Brussel 1900

[p. 145]

Poppen en Reuzen (14 april 1907)

De inrichtingskommissie van het Brussels ‘Salon des Arts & Métiers’ stelt zich voor ons met iets ongemeens, iets raars te verrassen, namelijk: met een grote tentoonstelling van Poppen en Reuzen.

Het is u allen misschien niet overbekend dat er, benevens zoveel andere zonderlinge ‘verzamelaars’, ook dolle verzamelaars van poppen bestaan. Op dezer menslievende gevoelens heeft de commissie, ten bate van het grote onwetende publiek, een dringend beroep gedaan.

Zij werd, zo schijnt het, niet in haar verwachtingen teleurgesteld en wij zullen binnen weinige weken op een uitstalling van lieve kinderdingetjes vergast worden, zoals wij ons moeilijk kunnen voorstellen dat er maar enigszins mogelijkheid toe bestaat.

Gij zult dan vernemen dat er te Parijs een ‘Société des collectionneurs de poupées’ bedrijvig is, en wel onder het voorzitterschap van Leo Claretie, de lieflijke schrijver van dat zoete poesjenellensprookje ‘Boum-Boum’.

Leo Claretie heeft de bijtreding van zijn maatschappij toegezegd en zal een twaalfhonderd poppen opzenden, met kostuums uit alle tijdperken van Frankrijks geschiedenis. Zulke verzameling is waarlijk een niet te verwaarlozen schat, als men bedenkt dat sommige poppen drie- en vier- en vijfduizend frank waard zijn.

Ook Mevrouw Pecher van Brussel is een aanzienlijke verzamelaarster. Zij bezit zeshonderd poppen, welke zij heeft aangekleed met de verschillende kostuums der tijdvakken onzer vaderlandse historie. Deze zeshonderd poppen zullen insgelijks worden tentoongesteld.

De commissie zelf vervaardigt duizend nieuwe poppen, welke met allerhande hedendaagse kledij zullen opgeknapt zijn: vastenavondkleren, kostuums van het leger, het gerecht, de kerk, de diplomatische gezanten, het hof enz. enz.

Eindelijk hoopt men de merkwaardige verzameling van de koningin van Engeland te kunnen in Brussel overbrengen. Deze verzameling is bijzonder belangrijk. Zij bevat slechts een tweehonderd poppen maar wordt op meer dan drie miljoen frank geschat.

[p. 146]

Naast al dat heerlijk speelgoed voor kleine kinderen, zal het ontzaglijke speelgoed voor grote mensen pronken: De Reuzen!

Men tracht de medewerking van alle Belgische Reuzen in te winnen en wendt stappen aan om ook de toetreding der Noordfranse Reuzen te bekomen. Vermoedelijk zullen de pogingen langs die kant maar met weinig bijval bekroond worden, want hoe groot ook der Reuzen verlangen is om uit reizen te gaan, groter zijn de materiële moeilijkheden die hen dwingen zullen thuis te blijven.

In elk geval zullen we bezoek krijgen van Antwerpen en Mechelen. Zelfs bij gebrek daaraan, volstaat dan nog de voldoende pracht onzer eigen Brusselse Reuzen, die allemaal zullen aanwezig zijn.

Iedereen weet wel dat Brussel een mooie reeks Reuzen bezit, maar weinige mensen kunnen zich de liefde, dat zeer eigenaardig soort liefde inbeelden, waarmede het feestzinnige Brusselse volk zijn Reuzen bejegent. Te weten hoe dit volk aan zijn oude gebruiken en oude vermaken verbonden is, kan wel een zeker licht werpen op de sterk gekarakteriseerde neigingen en de taaie behoudheidskracht van dit volk. Het kan ons niet onverschillig laten dat dit volk aan de aard zijner vroegere kermissen en leuten is getrouw gebleven, omdat wij er de innige geaardheid treffen, welke de natuurlijke grond uitmaakt waarlangs zich het volk ontwikkelt.

Het Brusselse volk houdt van zijn Reuzen even sterk als van zijn taal, maar even ‘onbewust’ ook. Indien het geweten van dit volk van alle onklare invloeden bevrijd ware, is het zo goed als zeker dat het meer belang zou gaan hechten aan een grondige kennis zijner taal en wat minder aan het zot plezier zijner Reuzen.

De Brusselaar bezit twaalf Reuzen, welke hij aan de goede zorgen van het stedelijk beheer heeft toevertrouwd. Dit is voor dit beheer geen kleine last. Een groot lokaal waar de hoge gasten schuilen kunnen, werd klaar gemaakt, en jaarlijks wordt, dank zij een gemeentelijke toelage, in hun onderhoud voorzien. In 1905 werden ze in geheel-nieuw pak gestoken, oververfd, verguld en gevernist, en zien er een hoop flinke kerels uit met brandende ogen.

De flinkste van al is Pietje, een allerliefste zuigeling die blij het rateleerken zwiert. Hij draagt een wit kleedje en een strooien hoed. Een beetje groter zijn het welbekende Janneken, het niet minder beroemde Mieken. Beiden werden samen opgebracht. 't Zijn de guiten van de familie en de lievelingen van het volk. Hun broeder

[p. 147]

89 ‘De Meijboom’-viering met de Brusselse reuzen Janneke en Mieke

[p. 148]

Michielken is lang niet zo innemend en lodderig. Hij is te fier, te stijf-rechtop en danst maar uit verlegenheid ‘om een contenancie te pakken’ zoals de oude Reuzenwaker Baptist zei. Zeer preuts lijkt wel Gudule, de oudere zuster van Michielken; blijkbaar houdt ze veel van haar kozijn Jan van Nijvel die achteraan komt en ook ‘een boontje’ heeft voor zijn nicht. Hij is op zijn paasbest aangekleed, draagt een hoge hoed, zwaait een wandelstokje en toont een gouden ketting op zijn gebloemde vest. Nu komen traagstappend Papa en Mama, twee lachende personagiën die veel plezier schijnen te scheppen in het zicht van hun kinderen. Na dezen schuiven statig aan de eerbiedwaardige Grand-papa en de goedige Grande-maman. Zij zijn aangezet naar de oude mode, maar dit past bij bejaarde en kalme mensen, die een hele reeks seizoenen achter de rug hebben. Prachtig ten overdade zijn de twee laatsten van de groep ‘De Sultane’ en de ‘Grote Turk’. Woorden om zulke weelde te beschrijven zijn niet te vinden. De Sultane is gans bevoold met rode zijde en groen satijn, en gans beladen met gouden penningen en paarlenranken. Baptist-zaliger, die d'r alles van wist, beweerde dat haar kostuum met geen geld te betalen was en dat men nievers een reuzin zou zien half zo rijkelijk als deze. Ik geloof het gaarne. Van niet minder allooi lijkt me de Grote Turk.

Ik bewonder in de Grote Turk een majestatische houding die mij tot eerbied dwingt. Hij is inderdaad een ontzaglijke gestalte en men wordt alras gewaar dat men met een vorst van adellijken bloede te doen heeft.

De magistraat van Brussel, dat de Reuzen herbergt en verzorgt, heeft het recht te beslissen of de Reuzen ‘ommegaan’ zullen of thuis blijven. Een beslissing van die aard wordt dan door de Burgemeester aangekondigd en uitgevoerd. Maar de Burgemeester mag niet naar willekeur de lieden aanwijzen, die de reuzen zullen dragen rond de stad. Dit voorrecht behoort hem niet. Wel moet hij de dragers betalen. De dragers zelf worden door de coöperatie van de dokwerkers en schip-aflossers aangetoond. Dragers der Reuzen is een eretitel welke door de Brusselse vaartkapoenen zeer op prijs wordt gesteld. Er zijn veertig dragers, geweldige venten die met die hoge poppen de straten doorlopen en zulk privilegie nooit met enig ander ruilen zouden. Zij staan onder de onmiddellijke orders van twee ‘brigadiers’ en willen van geen ander gezag bevel ontvangen. Onderweg

[p. 149]

drinken ze genever, en bij hun terugkeer krijgen ze een paardenoog (5 fr.).

Maar dit verdienen ze wel, en de bevolking is hun zeer dankbaar. Ge moest, onder impulsie van die sterke kerels, de Reuzen eens zien opgaan! Ge moest Mieke en Janneken zien wippen van links naar rechts en opwaarts en vooruit! Ge moest Pietje zien opjoepen in vrolijke uitbundigheid, en Michielken zien springen en Gudule zien marcheren ten dans! Indien de grote Turk wat langzamer, wat statiger te werk gaat, is dit alleen te wijten aan zijn koninklijke zwaarte, die nauwelijks door de verenigde spieren van vier ontzettende koolrakkers te torsen is. Maar zo behoudt ook eenieder zijn bijzonder karakter, en het ware even dwaas de Sultane te zien een dubbele flikker slaan, als ons Marollen-Mieke te zien wandelen op de maten van een parademars.