|
| |
Een ionck-man
hebbende secretelick
een Dochter getrout, hy reyst nae Baruth, onderwylen de Vader die geeftse ende trouwtse met een ander, sy beswijmt ende wort voor doot begraven:
nochtans de eerste Man wederkeerende, die trecktse uyt het graf, vintse levende, ende troutse met groote vreucht.
| |
De achste Historie.
Wy hebben op een ander plaetse de schoone ende excelente Stadt van Venetien genoech gepresen, ende van de heerlicheyt ende van de rijckdommen van dien, insonderheyt van den treffelijcken ende vermaerden Senaet, die een groot deel van Grieckenlant ende van Italien gouverneert: Ick meyne ooc, dat ick niet vergheten hebbe te verhalen, hoe wonderlijck | |
| |
datse ghebouwt is, gheheelijck staende in de Zee.
In dese Stadt dan, waren ontrent onser Vaders tijt, twee Edelmans, welckers beyde Palaysen gestelt waren op den grooten Canael tegen over malcander, beyde elck maer een kint hebbende, d'een die ghenoemt was Messir Paule, die hadde een Sone ghenoemt Gerardi, ontrent by de twijntich jaren. Den andere ghenoemt Messire Pieter, hadde een seer schoone Dochter genoemt Helena, de welcke was ontrent vierthien jaren. Den jonck Edelman Gerardt, volghende de maniere van de jonckheydt, ende der ghene die van huyse waren, niet veel hebbende te doen, ghelockt door dese ledicheydt Moeder van alle Hoererie, hy ginck dickwils in Condole om daer te visiteren een schoon lief die hy daer hadde, ende hy moeste altijt passeren dicht aen het huys van den Vader van Helena, doen hy de devotie ginck doen, die Venus gheleert heeft.
Op dien tijdt ist ghebeurt, dat de Moeder van Helena ghestorven is, ende de Dochter alleen thuys zijnde, de Vader diese beminde, die dede so veel by een van zijn nabuere Edelman die drie Dochters hadde, dat zijn Dochter alle daghen na den middach by de zijne soude ghaen spelen, op dat sy in gheen melancolie en soude commen, op dat sy oock daer by eenighe eerbaerheyt ende beleeftheydt soude leeren, als die ouder waren als sy. Also quamen dese Dochters dickwils by malcander, d'een tijdt in het Palais van den Vader van Helena, ende oock op een ander tijt ten huyse van de drie Dochters, die met malcander speelden sodanighe spelen, als de jonckheyt daer beminde ende toe ghelaten wordt. De outste van het gheselschap die sochte nochtans een ander spel als Helena dede, daerom sy dickwils het spel lieten staen, ende ginghen in de vensters ligghen, om te sien wie voor by soude gaen, worpende dickwils bloemen op de gene die passeerden van hare kennisse, waer over Helena dickwils gram wierdt, ende bekeefse dat sy den tijdt daer toe brachten sonder playsier, met de huysen ende het water te bekijcken. Maer d'eene seyde eenmael tot haer: Helena, dat ghy wiste de ghenoechte die wy ghevoelen, zijnde in de vensters, ende haddet ghy ghesmaeckt de | |
| |
soeticheyt van de lucht die ons aen comt, ende onse ghedachten vermaeckt, ghy sout u sot kinderlijck spel verlaten, om mede onse gheluck deelachtich te worden, maer ghy zijt al te slecht, ende ghy en cont van sodanige dingen niet oordeelen. Helena niet vraeghende nae haer segghen, nochtans siende dat syse alleen verlieten, sy ginck alleen in een venster ligghende, daer in sy over hare ghedachten Phantaseerde, qualick te vreden zijnde over haer gheselschap. Zijnde alsoo in haer contemplatie, Gerard dit passeert in zijn speel-schutjen, ende by ghevalle opwaerts siende, hy sach Helena in de vensters ligghen, ende hem dunckende dat sy schoon was, hy besachse seer wel, sy dat siende stack het hooft gheheel uyt, ende toonde hem een vol aenghesicht, als sy haer gheselschap hadde sien doen, dat oorsaecke was, dat den jonck Edelman zijn schutjen dede stijl-houden, om dat nieuwe Beeldt te beter te moghen sien, ende haer wat beter hebbende besien, ende bevonden dat sy een van de schoonste was die hy zijn levenlangh hadde ghesien, hy dede de jaght wat naerder het huys roeyen, sich niet connende versadighen van haer gesicht. De Dochter, die nerghens op en dachte, als te doen tghene dat sy d'andere hadde sien doen, siende dat sy met een soo goede affectie ende soo soetelijck besien wiert, sy verstoute haer nae den Ionck-man te worpen een schoon welrieckenden houpeel, dat sy in de hant hadde, dat Gerart ontfinck, ende meer als hondert mael custe, doende, tot een teecken van danckbaerheyt, een groote reverentie aen de simpel ende fraye Helena. Alsoo ginck de reuck van dese blomkens so diep int herte van desen Iongen Edelman, dat hy sich terstondt soo gheweldelijck onsteken vont, dat hy vergetende alle andere voorgaende affectien, hy delibereerde dese nieuwe Goddinneken te gaen dienen, ende dat hy soude arbeyden om haer bughelijck ende favorable te maecken, om zijn ootmoedighe begeerten ende requesten te verhooren. Van dien tijt aen, en liet hy niet eenen dach voor by gaen, sonder te gaen besien die gheluckighe vensters, die de ghevanckenisse zijns hertes was gheweest, maer hy en const niet vercrijghen, dan alleen op de Feest daghen, om dat de Dochter soo vlijtich was in haer werckschen, dat sy conscientie soude gemaeckt | |
| |
hebben, een werck-dagh in ledicheyt toe te brengen. Sy en was oock noch gheen slavinne van dese passie, die nergens uyt voort en comt, dan uyt een ledighen ende luyen gheest, ende die ghevoeder wort, in den ghenen, die met gheen eerlijcke oeffeninghe besich en zijn. Ende dat is den waerom, dat de Poeten in hare Fabels Pallas ende Diana voor treffelijcke maechden prijsen, die Cupido noyt heeft connen overwinnen, om dat sy altijts ghevonden wierden, in een eerlijcke occupatie ende goede oeffeninge.
Gerardt nu hebbende beproeft het ghemack ende het onghemack van de liefde, ende wat onderscheyt datter is, int vervolghen van een cuysche Dochter, by de sotte gheveynde courtisanen, hy bekende wel de ydelheyt van t'een maer van t'ander conde hy niet oordeelen. Ende Helena van beyde geen kennisse hebbende, was langen tijt, sonder becommert te wesen voor sulcke practicken, tot dat oordeel in haer wat rijper geworden, ende het vleech verweckende eenighe prickelinghe, sy leerde uyt de natuere selve, te kennen t'gene dat de const niet en soude hebben connen onderwijsen, ende daer de practicke veel meer doet, als de wetenschap ende geleertheyt, hoe wel die oock beschreven is. Ende hebbende alsoo metter tijt in hare Ziele onsteken een begheerte tot den jonghen Venetian, ende ghevoelende een behaghen in hem te sien, sy begon somtijts excusen te maecken van hare mede-gesellinnen te gaen besoecken, als sy te voor plach te doen, hoe wel sy daer toe genoodicht wiert. Gerardt diese niet meer in de vensters en sagh, was bynaest van hem selven, ende niet wetende wie sy was, dede zijn torment noch vermeerderen: Doch hy wiert daer van verlichtet onverwachtens ende by gevallen: Want alsoo hy eens te voet door de Stadt gingh, hy sach de minne-moeder van Helena (die hem oock met melck hadde opghevoet) aen de poorte van haer Paleys staen ende cloppen, daerom dat hyse een weynich van verre tot hem riep. Maer sy die besich was, met cloppen en hoorde hem niet, daerom hy metter haest tot haer liep eer sy binnen gheraecken mochte, hy quam by haer also sy de poorte wilde sluyten, ende sy hem hoorende, bleef op de durpel staen. Ende alsoo hy begon te spreken met zijn minne-moeder, hy sach by ghevalle zijn schoone Helena, | |
| |
die om een cleyn bootschap beneden was gecommen: door dit gesicht, t'sy door te groote blijtschap, ofte door eenighe andere passie, hy verloor terstont alsoo alle zijn crachten, dat hy beswimende als doot ter aerden viel, zijnde so bleec ende bestorven dat hy scheen sonder eenighe hope des levens te wesen: Hier van verschrickte de minne-moeder so seer dat sy begon luyde te roepen ende te crijten, waer door terstont by quamen Helene ende een van de dienstmaeghden die daer ontrent was: De Dochter, beweeght (ick en weet niet door wat simpathie) pronosticerende van haer toecomende liefde ende huwelijck, sy maeckte groot ghebaer ende beclaechde hem als haren eyghen Broeder, sonder nochtans noch te hebben gevoelt eenige vlamme ofte andere passie om hem particulierlijck te beminnen: maer de minne-moeder dedese vertrecken in een camer daer naest gelegen, ende de deure hebbende ghesloten, sy dede met de dienstmaeght haer uyterste devoir om den Ioncman wederom tot hem selven te brengen, doch te vergeefs. Maer de Dochters Vaders t'huys zijnde, ende hebbende het geschrey ende geroep der vrouwen gehoort, quam haestelijc beneden, ende siende dat droevich spectakel, hy wilde d'oorsake weten, dat ooc de minnemoeder hem vertelde, soo't geschiet was, sonder yets te dissimuleren. Den Edelman die medelijdich ende courtois was, dede terstont Gerard leggen op een costelijc bedde in een galiotjen, ende dede hem door den Canal tot zijns Vaders Paleys brengen, die zijnen Sone in een sodanigen staet siende, ende geen ander tot zijn vertroostinghe in zijn ouderdom hebbende, meynde subitelijc te sterven, door de groote droefheydt die zijn hert bevinc ende bynaest overstolpte: maer naer datmen veel hadde gedaen, ende Gerard half tot hem selven wederom was gecomen, hy en hadde geen gedachtenisse, dan alleenlijc van zijn minne-moeder, maer siende so groot geselschap rondom hem staen, hy sweech stil. Nae dat dan zijn beswijmenisse over was, elck is vertrocken, ende siende de minne-moeder by hem staen, hy begonst so jammerlijcke te versuchten, dat het scheen of zijn hert hem uyt het lichaem soude springen: eyndelijck sprac hy tot haer also. Moeder, ghy hebt gesien het accident dat my in uwe tegenwoordicheyt overgecomen is, ende in wat perijckel mijns levens dat ic geweest hebbe, daer door ghy | |
| |
cont gedencken, dat het quaet dat in my verborgen is, so groot ende geweldich is, dat sonder twijfel de doot sal moeten volghen, soo ic geen remedie tot dese mijn sware sieckte en vinde. De hoedanicheyt van dien is van sulcker aert ende so vreemt, dat ic nimmermeer geen middel en sal, noch en can soecken, ten zy door uwe hulpe ende bystant, die na mijn duncken in uwe macht hebt, mijn verlichtinge ofte mijn verderf. Want my helpende ic ben uyt alle swaricheyt ende perijckel, maer so ghy my wreet ende weygerlijc valt, so sal ick mogen segghen, dat ghy allen zijt de wreede moorderesse van een arme Edelman: ende dit segghende verlore hy wederom zijn spraecke, maer de minne-moeder die arbeyde so wel, dat sy hem te rechte brachte, ende beloofde hem alle neersticheyt ende dienste in alle waer in sy hem soude mogen dienen, al wast selfs met perijckel van haer eygen eere ende leven, ende dat hy alleenlijck goeden moet soude nemen, ende arbeyden soude tot zijne ghesontheyt, dat hy alsdan soude gevoelen ende sien hoe sy conde beloven ende noch beter effectueren ende volbrengen. Sy ondervraeghde d'oorsaecke ende verstaende dattet was de liefde, het was voor haer ooghen veel lichter: maer doen hy seyde dat hy niet en wiste wie se was, op de welcke hy soo verlieft was, de goede vrouwe begonste te lachen, bespottende de slechticheydt der Minnaers, die alleenlijck door een ghesicht overwonnen, sonder kennisse te hebben van de deught ende cloeckheydt van de vrouwen, sich soo sottelijck laten wegh voeren, ende worpen in sodanighen poel daer uyt sy daer naer niet en connen geraecken. Eyndelijck hy seyde dattet een van de vier ofte vijf Dochters was, die gemeynlijck op de Feest-daghen inde vensters laghen van het huys van Seygneur Pieter. De minnemoeder seyde hem, dat den toecomenden maendagh, de Vader uyt soude rijden, ende dat sy maken soude by de selve Dochters te wesen, ende also, dat hy soude arbeyden dat sy mochte weten, welcke sy was de welcke zijn herte hadde gestolen, want sy soude hem helpen in alles wat mogelijc ware, levende alleenlijc om hem te dienen. Dese beloftenisse versterckte hem herte ende zijn lichaem alsoo, dat hy s'daeghs daer naer opstondt tot goet contentement van zijnen Vader ende zijner vrienden.
Den dach zijnde ghecomen die geordineert was om een | |
| |
preuve te doen, om te leeren kennen de amoureuse van onsen beswijmden minnaert, de Dochters die by Helena plachten te verkeeren, lieten haer weten, dat syse den nae middach soude commen besoecken, maer sy verexcuseerde sich, door eenighe cleyne affeiren, als die alreede begon te gevoelen de passie der minnaerts, niet anders soeckende als de eensaemheyt, om met beter ghemack op de liefde, ende die ghelieft is, te ghedencken ende het herte te vermaecken, hebbende in haer herte ghevoelt een nieuwe ende besonder affectie, van die ure aen dat sy den minnaer aen hare poorte hadde sien beswijmen.
De minne-moeder wiert seer bedrieft om d'antwoort van de Dochter, vreesende dat sy haer beloftenisse aen Gerardt ghedaen, niet en soude connen houden: Maer op den nae middach, siende dat Helena, haer op een plaetse niet en conde houden sy begon te dencken of sy niet wel van de coorse sieck mochte wesen, die door den brant van Cupido ontsteken wordt, daerom sy hielt sich of sy wat slapen wille, ende ginck by een venster sitten, daer op lenende: onderwijlen ginc de Dochter in de vensters. Gerart die zijnen tijt niet en vergat, quam daer terstont voor by in zijn speel-jaeghtjen: Maer de Dochter en hadde hem soo haest niet ghesien, of sy betoonde alle vreucht ende blijschap, ghelijck of sy een groot vermaecken hadde, dat hy uyt het perijckel des doots was ontcommen, ende tot een teecken, sy hadde een schoon welrieckende huppeelken ofte ruyckert in de handt, den welcken sy in schuytjen wierp. Dit dede de minne-moeder dencken, dat dese Helena de eenighe oorsaecke was gheweest dat Gerardt soo beswijmt was ende dat sy was de Goddinne die hy in zijn herte alle zijne suyverste ghedachten opofferde. Ende siende dattet een ghelijcke partuer soude wesen ende dat een sulcke alliance niet dan tot goet en conde ghedien, insonderheyt soo sy met het huwelijck de saecke wilden besluyten, sy resolveerde de handt daer aen te houden, ende haer aen beyde zijde te verwecken om een sodanigh goet werck te volbrenghen. Daerom quam sy terstont tot Helena, tot de welcke sy strenghelijck genoech sprack, mijn Dochter, wat hebbe ick u sien doen liggen nu in de vensters? Wat kennisse hebt ghy met dien Edelman dien | |
| |
zijn jaecht voor by voer, dat ghy soo stout hebt gheweest hem eenen ruyckert te worpen, ghelijck of hy uwen aldernaesten vrient ware, die ghy in de weereldt haddet? O arme Dochter, soo uwen Vader dit wiste, hy soude u voorwaer betoonen, dattet hem seer mishaeght maer (seyde sy) al lachende, ick salt my wel wachten hem te segghen. Hier over dese Dochter die de erghste niet en was, niet wetende dat sy yets gedaen hadde dat bestraffelijck was, wiert verwondert van de berispinghe, ende sy badt de minne-moeder haer sulcx te willen vergheven, want sy haddet also sien doen, ende so dit spel den Dochters verboden was dat sijt niet meer doen en souden. De goede vroude siende de eenvoudicheyt van de Dochter, heeft gheseyt: Mijn Dochter dien jonck Edelman den welcken ghy den ruyckert hebt gheworpen, is uwen nabuer, dien ick oock soo wel ghevoet hebbe als ghy, ende alsoo is hy uwen broeder van minne, den welcken ick beminne ende in grooter achtinge houde, ende ick weynsche zijn profijt ende welvaren meer als mijn eyghen, ghelijck ick oock also tot u gheaffectioneert ben, daerom moet ghy weten dat dit spel, dat ghy ghedaen hebt keeren can tot quade consequentie aen u eer ende reputatie. Ick en wil nochtans u niet verbieden, dat ghy te zijner tijt, ende op behoorlijcke plaetse, u selven desen Edelman niet en soude vriendelijc betoonen, maer met sulcke voorsichticheyt, dat de te groote familiaritheyt u by hem niet verachtelijc en maecke want de Mans die beminnen er eeren gemeynlijck de ghene diese misprijsen, ende sy hebben terstont een walghe, soo men sich soo seer vriendelijck ende liberael aen haer betoont. Maer soo ghy mijnen raedt wilt volghen, ende u aenstellen nae mijne onderwijsinge, ick versekere u, dat het ghene dat ghy spel noemt, alsoo veranderen sal, dattet een soo ernstighe saecke sal worden, dat ghy sult ten huwelijcke crijghen, den ghene die ghy nu onwetende soo veel Feeste maeckt. Helena, die men met een bloemken soude hebbe connen leyden ende beweghen daer toe datmen hadde ghewilt, die wiert nochtans ghelijck als waker, hoorende het woort van huwelijck, (soo seer heeft de natuere dese begheerte, in d'apprehesie van meest alle de ghedierten ghestelt) daer door dat sy | |
| |
ghelijck als met een soeticheydt onsteken wierdt, dat sy begon in haer te wenschen het ghene dat sy niet en kende of het goet ofte schaedelijck was: daerom seyde sy tot haer minne-moeder, datter gheen Edelman in de Stadt en was die soo wel haer behaeghde als Gerard, ende die sy liefst tot een Brudegom ende Man soude begeren. Dit behaeghde de minne-moeder wel, siende een soo gheluckighen ingangh tot haer voornemen, om den beswijmden Minnaer te helpen: tot den welcken sy henen ginck ende gaf hem hope dat hy zijn Helena eer langhe wel ghenieten soude, ende om hem wat meer te ontsteken ende vieriger te maecken, sy dede een groot verhael van de deuchden, goedertierentheyt, ende schoonheyt van de Dochter. Daer door dat hy oock terstont wenschte ende begeerde het huwelijc met haer aen te gaen, meer om dat hy wiste, dat sy de eenighe Erfghenaem was, na de doot van haren Vader. Dit alsoo aengherichtet, sy ordineerden eenen dach, dat sy by malcanderen souden commen, ende het huwelijck tusschen haer beyde alleen souden volbrenghen, sonder daer by te roepen de gene die het aengingh. De minne-moeder die adverterde Helene dan, die in sulcken strijt noch weynich ervaren, ende min wijs int t'ghene sy haren Vader schuldich was, en liet haer niet lange bidden: hoe wel dat ontrent den selven tijdt, dat het spel aengaen soude, sy, die na de saecke verlanghde, als die wel dachte datter eenighe soeticheyt in wesen moeste, dewijle alle Dochters Mannen begeren, nochtans segghe ick, ghevoelde sy haer herte couder worden als een ijs, denckende, hoe dit met eenighe reden goet ende voor onschuldigh soude connen ghehouden worden, als het gheschiede buyten haers Vaders Wech. Och seyde sy, wat wil dit wesen, dat ick de gheheele nacht niet en doen als droomen van de doot, ende sie mijn inghewant uyt mijn lichaem scheuren ende trecken? t'ghene dat sy huwelijck noemen, dat van de jonckheydt soo ghesocht wordt, soudet my connen voortbrenghen den daet van mijnen droomen ende nacht-gesichten? wat weet ic of mijnen Vader een mael hier van gheadverteert zijnde, selven niet en sal volbrenghen, tghene dat mijn droomen my pronostickeren? Neen, Neen, ick en moetet niet doen sonder zijn oorlof, | |
| |
dewijle hy selve niet en wil dat ick met de Iong-mans in de vensters ligghende sal speelen. Maer wat? waer dit Huwelijck met desen Edelman (met weten oft sonder weten van mijnen Vader) verboden, ende sonder reden, mijn Minne-moeder en soudet my niet ontraden, dewijle sy my altijdts tot de deucht heeft gheraden, ende my van alle oneerlijcke dinghen heeft doen onthouden. Hem te beminnen dan, dat is heyligh, ende met de mans door t'Huwelijck te speelen, is nae Godt, haer trouwe te houden is meer als recht, ende noyt gheen ander te nemen noch toe te laten, is den schuldighen plicht van een deughdelijcke ende reyne dochter. Later dan van comen wat wil, mijn Vader mach sich vertoornen hoe hy wil, al soude het onderste boven comen, ick sal ende wil my aen mijnen Gerard houden, ic sal hem houden voor mijnen getrouwen vrient, al soudet my mijn leven costen. Dese jonge sottinne, also zijnde gheresolveert, Gerard wort gheadverteert van haer goede devotie, daer door hy soo vierigh wiert, dat eenmael, alsoo den Seigneur Piere in den Raedt was (dat de Venetianen noemen Consiglio dy Pregati) ende de gheheele familie besich was in eenige dingen die de Minne-moeder haer hadde bevolen, vande welcke noyt yemant eenighe suspitie en soude ghenomen hebben, soo seer betroude de Vader haer zijn gheheele familien. Gerardt dan inghelaten, ende seer secretelijck tot in de camer van Helena gheleydet, daer in dede de Minne-moeder met weynige woorden ende ceremonien haer malcanderen de trouwe beloven, ende voor een Beeldeken van onse lieve Vrouwe, dede syse sweren malcanderen totter doot getrouwe te zijn: Doen hebbende ghesproken eenighe woorden, diemen inde Catholijcke Roomsche Kercke is ghewoon in dierghelijcke gevalle te gebruycken, sy troudese daer int secreet: Want in Italien en vraghen sy niet veel nae de Priesters in sulcke Ceremonien: Ende Gerardt die gaf Helena sijn Alderliefste den Trouw-rinck, ende van doen aen ginghen sy volbrenghen het Huwelijck, in een Camerken die daer aen naest was, daer toe bereydet, daer de Dochter een ander spel leerde, veel ghenoeghlijcker als het was in de Vensters te ligghen, ende op de passerende, bloemen te worpen. | |
| |
De minne-moeder die de wacht hielt, denckende dat den strijdt langhe ghenoech gheduert hadde, sy quam d[e] [r]etret te spelen ende haer oproepen, sorghende dat den tijt soude voorby gaen, dat de Vader t'huys soude commen, of dat eenighe van de knechten ofte dienstmaechden eenighe quade suspitie souden moghen crijghen, als sy Helena niet en saghen, dewijle sy het gheheel huys regheerde. Hier nae scheyden sy van malcanderen, met sulcke conditie, dat sy wederom dickwils by malcanderen souden comen om de selve jaeght te loopen, doch soo secretelijck als het moghelijck soude zijn, tot dat de gheleghentheyt sich soude presenteren, om den vrienden aen beyde zijden de saecke te ontdecken. Helena nu hebbende ghesmaeckt de soete omhelsinghen van haeren vrient ende getrouwen Bruydegom, sy veranderde geheel haer natuerlijcke simpelheyt ofte kinderheyt, in een onghelijcke groote wijsheyt ende voorsichticheyt, ende het scheen dat sy hadde ontfangen de helfts van de volmaecktheyt des menschens als in een nieuwe verstant: Alsoo dat in Venetjen haers ghelijcken niet en was: Men seght oock, dat de liefde een sodanighe cracht heeft, dat sy het verstant des menschen verscheydelijck contransformeren ende veranderen, den sommighen verkeerende by nae tot een beestich verstant, die te veel tot de wellusticheyt des vleesch begheven zijn, ende de ooghen opende van andere dat sy claerlijck ende verstandelijck connen sien, die met maticheyt het plaisier der liefde ghebruycken. Desen handel van dese twee ghelieve duerde langhen tijt genoech, ende soo langhe dat de fortuyne benijdende haer ghenoechte, ende dat sy soo langhen tijt so voorspoedelijck voor den wint hadden geseylt, daerom keerde sy haer om, ende dede opcommen een gheweldich tempeest, daer door de winden begonden soo te weyen, de baren so te verheffen, dat sy een groot schipbreucke creghen, ende meynden beyde te vergaen in den grondt van der fortuyne onghestadicheyt.
In dien tijt wasser tot Venetien een costuyme, datmen alle jaer met trompetten dede door de Stadt om roepen, dat alle de ghene die nae Baruth (een rijcke coopstadt in Syrien, voortijdts ghenoemt Berith) wilden reysen, dat sy sich houden gereet maecken, ende souden sien Galeyen | |
| |
te crijghen, die de heerlicheyt elck diese hebben wilde, voor sekere penningen bestelde. Het was ordinaris, dat de jonckheyt (die niet veel ghereyst en hadden) dese reyse dede, om inde Coophandel gheoeffent te worden. De Vader van Gerardt willende dat sijnen Soone de luyicheyt soude verlaten, daer in hy tot nu toe hadde gheleeft. Hy ginck voor hem bespreken een goede Galeye, sonder nochtans hem een woort daer van te spreken. Maer alsoo die bereydt was nae behooren ende wel ghemonteert, ende dat hy de ware hadde ghegheven in handen van eenen wijsen ende ervaren Coopman, die sijnen Soone soude gheleyden, leeren, ende oeffenen. Hy quam sijnen Soone also aen spreken: Ghy weet mijn Sone hoe teertjens dat ick u tot nu toe hebbe opghebracht, ende de sorchvuldicheyt die ick hebbe ghehadt om u, u ghemack te geven, tis u oock niet onbekent, met wat vryheyt dat ghy so lange geleeft hebt, sonder u noch geoeffent te hebben in eenighe occupatie: Nu dunckt my soudet wel tijdt wesen te gaen dencken, aen yets te doen, dat eerlijcker ende profijtelijcker ware, ende eenige vreemde Landen te gaen besoecken, om daer te leeren de beleefheyt, ende hoe men sich in alle geselschappen sal weten te dragen: Want altijts in uwes Moeders keucken te blijven, ghy sout al te bot ende plomp blijven, sonder gratie ende aengenaemheyt, ende en soudet noyt bequame connen worden, om te eenigher tijt de heerlickheyt eenigen dienst te doen. Want die alleen worden gepromoveert, die d'experentie in handen hebben, ende meer als een Provintie gesien hebbende, sich eerlic ende cloeckelijc in haere handelingen gedragen hebben. Om twelcke te voorsien ende sorchvuldich zijnde voor uwe welvaert, ic hebbe een Galeye bereydet ende wel voorsien, om u een reyse te gaen doen na Baruth, den welcken ic wil dat ghy doen sult, om den blijen geest te doen veranderen, in een wacker ende lustige edelheyt naden staet ende conditie van u geslachte. Daerom gaet ende schickt uwe saken, ende maect u ghereet om haest t'seyl te gaen met de andere: Ende als ghy wederkeeren sult, dan sal ic oock mijn devoir doen, om u te avanceren ende te voorderen. Dese reden verwerde ende verstoorde seer het | |
| |
ghemoet van desen armen Geeraet, ende also dat zijn Vader die meynde dat hy blijdelijck hem soude bedancken voor zijne sorghvuldicheyt, ende als andere jonghe ghesellen met verlanghen soude ontsteken wesen om vreemde landen te gaen besoecken, hem selven onstelde, siende het droevigh ghelaet van zijnen Sone, die daer stont sonder spreken ende hem verroerden niet meer als een houten beelt. Daerom dat hy tot hem oock seyde: Wat antwoort ghy mijn Sone? Hoe comt dat ghy niet en spreeckt op het ghene dat ick u gheseyt hebbe? Mijn Heer Vader (sprack hy doen) ick en weet niet wat ick u antwoorden sal, aenghesien dat ick seer gheerne u ghebodt ghehoorsamen wilde, maer het is my onmoghelijck, want ick en soude het onghemack van de Zee niet connen draghen, die gheheel teghen mijn gesontheydt strijdet: daerom het sal u believen my te vergeven ende ten besten te nemen, also het ghebreck alleenlijck comt uyt faute van onvermoghen ende ghebreck van macht, ende insonderheyt om dat mijn ghesontheyt daer mede seer gekrenckt soude worden. De goede Man hoorende een soo dwase ende onghefundeerde reden, dat een die gheboren ende opgevoet was in een Zee-lucht, de Zee niet en soude connen verdraghen, hy vertoornde hem seer ende verfoeyde zijnen Sone, hem dreyghende niet veel goets om dese onghehoorsaemheyt, ende op de selve ure ginc hy vinden eenen van zijne Swagers die een Man was van goet verstant, die in het quaertier van de Stadt Realte ghenoemt woonachtich was, den welcken hy vertelde de fraye excuse van zijnen Sone, ende vraeghde hem of hy in zijn plaetse de reyse aennemen wilde, dat sy dan met malcanderen van de winste wel souden accorderen, twelcke den jonghe-man geerne aennam, ende bedanckte zijn schoon-vader van de eere die hy hem dede, ende van de sorghe die hy over hem droech om hem te vorderen. Aen d'ander zijde den sotten minnaer die dickwils by zijn schoone Helene ginck slapen, en liet dien avont daer ooc niet te gaen, om haer het voornemen zijns Vaders te vertellen, daer zijnde ghecommen na de ghewoonlijcke caressen ende vriendelijcke omhelsingen, hy ginck haer vertellen wat tus- | |
| |
schen zijnen Vader ende hem dien namiddach gepasseert was, ende hoe dat hy om harent wille de reyse na Baruth hadde gheweyghert, hoe wel zijn Vader des met grooten ernst ende bidden hadden versocht.
Helena die na haer jonckheyt in wijsheyt ende cloeckheyt des verstants hare jaren te boven ginck, hoorende de woorden van haren Bruydegom, seyde hem met groote versuchten also: Eylacie mijne soete vrient, hebt ghy gheen andere middelen om my te versekeren van de vasticheyt van uwe liefde tmywaerts als de onghehoorsaemheyt die ghy uwen Vader bewijst? ick en sie gheen hope om een toecomende tijt met u een gheruste leven te leyden. Ende hoe (seyde sy voorder al schreyende) hebt ghy u soo verre vergeten, dat ghy om een so cleyne saecke hebt willen vallen in d'onghenade van den gene den welcken ghy schuldich zijt alles wat ghy hebt? ben ick soo ongheluckich, dat ick moet d'oorsaecke wesen van een soo groot mishaghen, sonder ghekent ofte gheweten te zijn, ende dat ick mijn seer eerweerdigh schoon-vader een sodanigh hertenleet moet gheven, die daer door een rechte ende billicke oorsaecke sal nemen, als hy my sal kennen om my te haten, om dat ick veroorsaeckt hebbe het verderf van zijn huys? Och mijn beminde ende alderliefste, soo ick u soo mach noemen, (trouwen ja ick, want ick weet dat ghy my boven allen bemint ende lief hebt) ick bidde u, dat ghy om mijnent wille, ende om de toecomende ruste van ons beyden, willet doen t'ghene dat u Heer Vader van u begheert, waer toe ick sal lijden (hoe wel met hertenleet) dat ghy voor dien tijt u van my absenteert. Gaet mijn beminde Seigneur, ende denckt dickwils op uwe Helene, ghelijck sy u van harent weghen versekert, want sy sal eer sterven, dan u vergheten, maer ick sal altijt by u zijn met mijne gedachten, ende met het herte. Alleenlijck doet my dese gunste, dat ick niet en sy de ghene die oorsaecke is van den twist tusschen u ende uwen Vader, maer leeft ende weest in vrede en vrientschap die ghy hem schuldich zijt, betoont dese vrientschap oock de gene die u daerom bidt op so veele affectie als ghy haer toedraeght. Geraert hoorende de wijse reden ende de | |
| |
goede vermaninge van sijn Bruyt, overwonnen van de redelicheyt, ende dat een so jonge dochter hem onderwijsen moeste, daer over beschaemt zijnde, hy beloofde haer haren raet te volghen, ende met zijn ghehoorsaemheyt sich wederom met zijnen Vader te versoenen. Met den welcken Gerardt gingh den Middachmael eten, ende alsoo de Tafel was opgenomen, ende alle waren uyt de Sale ghegaen, uytgenomen den Vader ende de Sone, ende hy siende sijnen Vader, dat hy sich droevich ende melancolijc vertoonde, hy gingh vallen voor hem op zijn knien, begerende vergevenisse van sijn misdaet, presenterende, dat hy wilde draghen de straffe die hem soude believen hem opte leggen, om dat hy hun gebodt niet gehoorsaem en was gheweest, t'welcke soot hem beliefde, hem een sulcke faveur te bewijsen, hy nu bereydt was om int werck te stellen, op conditie dat hy zijne goede gratie ende gunste wederom soude vercrijghen: Hy voeghde noch daer by, dat hy sich liever in duysent perijckelen wilde begheven, ende de doot verdraghen, dan meer hem ende zijnen wille teghen te staen, ofte teghen te spreecken. De Vader vol vreught, ende gheheel versoetet met compassie, siende de groote ootmoedicheyt van zijnen Soone, ende zijn haestich leetwesen, hy stont op ende omhelsede hem so vriendelijck, al of hy hem in seven Iaren niet ghesien en hadde, ende met hem weenende, hy versekerde hem, dat hy hem noyt soo lief en hadde ghehadt, ende dat hy hem begon nu grooten affectie toe te draghen, ende dat met beter fondament, als oyt te vooren. Alsoo wiert besloten ende gheaccordeert, dat Gerardt de reyse soude doen, daerom dat de Vader zijnen Swagher wederom badt, dat hy niet qualijck en soude nemen, of hy hem voor die reyse het accoort niet en hielt, ende dat Gerardt de reyse soude doen: Hem versekerende soo wel te verghelden in andere dinghen, dat hy oorsaecke soude hebbe sich te vreden te stellen. De Iongh-man hoe wel hy moeyelijck was, dat een soo goede brocke hem ontvallen was, hy nam nochtans patientie, ende hy ledet om zijnen Broeder te accommanderen, segghende tot zijnen Schoon-Vader, dit ende noch veel meer Mon- | |
| |
sieur mijn Vader, is tot uwen beste. In somma alle dinghen veerdich ghemaeckt ende ghereet, Gerardt ging adieu nemen van zijn lieve ende beminde Bruyt, daer de tranen, versuchtinghen verdobbelt in duysentderleye soorten, ende alle teeckenen van droefheyt niet vergeten en wierden. Ende om dat ick niet en begheere dat sy naeghevolcht worden, ende dat de Leser door haer tot ghelijcke passie gebracht worde, soo sal ick voor by gaen, met watte droeve ende claghelijcke reden sy van malcanderen ghescheyden zijn: Ick wil wel verhalen, dat noyt Didon siende de vluchtende Schepen van Troyen door de Zee drijven, gheen meer droefheydt in haer herte en ghevoelde, als Helena dede, doen haren Man haer den droeven adieu gaf. Leander was oock noyt soo bedroeft, doen hy sach hem berooft vanden middel om met zijn armen door de baren van den Hellespondt te swemmen, als Gerardt was vol herten-leet ende tranen, doen hy scheyde van zijn Alderliefste. Doen hy nu ghereyst was, Helena die vertroostede haer met haer Minne-moeder, tot dat sy haer weder bedroefde, doen sy gingh dencken op de onghestadighe wint ende stormen, op het perijckel van de Schip breucke, op het overvallen der Zee-roovers, die dickwils overcomen den ghene die sich betrouwen op den alder onghestadichsten van alle de Elomenten: Maer Gerard en hadde het geluck niet, als zijn Bruyt: als niet derrende openbaren zijn droefheydt, op dat zijn secreet niet ontdeckt en worde, dat hy doen niemandt ontdecken en wilde. Ende hoe meer zijn droefheyt in hem verborghen was, hoe grooter ende stercker dat het ghewelt der selver was, ende hoe swaerder dat zijn torment om dragen was: ende noch veel meer hem soude ghequelt hebben, hadde hy gheweten wat zijne Alderliefste Helena overquam in zijn afwesen. Die ontrent ses Maenden, nae het vertreck van Gerardt, beginnende te hoopen na zijn wedercomst in corte dagen, sy verblijde sich met haer Minne-moeder, verwachtende ende verlangende te sien de rijckdommen van haer beminden Bruydegom, met duysent schoone Iuweelkens die hy haer belooft hadde uyt het Oosten lant te brengen: | |
| |
Maer dese vreucht wiert haer haest ontnomen, ende haer blijtschap wiert verandert in groote smerte, ende doodelijcke droefheyt. Want haren Vader siende dat sy was wijs ende voorsichtich, ja wat meer als haer ouderdom mede bracht, als die noch maer sesthien jaren out was, ende dat haer over groote schoonheydt noch eenich hoornen ende oneer in zijn huys mochten doen stellen: Want het is eenen schat swaerlijck om te bewaren, namelijck een schoone vrouwe, door dien dat soo lange als sy sonder Man wort bewaert ende sonder sorghe, sy in groote perijckel is van in eenighe oneere te vallen.
Dese oorsaecke beweeghde oock den Vader van Helena, (vreesende het ghene dat hem alreede was overcomen) haer ten Huwelijck te gheven, ende hy haestede hem daer in soo veel ende soo neerstelijck, dat hy een partner hebbende ghevonden, hy accordeerdese eenen jonck Edelman, die schoon, wijs, ende rijcke was, van een seer eerlijck ende vermaert huys ende familie, ende hy haestede het Huwelijck soo seer, dat den volghenden Saterdach nae dat alle dinghen wel gheaccordeert waren by de beyde partijen, de Bruydegom Helena quam besien ende spreken, de welcke hem het behagede als die wel te beminnen was, ende boven andere te verkiesen: den Bruyloft wiert gheaccordeert om s'anderdaeghs smorgens te beginnen, dat een Sondach was, ende hier van adverteerde de Vader zijn Dochter al van s'avonts, ende hy geboot haer dat sy sich soude bereyden, door dien hy haer eenen Bruydegom hadde vercooren, sodanighen als zijne familie verdiende, den welcken hy voor sijnen Soone wilde ontfanghen, ende op eenen dach maecken den eenighen erfghenaem van sijne goederen ende rijckdommen. Dese tijdinghe viel de arme Dochter so swaer, dat sy haren Vader niet een woort en conde antwoorden, die siende dat sy also stille was, hy meende dattet de schaemte was die haer beweeghde, ghelijck sy altijts van een stille ende eerlijck wesen was gheweest, daerom hy het oock niet en achtede, ende begaf sich alleenlijck int overlegghen van zijne affeiren, ende hoe hy zijne goede vrienden nae zij- | |
| |
nen staet in desen Bruyloft wel soude tracteren.
Ende ghelijckerwijs dese Dochter ter doot verslagen was door de vreese van dit onverdacht Huwelijck, also wiert de Vader ghefustreert van zijn voornemen, door het wonderlijcke accident dat sijn Dochter over quam. Den welcke hebbende den avontmael ghedaen met soo groote soberheyt, dat niet een brijssel broots over haer herte en quam, sy gingh in haer camer met haer Minnen-moeder, daer sy haere clachten beginnende, sy geraeckte in soodanighe ende soe groote furie, dat soo de goede Vrouwe haer niet verhindert en hadde, sy soude sonder twijffel, haer eyghen handen met haer eyghen bloet besmettet hebben, om t'ontgaen desen tweeden Huwelijck, op dat sy in d'ander werelt de suyver ghetrouwicheyt mochte brenghen, sonder te doen ghelijck Lucretia, die het Lichaem (dat gheschendet was) nae den misdaet ghecastijdet heeft. Geen middel dan hebbende om sich selven te misdoen, als die noch yser, noch vergif en hadde, sy hiel haer adem met sodanige cracht ende ghewelt op, dat sy van haer selven zijnde gheworden, sy bleef sonder eenige beweginghe ende ghevoel, niet min noch anders dan of sy de Ziele hadde ghegheven, ende het ghene dat haer gheluck noch meer heeft gheholpen, was dat sy alleene zijnde ende sonder hulpe, de levendighe geesten soo verstroyet wierden, dat sy in een langhen tijdt haer offitie niet meer en deden. Op d'uyre datmense moeste cleeden, de Minne-moeder die is in haer Camer ghegaen om haer te doen opstaen, maer de deure zijnde gesloten, sy clopte menighmael, sonder dat yemandt een woort verantwoorde. De Vader verstaet dit, ende hy comt, cloppende noch een wijle, maer eyndelijck verwondert ende toornich, hy liep de deure in, ende de Vensters hebbende gheopent, hy sach zijn Dochter in soodanighen staet, als hy niet en soude ghewenscht hebben, namelijck gheheel ghecleet, maer stijf ende cout sonder teken des levens. Hy nijptse, keertse om, ende doet al wat hy conde doen, hy dede water ende azijn brenghen, dedese met warme doecken wrijven, maer alles te vergheefs, dewijle sy geen teken des levens en vertoonde: Men ondervraecht | |
| |
de Minne-moeder, die seyde: dat sy van de nacht een cleyne Coortse hadde ghehadt, ende dat sy int op comen van den Dach noch wacker was, ende dat moet wesen, (seyde sy) dewijle dat so haest als ick uyt de Camer was ghegaen, de deure so gesloten wiert, als ghylieden hebbet ghesien. Wat wil ick veel seggen: sy wort gehouden voor doot, ende wort begraven, ende tegens den avont wiertse gedragen inden Patriarchaet, daer sy met grote Pompe ende tranen van alle haer Vrienden, in den graf van haer Voor-ouders is gheleyt. Siet soodanich zijn de vreugden des werelts, dese, die meynde alle dage de compste van haren Gerardt te sien, ende telde de dagen, gelijck voortijts dede Penelope, doen Troyen beleghert was, daer siendese als versmachtet, ende op den wech om eenen eeuwighen slaep te rusten: Ende haren Man die den selven dach arriveerde op den Levana, die bereydede sich, om voor al eer hy noch tot zijns Vaders huyse gingh, de soete ende lieffelijcke omhelsinghe zijns Alderliefste te gaen ontfanghen, die wiert half doot, door de onverwachte tijdinge van haer doot. Want hy in de Haven ghearriveert zijnde, ende gheladen met ghewin ende Rijckdommen, ende wel onthaelt van de Ionckheyt (na de Venetiaensche maniere) die hem te ghemoete quam, alreede seer spade zijnde, ende op d'ure datmen Helena soude begraven, eenigen vanden gene die met Gerart waren gecomen: siende het groote licht, dat de Flamboisen, ende de Toorsen op het Casteel gaven, hy ondervraechden wat sulcx beduyde. Die nu gecomen waren om Gerardt te groeten, ende eere te bewijsen, die vertelden de gheheele Historie van Helena, hoe sy was doot ghevonden, also sy den selven dach moeste ghetrouwt worden: de welcke den meestendeel seer beclaechden. Maer so yemant ontstelt was vande mare, ick gheve u te bedencken, in wat eenen staedt, dat desen armen Minnaer is gheweest? Hoorende twee soo quade tijdingen, van de welcke de minste ghenoegh was, om hem alle patientie te doen verliesen: Ia de quaetste om draghen was hem nochtans de noodighste, als die liever duysendt dooden soude ghestorven hebben, als dat hy gheleden had- | |
| |
de dat een ander ter wereldt soude ghenieten de gheene die alleen voor hem was.
Hy was nochtans soo wijs ende voorsichtich dat hy veynsende zijn groote herten-leedt, hy brack ende onthiel hem soo van tranen, als van versuchten, van vreese van oock in ghelijcke flaute te vallen, als zijn Huys-vrouwe lach.
Hem dan terstont eerlijck uyt het gheselschap maeckende, hy besloot, ofte te sterven, ofte zijn Helenam te sien hoe dat sy was: hem verseeckerende, dat sy uyt liefde van hem, om haere trouwe niet te breecken, sy sich selve, met vergif hadde ghedoodet: Resolverende haer daer in te gaen volghen, niet willende datmen soude segghen, dat een simpel Ionghe Dochter, die by nae noch een kindt was, hem in ghetrouwicheyt overwonnen hadde, ende noch min in standtvasticheyt. Maer niet wetende, wien hy soude nemen voor mede-gheselle van zijn reyse, om het doode Lichaem te gaen sien, hy bedacht op den Comis van zijn Galeye, die in de reyse hem eerlijcke courtoisien ende vrientschap hadde betoont: Den welcken hy vertelde de geheele Historie van zijn Huwelijck, ende het ghene dat hy wilde doen, uytghenomen dat hy hem selven wilde dooden. Den Comis die vertroostede hem na zijn vermogen, ende hy arbeyde om hem van zijn voornemen af te raden, dat hy wilde in het graf het doode lichaem gaen besien, aengesien den grooten schandale die daer af comen mochte, van de graven te gaen openen, verhalende, dat de Wacht haer lichtelijck mochte betrapen. Maer siende dat hy zijnen tijt verloor, ende dat Gerart sich ghereet maeckt, om alleen te lande te gaen, hy presenteerde hem te volghen, ende de selve Fortuyne met hem te verwachten. Sy springen dan in een schuytjen, ende met eenige yser-bomen ende andere instrumenten, gaen sy na den Patriarchaet, ende ontrent de middernacht daer zijnde, sy openden het graf, daer Helena noch in lach voor doot. Hy die bynaest uyt zijn sinnen was, die daelde in de Kelder daer het Lichaem lach, niet anders als een rechte doot, daer weent hy, schreyet hy, hy versucht ende claeght, ende bedreef de meeste droefheyt dat een men- | |
| |
sche soude moghen bedencken, cussende ende omhelsende zijn ghetrouwe Bruyt. Den Comis die sorghde van de wacht daer betraept te worden, hy dede so veel, dat Gerardt daer uyt quam niet sonder het Lichaem mede te nemen. Het welcke hy inde Schuyt also lievelijck ende vriendelijck omhelsede ende custe, al of sy hadde levende gheweest, daer van hem den Comis seer bestrafte, als een sake vol onredelicheyts, ende hy hadde hem soo verre ghebracht, dat sy alreede waren wederom ghekeert, om het Lichaem op zijn plaetse te brengen: Maer de ure (van dese Dochter) en was noch niet ghecomen, om met de Geesten te gaen, ter plaetse daer Virgilio spreeckt:
De Zielen zijn belooft (door de voorsiene wet)
Lichamen gantsch vernieuwt, en haer is noch gheset
De Lethes Borne claer, om sorgheloos te drincken,
T'verghetelijcke nadt, van eenich achterdincken.
Want Gerardt ligghende by haer, hy ghevoelde, ick en weet wat cleyne beroeringhe in haer Lichaem: waer door hy roepende seyde tot den Comis: Och mijn lieve vriendt, ick meyne dat dese Ioffrouwe niet doot en is, comt ende voelt eens, dat oock den anderen dede, ende legghende sijn handt op haer herte, hy ghevoelde noch eenighe beweginghe, voorwaer sprack hy: sy leeft noch. De jonge Man vrolijc boven maten zijnde, dat hy noch soo wel te passe was ghecomen, maer bedroeft dat hy niet en wiste waer hijse brengen soude: Soo hadde den Comis zijn huys niet verre van daer, daer sijn Moeder woonde, die een seer wijse ende discrete Vrouwe was, sy beyde dan daelde op tlant, ende nemen het Lichaem ende brengent in des Comises huys, de Moeder door haer begeerte, hebbende het Lichaem by een goet vier gheleyt, ende langhen tijdt met warme doecken ghestreecken, sy dede soo veele, dat Helena begon wederom ghevoel ende leven te vertoonen, ja sy begon te spreecken eenige woorden, doch die men niet wel en conde verstaen. Gerardt comt by haer, hy spreect ende roeptse by naeme, sy bekent de stemme, ende de oogen | |
| |
opende, sy en wiste niet oftet eenen droom was, ofte een warachtige gheschiedenisse, als die noch niet gelet en hadde, of sy noch was in haer eyghen Camerken, ende op haer eyghen Bedde. T'welcke daer naer hebbende ghesien, sy wasser soo af verwondert ende verbaest, als Lazarus door de stemme Christi uyt het graf comende: Maer noch veel meer, doen sy hoorde het verhael van haer begravenisse, ende de middel van haere verlossinghe, dat haer soo ter herten gingh, dat sy bynaest wederom van haer selven soude ghevallen hebben, maer siende haren Gerardt, om wiens wille alles was gheschiet, ende ghevoelende dat sy hem in haeren armen hadde, sy creegh moet ende couragie, ende also tot haer selven ghehelijck zijnde ghecomen, sy heyschte wat spijse, want het waren twee daghen dat sy niets inghenomen en hadde. Wat ghegeten hebbende, sy begaf haer om wat te rusten, als dat wel van doen hebbende, ende ghevoelende dat sy was buyten alle sorghe, sy begaf haer gherustelijck te slapen.
De Man daer en tusschen haer nergens begeerende als in zijn eyghen Vaders huys, dede soo veel, dat zijn Coopmanschap in de Stadt ghebracht wiert, ende gingh zijnen Vader groeten, die hem vriendelijck ontfing, ende seer verblijt was van zijn wedercomste: Gerardt hadde gheerne terstont zijnen Vader de verhalinghe ghedaen van zijn Helena, maer hy bedacht hem dattet beter was dat een ander den bode soude zijn. Daerom des anderen daechs hebbende de nacht by sijn schoone Huysvrouwe Helena gheslapen, ende wat van de achterstellinghe betaelt, hy gaet des noens by zijnen swager ten eeten, den welcken hy nae de maeltijt gingh vertellen, alle zijn vrijagie ende zijn secreet Huwelijck, met dese nu verhaelde wonderlijcke Historie, biddende dat hy by zijnen Vader van zijnent weghen de saecke wilde doen goet vinden, beloovende dat de uytcomste wel soude strecken tot goet contentement van de ghehele familie. De swagher ende de Suster seer verwondert, hoe dat hy so secretelijck dese practijcke hadde beleydet, ende de vreemde doot ende verrijsenisse van zijn Vrou-Bruyt, sy beloofden hem, de Dochter in haer huys te | |
| |
nemen, die der oock den selven avont ghebracht wiert, ende dat sy zijnen Vader alsoo bepraten souden, dat hy gheen swaricheyt en soude maecken, hem zijn begeerte te accorderen, maer men moester wijselijck in handelen, ende de ghelegentheyt wel verwachten. Twelcke niet langh en vertoefde, oft hy wiert den Vader bekent, want hy gheadverteert zijnde, dat zijnen Sone dickwils uyt den huyse sliep, vreesende dat hy erghens versottet soude wesen op eenighe lichte ende dertele courtesaene, die hem te gronde mochte bederven, hy besloot de waerheyt daer van te willen weten, ende nae dat hy zijnen Soone voorgehouden hadde tot den Huwelijck te treden, ende hijt seer verre verworpen hadde, de Vader merckende hoe langher hoe meer de verleydinghe zijns Soons, nam hem een-mael besijden, ende sprack met dierghelijcke woorden tot hem: Mijn Soone, ghy siet tot wat Ouderdom dat ick ben ghecomen, ende ghy weet met wat neersticheydt ende sorchvuldicheyt, dat ick altijdts ghearbeydet hebbe, om u eerlijck te doen wandelen, ende wesen by onse Borghers ende Vrienden: Alle mijn verlanghen is, dat ick u mochte ghetrouwt sien, ende voor mijn sterven, my in uwe Gheslachte noch wat te verheugen. Ick hebbe u, tot nu toe, in uwe sotheyt verdragen (daer in ick onghelijck hebbe) sonder te hebben behoorlijck ondersoeck ghedaen, van uwe leven, ende uwe conversatie buyten mijn huys: Ick hebbe u een Vrouwe willen geven, maer ghy excuserende op uwe jonckheyt, ghy hebt my met uwe schoone woorden tot noch toe ghepaeyet, daer over ick my nu beclaghe, daerom wil ick weten of ghy oock voorghenomen hebt, my hier in te behaghen, ofte te mishaghen, ende mijnen raet ende wille, willet volgen, om u ten Huwelijck te begeven. In een dingh wil ick u favoriseren, dat is, dat ick u sal laten nemen een Dochter nae uwe eyghen fantasie, maer dattet zy met het respeckt dat ghy schuldich zijdt uwen bloedt ende staet, want rijckdommen hebt ghy ghenoegh, om uwen staet ende Vrouwe eerlijck te connen onderhouden. Ende soo ghy my onghehoorsaem zijt, ick protestere voor Godt, dat ick my van een anderen Soone sal | |
| |
versien, ende uwe Susters kinders, sal ick al mijn goet maecken. Gerardt die aen zijns Vaders aenghesichte wel sach, dat hy meende, het gene dat hy seyde: Hy nam de vrymoedicheydt, ende gingh zijnen Vader vertellen de gheheele Historie van zijn Huwelijck met Helena, ende het gheheele inhout, alsoo ghyt nu hebt hooren verhalen. Hem te voete vallende, ende ootmoedelijck biddende zijn faute te willen vergheven, dat hy alsoo was sonder zijn consent uytgheweest. De goede Man boven maten verwondert van sulcken accident, hy en conder niet af ghelooven, achtende dattet was een uytvlucht van zijnen Soone, om tot het Huwelijck niet te comen, maer siende dat hy daer in persisteerde, hy seyde: dat hy de waerheyt daer van wilde weten, ende dat hijse wilde sien: ende soo de saecke alsoo was, dat hy niet alleen te vrede soude zijn, maer hem alles verghevende, hy soude een goet ghenoegen in dit Huwelijck hebben. Des anderen daeghs gaen sy tot den Swagher, daer de Vader van Gerart Helenam hebbende ghesien, ende ghemerckt op haer goede gratie int spreecken, haer groote schoonheyt ende manierlijck wesen, hy prees zijnen Soone in zijn herte, ende hiel hem voor eenen cloecken geest, dat hy gewonnen hadde, de liefde van een so volcomen Dochter, ende haer hebbende gecust, ende gesegent, hy dedese tot zijnen huyse brengen. Weynige daghen daer naer, hy doende opentlijck een Bruyloft houden, sy wiert gehouden voor de schoonste Bruydt diemen in Venetien (daer S. Marcus den Patroon af is) soude hebben connen vinden. Het ghebeurde, dat, doen sy inde Kercke ghetrout wierden, dat daer by ghevalle sich liet vinden, die ghene dien haren Vader haer wilde gheven, ende hy haer wel hebbende besien, hy verseeckerde sich, dattet was die selve, die Messier Pietre, hem tot een Bruyt hadde ghegeven: ende alsoo sonder spreken gingh hy terstont nae den Patriarchaet, daer hy het graf liet openen, waer in hy, noch Lichaem, noch ghebeenten, noch laken en vont. Dit was oorsaecke, dat hy comende ter plaetse daer het Bancket ghehouden wiert, hijt al in roere stelde, ende meenden desen Bruyloft te maecken, als die der Cen- | |
| |
tauri ende der Lapithen, soo de Poeten segghen, ten waere gheweest, dat de Iustitie selve de hant daer aen gheleydt hadde: Die verstaen hebbende de redene van beyde partien, ende ghehoort d'eerste belofte aen Gerardt ghedaen, ende hoe dat hy haer als uyt de doot hadde getrocken. Met een volbrachten Huwelijc wiert ghesententieert dat Helena zijn wettelijcke Huysvrouwe soude wesen: Waer by quam des Dochters Vader, die van alles wel onderricht was, ontfingh Gerardt voor zijnen beminden schoon Soone, hem terstont erfghenaem van meest alle zijn goederen maecken.
Sulcken eynde nam dese droeve Liefde, die op het punct van de aldergrootste deperatie zijnde, een soo gheluckighe uytcomste heeft ghemaeckt, tot goet contentement ende verghenoeghen van beyde.
|
|
Auteursrechtvrij