Logo DBNL
Het vierde deel vande tragische of claechlijcke historien (1612)

Het vierde deel vande tragische of claechlijcke historien

(1612)–G.A. Bredero, Reinier Telle–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Anna Coninginne van Hvngeren
zijnde bemint van een Man van slechte conditie,
zy Favoriseerde hem ende was hem gunstich, hem eerlijck recompenserende voor zijn ghetrouwe ende stantvastighe liefde.

De seste Historie.

Van den tijt af dat het lant van Hongerien onder den Coninck Hacan ofte Cacan tot het Christendom is ghebracht, soo heefter dat gheluck ghehadt, dat het altijts ghehadt heeft Vorsten van eewige gedachtenisse, ende insonderheyt de gene die gesproten zijn van dat Edel Fransche bloet, ende van het gheslachte van den Coninck Sint Louis, soo wel Mannen als vrouwen, tot dat Ian Vaivode van Transilvanien sich stellende teghens Ferdinand van Austria, die daer naer Keyser is gheworden, oorsaecke gaf dat den Turck in het lant eenen voet creech, sich niet connende redden teghens den voorseyden Prince, om het Coninckrijcke te besitten, aen het welcken hy seyde recht te hebben, hoe wel dat Ferdinandus ghetrout hadde de dochter van Ladislaus Coninc van hongerien, de welcke succedeerde Louis haren Broeder die in den slach vanden Turck verslaghen was, door de lichtveerdighe stoutheyt van eenen Priester, die de gheheele legher in dit perijckel bracht. Maer commende tot de Historie Ladislaus Coninck van hongeren ende Prince van Bohemien, den Sone van Casimiris Coninck van Polen, die sone ende Dochter hadde, die maeckte een huwelijcx verbont met het huys van oostenrijck, om sich te beter te verstercken tegen den Turck, ende de rebellen van Transilvanien, die de Croone van hongeren bespieden, om dat sy seyden dat sy waeren afgecommen van Mathias Corvin, voortijts een excellenten Coninck van dat lant: aengesien dat Anna zijn dochter ghegheven wiert aen Ferdinand Eerts-hertogh van Oostenrijck, ende daer na Coninc van hongeren ende van Bohemien, ende broeder van Carolus quintus Roomsche Keyser, den welcken hy ooc in't Keyser-rijck is gesuccedeert, ende Maria suster van desen Ferdinand was de bruyt van Louis den successeur van de Coninc van Hongeren, maer die niet lange en leefde, als die van den Turck is verslagen geweest, so geseyt is int jaer 1528. ontrent den tijt dat de Boeren sich wapenden tegen de Vorsten, dat den Boere crijch is genaemt. Ferdinand na dat hy seer statelijck den bruylof hadde gehouden van den Erfgenaem des Conincrijcx van Hongeren ende Bohemien, hy vertrock (met sich ley-

dende zijn vrouwe ende de weduwe van Loys, zijn Suster nae de Stadt Hispruck, een vermaerde Stadt in duytslant, daer het Hof dickwils is, om de genoechlijck plaetse wille, daer by een schoone Iacht is, daer de Heeren meest haer plaisier in hebben. Nu de Coninck ontviel sich int Paleys van saliger Maximilianus den Keyser zijn groote vader, dat soo dicht aen de groote Kercke stondt, dat de Heeren conden sonder gesien te worden, deur een galderie, de misse gaen hooren. Dit en verhael ick niet sonder oorsaecke, dewijle dat het noodich is ende sal dienen tot onsen propoost: want aen't eynde van dese galderie was een stellaghe ghemaeckt dat vol gestoelten was, daer de Heeren in saten ende waeren als men den Godtsdienst dede. Gheduerende den tijt dat de Coninck sich tot Hispruc onthiel, quam daer een Italiaen gheboren van Cremone ghenoemt Philips van Nicoli, die siende dat de Fransoisen Milan besaten, hy verliet zijn lant om duytslant te gaen besoecken, ende het Hof voor eenen tijt te volghen. Desen daer gecommen zijnde, den besten staet dat hy conde crijghen, dat was, dat hy connende schrijven ende hebbende eenich wetenschap, eenen Edelman van de suite van de Coninginne voor Secretaris diende. Desen Messer Philippo die besocht dickwils de Kercken om de frayste Ioffrouwen te moghen sien ende in de ooghe te hebben, ghelijck het de costuyme van Italien is, ende eenmael te veel siende op de Coninginne Anna, de welcke alle de duytsche Ioffrouwen in schoonheyt also te boven ginck, als een schoone versche roose toont int midden van eenige verslagen bloemen, sonder nochtans eens te dencken op het vergift dat een soodanich gesicht dickwils int herte sendet, noch op de onbescheydenheyt van de liefde, die niet en acht waer sy haer selve indringht: Die oock so diep in zijn herte geraeckte, dat hy zijnde amoureus gheworden van een so hooghe madame, hy bevont sich buyten zijn voorgaende vryheyt ende macht.

Siet doch de dwasheyt ende indiscretie. Wat sal ick van de liefde segghen? maer veel eer van den menschen, dat een Man van soo cleynen stant ende conditie, die een vreemdelinck ende onbekent was, zijne ooghen dorste opheffen om een Coninginne aen te sien, om de selve, ick en

segghe niet te begeren, want een vliegende begeerte comt haest ende gaet weder wech, maer om zijn liefde op haer te setten, met hope van te wesen den serviteut, ende te genieten een gelijcke corresponderende liefde, sonder eenichsins den hooghen trap der selver aen te mercken, ende die eens te stellen teghen de nieticheyt van zijn bloet, laghe conditie, ende aermoede daer in dat hy sich vont in een vreemt lant. Men mach dit noemen met den besten name, van cloeckherricheyt, Edel van gemoet, ende ghenerositeyt, soo men best can, voor my ick en cant niet anders achten, als een rechte verblindinghe ende sotticheyt, ja de meeste rasernie der hersenen, die de meesters souden connen beschrijven. Het schijnt oock wel dat desen mensch ghequelt was met eenen phantasticken gheest, ende met eenige melancholie ghelijck de ghene die daer meenen dat sy Coninghen ende Monarchen zijn: Want hoe wel dat hy sagh d'onmoghelicheyt van oyt tot den minsten profijt te connen commen van dese zijne dwaesheyt, soo bleef hy nochtans so hartneckich in zijn voornemen, dat hy gheensins dat selve en wilde nae laten. De amoureuse geesten sullen hier seggen dat den vlieghenden Cupido grootelijcx te blameren is, die desen armen Man heeft door schoten sonder de Princesse een ghelijcken steke te gheven: Maer sy behooren veel meer te beschuldigen de verdwaelde sinnen van desen sot, die hem selven buyten alle hope ende reden een soo groot ydelheyt heeft willen wijs maecken, sonder recht te hebben bedacht t'ghene dat de Poete seght:

 
VVant allengskens wast de Min, de lieffelijcke Vrouwe
 
Ontvonckt het hart des Mans, alleen met een aenschouwen.

Desen Monsieur den Secretaris van plomp-huysen, alsoo in zijnen Gheest ontsteken, die nam altijt de ure wel waer dat de Coninginne na de Misse ginck daer hy oock niet en failleerde te commen, ende als sy passeerde, hy drongh altijt by, om haer een groote ende diepe reverentie te bewijsen, daer naer gingh hy sich setten teghen over haer, om haer wel te moghen besien, ende zijn ghesicht te versadighen van een soo uytnemende schoonheyt, dat in hem het vyer dat alreede ontsteken was, hoe langher hoe

meer dede branden. Soo de Coninghinne met haeren staet niet ter Kercken en gingh, den Cremonoys die en liet daerom niet de heylighe plaetse van haere devotien te gaen besien, ende in plaetse van ghebeden, hy sprack daer duysent sotternien, ende soodanighe dat soo hy ghederft hadde hy soudese voor zijn Matresse uytgesproken hebben, dan beclaeghde hy zijn eyghen dwaesheydt dan wederom sprack hy van zijn hope ende begheerte, de welcke hy sagh alsoo haest vernietighen, als hy daer op hadde ghedacht: ende niet teghenstaende dat hy sagh den wech hoe langher hoe onmoghelijcker te wesen om soo hoogh te climmen, nochtans zijn ongheluck hadde eenen soodanighen voet in hem ghenomen, dat hoe onmoghelijcken ende swaerder de sake hem scheen te wesen, hoe veel meer dat hy was gheprickelt om zijn voornemen te vervolgen, watter oock af mochte comen.

De Coninghinne gaende in eenighe plaetse, hy en failleerde niet met de andere courtisanen de Ioffrouwen te volghen, hebbende een hulpe ende bequamer gheleghentheyt, door dien dat juyst op dien tijt Franciscus Storcia tot Hispruck was, hebbende by hem den meesten deel der Edellieden die uyt Milan ghebannen waeren, die daer hulpe ende assistentie sochten om in Lombardien wederom haere goederen ende plaetsen te besitten: Met dese gingh desen Messire Philippo, om te beter altemets zijn oogen te verclaren in het aenschouwen, al wast maer van de schaduwe van zijn gheimagineerde Matresse. Dese hadde daer eenighe goede vrienden van zijn Landt-lieden, ende twee vna zijn ghetrouste ende familiaerste, siende het leven dat hy leyde, ende dat hy meest altijts alleen gingh, fantaserende zijne rasernien, nemende gheen vermaken dan alleen in de eensaemheyt, vliedende alle gheselschappen, sich meer versadigende met zijne ghedachten ende inbeeldinghen als met spijsen, alsoo dat hy een seer droevigh aenghesicht hadde, zijn leven liet hy gaen ghelijck een lampe, die door ghebreck van Olye is in het uyt gaen ende versmachten, t'welcke wel ghetuyghde zijn bleeck aenghesicht dat meer ontstelt was dan d'aenghesichten der arme Heremijten van Montferaet, of der eenen die op den bergh Athus in Grieckenlandt alleenlijck

by Cruyden leven. Dese zijn Vrienden medelijden hebbende hem also jammerlijck te sien, wetende insonderheyt dat hy gheen gebreck en hadde van alle goede nootdruft: sy dachten of dat hy eenige groote droefheyt in zijn herte hadde, ofte veel eer dat het was de liefde die hem van alle gheselschappen alsoo vervreemde.

Om dese oorsaecke hem eenmael alleen hebbende ghenomen, nae dat sy hem geseyt hadden dat sy seecker waren datter niet ter Weereldt en was dat alsoo zijn stantvasticheydt in swijm conde worpen, ten waere de blinde Liefde: daerom dat sy hem baden, dat om de vrientschap diesy onder malcander hadden, hy haer soude willen ontdecken wat in zijn herte was, op dat, soo sy hem aen den daet niet en conden helpen, dat sy ten minsten hem eenen goeden raet souden gheven. Den armen Cremonoys seer deerlijck met de tranen in d'ooghen op zijne Vrienden siende, nae veele versuchtens sprack eyndelijck alsoo tot haer.

Helas mijn goede Heeren ende seer lieve vrienden, ick gheloove dat ghy lieden mijn segghen aennemende, ghelijck ick verhope V. L. mijn ongheluck te vertellen, dat ghy lieden oock sult achten, ghelijck ick sien dat ghy lieden alreede cont mercken, dat al mijn quaet, claghen, eensaemheyt, ende torment, van gheen ander Fonteyne en vloeyt als van de betooverde liefde, die my gheblintdoeckt hebbende, heeft haer verghift ghesonden tot in het diepste van mijn herte, dat my tot in mijn ghebeen, ten toe, alsoo ghedronghen is, dat ick noch cracht noch macht meer en hebbe om mijn leven op te houden, dat alreede al langhe waere verteert, ten waere dat mijn Ziele somtijts verquict wierdt met het magher aenschouwen van't ghene dat my alsoo tormenteert. Ende om de waerheyt te segghen, ick en leve niet meer, want ick ben maer een Beelt des doots, dewijle alleen de Geest blootelijck henen dwaelt, ende het lichaem niet meer ofte weynich heeft dat hem onderhoudt in zijn officie. Ick hadde wel vastelic voor genomen my nemmermeer so verre te vergeten, dat ic dit mijn torment ende onverdragelijc lyden yemandt soude openbaeren, maer alsoo ghy lieden mijn seer goede vrienden ende u als mijn eygen selven betrouwe, so verhope ic

dat ghylieden oock de ghetrouwe Secretarissen van mijn ellende sullet wesen, daerom dat ick V. L. sal segghen sonder yet daer van te verswijghen: niet dat ick door V. L. eenighe verlichtinghe verwachte ende verhope daer mijn ongheluck sonder remedie ende raedt is, maer op dat, als ick door het groote vyer dat my brant verteert sal wesen, ghy lieden dan, ende niet eer, de ghene die ick aenbidde ende beminne, daer van moget adverteren, dat ickse hebbe bemindt ende ghedient met soodanighe standtvasticheyt ende ghetrouwicheyt als oyt Ioffrouwe is bemint gheweest ende bemindt sal zijn. Ende verlaetende dese Wereldt, sal mijn Siel met dese verseeckeringhe sich gaen verheughen in d'andere Werelt, wetende dat mijn Matresse sal weten dat ick ben ghestorven in hare liefde: ende sal in de Helle sien het Beeldt van mijn ghetrouwicheyt, met de schoonheydt van de ghene die my heeft doen sterven: daer sal ick oock ghedencken de tormenten de pijne, ende de droefheydt die ick nu lijde. Ende alsoo sal ick somtijdts wenschen om tot dese hooghe plaetsen weder te keeren, aenghesien als de Poëte seght, dat in die plaetse een yeghelijck lijdt nae zijn verdiensten, etc.

 
Een yder moet van ons, om zijn verdienste lyen,
 
Herschepend' sich int cort, doort onseg'lijck verblyen
 
Int schoon Elghi Veldt, het welck soo langhe duert,
 
Tot suyver door de tijdt, t'onreyn is uyt ghepuert.

Ick sal, segghe ick: verlanghen nae het wederkeeren, tot dat ick dese apprensie verliesende, ghevoele mijn Ziele gheheelijck Hemelsch, ende sonder affectie nae dese aerde. Ick gaen dickwils rontom de Coken eer dat ick het ghebraet derre ontdecken, door d'oorsaecke, dat gelijcker was ick onmachtigh gheweest hebbe om my te beschermen van den ghenen die my mijne vryheyt heeft berooft ende gheschendt, alsoo en can ick niet dan door ghewelt, ende bedwinghende mijne ghedachten, openbaer maecken de uytnementheyt ende d'excelentie der ghene die ick diene, ende den Afgod mijns hertes is. Och! mijn vrienden (segt hy, haelende een gheweldigh versuchten) ick hebbe mijn selven soo vergheten, ende ick hebbe soo weynigh aenge-

merckt wien ick ben, ende van wat geslachte, dat o dwase als ick ben ende rasende, ick hebbe my obstinatelijck verlieft op de Majesteyt van de Coninginne Anne: van dat ickse sagh, ick kende haer Hoocheydt wel ende mijn cleynicheydt en was my niet onbekent, nochtans, t'zy door mijn ongheluck, ofte desen onmijdelijcken Cupido der liefde, die ghelijck hy is blindt, alsoo oock blindelijck zijne pijlen uytschietet, ick vervolghde mijnen wegh, ende ick liet my met mijn eyghen danck overwinnen, vanden ghenen die de machtichste can onder voeten worpen. Daerom en denckt niet dat ick't onwetende gedaen hebbe, ick hebbe mijn hert daer toe ghebracht met goet ende rijpe voornemen, als die oock niet alleen en ben in langen stant die zijne ooghen tot den throon der Coninghinnen, ende Dochters van Vorsten ende Monarcken hebbe ghestelt, ende nu te laete hebbe ick ghearbeyt om dit voornemen te verdrijven, maer het is my veel lichter te sterven als het soude wesen uyt dese ghevanckenisse te comen, daer ick nu in ben. Ende ick sweere u, ten hadde gheweest de vreese van de Ziele te verliesen met het Lichaem, dat ick over langhen tijdt my selven uyt dese pijne soude verlost hebben, t'sy door het Sweert ofte eenigh andere Instrument, soo benaut ben ick, siende mijn ellende sonder eenighe hope: Ende dit segghende, zijnde bevanghen ick en weet niet met wat flauwicheydt, ende de ooghen vol tranen gelaeten, hy sweegh stil sonder een woort meer te connen spreken.

De twee goede Vrienden van desen armen minnaer, zijnde als verbaest van zijn dollicheyt, aenghesien sy noyt souden ghedachtet hebben dat hy dus verre sich in dese rasernie gheworpen soude hebben, dat hy soude beminnen hoogher als hy reycken mochte, daerom dat sy arbeyden ende sochten hem af te keeren, ende een soodanige dwaesheydt te doen vergheten: maer sy souden even veel ghewonnen hebben al hadden sy voor eenen dooven ghesonghen om van de toonen te oordeelen: want hy en wilde int minste nae haer niet hooren, segghende: dattet onmogelijc was dat hy sich van dese vermydelijcke stricken zijns onghelaet conde los maecken, ende dat hy besloten hadde te sterven voor den dienst van sulcken Prin-

cesse. Dese soo gheweldighe obstinaetheyt was oorsaecke dat dese hem met vrede lieten, verwachtende het eynde van dese droeve commedie, niet denckende dat sy noch sulcken eynde soude connen hebben, want sy in haer meyninghe bedroghen wierden. Want de twee Coninginnen siende dat desen gast aen haeren steert altijts was, ende soo ordinaris haer suite volghde, ende dat hy soo mager, bleeck, ende onstelt was, ghelijck sy courtois ende beleert waren, soo en sochten sy oock niet anders dan deuntjens om sich te verheughen, sy cregen suspicie van dat hy moeste amoureus wesen van een van hare staet Dochters, ofte Ioffrouwen, ende daerom naemen sy dickwils secretelijck merck op hem, maer het was te vergheeft, want sy noyt en souden gedacht hebben, dat het was een van hare beyde die den Patroon van dese capelle was.

De Coninginne Anna die de vrolijcxste ende de ghemeynsaemste was, sy sochte selve alle occasien om desen armen geck de ooghen te verclaeren, t'welcke beter te passe quam als sy meende: Want op den Mey maendt, als de roosen de tuynen beghinnen te vercieren, soo met haere schoonheydt, als met hun schoone reucke, een van de staedt-Ioffrouwen hebbende eenighe van de fraeyste ghepluckt, sy presenteerdese de Coninginne Anna, de welcke met dese bloemen sochte te weten t'ghene daer sy lust in hadde.

Want dat is den aert der Vrouwen, dat sy in haer opinie soo vast zijn, dat als sy eenmael yets voorghenomen hebben, dat sy daer niet af en wijcken, ofte sy en hebbender een preuve van ghedaen. Alsoo dese Coninginne dan een mael met haer Suster in eenen Hof wandelde, sy sagh daer in commen eenen trop Italiaensche Edellieden, die van de suite waren van den Heere van Forcia, onder den welcken sy oock sagh den Cremonois haren onbekenden Amoureus, die al was hy doende met de andere daer hy by was, soo waeren nochtans zijn ooghen ghekeert tot de ghene die zijn vyer hoe langher hoe meer ontstack, Ende voorwaer hadde yemant met voorbedachtheydt acht genomen op zijn wesen, ooghen, ende ghelaet, hy soude meer als te lichtelijck hebben connen mercken welcke de riviere was, daer mede dat hy zijn dorst

gheerne hadde ghelest, ende hoe beestachtich dat hy was gheworden, even ghelijck Acteon door de vervloeckinge Diana in een hert was verandert.

De Coninginne hebbende een keer ofte twee ghedaen in den Hof, sy is ghecommen daer dese Italianen stonden, die haer insonderheydt den Cremonois een seer eerbiedige reverentie bewesen, hy haer met een seer bedruckt ende amoureus aenghesicht aensiende: de Coninginne naerderende desen Messine Philippo, sy sprack tot hem seer beleefdelijck, hem toonende de rosen die sy in haer handt hadde. Seght my eens mijn vrient, so dese schoon versche roosen in uwe handen ende macht waeren, wien van desen hoop soude ghyse schencken, als die u alderliefste waere, ende ghy de meeste affectie draecht? Maer verstaet my, ghy moetet segghen sonder dissimulatie, want ick besweere u by de ghene die ghy aldermeest eert ende bemint, dat ghy ons de waerheydt seght, dewijle het onmoghelijck is in de jaren daer ghy in zijt, dat ghy gheen Matresse ende schoon lief en soudet hebben. Den Cremonois hoorende de stemme van de Coninginne met een soo soete harmonie in zijn ooren slaen, ghelijck voortijts sich ghevoellijck beweeght de ghene die den soeten Soon van den Speelman van Thracien, ofte de harpe van den ghene die de Stadt Thebes bouwende door het lievelijck gheluydt de steenen beweeghde dat sy van selfs op malcander spronghen, alsoo wierdt dese terstont inghenomen van een soo soete beweghinghe, dat hy buyten hem selven zijnde, van vreucht niet en wist waer hy was, noch wat hy was gheworden, ende het feylde weynich dat hy van hem selven niet en viel, door de al te groote verghenoeginghe daer mede zijn herte bevanghen was.

Maer tot hem selven commende ende een hert ende couragie nemende hy antwoorde met een bevende ende nederighe stemme alsoo: Madame, dewijle dattet uwe Majesteydt belieft my soo gunstich te wesen van die u bevel, verre moetet wesen van my, dat ick u lieden doende eenighen cleynen dienst also ick verhope te doen soo lange ick leve, immers in mijn herte, alsoo nu oock eenighsins soude dissimuleren in mijn antwoort voor uwe tegenwoordicheyt,

voor de welcke het een seer verfoeyelijcke saecke soude zijn te lieghen.

Ick segghe dan Madame ende bekennet vryelijck, dat soo ick mochte yemandt presenteren die schoone Roosen, dat gheen andere die soude wegh draghen als uwe Majesteyt, niet alleenlijck om dat uwe Majesteyt onse Souvereyne Princesse is, ende van Coninghlijcken Bloede voort ghecomen, maer noch veel meer om de besondere raditeyten ende perfectien die in u zijn, die u Edelheydt soo verhoogen ende doen uytmunten, als de Roose uytmuntet onder de Bloemen die in desen eersten tijt sich vertoonen, u Majesteyt zijnde teghenwoordelijck (immers in mijn oordeel, daer in ick niet en meyne te failleren) de eenighe eere ende glorie der Ioffrouwen deses tijdts. Hier mede swijghende, de Coninghinne een behaghen hebbende ghenomen in zijn soo courtoys ende haestighe antwoort, aenghesien sy wel ghemerckt hadde dat hy verbaest was gheworden, daerom dat sy tot hem seyde: Ick bedancke u van den lof dat ghy my gheeft, ende van uwe goetwillicheydt die ghy seght te hebben om my te dienen. Alsoo passeerde sy voort sonder meer te seggen: daer over nochtans dat desen armen Philippe soo vol vreuchts was dat hy niet en soude hebben willen wesen Heer van gheheel Lombardien, om die corte ghenoeghte te derven, achtende dat hy met desen middel de Coninghinne hadde doen verstaen de groote ende ghewillighe dienstbaerheydt die hy haer int herte droegh.

Aen d'ander zijde, de Coninghinne die ergh ende listich was, die verseeckerde sich dattet om haerent wille was dat desen Italiaen hem quelde ende tormenteerde, ende dat sy voorwaer het eenighe wit was daer hy na mickte, daer over dat sy hem in haer herte seer prees, hem seer cloeck-moedigh ende Edel-hertigh achtende, dat hy het Seyl zijner ghedachten soo hoogh dorste uytsteecken, ende sy besloot hem voortaen een vriendelijcker aenghesicht te vertoonen, op dat zy van haere zijde hem eenighe voldoendinghe soude doen, ende met dese eerlijcke faveur, hem eenige recompensien soude doen voor alle zijne quellinghen ende pijnelijcke diensten: alsoo dat voortaen, als sy voorby hem passeerde ende Philippe haer de reverentie

bewijsende, sy gaf hem een cleen teecken, het hooft een weynich nae hem buyghende, waer van dat den Cremonois soo wel te vreden was dat hy nae latende de eerste Melancolie, hy creech een beter aenghesicht, een schoonder coleur, ende gheraeckte in een beter ghestalte, dat zijne vrienden zeer wel behaechde. Maer wat behoeven wy hier in soo veel woorden te ghebruycken? Alsoo een mael een Italiaensche Madame de Coninginne was gaen groeten, siende een groote troppe Italiaensche Edellieden in de sale, sy tredende van de Ioffrouwen maeckte haer by d'Edellieden ende dan by d'een, dan by d'ander, vraechde sy seer familiaerlijck van waer dat sy waeren, elcke ondersoeckende van zijnen staet ende Edeldom: ende hare antwoordt hebbende ghehoort, sy quam oock by haren serviteur, de welcken sy vraeghde nae zijn Vaderlandt ende of hy gheen Edelman een was: de welcke hy voldede op hare begheerte met dese corte woorden, segghende dat hy was van Cremonien, van het gheslachte van de Nicoly, ende een oprecht Edelman. Ia voorseker sprack de Coninginne ghy zijter een, ende diet ontcommen wilde, die soude betoonen het cleyn verstandt dat hy in zijn Hooft hadde. Ende sonder meer te segghen ginck sy henen, latende alle d'andere seer verwondert van de woorden, de welcke sy alle hielden voor een groote faveur die den Cremonois was ghedaen, dat hy door een soo machtighe Princesse, soo hooch was ghepresen, in een soo groote ende statelijcke compagnie. Ende om de waerheyt te segghen, het was een groote courtoisie ende soeticheydt in dese Treffelijcke Vrouwen, die een Conincx Dochter was, ende huysvrouwe van eenen machtighen Coninck, van Keyserlijcke stamme, ende die daer naer het Keyserrijcke heeft gheregheert, niet alleenlijck behaghen te hebben, dat een arme gheselle ghebannen uyt zijn Landt, ende van laghe stamme, haer soude beminnen, maer dat sy hem noch te kennen gaf dat sy het wiste, ende hem een weynighe verlichtinghe gunnende, als die niet meer doen en mochte. Dit gheluckich beghin was den ingangh van het welvaeren deses vreemden minnaers, want hy gheraeckte alsoo hoe langher hoe meer in de goede gratie ende gunste van de Co-

ninginne, de welcke alsoo sy een behaghen hadde in zijn ghetrouwe liefde, alsoo was de fortuyne oock doende om hem te voorderen, ende hoort doch een mael op wat maniere: De Coninginne hadde een Gouvernante een Dame van Veronen, die voortijts ghevolght hadde Madame Blanche, Marie Force huysvrouwe van den Keyser Maximiliaen den eersten van dien name, ende dese Edelvrouwe was ghenoemt Paula de Cavalli, wijse, ende wel gheleert, ende weerdich het Gouvernement van een soo excelente Princesse.

Daerom de Coninginne willende de Italiaensche taele perfectelijck leeren, ende hebbende daer in alreede soo wel toe ghenomen dat sy haer ghenoech dede verstaen, sprekende met de Italianen, sy belaste hare Gouvernante, dat sy van d'Italiaensche Edellieden soude versamelen alle d'Italiaensche boecken, ende fraye tractaten die wel ghemaeckt ende eloquent waren, insonderheyt ghedichten ghedruckt ofte gheschreven. De Gouvernante die Messire Philippo wel kende, ende hem eerst van alle ontmoetende, sy verclaerde hem den last die se hadde van hem begheerende, dat hy zijne neersticheyt soude doen om de Coninginne desen dienst te doen, dat haer seer aenghenaem soude zijn, ende sy van harent weghen soude hem alle vrientschap schuldich zijn.

Den Cremonois niet aenghenamer connende hooren ende dat meer tot zijn gheluck soude comen, dien om hem te lichter by de Coninginne eenich acces te maecken, om daer door zijne ooghen zijn Ziele te versadighen met haer dienst te bewijsen: hy beloofde daerom de Ioffrouwe, dat hy zijn boecken ende pampieren soo wel soude doorsoecken, ende de Edellieden van zijne kennisse so wel soude besoecken, dat sy daer mede te vrede soude zijn, ende de Coninginne ootmoedelijck ghedient. Hy sochte soo wel in d'een hoeck ende in d'andere, dat onder een groot ghetal van dichten in Tascaensche spraecken, die ghemaeckt waren door verscheyde treffelijcke ende gheleerde personen, hy gheraeckte insonderheyt aen een seker compositie ende dicht van een Doctor van Cremonien, ghenoemt Amanie, een excellente Poëte: ende alsoo dese veersen ende dichten waeren nae zijne gheleghentheydt, ende

vol vyerighe vlammekens, uyt druckende de amoureuse passien, hy schreefse nettekens uyt ende hy gafse de Gouvernante van de Coninginne om de selve zijne Majesteyt te presenteren, waer van ick u naer mijn vermoghen den inhout in onse taele sal verhaelen.

 
Hoe die Min meer met scharp fijnen
 
t'Gekneusde Hertjen gaet quetsen
 
Hoe ick meer ly de brand' en pijn
 
Diemen niet can uytlessen.
 
Mijn Siele beducht in twijffel raackt
 
Door hope ende door vreesen
 
Die mijn opset gants heerlijck maackt,
 
Doch stadich droef doet wesen.
 
Soo groot is t'vyer dat my verbrandt
 
Dat my helas gaet verniele.
 
De liefd' noyt sulcken vlamme sandt:
 
in ymandts arme Ziele.
 
Ach soet verdriet, ach lieffelijck leydt
 
Ach soete Min! ach Ghedachten,
 
Die in mijn harte zijn diep gheheydt,
 
En die mijn Ziel vercrachten.
 
Ick beve verbaast, ick lille verschrickt
 
t'Ghesichte durft nauw aenschouwe,
 
Mijn Geest ijlingh door t'vyer verquict
 
Van een so heyl'gen Vrouwe.
 
Dien ick aanbidde beweecht verplicht
 
En eeuwich soeck te eeren:
 
Mijn ooch verjuycht maer mijn gesicht
 
Vergroot mijn groot begheeren.
 
De Min vertroost my, mijn droefheyt swicht
 
Al quijnt mijn Harte druckigh:
 
Geen barsheyt schuylt in haer ghesicht
 
Dies houd' ick my gheluckigh.
 
Haar heyligh ghesicht verglanst verstraalt,
 
Die mijn Ziel dus hoogh gaat vesten.
 
Die sy uyt mijnen lichaam haalt
 
Vergoodt, en gheeft het beste.
 
Heyl'ghe Goddinne u Majesteyt, die
 
Beneemt mijn droeve clachten:
 
ick leef als ick u schoonheyt sie,
 
ick moet my g'luckigh achten.
 
Indien mijn hope int leste vervalt,
 
Door al te hoogh te vlieghen:
 
Mijn trouwheyt blijft in zijn ghestalt
 
Die sal u niet bedrieghen.

De Ioffrouwe hebbende dese veersen, die en failleerde niet de selve aen zijn Majesteyt te presenteren, segghende datse quamen van de handt vanden Cremonoys, daer door dat de beleefde ende courtoyse Ioffrouwe die te liever nam, ende met lacchende mondt beghin die te lesen, ende het verstandt daer van hebbende, sy merckte dattet was van de compositie vanden Cremonoys, die daer in sonder bewimpelinge ende dissimulatie ontdeckte dat hy sich hielt voor den Serviteuer ende Minnaer van zijne Majesteyt. Dit veroorsaecte dat sy hem noch meer prees ende achtede, beschuldighende de Fortuyne, dat sy een soo hooghen ende Edelen hert in een persoone van soo laghe conditie ende stamme hadde ghesteldt, haer dunckende dat het Saet van een soodanighe Generositeyt in eenen Prince van hooghen State veel beter soude ghedient hebben.

Nu om een eynde aen onse Historie te maecken, ende oock met eenen te betoonen de Edele beleeftheydt van dese Princesse, in te erkennen ende te voldoen den ghenen die haer beminde, in plaetse van hem te straffen over zijne groote dwaesheydt ende lichtveerdicheydt, het ghebeurde, dat alsoo Maximilianus den Keyser overleden was, ende het Rijcke was vervallen aen Carolus den vijfden Coningh van Spangien, sy heeft hem ghesonden desen Cremonoys, met goede Brieven van recommandatie, vol faveurs ende goede affectie eerstelijck hem prijsende ende recommanderende, dat soo veel goets dede tot zijne voorderinghe, dat van dien tijdt aen dat hy eerst in Spaengien quam daer Keyser Carolus noch was, hy wiert terstondt ghemaeckt Secretaris van zijne Majesteyt,

ende daer naer, wiert hy ghestelt over alle de saecken ende affeiren van zijn Keyserlijcke Majesteyt in gheheel Lombardien, nae dat den Spaignaert sich Heer van Milan hadde ghemaeckt. Alsoo siet ghy dat de stouticheyt van een slecht Edelman verselschapt met een groote sedicheyt ende eerbiedinghe, ende de vreemde courtoisie van een groote Princesse, veroorsaeckt hebben de verhooginghe van den eenen, ende den ander den Tijtel van goedertieren ende sachtmoedich die niet verachtende het ootmoedich herte van een cleyn ende laghe persone, hem betaelde ende voldede, met een eerlijcke weder liefde, hem verhooghende vervreemde sy hem van de plaetse daer de vlammen zijns vyers mochten vermeerdert hebben, ende gaf hem gelegentheyt om die te doen uytblusschen ende sich van dat verwerde strick der liefde tot zijner eere te ontdoen.


Vorige Volgende