De boumaster fan de Aldehou

[p. 161]

XV

Sûnt myn moeting mei pater Cornelius like Ljouwert oars as foarhinne. De sinne ferlear syn blierens, de oeren duorren der langer en it deistich dwaan hie in aard fan temûke fijânnigens. By myn moarnsgong nei Aldehou wie it as seagen passanten my spotsk en meilydsum oan. De bûskoaltuorkes fan Papenastins en Burmaniahûs stoarren op my del as op in frjemdling, in bywenner, dy't se leafst ta de poarte útsjen woene. Yn De Gouden Helm mijde ik de jachtweide; de praters op 'e bierbank dy't it fine witte woene fan it kapittelbeslút wiene no just net de earsten dêr't ik oanhâld by socht. Bûtendoar waard it ûnlijich, de dagen ferlearen al. Soms triek in nachtlike flecht wylde guozzen heech oer de dakken en har gegak yn 'e hjerstloft rôp fielings op fan ûnrêst, fan langst om fuort.

Op en om de toer minderen de drokten sjendereach. It lûd fan troffel en kaphammer hie in ein nommen, boppe by de omgongen wei klonk gjin gerop mear om stien of kalk. It wurk lei stil, it folk hie dienkrige op in lytse timmerploech nei dy't no dwaande wie om it toerboppest ôf te dekken mei houten dealjes, in kerwei dêr't de mastertimmerman him mei rêde. Oaren namen de stegers del en setten it brekizer yn 'e refters fan 'e ôfskutting. Mei gauwens soe it ta wêze oan myn tekenloads, dêr't ik safolle oeren sliten hie, mei en sûnder Van Aaken. Sic transit...

Allegeduerigen hokken nijsgjirrigen om 'e boupleats gear; suterige boaikes flammen op ôfeart of sochten spikers en it duorre net lang of dêr wie healwize Griet Onbeleefd ek. Mei skrille úthalen, begniisd troch omstanners, kriet se wer ris de helleflok út oer bouwers en wurk, krektsalang dat it kosterke

[p. 162]

fan de Sint-Vitus har by it skouder krige en mei in swiet praats je fuorttroaide. Lake waard der ek by in oar foech trelit. Twa missjongers fan de latynske skoalle wiene de draaitrep opbruid en bestiene it om fan 'e omgong ôf har maten te bekûgeljen mei wylde kastanjes. Ek de sûpesutelers út de Bûterherne namen mear as oars har paad nei hûs oer it Aldehouster tsjerkhôf, slij nei nijs as se wiene en ferlegen om wat lêberij.

Wa't him net sjen liet wie magister Pier. Hy hie de lêste leanen troch syn prokurator útbetelje litten en my troch him te witten dien, ik koe my foar it ôfhanneljen fan de pecunia mei it Riedhûs ferstean. It wie my bêst. Miskien, betocht ik smeulsk, sit er no thús de lêste caroli's fan syn fûnsen te tellen of briedt er nije plannen út om de boargerij boeten fan 'e lea te skuorren. Wolno, ik koe syn deistich machtsfertoan slite as spein spek.

Oftakeling rûnom. Omskaaiend yn myn loads besocht ik oarder op saken te stellen. Ik makke regaad yn heal útwurke ûntwerpsketsen, rôle oaren op, mar ferskuorde dy letter dochs ek, skifte it mastersridskip, liet in slyptrôch fol mitselmallen nei de kelders fan it Riedhûs bringe. Ik drige foar Van Aakens reliëftekening; foarsichtich makke ik him los fan it lewant, pine yn it hert, en naam it keunststik mei nei myn keamer.

Wat bûn my noch oan dizze stêd? Men moast hurdzjen leare, hertsear ferbite, jins ferlies nimme as in man. Mar wie dat minskemooglik? Wat my op 'en djipsten rekke wie as yn reek ferflein ommers, weiwurden efter keale, swijende kleastermuorren. Dêr siet de oast, en ik wist der gjin bile op te setten.

Wannear't de bingel fan de Wite Susters yn 'e fierte klipte koe ik it hommels foar my krije: Christyn, faaie fûgel, yn boetekleed tusken de wytbekape nonnen, útsletten noch fan it miene koargebed, knibbeljend yn in hoekje fan de kapel.

Berou, hie de prior sein, mar wat wiene har sûnden winlik? In fanke, fan hûs ferstaat, in erfdochter, koartwjokke yn har earste leafde. Dan in jonge frou, knoeid yn har mem-wêzen, yn

[p. 163]

opstân tsjin foas en foarmlik prystergesach, ûnder beslach fan hageprekers, mar net mei ham en gram, bouwend op eigen skrander oardiel, heil sykjend by har folksbibel. Neat minskliks hie har ommers frjemd west, ek as faam, as frou net, en... de geast waait dochs wêr't er wol?

Nammers, wêr leine de grûnen fan ferset by dy oaren? By in Erasmus, dy't ôflaat en hilligekream te liif gong mei it flym fan de spot, by in Luther, dêr't se it oer hân hie, dy't mei syn dryste stellingen paus en offysje de wacht oansei? Fansels, oer sa'n arsenaal beskikte Christyn net. Hja hie by Sicke Snider syn skafot stien, oanhâld socht by sljochtaardich doperfolk, mar har net fergappe oan de machtspreuken fan in David Joris, dy preker fan de hate. Liifsbehâld, eangst foar in wrâld fol driging moast har weromdreaun hawwe nei wêr't se weikaam, de brede skerte fan de Memmetsjerke. En wa wie ik, om de earste stien nei har te smiten? De geast waait... It soe de heechmoed, it eigenbelang wêze fan in hypokryt as ik har dat ferwiet...

As ik safier wie, dan pleage my dat oare: wat hie it fanke yn my sjoen? Nee, beloften hie se my net dien, mei wurden alteast net. Betrouwen hie se my jûn, al wie it neiste har net oer de lippen kommen. Mar it hie méár west, doe't se dy maaienacht har tsjin my oanflijde, har gean liet - och, hoe koart! -, oerrompele fan myn oerstjoere sinnen. Yn 'e ban fan har froulikens hie ik foarbarich west, ûnkundich as ik wie fan wat efter har lei, inkeld slij nei apels dy't foar de gryp hongen... Al dy dingen lei ik op 'e skealjen as ik jûns foar it hjerstfjurke siet dat frou Baef foar my oanlei. It slagge net en krij alles yn 'e like. Hûndert oantinkens stiene yn it paad, leave en tsjinstridige. Dy foegen har net ta in slutend ferbân, ek no't ik wist wa't Kinsck Tjaerda wie en wat har wjerfarrens west hiene. Kinsck Tjaerda, de namme soe my frjemd bliuwe, in pynlike wjerheak yn myn tinken oan har, in bewiis dat se my it alderneiste ferswijd hie. Ferswije móást, heite, ferswije móást! sa spilen yn my dan wer oare stimmen op. Wankelmoedich krúste ik myn keamer fan hoeke nei hoeke, oant ik stean bleau

[p. 164]

foar myn reiskiste nêst it bedsteed. Hoe faak al hie ik my oerbûgd, it slot ûntskoattele en in taast dien nei myn nijst besit, it pakje fan de prior. Dy jûne hie ik hjir it snoer loswuolle mei triljende fingers en hie it presint fan Christyn foar my lein: it testamintsje út har kokenslaad! Sanctamaria, hoe koe it bestean! As in dwaas hie ik socht om in brief, in letterke fan har, mar omdôch. Doe wie efter it omslach wei wat út it boekje fallen, in blinkend ding, dat ik blynseach opkrige fan 'e flier. Mei stommens slein hie ik yn it kearsljocht sjoen nei wat op myn hân lei: in sulveren sintandfyskrúske. Untdien hie ik it sieraad oanroerd as wie it brekber en soe it my wer ûntfalle. Ien byld teistere my troch de holle, in blanke fammehals, in hân dy't oan it keatlinkje fimele. Oerlangsum wie it ta my trochkrongen, dit wie har ôfskie, fan my, fan har ferline, in bitterswiete lêste groet. As yn koarts hie ik wer nei it boekje grypt, blêdzjend fan side nei side, hoopjend op noch klearder libbensteken, mar hie allinne rigels fûn, sinnen soms, ûnderstreke mei in fine frouljushân.

Op ien fan dy tryste jûnen, hjerstwyn gong al oan om 'e huzen, skreau ik yn myn bêste skoallelatyn in brief oan Wigle fan Aytta, dêr't ik sa lang mei sloerd hie. Oan ien moast ik it kwyt wat my wjerfearn wie; hy hie der rjocht op te witten wêr't de Tjaerdadochter keard wie en hoe't it der op Aldehou hinnelei.

Nea soe myn heechlearde freon delkomme hoege om de ynwijing fan in nije Sint-Vitus gloarje by te setten, sa't syn doel wie. Us dryste bouplannen, skreau ik him, binne stomprûn, in torso, dêr bleau it by. En doe, yn in opstiging fan galgehumor dêr oerhinne: ús krampige sintvitusdûns, fiif trêd foarút, trije trêd efterút, is ta stilstân oergien. Ik moast my bedimje, en skriuw net oer de man fan Burmaniahûs en syn eksploaten, mar ik hold it yn 'e pinne. Mei in wolmiend vale befelle ik mysels oan yn Wigles bliuwende tagedienens.

In twad brief, koarter no, gong nei boargemaster Sierxsma. Ik tanke de kapittelhearen foar it betrouwen yn myn persoan, mar koe net op harren oanbod yngean, wie troch omstannichheden

[p. 165]

needsake de stêd meikoarten te ferlitten. Net ûntefreden oer dat himmele slot liet ik it epistel troch stalfeint Goart besoargje. Ik wie risselwearre.