Brussel 1900

[p. 158]

Otéro, Darewski en Prins Albrecht (9 februari 1908)

Machtig veel wordt er in de wereld ‘vertoond’. Ons klein landje moet daaromtrent voor niemand onderdoen - het vertoont al zoveel als het maar kan. De wereld is een schouwtoneel, enz. zei Vondel, en men kan dat ook in engere waarheid begrijpen. Iedereen stalt zijn kunsten uit. Is 't er ievers een met een schone stem, hij vertoont ze, is 't er een met een bultkasse, hij vertoont ze, een met een schrijversgenie, hij vertoont het, een met een mooie das, hij vertoont ze, een met een decoratie, een met een koningskroon, een met een dozijn kinderen, - men vertoont, men vertoont... Men pronkt, men praalt, men leeft een schijnleven, waaronder men het simpele leven, het ware leven van goud verdooft.

Ge moet dat kunnen afkijken. Een der schoonste menselijkste uitdrukkingen is de glimlach... Ge moet het grote, veelzijdige, krioelende comediespel kunnen afkijken en glimlachen.

Maak geen onderscheid, bid ik u, onder al die angstige komedianten. Denk niet dat de een van grotere betekenis is dan de andere. 't Zijn altemaal, och arme! povere en lijdende wezens van God!... Otéro heeft Brussel bezocht. Wie kent ze niet ‘la belle Otéro’ geroemd op miljoenen ansichtkarten? 't Schijnt dat ze, op vijftienjarige ouderdom, appelsienen verkocht op de Spaanse markten. Thans draagt ze over haar prachtig lichaam een fortuin van robijnen, smaragden, parelen en briljanten. Hoe oud? Circa vijf en veertig. Maar hoe vertoont ze? Geen twintig.

Otéro is eer lief, bekorend, verrukkend, begeerlijk dan ‘schoon’. Wel is ze fraai van lijnen en laat blozen op een hals van de zuiverste roos een hoofd van kralen doorzichtigheid, belicht met de wat eentonige vonken van zwarte engelachtige ogen en beschaduwd met sierlijk-lokkend, kort-gedrongen, git-blauw haar. Wat spierig haar armen. Wat los haar borst. Wat arm haar schouders. Wat vierkantig haar handen... Maar! innemend, fris nog, helder, betoverend! Och! en wat hebben ze dat meisje nu wijsgemaakt? Dat ze een mooie stem heeft. Ze zingt inderdaad. Dat ze enig mimetalent bezit? Want men doet haar wenden en gebaren. Zoek niet al zo ver! Zij vertoont ‘haar schoonheid’, zij heeft in waarheid niets anders te vertonen. Zij vertoont haar schoonheid, maar ze vertoont ze gelijk een poelier oude hanen voor jonge hennen wil verkopen.

[p. 159]

92 De Koninklijke Vlaamse Schouwburg

[p. 160]

Schoonheid van zulk een vrouw, wat heeft men u daar, in die potsierlijke opvoering, van de idiote ‘Giska, la Bohémienne’ belasterd, vernederd, omhangen met de plunje der lagen - gij, die, op uzelve, zo bekoorlijk zijt. Otéro heeft u laten dansen als een slet, heeft u uitgestald als een vet varken, en van uw lenige zoetheid, harmonije der hemelse gave, die gij toch werkelijk zijt, heeft zij een gepeperd cancan gemaakt op muziek van Leo Puget.

Het was, ik verzeker u, tamelijk miserabel. Maar wat dan geheel wandrochtelijk scheen, was wel die andere ‘vertoning’ 's anderendaags, in dezelfde music-hall Alhambra: Darewski!

Darewski, arm jongetje, wat heb ik u beklaagd!

Laat ik hem bij u, waarde lezer, introduceren: Darewski, een guit van elf jaren, lief als alle guiten op die ouderdom componeerde grote marsen en dansen reeds van op zijn negende jaar. Virtuoos pianospeler. Voert alle sonaten der hoge meesters op. Kapelmeester! Ja waarlijk, Kapelmeester: dirigeert zonder partituur operaouvertures, symfonieën, enz...

Ik heb het manneke aan de gang gezien. Jammerlijk! dat kunt ge denken. Dood is dat kind, dood voor verdere ontwikkeling, want rijp heeft men het voor de jaren gemaakt en nu is het voor geen gezonde assimilatie meer vatbaar. Ik dacht aan mijn eigen kinderen en zou er wel bij gaan wenen zijn... Wrede wereld! Vertoningswereld! Wereld van tendentieuze uiterlijkheid! Wereld van komedie! Moesten de mensen nu eens d'r ogen open doen en rondom hen al die lijken zien liggen, al die lijken - al dat gouden leven versmacht.

Ik kom natuurlijk wat laat met mijn nieuws: Z.K.H. Prins Albrecht van België heeft in de senaat zijn maiden speech uitgesproken. Hij verwierf grote bijval. Alle leden der Hoge Kamer - behalve de Socialisten - hebben de redevoering toegejuicht. Prins Albrecht sprak naar aanleiding van een voorgelegd wetsvoorstel, over de inrichting van een handelsvloot. Enige jaren voor hem had, in dezelfde Hoge Kamer, de hertog van Brabant, thans Koning Leopold II, een soortgelijke redevoering uitgesproken. De woorden en werken van de Hertog hebben waarschijnlijk de zaak niet bevorderd en een herhaling door de Prins, zijn neef, werd wenselijk geacht. Prins Albrecht schijnt overtuigd te zijn van de noodzakelijkheid ener uitbreiding van de vissersvloot: ontwikkeling der professionele

[p. 161]

vermogens, onderwijs, verbetering der technische vaardigheden, enz.

Zeer wel. Niemand zal de Prins tegenspreken. Niemand kan dat tegenspreken.

Maar ik vrees wel dat de jonge Prins Leopold later de woorden van zijn vader zal verplicht zijn te herhalen gelijk Prins Albrecht thans de woorden van zijn oom herhaald heeft.

Het volk dat op onze kusten leeft is het Vlaamse volk. De vissers, de handelaars, al wat een doening heeft over zee, is het Vlaamse volk. Ontwikkeling der professionele vermogens, vakonderwijs, onderwijs?...

O raad het aan! Het is zo noodzakelijk, het is zo broodnodig - maar raad het aan zoals 't niet anders gebeuren kan: vergeet niet dat die mensen alle, welke gij voorstelt te ontwikkelen, vergeet niet dat het Vlamingen zijn: vergeet niet dat dit volk vernederd en verbasterd is, vergeet niet dat gij er mensen wilt van maken en dat ‘mensen’ dan, geen andere dan Vlamingen kunnen zijn!

En dan, om eindelijk praktisch te zijn, om te beletten dat nogmaals en nogmaals dergelijke maiden-speeches uitgesproken worden van prinsenwege of anderszins, geef van omlage tot daarhoge, geef een Vlaams onderwijs!