|
| |
§ XXVIII.
De oude of afgebrokene kerk.
Onder de oudste kerkgebouwen der middeleeuwen, welke aen de ongenade des tyds ontsnapt waren, mogt men, buiten twyfel, de voormalige kerk van Iseghem begrypen.
Zonder het jaer harer stichting te konnen aenwyzen, mag men met waerschynlykheid veronderstellen dat zy, ten minste gedeeltelyk, op 't einde der XI eeuw, zal getimmerd geweest zyn. Volgens een aloude doch duistere overlevering, zou de kerktoren aen het tydstip van 1100 toebehoord hebben. Ook liet het gebouw, dat van een geheel ouderwetschen trant was, met eene wending tot het ogivale, zulks vermoeden. Ware de kerk
| |
| |
vroeger gebouwd, zoo zou zy zwaerder en grover geweest zyn, zonder een enkel spoor van den puntbogelyken styl te vertoonen. Hadde men ze by later tyd getimmerd, men zou haer een volkomen ogival fatsoen gegeven hebben.
Met reden dan is het te veronderstellen dat zy zal gesticht geweest zyn, omtrent denzelfden tyd dat de kerken van Thielt, Oostcamp en Hulste gebouwd zyn.
Oorspronkelyk bestond de kerk, ten hoogste, uit twee beuken en eenen halven beuk, genoemd Sint-Hiloniuschoor, die, in 1488, doorgetrokken wierd. Sommigen zyn van gevoelen dat de kerk eerstmael begon aen den toren, waeronder de ingang was, en dat ze naderhand verlengd is. Hun gevoelen staven zy op de ongelykheid van steek of van hoogte, die bestond tusschen de vooren de hoofdkerk.
De toren, ter hoogte van 33 meters, opgemaekt in ruwen arduin, achtkantig van fatsoen, bekroond met een houten ingestuikte naelde, stond in 't midden des kerkgebouws, hetwelk hy, met plompe steun- | |
| |
pilaren, in twee evengelyke deelen sneed, genoemd de neer- en de hoogkerke. Hy geleek niet weinig aen den toren van Pitthem en Oostcamp.
Boven drie autaren, binnen het sanctuarium, had de kerk, voortyds, nog twee andere misautaren, St-Jooris- en St-Sebastiaensautaer, dewelke vlak voor de moerpilaren der hoogkerk stonden. Deze autaren verdwenen, binnen de verleden eeuw, toen de kerk, die tot alsdan, van boven, met berd beslagen was, in 1772, geplafonneerd wierd. Nogtans om er de gedachtenis van te bewaren, wierd er in den vrouwenchoor, aen den zymuer, een autaerken onder de bescherming van St-Jooris, en regt over dit, in den manschoor, een van St-Sebastiaen geplaetst.
Ingezien de groote bevolking, was de voormalige kerk veel te klein: het vat, van den ingang tot aen de kommuniebank, of de volksplaets, bekleedde nauwelyks eene lengte van 42 meters, op eene breedte van 21 meters.
Meer voldoende was de hoogte, die, onder den verhevensten beuk, 14 meters bereikte.
| |
| |
De 25 April 1852, was de laetste zondag dat er in de kerk dienst gedaen wierd. Volgens dat er ons verhaeld geweest is, bediende zich de Eerw. heer pastor van deze omstandigheid, in 't parochiael sermoen, om eenige welgepaste en aendoenlyke bemerkingen te maken, welker inhoud, naer het beste onthouden dergenen die ze gehoord hebben, daeromtrent; moet geweest zyn als volgt:
Beminde parochianen,
't is de laetste zondag dat wy hier vergaderd zyn om de heiligdagen te vieren. Voortaen zal de herder met zyne schapen in deze kerk nimmermeer vereenigd worden, om de zoenoffrande, volgens pligt, voor zyne kudde, aen God op te dragen. Deze heilige plaets, dit oude gedenkteeken der godvrucht uwer voorouders, door tydverloop versleten en vervallen zynde, gaet, dank zy God! door een nieuwe kerke vervangen worden.
Maer terwyl de oude kerk nog bestaet, brengt eens in uw geheugen al de hemelsche gratien en weldaden, die gy alhier ontvangen hebt, om er God over te bedanken.
| |
| |
'T is in deze heilige plaets dat gy gedoopt zyt geweest, en dus van heidenen, christenen geworden zyt. De kostelyke dagen, op welke gy uw eerste kommunie deedt en door den bisschop gevormd wierdt, hebt gy nog niet vergeten; 't was hier dat die godsdienstige en zielroerende plegtigheden plaets hadden. Getrouwde lieden, 't is in dees heiligdom, dat gy, met den zegen van Abraham, Isaac en Jakob, het heilig Sakrament des Houwelyks ontvangen hebt. Rekent by u zelven op, B.P. hoe dikwyls gy alhier, by den vrede des gemoeds, de vergiffenis uwer zonden bekomen hebt; hoe menigmael gy met het Brood der Engelen en het woord Gods zyt gespysd en gevoed geweest, en gy zult eenigzins konnen afmeten hoeveel weldaden God u in deze heilige plaetse geschonken heeft. Weezenkinderen, 't is in deze kerke dat vader en moeder, onder uwe tranen en gebeden, begraven zyn. Bedrukte zielen, 't is in deze kerke dat gy zoo dikwyls, in uwe droefheden en smerten, van Jesus Christus in 't heilig Sakrament, geholpen en getroost zyt. Wat zult gy dan den Heer wedergeven
| |
| |
voor al de weldaden, welke hy u alhier geschonken heeft? Ten minste, verlaet vandaeg deze heilige plaets niet, zonder den Heer over al zyne hemelsche zegeningen te bedanken. Maer ook, van den anderen kant, hoeveel beletsels heeft men, in deze heilige plaets, niet gesteld aen de gratie, aen de goedheid en bermbertigheid des Heeren! Hoe menigmael zyn de ouders niet vermaend geweest dat zy zouden waken over hunne kinderen, zonder te luisteren! God weet hoe dikwyls hy de jongheid door zyne predikanten gewaerschuwd heeft van de gevaren der verleiding, zonder dat zy daer acht op genomen heeft! O Heer, uwe stem heeft honderdmael geklopt aen het herte van sommige zondaren om ze tot een beter leven te bewegen, zonder dat zy dezelve waergenomen hebben!
B.P. eer ik den predikstoel verlaet, waerop ik, voor den laetsten keer, geklommen ben, om u, in deze heilige plaets te vermanen, moet ik u nog spreken van een gedacht, dat my kwelt en pynigt, my doet sidderen en beven. Helaes! sedert dat deze
| |
| |
kerk gesticht is, hoevele heiligschendende biechten en kommunien zyn er in deze plaets, van eeuw tot eeuw, niet gedaen geweest! hoe dikwyls is dezelve niet onteerd geweest door het ongodvruchtig misse hooren op de zondagen! Hierom dan, vooraleer deze kerke afgebroken zy, vraegt vergiffenis aen God over al de heiligschenderyen, die gy zelven misschien in deze heilige plaets begaen hebt, en over degene welke uwe voorouders bedreven hebben. Laet ons gezamenlyk tot den hemel roepen: Spaer, o Heer, spaer uw volk.....
Hierop kwam het gemoed zoo van den predikant als van de aenhoorders vol van rouw- en treurgedachten. De pastor hield op van te prediken, om den vryen loop aen zyne tranen te geven, en om zyne parochianen te laten weenen!!!
|
|
Auteursrechtvrij