|
| |
Bvondelmont van Bvondelmonti,
een Eedelman van Florencen, hebbende sijn trouvve verlooft, met de Dochter der Amideen. Hy verlietse om een ander te nemen, daer uyt sijn verderf gesproten is.
| |
De derde historie.
Ontrendt den tijden dat Italien vervult was met vreemde Soldaten, ende op het punct datse begon haren adem wat te halen, ende verlost te worden van de cativicheydt van soo vele Barbarische Coninghen, diese soo jammerlijck hadden ghequelt, namelijck ontrendt het Iaer onses Salichmaeckers 1215. Doen regneerde den Keyser Fredericus 2. Ende in Vranckrijcke heerschte Philippus Auguste, ende Innocentius den 3. den Roomschen stoel besat, is ghebeurt dese Historie die ick hier sal gaen verhalen. De Stadt van Florentien, als een yeghelijck weet, is altijts gehouden geweest voor een van de fraeyste, rijckste, ende treffelijcxste van gheheel Italien, maer ontrent dien tijt was sy van vreemden gheregneert, ontfanghende dan den eenen Prince, dan den anderen zijnde altijdts onderworpen den ghene die den machtichsten was: want doen en hadde Florentien haer noch niet | |
| |
verstoutet, ghelijck sy daer naer heeft ghedaen, om sijne palen te verbreyden, ende sich Heere te maken over sijne naebueren, om het hooft te bieden aen de sterckste ende machtichste van Italien, sy hielt sich alleen besigh, om het hare te beschermen ende in vrede te leven, ende maecte gheen werck van de Liguen ende Partialitheyten, die Italien doenmaels verstoorden, dat oock sijnen staet geluckigher maeckte, ende het leven van hare Burgherie gherustelijcker, zijnde oock gepresen van alle andere naebueren, die door veelvuldighe twisten ghequelt waren. Maer ghelijckerwijs de menschelijcke Lichamen, hoe langher sy zijn sonder ghevoel van de cracht eener stercke Coortse diese bevanghen heeft, sooveel crachtigher is het aencomen van dien, ende het quaet gheweldigher ende het perijckel gevaerlijcker, van wegen den overvloet der scherpe humeuren die soo lange in dat Lichaem geweest zijn: Alsoo oock de stadt van Florentien, hoe langher sy sich onthielt te aenvaerden de gemeynschap der Liguen ende Partialitheyt die in Italien verstroyet waren, soo veel plotselijcker is sy daer in t'seffens vervallen, doen sy van de selve is overweldicht gheweest, alsoo dat de doot ende het bannen van een oneyndelijck ghetal harer Burghers, daer van ghetuyghenisse moeten gheven, ghelijck ghy dat cont lesen in Historien van Pogius Florentinus, Machiavele, ende andere die de Historien van Florentien hebben beschreven. Ende ick en twijffel niet dat soo yemant sagh het ghetal der menschen die uyt ghebannen ende gestorven zijn geduerende de troublen ende beroerten van die ellendighe Stadt, hy soude ontwijffelijck bekennen, dat sy alleen genoech een groote Stadt soude connen maecken. Maer om tot de saecke te comen, ende tot het begin ende oorspronck van dese Partialitheydt die binnen Florentien ghebeurt zijn, moet ghenoteert worden, dat onder veele rijcke, machtighe, ende Edele huysen die dese Stadt vereerlijckten, waren der insonderheyt twee die seer vermaert waren ende ghepresen, namelijck van de Uberts, ende Buondelmonts, na de welcke floreerden ende de tweede plaetse hadden, die van Donats, ende Amidees. Dese huysen op dat sy langher sich in hare florie ende hooch-heyt souden onderhouden, ende | |
| |
souden verhinderen dat sy daer uyt niet gestooten en souden worden, sy trachteden tot dien eynde, sich in alle vrientschap ende eenicheydt t'samen te verbinden, ende te verknoopen met de nauste banden die moghelijck waren.
Maer door het ghene daer door sy meynden een vaste fondament te houwen van hare vrientschap ende geduericheyt, dat is daer naer gheweest de rechte middel waer door sy niet alleenlijck malcanderen gheruineert ende gheschent hebben, maer is oock daer door meest verdroven gheweest het gheheele Landt van Toscane. Want alsoo in het Huys van de Donats een Weduwe was, een vrouwe van seer goet verstant: de welcke siende den Seigneur Buondelmont, die het Hooft van sijn familie was, fraey, jonck, wel dispoost, ende een Edelman die rijck ende machtich was, zijnde in groote achtinghe door de gantsche Stadt: siende segghe ick, dat hy dickwils zijn oogen wierp op een jonghe dochter diese hadde, die uytermaten schoon was, ende van de fraeyste van de Stadt, sy besloot het huwelijck tusschen haer beyde te weghe te brengen, ende daer door sich met eenen soo treffelijcken Ridder in verbondt ende vrientschap te verbinden, verknoopende die beyde huysen te samen, de welcke scheenen alle d'andere in Staet ende heerlickheyt te boven te gaen. Ende hebbende haer voornemen haren Vrienden ghecommuniceert, daer en was geen die sulcx niet seer grootelijcx en prees ende goet achtede, haer in alle manieren radende sulcx te volvoeren. Maer t'zy dat sy sich verliet op de liefde des Edelmans, den welcken sy meynde dat hy amoureus was van haer dochter, of dat sy beyde noch seer ionck waren, ende niet haestich tot het huwelijck, soo schorte sy op het vervolch van dien, alsoo dat de vrienden meynende dat sy sich bedacht hadde ende gheen werck meer daer af en maeckte, hebben daer van oock niet meer ghesproken. Alsoo nochtans dese weduwe op het verwachten was om metter tijdt van dit Huwelijck te spreecken met den Seigneur Buondelmont, ende met sijne Vrienden: siet daer comt de fortuyne die begint het Vlas te rocken, dat gheheel Florentien daer naer heeft moeten helpen af spinnen. Want Buondelmont die jonck ende dertel was, ende licht | |
| |
in't ghene dat de liefde aengingh, verghetende dese dochter van de Donats, heeft een ander voorghenomen te vryen. Want alsoo hy ghemaeckt hadde een groote Vrientschap met een Edelman van het huys der Amideen, hy wiert soo Amoureus van sijn Suster, dat hy sich gheheel tot haer te dienen als een ghetrouwen Serviteur overgaf de ronde dach ende nacht op de Italiaensche wijse rond'om het huys doende: Hy en behoefde niet veel tijts te besteden, om haer te vervolghen, noch veele Poeten te ghebruycken om sonnetten ende dichten te maecken om haer te beweghen, want Dantes, Petrarcha, ende Boccatius die en floreerden doen noch niet, de kennisse ende wetenschap der Letteren was in dien tijt noch in gheen achtinghe. De Vrienden dan van de dochter, siende dat Buondelmont sich vertoonde dit huwelijck te willen vervolghen, soo heeft Lambertucce Amidee sich eenmael by hem ghemaeckt, ende also tot hem gesproken: Ten ware Seigneur Buondelmont, dat onse vrientschap die so out is ende de deucht die in u is, als ingewortelt van den rechten boom uwer voorouders ons gave een goede opinie van u ende van u gaen ende staen, ic en soude niet connen laten u tegenwoordelijc te vragen de oorsaecke van uwe pourmenaden ende onghewoone wandelinghen rond'om ons huys, wetende dat het de maniere niet en is van dit landt, ende dattet is een middel om een yeghelijck de mont te openen, ende van onse huysen haer tijdtcortinghe te maecken. Daerom, hoe wel ick niet en twijfele, als de ghene die beproeft hebbe, t'ghene dat ick dencke dat u nu queldt, zijnde in uwen jonghen ende bequamen tijdt om de bloemkens der liefde te plucken, of ick dencke wel wat u. l. soudet moghen soecken ende begheeren, so isset nochtans, dat ick wel uyt uwe eygen mont wilde weten, daer toe van anderen last hebbende, ende beweecht door mijn schuldighen plicht, dat soo daer yets is in het huys der Amideen, dat u. l. met eeren begeert u l. my het selve believe te seggen, op dat wy door faute van het verheyschen niet onbeleeft en zijn, om u alle liberaelheydt ende eerbiedinghe te betoonen: dewijle datter niet een en is die ons int bloedt ende vriendtschap en bestaedt, die sich niet gheer- | |
| |
ne en besteet om u. l. te dienen ende vrientschap te betoonen, in alle het gene dat de eerbaerheyt ende de courtoisie (eygen het Edeldom) sal connen lijden. Buondelmont hoorende de voornaemste van de vrienden van sijn Amoureuse also spreken, veranderende van coleur, wiert wat beschaemt, hoorende dat sijn wonde soo juyst was ontdeckt, ende so perfect aenghewesen was het wit daer hy op mickte.
Maer op datmen hem niet voor sot ofte onbeleeft en soude achten, ende datmen niet quaets van sijn doen en soude vermoeden, met eenen beweegt door de soete woorden van Lambertucce, hy heeft alsoo gheantwoordt. Seigneur Amidee, ick ben so amoureus van t'ghene dat goet is, ende soo begheerich om niet te omhelsen, dan de deught, dat daer om alleen mijn begheerte sich nerghens toe en can begheven, dan tot het ghene dat voorgecomen ende ghewassen is onder den ghene die van Edele ende treffelijck ghemoet zijn, ende niet anders voor en staen als tghene dat notabel, weerdich, ende deughdelijck is. Alsoo en moetmen sich niet verwonderen, dat soo den Zeyn-steen door eenighe natuerlijcken cracht het yser na haer treckt, ick oock ghelijck als ghetrocken worden, nae u. l. huys, alle mijn ghedachten daer henen geruckt, ende ick als gheheel ghetransporteert ende over ghevoert om daer te wesen, alleen door de cracht van de deught, die ons heeft vermaerdt de twee treffelijckste huysen van de stadt te wesen, zijnde verlieft op u. l. Suster, de welcke ick boven andere wensche ten huwelick te moghen crijghen. Soo ick oock can sien dat d'onghelijckheyt van de partuere, my behoorde te doen de vleughelen laegher slaen, om so hoghe niet te vlieghen, soo en ben ick noch soo van de liefde niet ghevanghen, noch daer in soo ghebonden, of ick soude noch den voet te rugge connen trecken, ende verlaten mijn voornemen, eer ick mijn selven stortede in den afgront van schande ende quade uytcomste onweerdich mijnen teghenwoordighen staedt ende qualiteydt. Ende dewijle ghy vryelijck my ghevraeght hebt nae de oorsake van mijn doen, siet hoe rondelijck ick u oock op uwe vraghe voldoe: Ist dan alsoo dat de conditie u. l. behaeght, ick soude geerne de eere van u ontfangen, dat ick voor Swagher mochte aenghenomen worden: maer | |
| |
so dit goet voor een ander bewaert wort, ick en sal nochtans niet op houden van u. l. eenen goeden vrient te wesen, als ick oyt in mijn leven hebbe gheweest. Lambertucce hoorende het wijsselijck spreecken van den jonghen vryer, ende met wat een respeckt hy sprack van beyde de huysen, hy prees hem seer in sijn herte ende ende hy achte dat sijn Edelheydt ende manhafticheyt weerdigh was een soodanighe familie, als die noch wat behouden hadde van de graviteyt der oude Latinsche, ende der ghenen die voor de Gotthen ende Lombarden gheluckelijck de Toscane hadden beseten. Alsoo hem hebbende bedanckt van de eere die hy dede, soo aen de dochter als aen het huys, hy gaf hem hope van een goede uytcomste, als die versekert was datter noch van gheen ander en was ghesproken, ende dat alle de Vrienden sich geluckich souden achten, een soodanige fraye verbindinge door de vrientschap ende het huwelijck te maken, tusschen sulcke huysen die alreede in vrientschap stonden, ende de Edelste in bloet, ende machtichste in macht ende rijckdommen van gheheel Florentien waren. Ende alsoo oorlof van malcander nemende, Buondelmont die passeerden den tijdt met dickwils zijn alderliefste te courtiseren, niet hem selven het hooft brekende, als de ghene die veel Casteelen inde Lucht maken, ende sonder voordeel loopen ende rennen menighen tijdt, noch oock als de ghene die van d'een Kercke in d'ander loopen, om de schoonste te sien, dit en behoefde hy niet te doen, dewijle hy de sijne in hem hadde besloten, ende goede hope van Amidee hadde ontfanghen. Die oock aen d'ander zijde niet en fallieerde, den Vader van de dochter te vertellen, wat tusschen hem ende Buondelmont was ghepasseert, duysent redenen ghebruyckende tot lof ende prijs van den jonghen Edelman die oock voor sulcx ghenoegh bekent was, alsoo datter niet veel perijckelen van nooden en was om den Vader te beweghen, die lichtelijck de ooren opende, tot een so goede verbindinge. De saken wierden soo wel beleydet so wel over d'een syde als over d'ander, dat Buondelmont doen hy weynighst daer op dachte, wiert versocht selfs door sijn eyghen Vrienden, die met den Vader van de dochter ghesproken hadden, dat hy | |
| |
soude willen gedencken opt ghene hy selve versocht hadde van Lambertucce, ende dat de saecke in een goeden standt stonde, den Vader zijnde bereydt om hem tot sijnen schoon soone te ontfanghen.
Buondelmont soo wel om te beloonen dat hy het ghemeynt hadde, ende dat hy niet lichtveerdigh en was in sijne handelinghen, op dat hy oock sijn vrienden niet en soude vertoornen, dien hy selve tot sulcx hadde gebesight, hy liet hem gheseggen, hoe wel slappelijck ghenoech, als die niet seer haestich en was om sich soo jongh te verbinden in den swaren last van t'Huwelijck: moghelijck dat sijnen gheest hem ghetuychde van sijnen jammer ende ongeluck dat hem daer naer door dese occasie overvallen heeft.
Ende hadde hy altijts soo voorsichtich gheweest, ende gherespeckteert de ghene die hy eere schuldich was, hy en soude niet ghevallen hebben in een soodanighe ellende, dat hem sijn ondergangh veroorsaeckt heeft, als oock menigherleye schade, soo in Florentien, als in gheheel Toscane. Maer het is alsoo dat sonder de besonder Goddelijcke hulpe, niemant en can ontcomen het ongheluck, dat een mensch ofte familie als van natuere schijnt aengheboren, ende onderworpen te zijn. Doch het is bynaest onmoghelijck, want vele hebben wel veel ghedaen, om veelderleye ongelucken te oncomen, nochtans sy zijn (als ic en weet niet door wat toelatinge Gods) daer in ghestortet, eer sy het selve ghewaer sijn gheworden. Desen Florentiner dan, alsoo hy dwaselijck genoech de ghedachte zijns hertes aen Lambertucce ontdekt hadde, hy moeste daerom de schale sijner dwaesheyt op suypen om daer naer te smaecken de cracht sijns dronckenschaps der onwetenheyt ende ongestadicheyt: want alsoo hy geaccordeer was met de dochter der Amideen, de Bruyt-gift zijnde belooft, ende den dach des Bruylofts al geordineert, hy vergat hem selven also, dat sonder te bedencken in wat perijckel hy sich stortede, wat swaricheyt ende moeyte daer af soude comen, ja wat bloetstortinghe hy soude veroorsaecken, soo wel aen d'een sijde als aen d'ander, hy gingh een ander partie nemen, ende troude een ander bruydt als de eerste, de welcke hy sijn trouwe | |
| |
hadde gegeven. Want onderderwijlen dat de Vader van de verloofde dochter sich besich hielt, met het bereyden van allerleye ghereetschap tot den Bruyloft, om de selve magnificke ende staetelijcke te maken, nae de hoocheyt ende Edeldom van twee soo doorluchtighe, huysen want selfs het gheheele Volck van Florentien verlanghde nae dese verbintenisse, verhopende yets goets daer uyt, maer daer by is gecomen den vyant van alle goede ruste ende vrede, die dit goet heeft verhindert, ende met eenen de eendrachticheyt uyt de herten des Volcx van Toscanen. De Vrouwe voorwaer die is ooc het beelt Gods, ende de schijnsel der tijden (ghelijck den man, hebbende de redelijcke ziele, ende bequaem om de deught t'ontfanghen: nochtans en lieghen de Historien niet, als sy segghen, dat in de weerelt noyt schade ende verderf en is gheschiet, of t'is meest door de Vrouwen ghecomen, getuycht den val des eerte mensches, den schrickelijcken Sond-vloedt, daer gheseyt wort, dat de kinderen Godts saghen nae de dochteren der menschen dat sy schoon waren, met noch heel andere exempelen die in de H. Schrifture staen, sonder ons te begheven tot de Heydensche schriften, die daer van soo vervult zijn, dat wy noyt gedaen souden hebben, moesten wy daer van een Register maecken. Ick en wil nochtans alle de schult op den vrouwelijcke gheslachte niet legghen, ende den man ontschuldighen, maer grootelijcx berispen sijn beesticheyt, dat hy, die met een soodanighe licht ende gave van Godt begaeft is, dat niet wel en ghebruyckt, want soo veel exelenter ende treffelijcker als hy sich hout boven de vrouwe, so veel hooger behoorde hy te climmen tot alle deughden, bedenckende dat sy't is die ons ghewisselijck den name ende de daet geeft, dat wy mannen zijn ende genoemt worden, jae die ons maeckt dat wy als cleyne Goden zijn ende de belofte hebben van d'onsterffelijckheydt hier namaels te vercrijghen. Den Man moet dan ghedencken, dat dewijle hy soo nae de Hemelsche creatueren is, ende met de vrouwe gheschapen is, om de Hemelsche wooninghe te beerven, dat hy oock cloeckmoedelijc als den Capiteyn voor aen moet treden, strijdende teghens sijne Vyanden, die niet alleen sienlijcke maer oock insonderheyt onsienlijck zijn om de victorie | |
| |
te bevechten ende voor aen den wegh der deuchden te gewinnen, ende met de Vrouwen daer in te wandelen, sonder sich door haer van den selven te laten afrucken ende misleyden, ghelijck gedaen heeft desen jongen Edelman, die sich schandelijck door de weduwe van de Donats, van den wegh der behoorlickheydt heeft laten stooten. Want sy siende hoe dat sy haer versuymt hadde, met het huwelijck te vertragen, dat sy in haer selven hadde voorgenomen ende besloten, namelijck tusschen haer dochter ende den Seigneur Buondelmont: sy overleyde een seker bedroch waer door sy soude breken al datter was besloten, sich verlatende op de schoonheyt van haer Dochter, ende wetende dat de jonckheyt sich so dwaselijck door dese soeticheyt by den neuse laet leyden, dat als sy eenmael door de ooghen ingheraeckt, is het verstant alsoo verblindt, datter noch beloften, noch eedt, noch trouwe helpen en can, om de selve te wederstaen, maer de mensch die is soo rasende om die te genieten, dat hy daer door sich menichmael in duysent perijckelen worpt ende stortet.
Een dach dan dat dese weduwe van verre sach comen den Seigneur Buondelmont, sy gaet staen in de poorte van haer huys, bevelende haer dochter haer op de hielen te volghen. Soo haest den Edelman daer voor comt, sy presenteert sich voor hem met een lachende aengesicht, ende sprack tot hem, met een soete tale aldus. De Heere Godt die segene uwe Huwelijc Seigneur Buondelmont, ende gheve dat het ghelucken mach na uwen wensch, ende dat uwe begeerten landuerige moghen wesen, u versekerende dat ick soo verblijt ben van uwe welvaert, al of het ware van mijnen eyghen Sone, soo goede affectie hebbe ick u mijn leven langh toeghedraghen. Tot bewijs van t'welcke, niet wetende dat ghy soo haest een pertuer soudet soecken, ick beware u een rijcke present, ende een pant mijner liefde, namelijck dese mijne eenighe dochter (dit seggende dede syse voorcomen) op dat sy uwe wettelijcke Bruyt ende gheselschap soude wesen: Maer dewijle dat ick in mijn hope bedrogen ben, nemende patientie, sal ick Godt bidden dat hy uwe besloten trouwe wil doen ghelucken, ende my, dat ick moghe becomen een soodanigen Man voor mijn Dochter, dat ick so verghenoecht mach | |
| |
worden, als ic mijn hope gestelt hadde op u Seigneurie. De jongen Edelman, siende een soo selden groote schoonheyt ende excelentie, ende de cleyne ghelijckenisse die daer was tusschen de ghene die hy verlooft hadde, ende dese siende segge ick dat schoon aenghesicht, die fraye gestalte des Lichaems, die goede gratie, ende een soet lievelijcke wesen van dese jonghe Goddinne, verghetende sijn trouwe en belofte, ende niet denckende op het contract des huwelijcx datter ghemaeckt was, niet eens overlegghende de groote perijckelen ende quaden die daer uyt souden voortcomen, hy verstootede terstont in sijn gemoet sijn eerste Bruydt, ende ontstack terstont soo gheweldelijck in den brant der Liefde over dese nieuwe ghepresenteerde, dat hy een Coninckrijcke om haer te moghen ghenieten, soude verlaten hebben. Ende daer door, sonder veel te dencken op sijnen handel, hy antwoorde ende sprack tot de Moeder: Madame, daer en is gheen saecke hoe verre sy oock mach ghebracht zijn, die niet en soude connen ghebroken worden, alsoo langhe als den daet noch niet vervuldt en is, noch de obligatie soo vast beseghelt, datter onweder-roepelijcken is: ende dewijle dat ghy seght dat ghy my dese schoone Ioffrouwe soo langhe hebt bewaert om my die tot een huysvrouwe te gheven, so achte ick dat het present niet te weygeren en is, ende ick dancke u. l. seer ootmoedelijck van de presentatie, nu biddende tot morghen middach patientie te willen nemen, verhopende u. l. alsdan te comen besoecken, ende met wat beter ghemack van onse dinghen te connen spreken, belovende dat met Gods hulpe de saecke soo wel sal gaen, dat u. l. te vreden zijnde, ick sal moghen roemen dat ick ghecomen ben tot de hoochte van alle gheluck ende wensch.
Wel aen Monsieur seyde sy wy sullen oock onderwijlen God bidden, dat hy u wille ingeven, ende uwe sinnen keeren tot de ghene die u de noodichste ende aengenaemste sal wesen, ende die wy u meest wenschen.
Alsoo nam hy oorlof aen haer, latende zijn hert tot een pant onder hare handen, dat hy nochtans een ander hadde toegheseyt, zijnde door de liefde so seer ghepassioneert, dat hy van dien tijdt aen sijn bysonderste affairen daer door nae liet ende versuymde, ende so haest als hy t'huys | |
| |
was ghecomen, was zijn avontmael sober, soo was oock sijn nacht-ruste noch veel soberder, niet anders doende de gheheele nacht, als te droomen ende te overleggen van dese presentatie die hem was ghedaen, of hyse soude aennemen ofte niet. De verscheydenheyt der gedachten, die vermoeyden soo seer sijnen Gheest, dat hy niet en wiste wat hy soude resolveren, d'een tijt hoorde hy de redelijckheyt, ende was het recht ende de behoorlijcheyt ghehoorsaem nae sijn ghegeven belofte: somtijts verliet hy wederom desen rechten wech ende liet sich overwinnen door sijn begheerlickheydt ende effectie, die door dit vyer der liefde alrede ontsteken ende gedreven wierden, wenschende de dochter der weduwe ten huwelijcke te hebben: Daer naer beschuldighende sich selven, dat hy sich soo ghehaestet hadde, van de Amideen te vervolghen ende te beloven: maer terstont sich berispende, hy sprack in hem selven, dat soo hy dese dwaesheyt niet ghedaen en hadde, die gelegentheyt alsoo niet en soude gevallen hebben, ende dat de eene dwaesheyt veroorsaeckt hadde een so groote toecomende goet. Ende zijnde alsoo in den strijt tusschen de redelicheyt ende sijne dwase begheerlickheyt, hy sprac in hem selven: Och Buondelmont hoe licht isset voor de gene die geen swaricheyt en gevoelt, eenen anderen den wech der vertroosting aen te wijsen, den ghene die met droefheyt beladen is. Onlangs geleden soude ick bespottet hebben alle de vryerien, met den ghene die daer mede omginghen in gheheel Toscane, ende noyt soude ick ghedacht hebben, dat een wijs man dese passie soude onderworpen connen worden: maer teghenwoordelijck bevinde ick dat hare steken gewis zijn, ende dat niemant sich daer uyt ontrecken can, hoe wijs ende voorsichtich dat hy zy, als hy van desen gheweldenaer bespronghen wort. Och lieve Godt, in wat benautheyt is mijn leven ghebracht, dat ick teghenwoordelijck moet beproeven een soodanich quaet, daer ick my van mijn kins-jaer af hadde ghewachtet, ende ben ghevallen in eenen put, daer van ick my altijts ghewachtet hadde, als die gheen werck en maeckte van dese Goddelijcke liefde. Ende wat meynt ghy Buondelmont, sal liefde een soodanige cracht hebben, dat ghy die sult connen ende moghen verlaten, | |
| |
die van u de trouwe ende belofte ontfangen heeft? Sy en is in gene dingen minder als ghy, noch van vrienden noch van bloet, rijckdom, noch edelheyt? Sal een schoonheyt die lichtelijck can vervallen, u doen vergeten uwen schuldighen plicht, ende u berooven van uwe reputatie van getrouwicheyt, ende edel name, die ghy tot nu toe hebt gehadt by de Natie der Florentinen? O dwaes, laet varen dit voornemen, ende denckt dat Iason noyt gheluckich is gheweest, nae dat hy sijn Medea hadde verlaeten, hoe wel sy niet anders als een quaet tracktement door hare onghetrouwicheyt en hadde verdient. Hercules die is rasende ghestorven, om dat hy meer gehouden hadden van een boeltgen, dan van sijn ghetrouwe Dejanire: Paris die veroorsaeckte het verderf van sijn Landt, verlaetende Oenone, al was sy een slechte Edel Ioffrouwe, om te loopen nae de grootste schoonheydt, maer dat gheweest is als een toortse ende fackel, dat gheheel Europa ende Asia in brandt ghesteken heeft.
Ende wat weet ick oock of ghelijcke ellende ghedreycht wort over my, ende over dese stadt, soo ick dese tweede gaen trouwen, ende de eerste der Amideen verlaete? De Sabinen onse naebueren, hebben voortijdts wel ghetrachtet om op den Romeynen te wreecken den roof harer Dochteren, hoe wel dan het volghende huwelijck hare faute eenighe verwe gaf. Maer ick beroovende een soo groote familie ende treffelijck Huys, van hare eere ende Hoogheydt, in die te verachten, met wat reden soude ick mijn daet connen ontschuldighen? eylaes ick machse bedecken met eenen natten sack, ende anders niet, de liefde beschuldighende, die mijn phantasie soo verkeert heeft, ofte veel liever mijn selven, want de liefde en can gheen meer cracht noch gewelt in ons hebben, dan onse verderf plaetse gheeft, van de welcke sy is voortghecomen, als eenich ghewormte voortcomt uyt de grootste corruptie ende vuylicheyt.
Maer och arme! wat hebbe ick gheseydt? wat lasteringhe is uyt mijnen mont ghegaen? ist moghelijck dat dit voorby gae, sonder ghestraft te worden soo strenghelijck, als de gheene die de kinderen van Latone derfden vloecken: of den ghene die door | |
| |
sijn hoochmoet vertoornde den grooten Apollo, comende in twist over het gheluyt van sijn Harpe.
Ick gheve my over, o Liefde, ick gheve my over, siet ick steke mijne handen uyt om ghebonden te worden, my bekennende uwe slave alleenlijck, en weest niet fel teghen my, ende vergheeft mijn misdaet, voort-comende meer uyt ghebreck van goeden raedt als uyt boosheydt, zijnde soo gedruckt, dat soo ghy niet een weynich uwe gunste my en betoont, ende mijne ghedachten te hulpe comt, het is met my ghedaen, ende ick en weet niet meer wat ick sal resolveren. Wat segghe ick resolveren, ick doen, ick doen, want het is al besloten, want al moeste de weerelt het onderste boven omkeeren, ende dat alle menschen sich wapende tot mijn verderf, om van my te nemen ende te weeren dit voornemen, sy souden verloren moeyte doen, Ick sal sterven, of gheen andere en sal mijn Wijf wesen dan dese Goddelijcke schoonheydt, die mijn herte soo rasch doorwonde, die oock alreede daer in soo diepe wortelen heeft ghemaeckt, dattet onmoghelijck is dat sy daer uyt soude gheraekcne. Ende dit hebbende gheseydt hy viel in slape op dese sotte resolutie, besloten hebbende des anderen daechs in de saecke soo wel te arbeyden, dat hy een uytcomste nae sijnen wille soude vercrijghen. Siet doch aen de rasernie der liefde, hoe can sy de menschen betooveren, ende tot onredelijcke beesten transformeren, als sy de selve in haer laten sluypen. Sietmen niet dat de menschen daer door als door eenen slaep-dronck in een soodanighen doodelijcken slaep worden ghebracht, dat niet teghenstaende dat de Tempeest aller ellende over hem comen te wayen, ende den vloet der crachtichste gedreven baren van allerleye ongheluck hem tot den diepen Poel des verderfs henen stroomt, so ligghen sy soo verdwaest in de veninighe soeticheyt ende ruste deser blinde liefde, dat sy meynen, dattet al voorspoet is, ende dat geen quaet hem en can deren, tot dat het verderf haer inslocket ende teenemael overvalt, ende moet beproeven de vruchten deser rasernie. Des anderen daeghs en feylden desen Minnaer niet, de weduwe de beloftenisse te houden, ende traden met eenen stap soo diep in haer voornemen, dat de ondertrouwe ende het | |
| |
Huwelijcken op een mael gheschieden, soo seer dede hem de brandende begheerte van een soo groote schoonheydt verhaesten, om tot het vervullen van sijn voornemen te comen. Dese daet en wiert soo secretelijck niet gebrouwen, of de fame en nam de trompette van gheruchte, ende maecktet haest bekent over de gheheele Stadt van Florentien: alsoo datter noch groot noch cleyn en was, die niet seer en verfreyden de onghetrouwicheyt van Buondelmondt, ende hem beschuldichden van groote onghestadicheyt. Maer boven alle wierden met toorne ontsteken die van het huys der Amideen waren, siende dat hen een sulcke fuycke ghespeelt wierdt, daer door dat sy met hare Vrienden die van het huys der Vberts, begonde t'samen te practiseren met een fel ende verbittert herte, om middelen ende gheleghenheyt te vinden, om die groote injurie, die sy onverdraghelijck achteden te wreken, insonderheyt, dewijle dat het huwelijc met de Dochter van haer huys door de gheheele Stadt was gheweten ende verspreyt: want haddet secreet geweest, sy soudent wat gheduldelijcker ghedraghen hebben, ende souden moghelijck haren toorne geveynst ende ghedissimuleert hebben. Nu daer en is gheen grooter vyant van de ruste als dese begeerte van wraecke, ende daer en is gheen passie die crachtigher de menschen drijft als dese, als die haer selven wijs maeckt eenich ghelijck te hebben om te straffen het onghelijck datmen heeft ontfanghen. T'welcke voortijts betoont hebben de kinderen Iacobs, die met het sweert sloegen de geheele stadt van Sichem, om te wreken het onghelijck dat aen haer Suster was gheschiet, hoewel de Vader alreede was gheaccordeert met den Coninck der Sichimiters over het Huwelijck van sijn geschende dochter, ende den ghene diese geschendet hadde. Maer wat? dese eere is een soo geweldigen drijver des toorns, dat de wijste ende stilste daer door surieus ende rasende worden, ende de bloode die crijgen een herte ende verstouten sich om het onghelijck te wreecken dat sy meynen van andere ontfanghen te hebben.
Ende dewijle dat ick u op een ander plaetse veel exempelen van dit propoost hebbe voort ghebracht, soo sal ick het hier by laten, u verhalende hoe verre dat de colere ende
| |
| |
toorne gebracht heeft de vrienden van de verlatene, om te straffen haren vyant, die sijn trouwe hadde gheschent. Ghy hebt ghehoordt hoe dat Lambertucce Amide ghemaeckt hadde het Huwelijck van sijn Nichte ende Buondelmont, ende die het woordt ghedaen hadde aen den Vader van de dochter, ja het ghebracht hadde tot den voorhaelden standt. Dese die hittich ende haestich was in alle sijne dinghen, siende dat eenighe oude bedaechde van haer bloet ende familie, begonden te raden het vertoeven, ende den tijdt wilden uytghestelt hebben, om gheen groote beroerte aen te richten, ende datmen op alles wel soude delibereren, ende wijsselijck overleggen, hoorende segghe ick dese overlegginghen die wijser waren als hy begheerde: hy creech tot hem een van sijn bloet, genaemt Mosca Lambert, ende daer nae oock Stratta Vbert, ende Vderigne Fisant, alle jonge cloecke Mannen, stout in wapenen, edel ende van grooten huyse ende verbonden met de Amideen, met den welcken hy besloot ende swoer de doot van sijnen Vyant Buondelmont, segghende, dat de saecke geen meer beraet en verdiende, dan den onghetrouwen Buondelmont raet gevraecht hadde om te bespotten soo veel eerlijcke lieden, want ghelijck voortijden de Toscanen nimmermeer yets hadden connen winnen teghen de Romeynen, onder haren Coningh Porsenne, die voor stonden de sake van den hoochmoedigen Tarquin, also (sprack hy) en sullen wy noyt eenige goede fortuyne te verwachten hebben, voor dat wy dese ontrouwe ende boosheyt sullen ghewroken hebben. Alsoo de doot van Buondelmont besloten, de t'samen gheswooren en verwachteden ende en sochten niet anders als den tijdt ende de ghelegentheyt om het feyt int werck te stellen, sy hielden wacht op alle sijn gangen, gaen ende comen, om hem te bespringhen, dat hy gheen middel en soude hebben om hare handen te ontcomen, ende waren seer secreet, op dat hy niet en soude weten van haer besluyt, ende alsoo sich teghens hun sterckte, ende ontcomende, haer gheweldt belachen ende bespotten soude. Sy dan niet langer willende vertoeven, op dat het vertreck haer voornemen niet en verhinderde, een goede gelegentheyt hebbende bespiet, sy begheven sich op den Paesch-dach selve, om het bloet | |
| |
van desen ellendighen Edelman dien hoochtijt als op te offeren. Alsoo sich stellende in het huys der Amideen, versekert zijnde dat desen haren Man daer voor-by soude passeren, om na S. Steven te gaen: want dit huys was gheleghen ontrendt de oude Brugghe ende de voorseyde Kercke. Buondelmont die van dese conjuratie niet en wiste noch erghens op en dachte, als de gene die het vergheten van een soodanighe injurie soo licht achtede, als het breken van sijn eerste Huwelijck, niet ghedenckende wie ende welcke sy waren die hy bedroghen hadde, hy stont smorghens vroegh ghenoegh op, ende te paerde gheclommen, gingh door de strate, om over de brugge te gaen dat d'Arne ghenoemt was, Maer soo haest als hy by de Brugghe was ende onder een statue ofte Beelt van Mars die daer opgherichtet staet, so wiert hy daer besprongen, van sijn paert geworpen, ende alsoo wreedelijck gedoot, als hy lichtveerdelijck een soodanighen loon hadde verdient, met lichtelijck ende onstantvastelijck de verbonden des Huwelijcx aen te gaen, ende te verlaten. Dese moort zijnde ghedaen, aen een soo notabel persone, ende op een soodanighen dagh dat veroorsaeckte een groote beroerte in de Stadt, dewelcke conspiratie was ghemaeckt, om het volck van de oude vryheydt te berooven, voor de welcke sy langhen tijdt hadden ghestreden. Maer eyndelijck verstaende datter was een particulieren twist elck is nae huys ghegaen, latende de Amideen, Vberts, ende de Fisanten ghewapent teghen de Buondelmonts: daer naer de saecke alsoo voortgaende, ende dese huysen zijnde t'samen verbonden, ende hebbende stercke paleysen ende huysen van de welcke sy wel weere conden bieden, soo en saghmen niet anders in de stadt als batterien ende stormhuysen, de welcke opwierpen en maecten dese huysen tegen malcanderen, tot dat Fredericus den tweeden Keyser ende Coningh van Napels in Italien quam, met den welcken sich voechden de Vbertsen, ende door sijnen middel verjaeghden sy eyndelijck de Buondelmonts van Florentien, waer door oock voortghecommen is, dien schaedelijcken twist ende partischappen, van de Guilfes ende de Gibelinen, de eene partie volghende den | |
| |
Paus ende d'andere de saeck des Keysers, also dat desen twist is gheweest de grootste oorsaecke van het schadelijckste verderf van dit volck met den Edeldom hebben moeten proeven, want alle daghe men daer niet anders en hoorde als verjaginghe ende banninghe, moort ende roof dan van d'een partie, dan van d'andere, zijnde segghe ick voortghecomen door de onghereghelde begheerte van eenen jonghen sot, die door noch met sijn doot, niet en conde mede draghen de twisten ende onghelucken die de Stadt daer na langhen tijdt hebben ghequelt. Ende dewijle vele verhandelt hebben de Historie van de Guelfen ende van de Gibelinen, wy sullen varen laten desen Florentijn met sijn ongheluckighe Huwelijck, om in onsen hof der Historien voort te gaen.
|
|
Auteursrechtvrij