|
| |
| |
| |
Van de groote listicheyt ende groote subtylheyt van eenen Dief, die de schatten des Coninghs van Egipten wilde stelen.
| |
De tweede historie.
Na het afsterven des Conincks Miris van Egipten, die ontrent den tijdt van Sampson regneerde, also het Conincklijcke bloet in hem was gefailleert, de Egiptenaers die vercoren tot eenen Coninc een geleert Man die een Priester was, wiens name was Protheus, van den welcken de rasende Griecken so veele fabels ende logens vertellen, hem seggende eenen Godt te wesen die sich transformeerde ende veranderde in verscheyde figueren ende fatsoenen, twelcke oock de Egiptissche Priesters in haere brieven alomme lieten weten, doch mogelijc niet met een sodanigen sin als de Griecken, die vol superstitien waren. Want also de Egiptenaers een volc was seer religieus, zijnde in't eeren van hare Coningen overvloedich, stelde gemeynlijck op zijn Helmet de figuere van een Leeuw, ende somtijts ooc van eenen Stier: op andere tijden ooc van een vyer, of eenige andere dierghelijcke figuere, dat sy deden, om hare Coningen in grooter eerbiedinge ende verwonderinghe te brenghen. Het gheruchte gegaen van dese veranderinghe, de Poeten die daer na ghecommen zijn namen uyt dese veranderinghe oorsaecke om hare schoone transformatien te bouwen, ende de veranderinghe in verscheyde formen te droomen, also dat de latinisten droncken gemaeckt van dese dwaesheyt, boecken oock hier mede vervult hebben, als het boeck Metamorphosio dat Ovidio toegheeyghent wordt.
Na desen grooten Coninc Protheus, succedeerde Raphanticus zijnen Sone, den welcken Diodorus Sicilianus, | |
| |
niet en weerdicht te noemen, door oorsaecke dat hy niet gheachtet en is gheweest. Herodotus noemdt hem Ramphines, die gheachtet is gheweest den rijcxsten van zijnen tijt, dewijle alle zijne poghen ende neersticheydt niet anders en was, als om schattinghe ende tollen in te stellen, nemende alle gelt op leeninge dat hy conde crijghen, om slechts zijn kisten te vullen: Anders was hy een Man van cleyn herticheydt ende gierich boven allen, als die ghene die niemant gheen weldaden en dede, ja die verghetende de Magnificentie ende liberalicheyt zijner voorsaten, insonderheyt in de Tempels te begiften, gaf niet om de gunste der Goden door offeranden ende rijcke gaven te ghewinnen. Oock was hy meer gehouden voor eenen voor-sorger ende rentmeester voor de volghende Coninghen, als voor eenen Prince een soodanighe Keyserrijcke weerdich, ende den grooten schat dat hy versamelde, was oorsaecke, dat selven Coninghen na hem, nerghens voor en sorghden, als om goeder daghen te nemen: ende in ledicheyt te leven in haer Paleys, uytghenomen Nileus, van den welcken den Nijl (een seer vermaerde riviere te voor Egipte ghenoemt) noch den name draecht, die voor het ghemack zijner ondersaeten, vele graften ende Canalen dede graven, door de welcke den Nijl, over het lant mochte vloyen, ende vruchtbaer maecken: want het alleen aen dese rivyere gheleghen is, dat het lant vruchtbaer ofte onvruchtbaer is. Desen gierighen Coninck hebbende versamelt eenen gheweldighen schat, boven dien, die hem den Coninck Protheus zijnen Vader hadde naghelaten, ende vreesende bestolen te worden, ghelijck het herte van alle vrecken in gestadighe sorge is, ende altijts vol vreese van te verliesen t'ghene dat hy niet en soude derren wel besteden, hy besloot een bequame plaetse te doen bouwen voor zijne rijckdommen ende schatten, die soo sterck ende wel ghebout soude worden, datter niemant sonder zijn consent en soude connen in gheraecken. De Bouw-meester die het werck aenghenomen ende bestaen hadde, wetende tot wat eynde dat hem den Coninck een soo stercke plaetse dede timmeren, zijnde | |
| |
seer subtijl, ende een vande fraeyste Meesters in't bouwen, diemen hadde connen vinden, die besteede oock daer in al zijn wetenschap, voeghende by de starcheyt, een uytermate groote schoonheydt: gheen becken ofte steenen (die alle meest Marber-steen waren) latende, daer in zijn comste niet en blonck ende ghesien en was, als die seer constelijcke ghesneden ende behouden waren, zijnde vol allerleye lofwercken, ende daer in men sach gesneden ende gehouwen, veel schoone figueren en fraye Historien. Maer de begeerte hem verblindende, ende zijnde inghenomen met een onversaedelijcken hongher na het gout, om dat in zijn besittinghe te mogen hebben, ende de giericheyt zijns Conincks met een gelijcke willende bedrieghen, achtende, dat het een onweerdige saecke was dat een Coninck hem als eenen Coopman in een contoir soude amuseren, ende zijnen tijt toebrenghen met zijn reken boecken te doorsoecken, hy besloot een inganck te maecken in dat huys, maer alsoo subtijl ende secreet, datter onmoghelijck soude wesen, dat yemant, hoe nauwe hy oock daer op soude letten, eenichsins dien soude connen bemercken noch ghewaer worden.
Hy bereyde dan eenen Marber-steen seer constelijck ende subtijlick, die corresponderen soude op de zyde van't huys dat op de straete quam, ende hy voechdese in den muyr so effen ende constelijck, dat noch aen steen, noch aen cement yets conde ghesien worden, de welcke op een besonder maniere ghemackelijck sonder moeyte conde gheweert worden, datter also een goeden inganck in des Conincx Schat-camer was, voor den genen die kennisse van desen steen hadden. Het werck zijnde volbracht, den Coninck over het ghebouw vernoecht, die betaelde den Meester, ende stelde met eenen in dese ghevanckenisse, alle zijne schatten ende juweelen, de welcke de andere Coninghen in soo dwase oncosten hadden besteet, als dese die gierichlijck wilde besluyten, liever willende sien eenen hoop gouts by een ligghen, als zijn ondersaeten te helpen ende eenighe fraye steden te bouwen, dewijle het lant van Egipten doen noch niet seer bewoont en was, noch so machtich als ten tijden van den Coninc | |
| |
Ptolomeus, die in zijnen tijt, heeft als in schoonheydt ende magnificentie teghen andere Coninckrijcken ende landen willen strijden. Nu desen Bouw-meester hebbende opgherichtet dit gemack ende doorganck tot des Conincx schatten, hy en derfde nochtans daer toe niet gaen, t'sy dat hy conscientie maeckte van het gelt zijns Conincx aen te tasten, of om dat hy berouw hadde van't ghene dat hy hadde ghedaen, ofte, dat hy niet stout genoech en was noch couragie hadde, om een sodanich feyt aen te richten. Den tijt also hebbende laten voorby gaen, hy viel in een sieckte: ende sich siende buyten alle hope van ghesontheyt, ende dat hy ginck sterven sonder zijne kinderen groote Rijckdommen nae te laten, hy roep by sich zijne twee Sonen die hy hadde, den welcken hy dit zijn secreet openbaerde, hem aenwijsende de plaetse van het bedroch, als mede den middel om den steen wech te nemen ende wederom in te legghen, die hun een deure soude dienen om in des vrecken Conincx Schat-camer de ronde te gaen doen: ende hen dese hope van de rijckdommen ende schatten des Conincx tot een Testament ende erfgoet naelatende, met eenen haer hebbende vermaent, sich daer in wijselijck te draghen, op dat sy t'eenigher tijt niet betraept en wierden, is alsoo met dese goede conscientie ende devotie na d'andere werelt in Charons schuytjen gaen varen. De Sonen die erch ende loos waren als Egiptenaers ghelijck sy waren, verstoutet door de lichticheydt van de saecke, maer insonderheydt door de noot zijnde ghedwonghen, sy en vertoefden niet, noch en beraet-slachden niet langhe, om haer voornemen in't werck te stellen.
Daerom eenighe daghen na des Vaders overlyden, eens op een fraye nacht doen alle dingen in ruste waren, sy commen besoecken de plaetse, ende vernemen of het alles also gestelt was, als haer Testament mede bracht, ende alle dinghen hebbende bevonden naer haren wensch, sy comen in dit Paradijs aller costelickheydt, ende winckel van allerleye soorte van rijckdommen, daer vinden sy vele costelijcke juweelen met allerleye costelijcke steenen wel verciert, ende andere costelijcke gulden Vaten ende | |
| |
vasellen, ende dierghelijcke fraye schatten, waer aen de welcke alle, sy sich niet en hebben gheamuseert, noch die aengheraeckt, op dat sy door de selve, niet ontdeckt en souden worden, ende dese lievelijcke ende rijcke rente daer door hun niet ontnomen en soude worden: Maer daer by vonden sy oock menighe sacken ende coffers vol gemunt zilver ende gout, daer in sy best behaghen hadden, waer mede sy sich wel gheladen hebbende, ende alle dinghen in goede order latende, sy slooten de plaetse, soo wel ende subtilijck, dat hoe wel den Coninck metter tijt begon te mercken op de verminderinge van zijne financien, hy en conde nochtans noyt mercken, noch vinden de plaetse, door de welcke dat den Dief was in gecommen, ende zijne soo lieve penninghen hadde uytghedraghen. Alsoo gheladen, zijn sy vrolijcke na huys, ghegaen. Dese Coninck die hadde de grwoonte, dat hy niet eenen dach en liet voor by gaen, sonder te gaen besoecken de plaetse van zijn devotie, daer in alleenlijck den plaeysier ende het vermaecken zijner Ziele gheleghen was, hy quam daer in met meerder eerbiedinghe, dan zijn voorgangers in den Tempel der Sonne hadden gegaen, daer in nochtans den Godsdienst was gedaen, den welcken den voorsaet seer verrijckt ende verciert hadde: ja hy hadde gheweest als eenen anderen Sesostris, die in zijnen Tempel gheoffert hadde twee Piramiden, elcke van eenen steen, hondert ellen langh, ende onder, achte breet, bevrocht met sonderlinghe fraeyheydt ende conste. Ende desen Coninck was sottelijc amoureus van zijne schatten datter gheen Ambassadeurs van eenighe Coninghen, noch andere personen van eenige qualitheyt tot hem quamen, de welcke hy niet en bracht in dese schat-camer, ende cabinet zijnder wellusten, sich achtende ende noemende, den machtichsten ende rijcxsten van allen Coninghen des werelts.
Ende voorwaer, het was een wonder van alle het gene dat in dese schat-toorn conde ghesien worden, want boven de ontallijcke hoopen van gout ende zilver, ghemunt ende onghemunt, mitsgaders de costelijcke steenen ende juweelen, ende allerleye goude Medaillen van alle | |
| |
de Princen ende Vorsten die gheweest waren, soo sachmen daer oock, de beelden ende statuen van alle de afgoden, die van d'Egiptenaers aengebeden wierden, ende in sulcke forme, als sy gheloofden, dat sy waren verandert ende ghetransformeert, doen de Reusen teghen haer oorloch voerden, als de poeetsche Fabels dat mede brenghen, ende by outs lichtelijck ghelooft is.
Men sach den eenen in forme van een Aaposte Simme, den anderen in gedaente van een Hont, dese stont als een Opvaer, ende die als eenen bock vuyl ende stinckende: daer was ooc de ghelijckenisse van een Catte, ende het fatsoen van een Crocodille, dat een dier was voortijdts by den Egiptenaers gheheylicht, op welcke beesten niemant de hant hadde derren legghen om die te dooden, als de Historien ghetuyghen. Anubis die soo gheeert was van d'Egiptenaers, die stont daer, in louter gout met zijn Hons-cop, ende ooc Apis in forme van een Osse, die noch niet ghequetst en was door Cambises den Kerck-roofschen Coninck van Persien: Isis die droech een Ooyts-hooft, als de Poeten dichten, dat sy verandert wiert door de Godinne Iuno, ende te bewaren wiert ghegeven aen Argus die hondert oogen hadde, die daer naer door Iupter in Egipten wiert ghesonden, onder het gheleyt van Mercurius, om daer voor een Godinne te dienen, ende de Riviere Nijlus te doen wassen, op dat het landt wel bevochticht, ende ghevettet zijnde, te beter vruchten soude draghen.
Het soude te lange duyren, datmen wilde den tijt toe-brenghen in't vertellen van alle de besondere ende costelijcke rijcdommen deser afgoden, aen de welcke de dwase superstitie der Egiptenaers verslinghert was, die oock geweest zijn als den valschen winckel ende poel daer uyt ghecommen zijn de gruwelijcke afgoderien van soo veele Heydensche Goden. Maer wy willen dit vaeren laten, ende keeren wederom tot onse Historie. Dese Meesters Dieven, hebbende de eerste preuve ghedaen, droeghen sich daer in soo cloeckelijck ende so neerstich, dat den Coninck die dickwils zijne vaten quam besoecken ende zijne goude afgoden, die bevont metter tijt dat hy gasten creech | |
| |
die somtijts in zijn plaetse zijn gout ende ghelt quamen verleggen, t'welcke hem alsoo heeft verslagen ende verbaest gemaect, gelijck of hy hoornen hadde gecregen, niet wetende wat dencken, noch op wien de ooge worpen, om in suspicie te trecken van een so grooten bedroch geen wech noch teecken siende, van ingangh in die stercke plaetse, dewijle dattet ooc was zijn costuyme dat hy alle zijne sloten verzegelde, ende hy en vont oock ghene van die gheschent, twelcke hem noch meer dede verwonderen.
Maer van dach tot dach siende dat zijnen Schat verminderde hy versekerde sich, datter Dieven waren die subtijlder ende looser waeren om hem te bestelen, als hy neerstich om zijne schatten te bewaren, daer door dat hy begon suspicie te crijghen op zijn eyghen volck, dat sy moesten sleutels hebben, die na de zijne ghemaeckt waren, met de welcke sy in den Toren quamen, ende daer zijne tresoren quamen besoecken. Twelcke oorsaecke was, dat hy sonder zijn verdriet yemant te segghen, ofte te claghen, hy bequam ende vont een so subtijlen slotenmaecker, die soo verstandich was in zijn conste, dat hy conde maecken al wat hy wilde, desen dede hy maecken ysere stricken, die so constelijck ghearbeyt waren, datmense nauwelijck conde mercken, ende soo stercke, dat so wanneer yemant daer in quame te vervallen, hy wiert so vast in de selve beknipt ende beset, dattet hem onmoghelijck was daer uyt te geraecken, niet min noch meer als de Poeten verhalen, dat Mars sich conde verlossen uyt de stricken, in de welcke Vulcanus hem ghevangen hadde: Ende dese stricken die waren mede soo listelick ghemaeckt ende ghestelt, dat wanneer yemandt eenich ghewelt wilde doen om daer uyt te gheraecken: soo verdobbelden de knoopen ende stricken so wonderlijck, dat den arme gevangen so vaste ende geweldelijc geketten was, dat alle hope van verlossinge hem terstont ontnomen wiert. Dit instrument liet den Coninck oprichten ontrent de plaetse daer zijn ghemunt goudt lach, ende was daer ghesteldt soo vernuftelijck, datmen daer gheen voet en conde stellen, ofte men wiert terstont bespronghen van alle die ysere netten, ende ghevanghen ghenomen: | |
| |
ende dit zijnde ghedaen, de Coninck en liet ghenen dach voorby gaen, of hy quam besien, wie hem so secretelijck zijn gelt quam leenen, willende weten wie den Dief was: doch hy wiert bedroghen in zijn voornemen, hoe wel de Dieven op den quaetsten coop gheraeckten, die niet en dochten, dat de Coninck noch ghemerckt soude hebben, dat zijne Coffers gemindert waren.
Want een mael op een nacht, zijnde in gecommen naer hare costuyme, meynende de voorgaende neeringhe te doen, ende den wech seker sonder verhinderinghe te vinden, soo wert den jonghsten by zijnen voet soo vast ghevanghen ende beset ende de beenen met den stricken so wonderlijcke beknipt, dat hy hadde ghewenscht verre van daer te wesen. Hy versoeckt om sich los te maecken, hy raest ende woelt, hy treckt ende scheurt, maer hoe meer hy sich verroet, ende daer uyt poecht te geraecken, hoe meer hy bevint dat zijn gheheele lichaem beset was met yseren ende kettentjens, die vol valsche knoopen ende sloten waren: zijnen Broeder dat siende, die doet alle neersticheyt om hem te verlossen uyt een soo periculeuse ghevanckenisse: maer het was alles te vergheefs, soo listelijck was dat gemaeckt, ende so onmoghelijck waren die knoopen te ontbinden.
Ende niet meer wetende te doen, hy begonst bitterlijck te clagen ende zijn ongeluck te beweenen, hy vervloeckte d'uyre dat sy oyt een soo ongheluckighe saecke voorghenomen hadden, dewijle dattet nu daer toe ghecommen was, dat zijnen Broeder ghevanghen, ende hy met zijn Moeder gheruneert ende ghedoodt souden worden, als die gene die aenden roof mede schuldich waren. Alsoo den anderen die vast was, siende zijnen jammerlijcken stant, ende dattet onmoghelijck was dat hy los conde ghemaeckt worden, na dat hy langhen tijt zijn droevige fortuyne beclaecht ende beweent hadde, ende hebben de beschuldicht den verstorven Vader ende haer eygen stouticheyt verfoyt, eyndelijck zijnde geresolveert te sterven, hy spreekt tot zijnen Broeder alsoo: Ghy siet seer lieve Broeder welcke daer sy onse droeve fortuyne, ende tot wat ellende sy ons heeft ghebracht, want nu bevinde ick, dat alle | |
| |
de rijcdommen die wy hier gherooft hebben, my niet en connen helpen, om my uyt dese ghevanckenisse te verlossen, ende ick dencke, dat soo den Godt Anubis, selve in sodanighe stricken verwert stont als ick doen, dattet hem onmoghelijck soude zijn, daer uyt te geraecken, sonder de sleutel van den vervloeckten constenare die een soo snode instrument heeft ghepractiseert: ende ghy siet selve, dat ghy hebbende u beste ghedaen, alle uwe hulpe niet helpen en can, om uwen armen Broeder te verlossen, die hier nu verwachtet het uyterste zijns levens, versekert zijnde van een wreede ende schandelijcke doot, als zijnde gevallen in de handen van eenen wrecken ende gierigen Coninc, die zijne rijcdommen voor zijnen Godt hout, ten ware o Broeder dat ghy medelyden haddet met onse eere, ende van uwe leven ende van onse Moeders, want van de mijne, het soude dwasheyt wesen de selve niet meer te achten.
Ghy weet, dat soo ick hier levendich ghevonden worde, dat ick soo gheweldelijck getormenteert sal worden, dat ic niet connende dragen het gewelt des Pijn-bancx, ick sal ghedwonghen worden te belyden het ghene dat ick geerne ende ten hoocsten wensche dattet mochte verborghen blyven. Maer ghenomen, dat ick stantvastelijc sal blyven sonder sulcx te bekennen, door de suspicie sal nochtans ons huys gevisiteert ende besocht worden, ende also sal den daet aen den dach commen, ende wy sullen met onse gheheele familie ende goederen vernielt ende te niete ghemaeckt worden: daerom Broeder, wy moeten nu van twee quaden het minste kiesen, het is beter dat maer een en vergae dan drie: ende dewijle dat ic sonder eenige remedie doot ben, het is nu noodich om alle andere on eere te schuwen, dat ghy my het Hooft af snijt ende mijne cleederen uyt treckt, op dat hier den block mijns lichaems blyvende, den Coninck het siende, gheensins moghe kennen noch aen het aenghesicht, noch aen de cleederen, wie hem sulcken stuck ghespeelt heeft, hoe wel tot prejudicie mijns levens. Nu ghy en moet den moet niet verloren gheven, dewijle de quade fortuyne ons so ongunstelijc in desen poel heeft gheworpen. Neemt | |
| |
couragie mijn Broeder, ende denckt, dat doende t'ghene dat ick u raede, ghy gheen wreetheyt, maer ghenade aen uwen Broeder sullet bewijsen, ja aen u eyghen selven, ende aen de gene die ons gebaert heeft, ende also sult ghy noch met haer, spijt den gierigen ende wrecken Coninck, den roof moghen ghenieten, die ghy van zijne schatten hebt ghedeelt, ende ick sal my verheughen in d'andere werelt met onsen Vader, dat ick eenen soo subtijlen Prince hebbe bedroghen, ende vol onruste ghesteldt, als hy meest in ghenuechte meynde te leven.
Maer noch van een saecke wil ick u bidden mijn lieve Broeder, dat is, dat als ghy nu van hier sult wesen, ende mede ghedraghen hebt mijn Hooft ende cleederen, ende alles wat ghy van den schatte cont draeghen, dat ghy hier doch niet meer en willet weder keeren, op dat dierghelijck ongheluck u gheen gheselle en maecke, van een soo droevighen Tragedie die nu op mijn leven ghespeelt moet worden: Noch en openbaert dit secreet aen gheen Menschen ter Werelt, want door vreese ofte hope soudt ghy lichtelick aen den Coninck beclaecht worden.
Wel aen mijn Broeder, doet my dese gratie, dat ick hier levendich niet en worde betrapt, op dat ick niet bekendt en worde: Daer en is nu gheenen tijdt meer de saecke te verstellen, noch den tijdt toe te brengen met weenen ende karmen, ghy siet de nacht gaet voorby, den dach sal haest beginnen syn schijnsel te vertoonen, om ons te schande te maecken, ten zy dat ghy (met ons allen medelijden hebbende) dit ellendich Hooft haestelijck wech neemt, dat alleen u in gherusticheydt sal doen leven, ende mijn Ziele gheluckelick in d'andere Werelt sal senden, want ick en mach de doot niet ontgaen.
Nu, hoewel dat d'andere (die vry was) bekende dat de redenen syns Broeders wel nodich waren, soo vont hy't nochtans soo vreemt, dat hy de moordadighe handen aen hem soude legghen, dat hy liever vercoos hem gheselschap te houden, soo in de oneere als in de doot, dan syne handen te besmetten in syn | |
| |
eyghen bloet.
Hy vervloeckt doen wederom de dwase ende boose practijcke haers Vaders, somtijdts oock haer ongheluckighen lot, Item den Coninck met sijne schatten, doch meest den gheene die een soo subtijlen strick hadde aengherichtet. Maer d'ander vreesende dat den dach haer soude overvallen, die preeckte ende ghebruyckte soo veele schoone woorden ende redens, dat dese een hert ende moet nemende, met een fabel die hy aen hadde, sijnen Broeder net het hooft afhoude, sijn cleederen hem eerstelijck uytghetoghen hebbende: ende also sijn pack nemende is hy naer huys ghegaen, zijnde ghelaeden met rijckdom ende droefheyt: t'huys comende, hy en wiste niet hoe hy sijn Moeder soude te vreden stellen, dewelcke totter doodt bedroeft was, hoorende den jammer dat haren Sone was over-ghecomen: nochtans om niet in grooter ellende ende ongheluck te vervallen, so hebben hare droefheyt verberght, ende de tranen afghevaecht, ende begraven hebbende het hooft des ghestorven, sy besloten in ghemack te leven tot coste van haren Coningh. Die welcke smorghens comende sijnen schat besoecken, ende siende dit doode lichame sonder hooft, hy bleef staende soo verwondert ende stijf als Loths huysvrouwe die nae Sodoma omsagh: insonderheyt, dewijle dat hy noch wech noch teecken sagh waer door den dief in ghecomen was, sijne deuren waren wel vast ghesloten, de vensters dicht int slot ende beseghelt, den muyr was alomme ongequetst, alsoo dat hy anders niet en conde ghedencken, dan dat het was erghens eenen listighen Toovenaer, die door hulpe der Gheesten in dese stercke plaetse hadde connen comen.
Hy dede het Lichaem visiteren, ende lietet van vele besien, op dattet soude moghen bekendt worden, maer niemandt en conde hem het minste daer van ghesegghen: hy dedet oock openbaerlijcken op der straete stellen, meynende daer door te verslaen t'ghene dat hy sochte, doch te vergheefs, daerom dat oock de Coningh soo vertoorndt was, dat hy scheen | |
| |
van spijte ende toorne te beesten. Ende zijnde in desen toorne, hy dede oprichten eenen galghe by de straete, op een openbare plaetse niet verde van den Schat-toren, aen den welcken hy het lichaem by de voeten dede hanghen, stellende daer by ses mannen, om hem te bewaren, met expres belastinghe, van daer aen selve te hanghen, so sy het lieten afnemen: sy moesten ooc neerstelijck acht nemen op alle de gene die voorby souden gaen, ende soo wie eenich teecken van droefheyt over den verstorven soude betoonen, sy souden hem aentasten, ende brenghen by zijne Majesteyt, als die deelachtich waren van de dieverie. Een perijckel soo groot als tot Roome de hoocste ende voorneemste onder den Keyser Tiberius mosten lyden, die ter doot dede brenghen alle de ghene die alleenlijck een teecken van droefheyt betoonde over het ongheluck ende d'ellende, die sy over hare vrienden sagen, die ghedoot ende schandelijck omghebracht wierden.
De Moeder des Diefs, die dach ende nacht secretelijck het ongheluck van haren Sone beweende ende beclaechde, hoorende hoe schandelijck hy aen den galghe was ghehanghen, sy wiert bynaest uyt haer sinnen ende desen aenval niet connende verdraghen, maer overvallen van onghedult, ende onvoorsichticheyt, sy vervulde de lucht ende het huys van hare clachten, zijnde bynaest op het punct van de gheheele saecke opentlijck te doen blijcken, door haer maniere van doen: ende also buyten hare sinnen zijnde, met een furie, spreeckt sy tot haren Sone: Ick en weet niet waerom noch op wat maniere dat ghy uwe Broeder hebt ghedoot, of de giericheyt ende de begeerte om alleen het gout ende den Schat te besitten, u daer toe niet ghebracht en heeft, om tot een soodanighe boosheyt te commen: ick twijfel of ick ghelooven moet dat ghy selue over hem den Beul ende den Moordenaer hebt moeten wesen, om onse leven ende eere te bewaren. O Godt, och ongheluckighe vrouwe als ick ben, dat ick soo lichtelijck dat stoute ende lichtveerdich aenseggen mijner kinderen ghelooft hebbe, om den eenen te sien eenen Moordenaere, ende den anderen aen een galghe ghehanghen, als eenen verrader ende rebel, onder de | |
| |
gheschiedenisse van een fabel van eenen strick, dat hem beknipt soude hebben, sonder dat hy conde los gemaeckt worden. Neen, Neen, en denckt niet meer, dat ick u langher voor mijnen Sone houde, ofte respectere voor mijnen bloet: soo uwen Broeder langher in een so schandelijcken specktakel blijft hanghen, want het is onmoghelijck dat ick langher soude leven, soo ick hem niet begraven en mach: daerom soo kiest nu een van beyde of uwen Broeder van de Galghe te nemen, ofte te sien uwe Moeder uwe dieverie te openbaren, ende te maken dat wy alle omcommen. Den Ionghen Man, die daer wiste met wat een sorchvuldicheyt men sochte ende arbeyde, om te weten den name ende het huys zijns Broeders, hy sochte met veele redenen zijn Moeder te stillen ende te payen, maer sy wilde gheene redens aen-nemen, hoe seer hy haer het groote perijckel voorstelde, ende den cleynen middel datter was om hem van de galghe te nemen, sonder sekerlijck t'samen om te commen, aenghesien den grooten toorne des Conincx, die in sulcken accident zijn eygen bloet niet soude gespaert hebben. Maer d'oude vrouwe versteent in haer voornemen ende raserie, en nam niet aen, maer sy swoer, dat soo de Sone haer niet en ghehoorsaemde binnen den tijt van twee daghen, dat sy hem voor den Coninck soude gaen beschuldighen. Hy die de dwaesheyt van zijn Moeder kende, hy belooft haer te contenteren, hoe wel hy noch wech noch middel en wiste om t'selve te weghe te brenghen, ja het was hem een on moghelijcke saecke. Maer na dat hy langhen tijt Casteelen in spaigne (soo men seght) ghebout hadde, ende zijn hooft vast ghebroken hadde met veelderleye ghedachten, ende overlegginghen, eyndelijck comt hem een fraye inventie in den sin, die hem ooc den wech opende ende licht maeckte dat te voor inaccessibel scheen te wesen. Wat en kan oock een mensch niet bedencken, als hy in perijckel is? desen gast hadde twee Esels in zijn huys, tot het ghebruyck van zijn familie, hy gaetse laeden met seer goeden wijn, daer in hy menghet sekere cruyden ende specerien, die eenen diepen slaep conden verwecken: ende ontrent den avont gingh hy passeren lancx | |
| |
den wech voorby de Galghe daer sijnen Broeder aen hingh, ende zijnde teghen over, daer de wachters stonden, hy hieldt hem of sijnen Wijn van den eenen Ezel wild vallen ende uytloopen, dat hy selve alsoo ontbonden ende los ghemaeckt hadde, daerom begon hy aen de wachters om hulpe te roepen, die oock terstont quamen aen loopen. Hy siende dat sijn voornemen nae sijnen wensch hem gheluckte, nae dat hy haer hulpe hadde ghebruyckt, hy bedancktese seer, ende tot recompensie ende danckbaerheydt, hy badt haer dat sy hem te vrientschap zouden doen, van sijnen goeden wijn te proeven, dat sy hem hadden helpen berghen en bewaerdt datter alle niet ghestort en was, gheen ander middel hebbende om haer vrientschap te doen. Sy die ghenoech ghealtereert ende verdust waeren, die namen die conditie aen, alsoo een yeghelijcke weet, dat de Soldaten tot een soo moghelijcken bede altijt wel ghereedt zijn, want sy hare keelen ende maghen aen gheen tijt en verbinden: ende alsoo treckt desen listighen Wijn-coopman uyt sijnen sack een stuck vleesch ende broodt, hebbende daer by een goeden pot van dien Wijn dat soo wel tot sijnen dienst, met cruyden bereydet was.
Hy dede alsoo dese goede wachters somtijdts den wijn soo wel proeven, ende de Bekers uytvaeghen, die oock hier mede den Bacchus soo wel dienden, dat so door de soeticheydt ende cracht des wijns, hare commissie ende last hebbende vergheten, metter tijdt alsoo in slape gheraeckt zijn, ende laghen als verckens buyten sinnen ende verstandt. Dese Weert die dit bancket hadde opgherichtet, liet sijn gasten vast slapen, hy neemt het doode lichaem van de galghe, ende leghter op sijnen Ezel, die van zijnen last wijns was ontlastet door dese slapende wachters, ende haer hebbende alle aen d'een zijde alleen den baert afgheschoren, tot een ghetuyghenisse van hare beesticheydt, hy gingh soo vrolick nae huys, als hy dese voorleden daghen bedroeft hadde geweest: ende t'huys zijnde ghecomen hy heeft met zijn Moeder het Lichaem beghraven daer het hooft eerst | |
| |
was gheleydt.
Des anderen daeghs den Coninck zijnde gheadverteert vande listicheydt des Diefs, hy prees hem ende hielt hem voor eenen cloeckert, ende voor den verstandichsten ende cloeck-sinnichsten van zijn gheheele landt, ende hy hadde wel veel willen gheven om te weten wien hy was, ende sijnen daet ende leven te verstaen: Om tot het welcke te commen, hy dede een saecke die soo onghelooflick mach gehouden worden, als sy vuyl ende schandelijck is, onweerdich eenen soo grooten Vorst ende Coningh van gheheel Egipten, nochtans de Historie dat verhalende ende by outs in schrift zijnde nae ghelaten, ick en sal oock gheen conscientie maecken om u dat te beschrijven, wetende dat van outs alsoo groote dwase ongheschicktheden zijn gheschiedt, als den daet van desen Barbarischen Coningh. Dese Coninck hebbende een Dochter out van ontrent achthien jaren, hy liet publiceren, dat eenen yeghelijcken toeghelaten was tot sijn dochter te comen, ende int secreet sijnen wille met haer te doen, nae sijn believen, doch onder eede, dat hy haer eerstelijck moeste vertellen alle de listicheden ende erge rancken die hy in sijn leven hadde uytgherichtet. Een daet voorwaer seer schandelijck ende verfoeyelijck, dat noyt gheen Coninghlijcke Majesteyt en gheleeck, noch vertoonde een herte dat eenighsins de deught soude beminnen, oft eenighe sorghe droech voor sijn reputatie ende eere.
Hy ordonneerde aen sijn Dochter dat soo die ghene die sijn schatten hadde ghestolen, ende alle de voorgaende erghlisticheden hadde aengherichtet, tot haer quame, dat sy hem met alle cracht soude vast houden, ende terstont luyde om hulpe roepen. Dit zijnde alsoo ghepubliceert, de dochter en was niet langhe sonder gheselschap, veel quamen wonderlijcke dinghen bekennen, die sy noyt en hadden ghedaen, alleenlijck op dat sy met dit fraye boeltgen de ghenoechte mochten hebben. Ende ick versekere my, dat soo binnen Parijs een dierghelijcke publicatie gheschiede, datter veel meer tot een soodanighe Biechtmoeder hare fauten soude comen | |
| |
bekennen, alser tot de biecht-vaders met devotie hare sonden commen biechten om absolutie te hebben.
Terwijlen dat nu des Coninck Paleys voor een Hoerhuys diende, den Dief wetende dat al dit misterie om zijnent wille aengherichtet was, hy besloot daerom oock, het spel te voleyndighen met perijckel van zijn leven noch eenmael den Coninck te bedrieghen, ende zijn Dochter tot zijn wille te ghenieten. Op dien dach was juyst tot zijn gheluck een Roover ghedoodt om zijn rooverie ende Moorderien wille. Den volghenden nacht hy gingh ende sneet desen Roover den arme af, ende dien onder zijnen rock hebbende ghestreken, hy is smorghens tot de Dochter ghecommen.
Gecommen zijnde in de Camer daer sy alleen lach, hy verclaerde dat hy was ghecommen om by haer te leggen na de ordonnantie: waer op hem gheantwoordt wierdt, dat hy eerstelijck moeste voldoen t'ghene dat oock in de publicatie was begrepen. Doen, sonder toeven, gingh hy verhalen de geheele Historie als ghyse nu hebt hooren verhalen, sonder het minste te vergheten van zijn listicheyt ende ercheyt, sich onderwijlen altijt op zijn hoede ende wachte houdende, dat voor hem goet was: want hy en hadde soo haest zijn propoost niet gheeyndicht dat hy commende by de Dochter, sy greep na hem ende wilde hem vatten: maer hy die den arme van den quaet doender hadde, stack haer dien toe, ende liep al zijn macht wech, haer den arme tot een pant latende, daer van sy oock soo verbaest wiert, ende ontstelt, siende dat sy niet anders en hadde als eenen dooden arme, dat sy langhen tijt was sonder te connen spreken, maer eyndelijck roepende ende crijtende (maer al te late om den schalcken Dief te crijghen) men is by haer commen loopen, maer men vinter niet als dat schoon present dat hy daer listelijck hadde ghelaten, niet sonder groote verwonderinge over zijn groote schalckheyt. Also dat selfs den Coninck verghetende alle het ongheluck dat hem was gheschiet, begonst hem grootelijcx te prijsen, ende te beminnen, hem achtende voor een Man van goede geest, ende treffelijck verstant, ende die tot beter dinghen besteedt, | |
| |
groote proofijt soude connen doen. Hy doet daerom alomme uytroepen vryheyt ende versekeringhe op zijn Coninclijcke woort ende trouwe, voor desen die alle dese listicheden hadde gedaen, hy beloofde hem pardoen ende verghevinghe, mitsgader een eeuwighe vergetinghe van alle zijne fauten, ja hy versekerder hem soo veel goets ende eere aen te doen, dat hy oorsaecke soude hebben, om sich te contenteren, ende den Coninck te dancken, voor zijn liberalicheydt ende Conincklijcke courtoisie. Dese soo solemnele belofte des Conincx (de welcke onbrekelijcke in dien tijt was) gaf den Dief een hert om sich te gaen presenteren voor zijn Majesteyt, voor den welcken hy wederom een vollen discours dede van alle zijne listicheden ende fraye gheesticheyt, in de welcke den Coninck een soo groot behaghen hadde, sich grootelijcx verwonderende over de cloeckheyt, fraye gratie, ende den goeden gheest van desen Ioncman soo wel dat hy hem so gesint creech, dat hy gheen swaricheyt en maeckte hem zijn eygen Dochter ten huwelijcke te geven, ende hem te maecken een van de grootste Heeren, ende van de Machtichste van gheheel Egipten. D'oude die hebben ons naeghelaten ontallicke veele Historien vol van diergelijcke exempelen, ende hoe dat de machtighe, de onghelicheydt der slechte, dicwils verhoogen tot de hoochte weerdicheyt, ghelijck dese zijn Dochter ghegeven heeft aen den Sone van eenen Ambachs-man: Ende Caracalle die den Macrin groote Hofmeester maeckte, die daer naer Keyser gheworden is. Een Man van soo groote staete alsser mach zijn geweest, van hoe slechte afcomste hy ooc was. Ic late staen Afliages die zijn Dochter gaf aen een slecht persone der Persianen, verveert zijnde van het effect des drooms, waer door hem voorseyt wiert, de schade ende het verlies van zijn Conincrijcke, ende de vernietinghe van de heerlicheyt van zijn Natie ende volc. Maer dese Egiptissche Coninc die hadde groote oorsaecke om dit huwelijc te laten geschieden, dewijle dat dese zijn Dochter, om zijnent wille, tot een ghemeyn boel was ghemaeckt.
Also verhaelt Herodotus dit argument ende Historie, | |
| |
die hebbende ontfanghen van de Egiptische Priesters, hoe wel hy selve het qualijck ghelooft. Maer wy willen hen by sijn ongheloove laten, ende sullen gaen spaceren in een andere nieuwe Historie, die ons van den teghenwoordighen tijdt sal doen ghedencken, ende een nieuwe vermakinghe aenbrenghen.
|
|
Auteursrechtvrij