|
| |
Hoe dat eene Romeynsche dochter sich in cleedinghe van een Pagie stellende, diende langen tijt eenen diese lief hadde, sonder ghekent te wesen, den welcken sy daer naer ten huwelijcke creech, met andere fraeye Discoursen.
| |
De sevenste Historie.
Men moet sich niet verwonderen dat de Poeten die de rechte schilderaers zijn des menschelijcke levens, de selve onder sekere gedichtselen ende afbeeldingen afmaelende, oock seggen ende schrijven, dat de Goden mede de pijlen van Cupido onderworpen zijn, ende dat hy soo wel by de Hemelsche als by de aertsche vliecht ende verkeert: want daer mede hebben sy willen segghen, dat die gene die sich den last der liefde op de schouderen laet legghen, dat hoe cloeck, ver- | |
| |
standich ende vrye dat hy is, dat hy nochtans niet en can ontgaen zijne servitude ende dienstbaerheyt. Tot bewijs van dit daer en zijn geen beschaemder als jonge Dochters die wel opgetrocken zijn, noch min stoute als de gene die over haer eygen eere jaloers zijn: Nochtans heeft dit gewelt so veel machts gehat, dat sy jonge Dochters in affectien heeft doen extravageren ende uytmunten, sonder dat evenwel haer sedicheyt eenighe diminutie, alteratie ende verminderinge soude vertoont ende gevoelt hebben. Want int jaer 1527. Doen op den Roomschen stoel was geseten Clemens de sevende, also Roomen gesacageert ende geplundert wierdt door Charle van Bourbon, vluchtigh uyt Vranckrijcke, ende voor dien tijt opperste Veltheer van den Keyserlijcken leger met den Princen van Orangien, is gebeurt tghene dat ick u hier hope te vertellen.
Roomen zijnde vol abuysen ende als geconfijt in alle boosheyt, hoe wel dat sy soude dienen tot een exempel van heylicheyt, maer datter was, was geveynsde ende vals, door oorsaecken van de groote ambitie, eergiericheyt, ende gheltgiericheyt die in de principaele hoofden was, daerom dat sy doen vervielen in den toorne ende gramschap Godts die toe liet dat sy jammerlijc geschent wiert door seker menschen, die welcke wel schenen wat onthout te hebben van de leeringe die Luther in duytslant alreede hadde geleert. Maer doch de Romeynen die hadden een soodanich tractament verdient, ende den Paus was selfs bynaest een oorsaecke van zijn eygen verderf, siende dat de Coningen teghen malcanderen ghewapent waeren om zijn macht te bevestighen, dat oock de gheestelijcke soo overbloeyende waeren, dat selfs den Hemel van haere schaemte root wierdt: Nochtans dese die de roede Godts waeren ende de Ministers des almachtigen, die en liepen niet langhe sonder oock haere straffe te vercrijghen.
Want den Hertoch van Bourbon was d'eerste die de slaende handt Godts ghevoelde, hy wierdt gheschoten op het Bollewerck van de Stadt. Den Prince van Oraignen die wierdt verslaeghen eenighe jaeren daer naer in eenen slach teghens de Florentinen, ende d'Historien segghen, dat in twee ofte drie jaeren nauwelijck een van de soldaeten noch overbleven waren, die in dese plunde- | |
| |
ringhe hadden gheweest. Men weet dat Godt voortijts toeliet dat de Joden ghequelt ende gheplundert wierden door Pompeum, die oock nae dien tijt noyt yets weerdighs heeft uytgherichtet, daer hy te voor een seer virtoyeusen Romeynschen helt was gheweest, alsoo isset ghegaen met de ghene die onse Vranckrijcke berooft ende gheplundert hebben, die alle met haeren roof, het eynde van haere miserabel leven niet en hebben connen afcoopen.
Maer laet ons dit vaeren laten ende onse Historie vervolgen: Op dien tijt dan dat des Keysers volck Roomen in namen ende beroofde, daer was in die selve stadt een Coopman van Essi ghenoemt Ambrosius Nanni, een rijck Man ende getrouwe in zijnen handel, hebbende behouden nae de doodt van zijn huysvrouwe een Soone ende een Dochter, beyde seer schoon ende van aenghesichte malcander soo ghelijckende als oock in manieren, dattet bynaest onmoghelijck was van malcander te onderkennen, sy waeren oock in alle goede manieren wel opghebracht maer noch jonck, als die maer ontrent vijfthien jaren out en waeren. Dese Vader met twee kinderen wierden in het overvallen van de Stadt ghevanghen ghenomen, doch vervielen in verscheyde handen. Want Paulus den Sone geraeckte in handen van eenen hoochduyts die hem tot Napels brachte: De Dochter ghenoemt Nicole, wierdt den roof van twee spaignaerts, doch segghende dat sy was van goeden huyse, sy wierdt wel ende eerlijck ghetracteert ende den Vader wierdt gesalveert, twelcke sonder ransoen gheschieden, door middel van eenen Neapolitaen zijnen goeden Vrient sparende een goede somme gelts, hebbende zijn gout ende silver ende zijn costelijcxste juweelen in de aerde begraven so langhe als de plunderinghe gheschiede. Daer na de goede Man zijn Dochter weder ghecreghen hebbende, hy leefde even wen seer bedroeft, niet wetende waer zijn Soone mochte wesen, waer door hy Roomen verliet ende trock wederom in zijn landt ende Stadt Essi.
Nu, in de selve was een seer Rijck Coopman ghenoemt Gerard Lanzeti een groot vrient van Ambrosius die alleen zijnde nae het overlijden van zijn huysvrou- | |
| |
we hadde een verdriet van alleen te slapen, sich niet connende verwarmen van weghen zijn ouderdrom want hy was ontrent 60 jaren. Desen Ouden Satijre siende de groote schoonheyt van Nicole de Dochter van Nanni hy wiert seer amoureus van haer hebbende meer begeerte als macht, ende de ooghen veel gierigher als de andere partien sterck waeren tot sulcken alarme. Dese Ouden Man also verblint zijnde, hy verstoute sich dese Dochter aen den Vader ten houwelijcke te begheren, die hem seer verwonderende van een sodanighe begheerte, aengesien d'onghelicheyt van beyde in den Ouderdom, ende het onghelijck datmen de jonge Dochters doet, alsmense een soo onghelijcke partuere gheeft, soo en wilde hijt niet plat af slaen, noch oock toesegghen, maer badt hem, dat hijt niet qualijck en soude nemen, dat hy hem niet toe en liet het gebruyck ende possessie van't zijne als hy wel begheerde dat hy gheensins en conde zijn Dochter huwelijcken, voor dat hy versekert was, of zijn Sone leefde ofte ergens gestorven was, dewijle dat hy van het plunderen van Roomen noyt niet van hem hadde connen verstaen, daer door hy in een seer groote droefheyt leeft. De Dochter dan zijnde alsoo vermaert van weghen haer schoonheydt ende goede gratie: het gebeurde dat een jongh Man van hare Stadt ghenoemt Lactancius Puccin, die oock seer rijcke was, dese hebbende Nicole ghesien, hy gevoelde sich bevanghen met de sieckte die door de ooghen ingeraeckt, ende het herte ingaet nemen, die te voor noyt hebbende beproeft Hy begon doen eenighe pourmenaden ende wandelingen te gaen doen, ontrent het huys van Ambrosius, met neersticheydt zijne devotien altijts keerende tot zijn sanctinne die in het huys was, de welcke hy meer diende als eenich ander heylich van de Kercke: sy oock aen d'ander zijde hebbende plaisier ghenomen in de schoonheyde, courtoisie, ende goede dispositie van Lactance, sy toonde hem altijts een vriendelijck gelaet, als die mede van t'selve Venus-quaet gheraeckt, ende met de selve passie ghequelt was.
Want alsoo sy van cloeck verstandt was, sy conde de grovaerts ende ongheschickte, van de fraeye besondere personen onderscheyden, alsoo dat sy yets notabels ende | |
| |
Edels in desen Jonghman hebbende ghesien, sy wiert so amoureus van hem, dat wanneer sy eenen dagh was, sonder hem te moghen sien, sy was soo qualijck te vreden, dat sy niet ghedueren en conde.
De herten dan alsoo met malcander overeencomende, het is onmoghelijck of sy connen haest accorderen ende over een comen. Op een reyse vant Lactance ghelegentheydt om sijn begheerte aen Nicole te schrijven, op dese wijse:
| |
Den Brief van Lactance.
Madama, de wijle mijn gheluck my so wel heeft beleydet, dat sonder eenighsins de eerbaerheydt te quetsen, noch mijn gheslachte te cort te doen, ick gheworden ben een slave van uwe volmaecktheyt, het sal u oock believen so courtois te wesen, dat, de soeticheyt verghelijckende met dese uwe goddelijcke schoonheyt, die u voor een yegelijck wonderlijck maeckt, u believe medelijden te hebben met den gheene die van V.L. niet anders en begheert, dan t'gheene dat hy met eere magh wenschen, dat is: wederom bemint te worden, op dat door dese ghelijcke vereeninghe, hy sich wat verder derre verstouten, ende te vervolghen de verbindinghe die niet alleen d'affectien maer oock de Lichamen t'samen voeght. Verwachtende uwen gheluckighe antwoordt, ick sal mijn seer ootmoedelijck recommanderen in uwe goede gratie.
Vwen slave L. Puccin.
Desen Brief wiert ghegheven de Voester, die Nicole hadde opghevoet van de wiege af, de welcke haer niet seer weygherlijck en stelde om desen boodtschap te doen, alreede hebbende ghemerckt het ghelaet van de Dochter als sy desen Jonghman sagh, die oock dachte, dat het huwelijck van dit paer niet anders als tot een goet eynde en conde ghelucken. Soo haest als sy den Brief sagh ende verstondt van waer datse quam, sy gheliet haer of sy daer op weynigh achtede ende was oock noch trager om daer op te antwoorden, sich met de eerbaerheyt bedeckende, om dattet een jonghe Dochter qualijck soude staen, soo haest ghereet te zijn, om te voldoen de minste begeerte | |
| |
van eenigh Jonghman, welckers ghedachten soo onghestadich zijn als de baeren der Zee: Maer de Voester oft Minne-moeder, haer wat naerder vertoonende het huwelijck dat Lactance met haer sochte, met het goet gelieven van haren Vader, ende hoe dattet voor haer een goet Huwelijck soude zijn, door dien dat den Jonghman rijcke, zedich, ende van seer goede naeme by een yeghelijcken was, sy liet haer wat beter ghesegghen ende overwinnen, die alreede het inwendighen ghewelt van binnen gevoelde, alsoo dat sy soo verre quam dat sy den Jonghman een woordeken tot antwoort op sijnen Brief, met haer eygen hant alsoo heeft gheschreven:
| |
Brief van Nicole tot Lactance.
Seynjeur Lactance, de eenighe opinie die ick hebbe van uwe deught, daer van hebbende hooren verhalen, heeft my soo verre doen vergheten van aen u te schryven, niet om u occasie te gheven van u profijt te doen met een sodanighe faveur, want sy is al te cout om daer op eenigh fondament te stellen van eenigh dinc datmen soude mogen wenschen, het is dan alleen om u te bedancken van de eere die ghy my doet, wensch ende ons Huwelyck, daerom ick V. L. oock al mijn leven te meer om beminnen gae: Ghy weet dat ic geen macht en hebbe om yets te accorderen, ende dat ick eenen Vader hebbe, den welcke ick wel ghehoorsaemheydt schuldigh ben: Maer dit wil ick wel segghen sonder te dissimuleren, dat soo my de keur ghegheven waere, om eenen te verkiesen na mijnen sin, dat ghy de eerste plaetse soudet hebben, ende soudet die victorie wegh draghen. Daerom doet u devoir van uwen't weghen, ende ghy sult sien, dat ick u niet minder en sal doen, ghedenckt oock, dat ick u te boven gae in ghetrouwicheyt ende oprechte affectie, immers so de Fortuyne ons wilde t'samen voeghen.
Vwe goede Vriendinne Nicole de Nanni.
De Bode droegh Lactance desen Brief, van de welcke hy veel meer contentements hadde, dan of hy Heer van Italien waere ghemaeckt gheweest. Van dien tijdt aen socht hy alle gheleghentheyt om Ambrosius te spreecken om sijn Dochter ten Huwelijck te heyschen. Maer dat | |
| |
selve vertraghende, als of hy daer toe noch eenige schaemte hadde, of moghelijck vreesende dat sijn Vrienden ende Vooghden eenighe verhinderinghe daer in souden doen, heeft alsoo de Fortuyne voor dien tijt hem de gheleghentheydt ontnomen, op dat hy sijne lichtveerdicheydt sijn alderliefste soude doen gevoelen. Want den Vader hebbende tot Roomen eenighe affeiren, wordt beweeght daer henen te trecken, ende sijn Dochter niet willende alleen laten, hy naemse met hem ende besteldese tot eenen van sijn Broeders inde Stadt van Fabrian.
Dit vertreck maeckte een groote wonde int herte van Lactance, ende veel meer misnoeghen aen de Dochter, de welcke zijnde daer by haeren Oom, sy wert daer so nauw ende cort ghehouden, dattet onmogelijck was yemant te spreecken om haeren Lief eenighe tijdinge te senden, daer door dat sy in sodanigh verdriet quam, datter geen middel en was om haer te verheughen, hoe wel hare Nichten haer goet gheselschap hielden, sy hadde noch veel liever de eensaemheyt, om haer te versadighen met haere eygen ghedachten, ende met die ghedachtenisse van haren Lactance haer te voeden, de welcke alsoo hy lichtelijck de liefde van Nicole hadde aenghenomen door het gesichte van haer schoonheyt, also verminderdese ooc als hy van haer teghenwoordicheyt wiert berooft, want hy worde amoureus van de Dochter van Lanzetti, die ouden man vanden welcken wy gesproken hebben dat hy Nanni hadde versocht om sijn Dochter Nicole ten Huwelijcke te hebben. Alsoo sietmen dat de apprehensien hoe crachtigher ende haestigher dat sy zijn, hoe eer dat sy oock wegh vlieghen, ende gheheelijck de memorie van haer object doen verliesen.
Ambrosius hebbende tot Roomen ontrent ses ofte seven Maenden ghewoont, hy keert wederom, ende passerende door Fabrian, hy nam sijn Dochter wederom met hem, ende reysde den wegh nae huys, met een soo groot playsier van haer, al of sy verlost hadde gheweest uyt een duyster ende leelijcke ghevanghenisse, om in een schoon Paradijs te gaen woonen: Maer sy wiert wel bedrogen, want haer vreught was haest verandert eer sy drie dagen tot Giesi hadde ghewoont: Want Lactance wetende dat | |
| |
sy was wederom t'huys ghecomen, zijnde daer van gheadverteert door de Voester, hy en quam even wel niet meer soo dickmael ontrent het huys van sijne vergheten Nicole wandelen, ende dede hijt eens, het was met een so magher ghelaet, datmen soude gheoordeelt hebben, dat hyse noyt en hadde ghekent. Nicole seer verwondert van zijne seltsaem wesen, ende zijnde begheerigh d'oorsaecke te weten, sy wiert veradverteert dat hy tot een ander heylightjen zijn keerstjens brachte, zijnde soo devoot tot sijn nieuwe Matresse, dat hy nerghens op en dachte als om haer te dienen ende te behaghen Dit was ghenoegh om dese arme Nicole te doen wanhopen, siende dat sy schandelick was bedroghen, want sy ghevoelde van binnen een sodanighen knagende worme die dagh ende naght haer herte verteerde, dat sy tot gheen ruste en conde comen, ende al haer vermaken was alleenlijck, dat sy haer Voester haer ongheluck mochte claghen, ende haer te bidden, dat sy soude willen arbeyden, dat haer lief tot haer soude willen wederom comen, ende dese laeste verlatende, op haer ende d'eerste vryagie soude willen dencken. Sy schreef hem eenighe Brieven, maer al te vergheefs, hy sich ontschuldighende, dan op t'een dan op t'ander, t'welcke in haer herte een soo vreemde jalousie verweckte, dat soo sy nae haeren wille hadde ghehouden de gheene die de helft van hare Ziele wilde berooven, sy souder moghelijck een soodanighe Anatomie van ghemaeckt hebben als voortijts Medea met haren Broeder dede, doen sy met Jason den toorne haers Vaders wilde ontvlieden, ende wegh droech den rijcken roof van het Gulden Vlies.
Sy besloot oock, dattet onmoghelijck soude wesen dat sy in leven soude blijven, so Lactance een ander vercreegh als sy, want haer herte en was niet meer by haer, maer by den gheene, die haer soo qualijck tracteerden, also dat haer niet en resteerde als de Doot: Ende alsoo sy in dese rasernien leefde, sy die cloeck was in de Italiaensche dichten, schreef sy hem een clachte die ick niet hebbe willen naelaten, maer hebbese alsoo in onse tale overgheset.
| |
| |
| |
De Clachte van Nicole op de onghetrouwicheyt van haren lief.
Mach ter werelt eenighe pijn
Hier des menschen herten quellen?
Macher eenighe droefheyt sijn
Die ons altijt gaat versellen?
Te doen kennen door de druck.
So de smarten ons neemen aff
En de menschen vast ancleuen
Tot int verrotte stinckend graff,
Soo aenschouwt mijn droeve leven
En hoe dat die Fortuyne snoot
Mijn Ionckheyt spijsset metter doot.
Het Iaar verjaart sich alle Iaars
Steedts vernieuwen haer de dinghen,
Laatende hier ghehuechnis schaars
Door de buerts veranderinghen
Sleept soete Lent de Soomer heet
En gure Herfst de winter wreet.
De ijs-keeghels van cleyne vruecht
Die de kouwde vorst mach senden:
Die werden vervormt en verjeucht
Haar wrange kild' slist int ende,
Als de goude sons blond ghesicht
De Ram vergult met glantse licht.
Maer eylacy mijn banghe last
Is gheplaatst soo gants stantvastich,
En mijn ongheluck blijft oock vast
Mits t'ghevalle overlastich.
My flucx ontrooft de soetste vreucht
Van mijn tedere groene jeucht
T'onweer noch de gillende wind
Becrijcht soo niet die Zee baaren.
Niemant hem so beangst en vindt
om ghevaarlijck snachts te varen,
De Zee niemant soo zeer en schent
Als my dit ongheluck vol ellendt.
Soo de schaduw' de Ziel verbeeldt
| |
| |
Een ontgloorde doove koole.
Mijn claarheyt ghy oock soo ontsteelt
Dies moet ick int duyster doolen:
VVech doode hoop vol valsch bedroch
wat pluymstrijckt ghy mijn harte noch ?
Indien het vervolch van mijn smart
waar ghebouwt op hoop of reeden
ick leed' gherust, ghetroost van hart
Zeer wel vernoeght, ja te vreeden.
Ghy souwt mijn seer schuldighe vlyt,
En trouwe plicht, mercken altydt.
Maar Hoope is sijn sterckheyt quyt
Dies moet ick het onrecht lyen,
want voor mijn liefde crijch ick spijt
Voor mijn trouwheyt een vermyen!
Ach ick ontschuyl het claar ghesicht
van't doorluchtich heldere licht.
Eylacy, recht als t'ruyghe cruyd
Op t'ghebercht, en diepe dalen
Niet sonder vocht, voort en spruydt:
Soo loop ick luste loos dwalen
Als haar dat werelts ooghe rept
Dat alie maanden sich verschept.
K'souw die Tover kunst gaan leeren
ick sou haast cryghen in myn macht
Myn ontroofde lief en Heere
ick soude hoopen dat ick dan
Hem sou ghenieten voor myn Man.
Maar ick heb wapen cruyt, noch kunst
Noch verbooden googel-weeten
Om u te trecken tot myn gunst
Ach hoe muechdy myn soo vergheten?
in dees myn troosteloose noot
v liefde voert my inde doot.
Laas waar is die beloofde trouw
waar is de naam van u vrouwe:
Siet hoe heylich dat ickse houw
en u trouw, is onghetrouwe
Gants meyneedich heel gheveynst
| |
| |
En myn eed is noch op het reynst.
Ach moet ick claghen dus om u?
moet ick met myn laauwe traanen
De rulle aarde sprenghen nu?
Ach ick smelt door het vermaanen,
maar ghy wreede scharst, en lacht
met myn droefheyt, en myn clacht.
Sal ick so heel schots sijn versmaat
Sal ick soo verlaten werden ?
Sonder schult van eenigh misdaat
Ach lief siet myn trouw volherden,
verleden jonst, of deucht en eer
Ghedenckt ghy liefste die niet meer.
Ick ben niet slinger-liefd, noch licht
Noch van weyffelbaare sinnen.
Noyt en becoorden myn ghesicht
een ander lief, als u te minnen,
Als u: door wien myn jonghe Ziel
Hem wel eer, gheluckich hiel.
T'quaatste lief dat ick begheer?
is dat ick u myn trouw wil gheven
myn eenighe troost, naast God den Heer
Hier in myn beschreylyck leven
Och can u myn commerlyck leyd
Niet brenghen tot medogentheyd.
Dat ghy my om een minder laat
Dat en can ick niet verdraghen
waar sy noch van een hoogher staat
Soo sou ick soo seer niet claghen!
Of my toe-schick: of nood-lod raackt
myn trouheyt blijft even volmaackt.
Comt myn Lief myn hart, myn vreucht
Comt omhelst ons oude minnen
Als ick u sie, myn ziel verheucht
Dan vernieuwen haer myn sinnen
myn hart sijn cracht by een vergaart
myn leven wert voor u bewaart.
Soo haest nu als sy dese dichten hadde ghemaeckt, sy ghafse haeren ghetrouwen Voester met last ende | |
| |
bevel dat sy soude achtingh nemen met wat ghelaet ende ghesten hyse soude lesen. De goede Vrouwe dede haer bootschap, ende haren Man wel te passe ghevonden hebbende, sy gaf hem den brief in handen, die het lesende, gevoelde wel groote beweginghe in sijn ghemoedt, ende sodanighe, dat de tranen hem haest uyt de ooghen rolden, ghevoelende bynaest een soo grooten pijne, als de gene die om sijnent wille was getormenteert: ende om haer te vertroosten, hy gaf een hoop goede woorden ende beloften tot een antwoort, hoe wel dat sijn herte also tot een ander was onststeecken, dat hy voor dien tijdt gheen macht over hem selven en hadde. Nochtans dencke ick wel, dat so Nicole selve eenmael met hem ghesproocken hadde, dat sy lichtelijck in hem het eerste vyer soude wederom hebben ontsteken, ende de tweede vlamme hebben uyt ghedaen: ja soo sy wat langher hadde ghecontinueert van hare Boden ende Minne-brieven te zenden, sy soude lichtelick hem hebben beweecht, ende de victorie wegh ghedraghen. Maer also haren Vader naer Romen wederom soude reysen, ende Nicole tot Fabrian niet meer en wilde wesen tot haren Oom, hy brachtse in een Vrouwen Clooster tot Giese, met een van hare Nichten, op dat sy op een ander plaetse gheen weereltsche ijdelheden en soude leeren, ende in de stricken der Liefde niet en soude vervallen, waer in sy alreede al jammerlijck verstrickt was. Maer den goeden Man die was meer als de helft bedrogen: want also hy meynde dat sijn Dochter niet en wiste wat vryage was, daer sy nochtans wel in ervaren was, alsoo achtede Nicole dat de Nonnekens, daer by sy was gebracht, gheen kennisse en hadden van de const der Minnen ende de pijlen van Cupido, ende datmen by haer niet en vondt als heylicheydt, onthoudinghe, ende een strenghe leven: maer als sy sach de vrouwelicke dertelheydt die verborghen was onder de witte doecken, de fijne delicate hemden in plaetse van een hairen cleedt (als sy voor-gaven dat sy droeghen) in somma het schoon ghevlochten ende ghekreuckelt hayr, ende andere vercieringen, als oft Courtisanen hadden geweest, ende Vrouwen die't vleesch dienden ende de wellusten, sy verloor haer eerste opinie, kennende ende siende datter waren die veel meer de weereldt dienden als die buyten de | |
| |
Cloosters waren, gelijck wy sodanighe tegenwoordelijck noch veel in Vranckrijcke hebben, tot groote confusie der Ouders, die nochtans met hoopen (meest door haer giericheydt) hare kinderen in sulcke plaetsen willens gaen verliesen. Dese amoureuse Dochter dan, siende dat sy was in een plaetse daer de liefde meer geoeffent was dan alleen met het ghesichte, hebbende goede kennisse ghemaeckt met eenighe van de Nonnekens, niet een vindende die ghenen fraeyen Serviteur en hadde, sy achtese hondert mael gheluckigher als die inde weerelt leefden, die niet en waren in de moeyelijcke ghevanghenisse des huwelijcken bandts, noch soo nauwe bewaert als de Dochters van de Ouders soo sorchvuldelijcken ghemachte Nu onder alle de jonckheydt die sy in dit Clooster sach comen, sy bekender oock haren Lactance die oock somtijts daer quam om sijne tijtcortinghe ende vermaeckinghe te hebben met sijn Matresse, oock om dat de Nichte van dese Dochter sijn L[ij]nwaet bewaerde. Sy bespiede stillekens alles watter gheschiede, als die lichtelijck conde op verborghen plaetsen haer begheven, daer sy dickwils sijne devisen ende praten verstonde, doch sy bevondt dat haer Nichte het hare niet en sochte, ende dat hyse wel eerlijck beminde, maer dattet was om een ander dienst van haer te trecken. Oock de Nichte vertelde haer alle de secreten. Ende alsoo hy op eenen dagh hadde vertelt dat hy seer bedroeft was van te hebben verlooren eenen Pagie van Perouse, den fraeysten jongen die men mochte vinden, sich daer over soo verdrietich vertoonende, dat hy daer oock van droefheyt om schreyde. De zotte Nicole dit hoorende, ende hoe dat hy wenschte een ghelijcken te moghen vinden, sy nam int hooft ende besloot haer cleedinghe te veranderen, ende onder den schijn van een Knecht desen te gaen dienen, die haer te voor hadde ghedient ende gheeert. Maer niet wetende waer sy sodanighe clederen soude crijghen sy bedacht haer dat haren Vader de Voedster hadde gebeden dat sy sijn dochter somtijts soude gaen besoecken ende dat syse oock somtijts tot haer recreatie in haer huys soude geleyden, hebbende de Mater van't Clooster belast de Dochter dit somtijts toe te laten. Nicole dan hebbende haer Minne- | |
| |
moeder int Clooster doen comen, sy gingh haer vertellen int secreet alles wat sy voorghenomen hadde: Waer op de goede Vrouwe haer bekeef, ende vertoonde de lichtveerdicheyt van een Dochter in sodanighe clederen, de perijckelen die daer van mochte comen, ende het groote schandale voor haer eere so het tot eenige tijt uyt quam. Maer de hertneckicheydt van Nicole hadde meer cracht, als de goede vermaninge van de oude Vrouwe, diese eyndelijck in haer huys geleyde, ende haer mans clederen hebbende aenghetrocken, sy gingh s'anderdaeghs smorghens in de straete daer Lactance woonde om een Meester te soecken, diese ooc haest hebbende gesien, ende houdende voor wat anders als sy was, ende hebbende ondersocht haren stant, ende siende dat sy een fraye wesen hadde, hy namse aen voor zijn pagie, ende behieltse in zijnen dienst. Siet hier dese Dochter onder den name van Romulus sich stellen in perijckel van haer Maeghdom te verliesen, soo sy bekent wort de gene diese is, ende die haer gevraeght hadde wat haer beweeghde sulcx te doen, daer en was niet te antwoorden, dan de liefde die niemandt en can wederstaen. Desen gespleten page, die diende zijnen Meester met soodanige neersticheyt, ende vertoonde sich so gratieus ende gedienstigh voor een yegelijck, dat zijn Meester hem voor een yegelijck prees ende verhief, dat hy noyt in zijn leven so wel ghedient en hadde gheweest, daerom dat hij't oock seer fray cleede met zijne coleuren, ende hadde hem seer lief, t'welcke desen gemaecten Romulus wonderlijck seer behaeghden, verhopende dat dit den wegh soude wesen, om sich te ontdecken, ende Lactance aen haer so te verbinden dat hy zijn Catelle soude verlaten, also was sy ghenoemt de gene die hy so desperatelijck lief hadde. Insonderheyt door dien dat sy van hem geen werck en maeckte, hoe wel sy hem seer beminde so en hielt sy even wel niet veele van zijn beloften. Lactance kennende den goeden geest van zijnen Romulus, dat hy seer fray conde met goede proposten zijn reden doen, hem hebbende voorgheseydt wat hy seggen soude, hy sont hem tot zijn Matresse, daer hy ging met een so goet ghenoegen alsmen dencken mach, dat een Ioffrouwe ontfangt, als sy gedwongen wort te caresseren ende vrientschap te bewijsen de geene diese eenighe groote | |
| |
injurie ende ongelijck doet. Doch eer sy de bootschap dede, sy gingh haer Minne-moeder besoecken haer vertellende de moeyelijcke commissie diese moesten uytvoeren, ende de desperatie daer in dat sy was noch niet hebbende derren openbaren aen haren Lactance wien dat sy was, ende hoe dat sy leefde in een onverdraeghelijcken herten leet om dat sy sagh, dat hy een ander soo seer lief hadde, ende dat sy noch voor Bode tot de selve soude ghebruyckt worden, dat so d'ander hem oock creegh voor haren man datter geen middel soude zijn om haer in het leven te behouden, als sy soude moeten sien, dat een ander soude genieten, het gheene dat sy alleen verdiende. Eyndelijck sy seyde: sy en wiste niet wat sy te doen hadde, want soo haren Vader gheadverteert mochte worden van desen daet dat sy hare cleederen verandert hadde, ende in een sodanigen staet ging, dat sy geen middel noch wegh en sagh om sich te salveren, wetende insonderheyt dat haeren Vader eenen seer strengen Man was, die oock nae den aert van dat Lant seer jaloers was. De Minne-moeder die en gaf haer daer op niet veel troost, maer bekeef haer wel ernstelijck over haere sotheydt, ende om dat sy haeren goeden raet, niet en hadde willen volghen, ende niet en bedacht, dat so yemant bekent waere haren daet, dat sy niet lichtelijck eenigh man souden vinden diese soude willen trouwen: Daerom gaf haer wederom raet, dat sy by tijts, so lange de siecte noch verborgen was, soude wederom keren, eer sy in quader fortuyne verviel, dewijle datter jongmans genoegh waren, die wel so treffelijc waren als Lactance, ende die sich geluckigh soude achten, dat sy haer ten huwelic mochten vercrijgen. Nicole die bekende by haer selven wel, de swaricheit van haer doen, haer was wel bekent hoe warachtich dat de woorden van dese goede vrouwe waren, daerom bleef sy een tijt lang als van haer selven overdenckende ende overcauwende alle dingen in haer gemoet: eyndelijc sy seyde tot haer met een groot ende diep versuchten also: mijn beminde Moeder, ick sien dat de liefde die ghy my draecht, u alsoo tot mijn groot profijt doet spreken, om mijn eere wille ende uwe reputatie: nochtans dewijle ick alreede soo veel hebbe gedaen, ende daer noch geen perijckel en is, ick sal noch wat voorder gaen, om het eynde te sien, ende ick sal Ca- | |
| |
telle gaen besien, met de welcke Lactance noch niet veel doens en heeft, daer naer sullen wy overlegghen, watter best sal te doen staen, vertrouwende dattet Gode alsoo sal laeten gelucken, dat niemant de Bruyt van sijn Lactance en sal wesen als Nicole uwe beminde Dochter, want ick u houde als mijn eyghen Moeder. Alsoo is sy henen ghegaen nae het huys van Catelle, daer desen frayen Romulus door de Cameriere wiert ingelaten, terwijlen dat den ouden Man in de stadt was om zijn affeiren ende handelinghen. Catelle hoorende dat de pagie van Lactance beneden was, die haer wilde spreecken, sy die geheel op hem verlieft was, ghelijckerwijs hy op haer, is by hem ghecomen, die oock terstont zijn bootschap heeft gedaen: Maer Catelle die meer het oogh hadde op den Bode, ende op de groote schoonheyt van zijn aengesicht, als op de woorden die van een ander spraecken, sy was in een vreemde pijne, ende soude den Romulus gheerne om den hals gevallen hebben, ende hem haer buyck vol gecust, maer de schaemte hiel haer voor dien tijt te rugghe, tot dat eyndelijck sy haer niet langher en connende houden, ende overwonnen van d'onpatientighe Liefde, ende siende de goede bequame gheleghentheyt, sy en conde niet laten hem wel stijf te omhelsen, ende custe hem meer als twintich mael, ende dat met sulcke dertelheyt ende onbeschaemde gesten, dat Romulus wel conde mercken, dat sy hem liever soude gehadt hebben, als den ghene, wiens bootschappen hy was comen doen. Daer door dat Romulus tot haer sprack, Madame, ick bidde u, my te willen verlof gheven, ende van u een soo goet antwoorde te laten hooren, als mijnen Meester, die my ghesonden heeft, verlanght om te verstaen: Want hy seer begheerigh is om te verstaen, of V.L. eenighe affectie hem toedraeght, ende of hy in uwe goede gratie eenigh voordeel magh hebben. Catelle die hoe langher hoe meer het vergift der liefde door de oogen insoop, haer dochte dat Romulus hoe langer hoe schoonder worde, daerom in plaetse van hem te voldoen voor zijn Meester als hy begeert hadde, seyde sy: Mijn vrient, ic en weet niet wat ghy t'mywaerts hebt ghedaen, my dunckt dat ghy my betovert hebt. Ick en ben geen toovenaer sprack Romulus, alleenlijck bidde ick u, my te willen segghen, | |
| |
wat ick antwoorden sal den geene die my gesonden heeft, laet my eenigh goet bootschap brenghen, op dat ghy moge verseeckert worden, dat ick mijn belastinghe ghetrouwelijck hebbe uytghevoert. Catelle die gheheel buyten haer sinnen was, ende zijnde verblint in de liefde, niet meer connende verberghen het vyer dat haer brandede, sy viel hem noch eens om den hals, segghende: Och, mijn hope ende eenigen troost, daer en is ter werelt geen jongman, die my alsoo heeft mijn selve doen te buyten gaen, als ghy siet dat ick nu doen, ghy alleen zijt dien, die den schoonsten zijt, die op der aerden magh wesen. Ic moetet u seggen, wildy, daer en sal noyt gheen ander my tot zijn Bruyt hebben, als ghy alleen, ende en sorght om gheene rijckdom, want ic sal der genoegh hebben om ons te tween: denckt hier op, ende en gheeft om uwen Meester niet, den welcken ick gheensins en wil beminnen, dat ick hem oock haest in alle manieren sal betoonen. Romulus siende dat de sake voor hem soo wel gingh, hy badt haer, voor eenen tijt te willen vertoeven, dat hy was hare ghetrouwe ende gheaffectioneerden dienaer, ende dat hy sich meer als geluckigh soude achten, alsoo in haer goede gratie te staen, een so costelijcken schat niet weygherende: haer oock bedanckende, van een sodanige offer als die sulcx niet weerdigh en was: Maer voeghde daer by, dat het wijselijck moeste aengheleyt zijn, op dat Lactance het niet ghewaer en wiert, ende het aen hem mochte wreken, zijnde uytermaten ontsteken met liefde over haer, ende also vol rasende jaloesie. Dit accoort wort met soo veele cussens gesworen, dat sy scheen aen hem te willen cleven, maer also Romulus vreesde dat Catelle erghens de handt mochte legghen, door de dwase liefde ghedreven, daer sy haer bedroghen souden ghevonden hebben hy haestede hem om uyt haere handen te gheraecken Alsoo keert Romulus wederom, hebbende bedacht veel excuse die hy soude inbrenghen van zijn langh vertoeven, worpende d'oorsaecke op den Vader, die langhen tijt in huys hadde geweest, besich met eenighe affeiren. Daer naer comende op Catelle, sy verclaerde dat sy haer in een groote colere ende toorne hadde ghevonden, op hem seer qualijck te vreden zijnde, soo wel, om dat haer Vader den selven dagh om zijnent wille | |
| |
hadde ghekeven, als oock om dat sy hadde verstaen dat Lactance op een ander plaetse ghevryet hadde, ende dat by haer slechts sochte, om daer nae met haer te spotten. Hy voeghde daer by, dat hy al zijn uyterste devoir hadde ghegaen, om haer sulcx uyt het hooft te slaen, maer wat hy oock voortghebracht hadde, het was voor niet gheweest, hy en conde haer de fantasie niet ontnemen. Dit bekende Lactance eenighe schijn-waerheydt te hebben, om dat hy passerende voor de poorte van Lanzetti, Catelle die in de Vensters lagh vertrack terstont innewaerts, ende haelde het hooft in, t'welcke sy niet en plagh te doen. Hier door begon Lactance vertoornt te worden, ende creegh een spit in zijn herte, seggende: dat sy so schoon noch rijcke niet en was, of men vonder wel haers ghelijcken, die soo strenghe niet en waren. Ende alsoo voer hy voort uyt den borst te spouwen, al zijn ongheluck, ende gingh bekennen aen zijn Romulus, dat hy eenighe maenden te voor, een dochter bemint hadde, van soo groote schoonheydt als int lant een mochte ghevonden worden, ende die een van de meest gheestimeerde van Roomen: Maer ter-wijlen dat sy met haeren Vader elders was gaen woonen, hy niet wetende waer, hadde hy zijn ooghe op Catelle gheworpen, ende sich haer slave ghemaeckt, als hy teghenwoordigh conde sien, hy en vergat oock niet te vertellen, hoe dat Nicole hem daer naer met Brieven ende boden hadde aenghesocht, maer dat hyse niet en hadde gheachtet, zijnde alsoo ontsteecken over dese tweede. Och! Monsieur seyde Romulus (die de selve Nicole was) het en is niet anders als recht, ende uwe verdienden loon, dat ghy ontfanght, want zijnde bemint van een soo groote schoonheydt als ghy seght, het is van u qualijck ghedaen (verghevet my soo ick te stout spreke) dat ghy haer soo haest hebt verlaten, om een ander partie te soecke, want immers isset het beste, te beminnen die ons goet willen, sonder sottelijck te hanghen aen de ghene die van ons vlieden. Wat weet ghy oock of dese arme Dochter om uwent wille noch niet en treurt? want ick hebbe hooren segghen, dat de Dochters in haer eerste liefde seer crachtelijck beminnen, ende dat sulcken vlamme seer qualijck can uytghedaen | |
| |
worden, die soo levendelijck ontsteecken, ende in gheen ander object besigh en is. Lactance hadde vermaecken in zijn Pagie alsoo te hooren discoureren, ende ten hadde geweest dat Nicole in haer vrouwelijcke clederen, hem langher scheen te wesen, hy soude bynaest ghecomen hebben tot de phantasie van de warachtighe verwisselinghe.
Maer dit terstont uyt zijn hooft slaende, hy badt Romulum, dat hy noch eens tot zijn Catelle soude willen gaen, ende dat hy soude arbeyden, haer herte te veranderen, dat sy medelijden met hem soude willen hebben: Hy haer verseeckerende van zijne ghetrouwe ende stantvastighe liefde, ende hoe dat hy protesteerde, nerghens verbonden te wesen, als aen haer, aen welcke alleen, hy verknoopt ende als aenghelijmt was. Maer onderwijlen dat dit gebeurde, is een ander tijdinghe gecomen dat ons d'Historie sal doen veranderen, ende tot het eynde brenghen, om van de pijne ende verdriet verlost te worden. Int beginsel deser Historie, hebt ghy gehoort, dat Ambrosie een soone hadde, die tot Roomen van een Hoogh-duyts gevangen was ghenomen, die hem tot Napels brachte, ende reysende van daer nae Duytslant, den Duytsman wiert sieck in Lombardien, die oock daer is ghestroven, ende liet Pauwels Ambrosius soone alle zijnen roof tot een erfgoet, die oock daer mede gheladen is wederom t'huys ghecomen, in de Stadt Giese ghearriveert zijnde, hy gingh eerst in een Herberghe, om te beter te moghen verstaen, hoe het met zijnen Vader was: Maer alsoo hy by ghevalle passeerde voor by het huys van Catelle, sy meynende dattet was haeren Romulus, aenghesien soo ick te voor hebbe gheseyt, dat Nicole ende Pauwels malcanderen van aenghesicht gheheel ghelijck waeren, hy die eerst was ghecomen, oock int witte ghecleedt zijnde juyst ghelijck de Pagie van Lactance. Sy dan bedroghen door dit, dede hem by haer roepen door haer Cameriere. Hy verwondert van sulcken avontuere, ende hoorende datmen hem Romulus noemde, hy en was so slecht niet, of hy en verstont wel, datmen hem voor een ander nam, nochtans willende weten wie dese Ioffrouwe was, hy besluyt binnen te comen, ende de goede Fortuyne te volghen. Maer alsoo hy by de poorte quam, de Cameriere sagh | |
| |
den Seigneur Lanzette comen, daerom sprack sy tot den Jonghman, Romule gaet voor desen tijdt voort, want daer comt de Vader van Catelle, dat de goede knecht oock dede, nochtans het huys wel nau merckende, om op een ander tijdt, met beter ghemack daer voor by te comen, onderwijlen quam den ouden Man in, die niet ghemerckt en hadde.
Nu comen wy tot het punct van de gheheele sake daer in het spel gheleghen is, want Pauwels hebbende Catelle in de Vensters sien ligghen, hy vontse schoon in zijnen sin, daerom dat hy ghevoelde het herte met de vlamme der liefde ontsteken, besloot wederom te keeren nae het huys van Lanzeti, die alreede was uytghegaen omlangs de Stadt wat te wandelen, Hy sulcx hebbende beslooten ende sich op weghen hebbende begheven, daer comt Ambrosie den Vader van Nicole, ende den zijnen, die van Romen wederom t'huys quam, zijnde noch te paerde, ende comt hem te ghemoete ghereden. Geraerdt Lanzeti op de straten zijnde, ende hem hebbende ghesien, heet hem wellecom, daer by terstont voegende, dat soo hy inde Stadt ware gheweest, sy wat meer ghesproocken souden hebben van het huwelijck tusschen my (seyde hy) ende uwe dochter, daer op hem biddende te willen dencken, ende hem niet langher op te houden. Ambrosie die antwoorde, dat hy noch niet t'huys en was geweest, ende dat als hy hem wat gherust soude hebben, dat sy daer van met beter gemack souden spreken. Alsoo nu dese twee t'samen spreecken, daer comt Romulus den Pagie van Lactance, die wederom quam zijn bootschap doen aan Catelle, ende siende haren Vader weder gekeert, in plaetse van de bootschap te volbrenghen, soo keert dese vrouwelijcke Pagie haestelijc wederom, ende liep so ras als hy mochte na het huys van haer Minne-moeder, ende vertelt haer dat haren Vader was wederom t'huys ghecomen, segghende: dat sy was een verdorven Dochter, niet wetende waerse vlieden soude. Maer het oude wijf gafse goede moet, ende steldese in alles gherust, segghende: dat sy raet wiste, dewijle dat haren Vader noch te paerde was, ende noch niet t'huys en was gheweest. Ende haer voorighe eygen clederen metter haest wederom haer hebbende aengetrocken
| |
| |
is d'oude Vrouwe haestelijck nae des Vaders huys ghegaen, die haer hebbende gesien, betoondese groote vrientschap, vraghende hoe't met zijn Dochter was: die wonder goede tijdinghe van de Dochter vertelde, dat sijse somtijts hadde gaen besoecken, ende in haer huys ghebracht, verhalende hoe sy verlanght hadde nae den Vader, niet wetende hoe't met hem mochte wesen, ende dat soo't hem beliefde, syse terstont uyt het Clooster soude gaen halen, om by hem te brenghen, dat syse eenighe dagen by haer hadde ghehouden, om haer wat te vermaecken. Den goeden Man die van blijtschap schreyde, hoorende de liefde die zijn Dochter hem droegh, ende dat sy by de Nonnekens soo wel toegenomen hadde, soo in nayen, in tapijt-werck, ende andere goede dinghen, gheloofde alles wat de Minne moeder seyde, haer achtende veel sorghvuldigher voor de eere van zijn Dochter, als voor haer eyghen leven. De Minne-moeder wederom t'huys gekeert zijnde, die geeft haer te kennen, dat sy haer moeste bereyden om binnen eenen dagh ofte twee, by haren Vader te gaen, t'welcke haer niet seer wel en behaeghde, want sy beclaeghde dat sy haer voornemen niet uytgevoert en hadde, naemelijck, Catelle van Lactance soo afkeerigh te maecken, dat de liefde tusschen haer beyde mochte gebroken worden, vervloeckende de Fortuyne die haeren Vader soo ontijdelijcken t'huys ghebracht hadde. Maer d'oude wijf die vertroostese met dese woorden, dat soo Lactance den Man van Catelle moeste wesen, datter noch const, noch schalcheyt, noch middel en was, om sulcx te verhinderen, soo niet, dattet te zijner tijt wel openbaer soude worden, ende dat sy derhalven moeste arbeyden om de fantasie van haer selven te setten, soo veel als moghelijck was.
Onderwijlen dat Nicole haer selven quelt om Catelle, vreesende dat sy haren beminden Lactance soude crijgen: Siet daer gaet haren Broeder Pauwels, nae de selve, die oock by haer wel ontfanghen zijnde, quamen dien avont soo verre, dat sy malcander verloofden, ende deden meer als wel hadde betaemt, ende bleven so langhe by den anderen, dat den Ouden Vader Gerard Lanzeti, haer by malcanderen betraepte, maer hebbende Pauwels wel besien, hy liet hem duncken dattet Nicole was, ende dat sy | |
| |
sich alsoo vercleet hadde, om onder een soodanigen schijn een mael in huys te comen, ende den huysraet te doorsien, op dese ghedachten hy spreeckt hem vriendelijck toe, ende openbaert dat hy hem daer voor hout, hem in den armen nemende, ende caresserende: Pauwels vreesende onder dien tijtel eenighe oneere te ontfanghen, hy maeckte sich behendelijck uyt de handen van den Ouden Man, segghende al soetelijck, als in persone van Nicole, dat de Vader ghecomen was, ende dat hy haer ten huwelijck soude begeeren, dat hyse dan nae zijnen wille soude moghen cussen, ende caresseren: ende uyt het huys zijnde gheraeckt, hy en wiste wat dencken, dat hy onder den naeme van eenen Romulus, by de Dochter soo wellecom hadde gheweest, hem hadde verlooft met haer, ende tot zijnen wille gecreghen: Ende nu dat hy den Ouden man voor zijn Suster Nicole was ghehouden gheweest, hoet was, hy achtende sich gheluckigh, van sulcken rencontre, ende dat hy alsoo in de gratie van die schoone Catelle was gheraeckt, de welcke alsoo in zijn herte de stralen van hare liefde hadde ghedruckt, dat hy niet en soude gerust wesen, voor dat hijse ten Huwelijck soude hebben, besloot oock, met de eerste ghelegentheyt de selve te gaen begeeren.
Gheduerende dit spel, Lactance die zijnen Pagie miste, quam hem alom door de Stadt soecken, zijnde so bedroeft dat hy hem quijt was, dat hijt een yegelijc claeghde, want hy hem seer lief hadde, so om zijnen frayen geest ende beleeftheyt, als om dat hy hem nu als dan Secretaris van zijn herte hadde ghemaeckt, daerom hy sonder hem niet en conde doen. Hy vraeghder alomme nae, verhalende soo zijn schoonheyt als zijn cleedinge, waer aen men hem soude moghen kennen, eyndelijck yemant seyde hem, dat sy hem ten huyse van dese Minne moeder hadde sien ingaen. Hy gaet derwaerts, ende clopt aen de deure: De Minne-moeder van boven door de Vensters siende wie daer clopte, was seer verwondert doen sy Lactance sach, denckende terstont wel, wat zijn bootschap soude wesen, ende beneden comende sy doet hem de deure open, ende vraeghde wat zijne gheliefte was? hy bat haer dat sy hem de vrientschap soude doen, ende segghen hem van zijnen Pagie, die (somen hem gheseyt hadde) by haer in huys | |
| |
was ghecomen, dat sijt doch niet wilde verberghen, hy swoer dat hy hem niet en wilde misdoen: ende so den jonghen by hem niet langher wesen en wilde, noch hem meer dienen, dat hy hem daerom niet leelijcker en soude aensien, begeerde alleenlijck hem eens te spreken, om een besondere affeir van inportancie, daer van hy hem yets belast hadde, begherende slechs daer op de antwoordt te hooren.
De vrouwe met een lachende Mont ontkende eenighe Page in huys te hebben ghesien: Maer Monsieur (seyde sy) als men u alsoo siet versuchten, men soude meenen dat ghy amoureus waert van den ghene die ghy soeckt, maer kennisse hebbende van de brandende groote liefde die ghy draeght eene seecker Dochter, my wel bekent, ick verandere van opinie en achte niet, dat ghy een ander gheworden zijt, als den wel gheaffectioneerden tot die Ioffrouwe: Ick kense wel Seigneur Lactance die ghy in uwe herte aenbiddet, maer ick weet oock wel, dat sy elders haer devotie heeft, ende een ander soo wel bemint, dat ick vreese van uwent weghen, dat alle uwe sorge ende moyte te vergheefts sal zijn. Daerom dat het u lieden beter soude zijn, uwe eerste liefde wederom te soecken, die voorwaer veel schoonder ende getrouwer is als dese, want ick hope dat ghy Nicole niet vergheten hebt, ende hebt ghy't ghedaen, tis uwe groote schult, want Nicole die eert ende prijst u, ende ghy mis-prijstse. Catelle die haetet u tot der doot, en sy heeft een ander bemint voor u, ende nochtans is sy u als een Afgod. Doch wat leyter my aen, u om u eyghen profijt te vermamen, doet daer in soo't u belieft, want ick ben wel versekert, dat u lieden eer langen tijt sullen bekennen dat ick u lieden de waerheyt gheseydt hebbe, ende sult u (ick sorghe te laete) beclaghen, als ghy noch dien noch d'ander en sult hebben. Lactance dit hoorende, was seer verwondert, ende wat beter nae Catelle hebbende vernomen, sy versekerde hem op haer trouwe, dat sy eenen andere vercoren hadde: Voorts sy vraeghde hem so Nicole hem noch beminde, of hyse noch niet wel ten huwelijcke en wilde hebben. Och (sprack hy al versuchtende) ick hebbe haer so geoffenseert, haer misprijsende, ende hare Brieven verachtende, door dien dat mijn oogen betoovert ende verblint waren op een ander, | |
| |
dat ick niet en dencke, dat sy my een soude weerdighen te beminnen ende te favoriseren. Wat sout ghy seggen sprac de vrouwe, soo sy in u huys waere gheweest, ende u soo nauwe ghedient hadde, u doende de minste diensten, die eenighe slechte dienaer soude moghen doen, alleenlijck om uwe gratie te vercrijghen, ende van een ander te weeren, tgene dat sy alleen verdient hadde? Soo dat warachtich is (seyt hy) ick achte my aen haer alsoo verbonden, dat ick geen beter noch naerder recompensie en sie noch wete, om sulcx te verschuldighen, als dat ickse maecke vrouwe van my, ende van alle mijne goederen. Ghy spreeckt als een Man met eeren seyde t'oude wijf, ende terstont sy dede Nicole af commen, ende dede afbrenghen de cleederen vande Page, daer sy mede ghecleet hadde gheweest, om hem aen te wijsen, de ghetrouwe oprechte liefde van Nicole: siet hier is Romulus uwen Page, seyde sy, die om uwent wille zijn gheslachte verghetende, ende zijn leven ende eere wagende, u so langen tijt heeft ghedient, sonder dat de liefde u heeft doen bekennen, wat ghy altijt in u geselschap haddet. Lactance dit siende, wert van verwonderinghe soo verbaest, dat hy soo onroerlijck bleef staen, als den grooten sinte Christoffel die te Parijs in de Kercke staet, ende was in twijfel, of het ghene dat hy sagh, eenen droom was, ende of het warachtich mochte wesen. Eyndelijck tot hem selven commende als of hy uyt eenen diepen slaep gheweckt ware geweest, hebbende ghehoort de geheel Historie van de stoutheyt van Nicole, ende metende haer liefde met de cleyne affectie die Catelle hem droegh, ende vergelijckende de schoonheyt van dese twee, hy bevont dat dese verre overtrefde, als de claerheyt der middachs te boven gaet het licht van de Mane snachts schijnende: Ende tot Nicole comende, hy badt haer, dat sy hem de faute soude willen vergheven, van de welcke hy sich niet en wilde excuseren, als die al te openbaer was, eyndelijck biddende hem soo veel faveurs te willen doen, dat sy hem nu vastelijc als de minne-moeder hadde belooft, voor haren Brudegom soude willen ontfanghen, daer door hy sich voor gheluckich soude achten, dat hy een so treffelijcke Bruydt op een soo wonderlijcke wijse hadde ghecreghen. De Dochter gebruyckende haer | |
| |
voorgaende stilheyt ende eerbaerheyt, sy gaf antwoordt, dat sy de selve was als te voor, ende dat haer wille onverandelijck was ghebleven, alsoo het oock buyten hare maght was, een ander te beminnen als hem: Ende een ander te trouwen sonder te beminnen, en soude (seyde sy) van my niet connen gheschieden: Ende alsoo gaven sy malcander te trouwe, ende Lactance beloofde dat so haest als hy den middachmael soude ghedaen hebben, dat hy nae haeren Vader Ambroise soude gaen, om van hem zijn Nicole ten huwelijcke te eyschen. De minne-moeder hebbende soo wel ghewrocht dat sy haer minne-Dochter aen den Man hadde gheholpen, sy ondertroudese nae de maniere van Italien, ende daer naer ginck sy met haer by haren Vader, diese vriendelijck met een goet vergenoegen ontfanghen heeft.
Een weynich daer naer is Lactance ghecommen, die met de behoorlijcke eerbiedinghe, vriendelijck hem versocht, dat hy hem zijn Dochter Nicole ten huwelijck soude willen gheven, t'welcke hy hem niet en weygherde, bekennende dattet een seer goet partuer soude wesen, den jonck Man rijcke zijnde, ende van goede vrienden, ende oock geestimeert ende geachtet voor een van de bequaemste ende beleefste Jonghelingh van de Stadt. De vreuchtde wiert volcomen ghemaeckt, want op den selven tijt quam Paulus den Sone, daer van dat de Vader die hem voor doot gherekent hadde, ende de Suster, seer verblijt waeren, maer Lactance seer verwondert ende verbaest, alsoo dat soo hy zijn eyghen Nicole by der handt niet gehadt en hadde, hy soude ghemeynt hebben dat hy zijn eyghen Page sach. Alsoo sy sich verheuchde ende de Vader een Collatie hadde laten aenrichten, van verscheyde confitueren, doen is oock den seigneur Lanzetti inghecommen, ende siende de vrolijcke compagnie ende insonderheyt de twee kinders van Ambroise, sich soo natuerlijck ghelijckende, hy stont soo verwondert als voortijts Vulcanus was, sich siende van boven uyt den Hemel, door den toorne van Jupiter geworpen: Maer Pauwels die den tijdt niet wilde voor by laten gaen, hy dede den Seigneur Lanzetti door zijnen Vader bidden om zijn Dochter Catelle ten huwelijck te moghe hebben: Dat | |
| |
Lanzetti seer geerne dede, twijfelende eenichsins van t'gene datter was gepasseert, ende hoe dat hy bedrogen was gheweest door de ghelijckenisse van d'anghesichten. Ende siende dat Lactance hem zijn plaetse hadde gherooft, ende de voor-cans hadde ghewonnen, ghecreghen hebbende de ghene die hy gheerne selve hadde ghehadt, hy nam patientie, hoe wel het hem in zijn herte seer wee dede. Maer hem latende tot dat hy hem selven payet, ende genoech hebbende ghehoort van't gene dat de sotte liefde werckt, als in t'exempel van dese Dochter, als oock van die groote Coninginne, de huys vrouwe dan Mithridate Coninck van Asien, die niet minder en dede, volghende haren Man onder een mannelijck cleedt, wy sullen dese lievekens haer ghenuechte laten nemen, ende ons tot een ander Historie begheven.
|
|
Auteursrechtvrij