Bybel der natuure of historie der insecten. Deel 2

Tab. XXIX. Explicatio.

Fig. I.

Eruca Papilionis pernicis.

a.	Caput ejus, & nonnulli pili antica parte conspicui; tum duo Dentes.
b.	Pectus.
c.	Venter.

Tab. XXIX. Verklaart.

Fig. I.

De Rups van de snelvliegende Kapel.

a.	Syn Hooft met eenige hayrkens van vooren, en de twee Tanden.
b.	De Borst.
c.	De Buyk.

[p. 68]

d.	Cauda, in qua posteriores duo Pedes cernuntur.
e.	Caudae extremum, in cuspidem acuminatum. Puncta respiratoria, tum anticos & medios Pedes, videre non licet; quia pronam delineavi hanc Erucam.

Fig. II.

Chrysallis sive Aurelia Papilionis pernicis, ad alterum modum Tertii Ordinis pertinens.

a.	Oculus.
b.	Proboscis sive Lingua, eleganter versus pectus reclinata.
c.	Cornua & Crura super corpore extensa.
d.	Ala alterius lateris.
e. e.	Annuli Pectoris & Abdominis.

Fig. III.

Papilio pernix.

a. a.	Oculi ejus.
b. b.	Antennae sive Cornua supra Oculos sita.
c.	Lingua vel Proboscis, duplici e tubulo composita, cujus ope Papilio inter volandum jugiter pabulum suum sugit. Notandum est, hanc Proboscidem adeo longam a Natura factam esse, ne Animalculum cogeretur corpus alasque suas nimis prope admovere floribus, atque hinc laederetur. Dum Lingua ei adeo longa data est, commode satis sic inter volandum comedere valet.
d.	Proboscidis extremum, quod adminiculo minutorum Musculorum convolutum est. Totam sic Proboscidem corrugare potest Papilio, atque inter Furcas suas recondere.
e.	Pars Furcarum ab altero latere conspicua. Furcae autem duae sunt particulae, pilis plumatilibus obsitae; quas inter Proboscis, sicubi tota convoluta est, reconditur.
f.	Cauda, cujus ope Animal inter volandum sese gubernat: unde id haud adeo irregulari motu per aëra divagatur, ut alii Papiliones. Caeterum & retro Caput Pectus conspicitur, & deinde Abdomen; quae pilis plumatilibus versicoloribus eleganter distincta sunt.
g. g.	Alae superiores, quae longissimae sunt.
h. h.	Alae inferiores. Omnes quatuor Alae pilis & squamulis artificiose exornatae sunt: quae quidem ornamenta levitatem quoque conciliant Papilioni inter volandum; quandoquidem aër iis intercipitur.

Fig. IV.

Vermis sicarius, Insectum aquaticum.

a. a.	Sex pilosa ejus Crura.
b.	Cauda pilis obsita, duorum veluti remulorum usu pollens, quorum ope Vermis sese ad aquae superficiem suspendere potest.

d. De Staart, waar in men de twee agterste voeten siet.

e. Het uyterste van de Staart, dat als een scharp penneken is. De ademhalende Stippen, nog de voorste en middelste voeten siet men niet, om dat dese Rups van bovenen afgebeelt is.

Fig. II.

De gulde Pop van de snelvliegende Kapel, die onder de derde order op de tweede wys behoort.

a.	Syn Oog.
b.	De Tromp, Snuit of Tong, die cierelyk tot op de Borst omgekrult is.
c.	De Hoornen en de Beenen op het lighaam uytgestrekt.
d.	De Vleugel aan de eene syde.
e. e.	De Ringen der Borst en Buik.

Fig. III.

De snelvliegende Kapel.

a. a.	Syne Oogen.
b. b.	Syn Hoornen boven de Oogen.
c.	Syn Tong of Snuyt, die uyt een dubbelt pypken bestaat, en waar meede hy al vliegende syn voetsel suygt. Men moet weten, dat deesen Snuyt soo lang van de natuur gemaakt is, op dat het dier met syn lighaam ende vleugelen niet te digt aan de bloemen sou komen, en sig quetsen. En daarom alsoo syn Tong soo lang gemaakt is, soo kan hy nu bequamelyk al vliegende eeten.
d.	Het uyterste gedeelte van de Tong, die door kleene Spierkens, die sy heeft, omgekrult is. Dat de Kapel ook haar gansche Tong kan doen, en die tusschen de vorkskens verbergen.
e.	Een gedeelte van de Vorkskens, aan de eene syde, dat twee deelkens syn, met pluymhayrkens beset, waar tusschen in de Snuyt verborgen wort, als hy heel opgerolt is.
f.	De Staart van dit Dier, waar meede hy sig in het vliegen bestiert: soo dat hy soo irregulier sig in de lugt niet beweegt, als de andere Kapellekens doen. Voorts siet men agter het Hooft de Borst, en daar naa de Buyk, die met onderscheyde couleuren van pluymige hayrkens en schobben cierelyk getekent syn.
g. g.	De bovenste Vleugelen, die de langste syn.
h. h.	De onderste Vleugelen, die alle vier met hayrkens en schobbekens kunstig syn opgeschikt: en die de Kapel ook eenige ligtigheyd in 't vliegen geeven, alsoo de lugt sig daar in vat.

Fig. IV.

De Priem- of Moort-wurm, een water Insect.

a. a.	Syn ses hayrige Voeten.
b.	De Staart, die met hayrkens beset is, en die in gebruyk als twee riemkens syn, en waar meede hy aan de oppervlakte van het water ook kan blyven hangen.

[p. 69]

c. c.	Acuti, incurvi, Dentes ejus, quibus alia animalcula, semet alendi ergo, perterebrat & interficit, tumque eorum sanguinem exsugit.
d. d.	Octo Oculi heic conspicui, quorum ipsi sex ab utroque latere dati sunt.
e. e. e.	Quatuor Setae articulatae, subter & inter Dentes conspiciendae.
f. f.	Duae Setae longiores, quas Cornua vocare licet.
g.	Sex Puncta respiratoria, quorum sedecim habet hic Vermis.

Fig. V.

Dens Vermis sicarii microscopio conspectus.

a.	Dentis Apex acutus, incurvus.
b.	Dorsum acuminatum, a latere interno Dentis assurgens.
c.	Lateris externi Convexitas.
d.	Apertura vel rima oblonga, in ambitu pilosa, qua sugit Vermis.

Fig. VI.

Scarabaei Puncta respiratoria, in situ; tum Corporis Annuli, qui jam in Nympha ante exhibiti inde repeti possunt.

a. 1.	Punctum respiratorium primum, oblique retrorsum, in osse Pectoris, super Annulo 2do situm.
b. 2.	Punctum alterum, profundius situm, atque oblique priori obversum, sub alis, in Annulo 5to conspicuum.
c. 3.	Tertium, paulo altius super abdominis margine in Annulo 6to situm.
d. 4.	Quartum rursus paulo profundius positum super Annulo 7mo.
e. 5	Quintum iterum profundius situm super Annulo 8vo.
f. 6. g. 7. h. 8.	Haec tria sequentia, sextum, septimum & octavum, Puncta notabiliter arctiora sunt, atque super 9. 10. & 11 mo Annulis collocata.
i. 9.	Nonum Punctum, quod extinctum est, super Annulo 12mo alias positum.

Fig. VII. & VIII.

Oculi, Nervi optici, & Cerebrum Scarabaei.

a.	Oculus, de quo Tunica Cornea & Uvea tantummodo amotae sunt: unde Fibrae pyramidales inversae jam in conspectum prodeunt.
b.	Tunica nivea, fibrata, Oculi, in qua omnes Fibrae pyramidales desinunt.
c.	Nervus Opticus, intus e cavo Tunicae albae, fibratae, separatus.
d.	Color obscurus Tunicae albae, fibrosae, qua haec Nervum opticum excipit. Mul-

c. c.	Syn spitse kromme Tanden, waar meede hy de dieren, om gevoet te worden, doorpriemt en vermoort; suygende haar bloet daar door op.
d. d.	Agt van syn Oogen, die hy aan weersyden ses heeft.
e. e. e.	Vier gearticuleerde Borstels, die men onder en tusschen de Tanden siet.
f. f.	Twee langer Borstels, die men ook de Hoornen noemen mag.
g.	Ses van syn ademhalende Stippen, die in alleo sestien syn.

Fig. V.

De Tand van de Priem- of Moort-wurm, door het vergrootglas gesien.

a.	De scherpe, kromme, punt des Tands.
b.	De scherpe Rugge, van de inwendige syde des Tands uytspruytende.
c.	De Holte van de uytwendige syde.
d.	De opening of langwerpige spleet, in syn omtrek hayrig, waar door de Wurm suigt.

Fig. VI.

De ademhalende Stippen der Schalbyter, in haar situatie, als ook de Ringen des lighaams, die in de Pop alreede aangeweesen syn, en daar nagesien kunnen worden.

a. 1.	Het eerste ademhalend Stip, staande schuyns na agteren, in het Borstbeen, op de 2. Ring.
b. 2.	Het tweede Stip, dat lager en schuyns daar na toe staat, dit siet men onder de Vleugelen, op de 5. Ring.
c. 3.	Het derde, wat hooger op de rant der Buik geplaatst, dit siet men op de 6. Ring.
d. 4.	Het vierde weer wat lager daalende, dit bevint men op de 7. Ring.
e. 5.	Het vyfde nog lager staande, dit siet men op de 8. Ring.
f. 6. g. 7. h. 8.	Dese drie volgende, seste, sevende en agtste Stippen, syn merkelyk nauwer geslooten, en staan op de 9. 10. en 11. Ringen.
i. 9.	Het negende Stip, 't geen verdweenen is, het geen anders op de 12. Ring stont.

Fig. VII. en VIII.

De Oogen, de Gesigtsenuw, en de Hersenen van den Schalbyter.

a.	Het Oog, soo als het Hoorn- en Druivevlies daar effen af geligt is, waar door de omgekeerde pyramidale Vesels in het gesigt komen.
b.	Het sneeuwwitte veselagtige Vlies van het Oog, daar alle de pyramidale Vesels op eyndigen.
c.	De Gesigtsenuw binnen uyt de holte van het witte veselagtige Vlies gesepareert.
d.	De donkere kouleur, die het witte veselagtige Vlies heeft, daar het op de Gesigtsenuw sluyt:

[p. 70]

	tae ibidem Fistulae pulmonales cernuntur discurrentes, quarum tres ramos delineavi.
e.	Modus, quo Fistulae pulmonales, juxta Fibras pyramidales, inversas, ductu serpentino sursum versus Corneam Tunicam, in vivi Scarabaei Oculo feruntur. Crassiores tamen heic delineavi hasce Fistulas, quam naturaliter sunt; ut tanto exactius possent interstingui.
f. f.	Duae Cranii corneo-osseae extantiae, quae supra Oculum prominent, huncque velut dividunt.
g.	Corneo-ossea Cranii expansio, una cum cavis & foveolis suis, quae plerumque Nasicornu vocatur.
h.	Oculi, qua parte intra Cranium latet, divisio superficiaria, quam superiores Cranii extantiae efficiunt.
i.	Cerebrum, e duobus quasi globis unitis constans.
k.	Fistulae pulmonales, quae & in dura Cerebri matre & in Nervis opticis conspiciuntur.
l. l.	Locus, quo Optiei Nervi gracilissimi sunt, quando primum e Cerebro prorumpunt.
m. m.	Nervi optici dilatati.
n. n.	Iidem rursus contracti.
o. o.	Loca, quibus Nervi optici rursus amplianrur, quando Oculis adpropinquant.
p. p.	Principium Medullae, quod rimam efficit, per quam Gula transit, abscissum.

Fig. IX.

Fistulae Pulmonales suis cum Vesiculis in Scarabaeo Nasicorni.

a. a.	Vesiculae Fistularum pulmonalium distentae, quarum ramulum perfectum, nonnihil ultra magnitudinem naturalem auctum, exhibeo.
b. b.	Fistulae, harumque ramuli laterales, ex superiore Vesicularum parte nascentes.
c. c.	Nonnulli tubuli, qui ex lateribus harum Vesicularum prodeunt.

Fig. X.

Ramulus Pulmonalis sua cum Vesicula, microscopio conspectus.

a. a.	Annuli corneo-ossci, e quibus Fistula pulmonalis constat.
b.	Annulorum horumce structura; quae talis est, ut quasi ex particulis globosis inter se concretis compositi esse videantur.
c. c.	Loca nonnulla, quibus convolutiones horum Annulorum abruptae sunt, novaeque rursus incipiunt.
d. d.	Membranulae, quae annulos inter se colligant, & in quibus multae conspiciuntur particulae globosae, quae hasce membranulas veluti constituunt.
e. e.	Annuli quidam tenuiores, qui in principio & fine vesiculae pulmonalis cernuntur.
f. f.	Vesiculae pulmonalis ipsius constructio. Est haec particula membranacea & alba, ex immenso composita numero minutorum globulorum, qui ob convexas suas superficieculas, sicubi radii lucis in has incidunt, particulam istam, absque ullo splendore, albicantem visui exhibent.

	alwaar men siet, datter veele Longpypen door heen loopen, waar van ik drie takken afgebeelt heb.
e.	De manier, op welke de Longpypen, neffens de omgekeerde pyramidale Vesels slangswys om hoog, en opwaarts naa het Hoornvlies, in 't leeven loopen: dese Long pypkens heb ik dikker als sy syn, tot onderscheyt afgebeelt.
f. f.	De twee hoornbeenige uytsteekselen van het Bekkeneel, boven op het Oog van de Schalbyter, die het selve als verdeelen.
g.	Het hoornbeenig uytspansel van het Bekkeneel, met syne holligheeden ende kuylkens, dat men gemeenelyk de Neushoorn noemt.
h.	De inwendige binnenste verdeeling op het Oog, dat door de bovenste uytsteekselen van het Bekkeneel te weeg gebragt wort.
i.	De Hersenen, die als uyt twee vereenigde globen bestaan.
k.	De Longpypkens, die in het dikke Vlies der Hersenen te sien syn, als ook op de Gesigtsenuw.
l. l.	De plaats, daar de Gesigtsenuwen het dunste syn, wanneer sy eerst uyt de Hersenen spruyten.
m. m.	De Gesigtsenuwen gedilateert.
n. n.	De selve weer vernauwt.
o. o.	De plaatsen, daar de Gesigtsenuwen weer verdikken, als sy de Oogen naderen.
p. p.	Het beginsel des Mergs, dat de spleet maakt, daar de Slokdarm door passeert, afgesneeden.

Fig. IX.

De Longpypen met haare blaaskens in de Neushoornige Schalbyter.

a. a.	De opgespanne blaaskens der Longpypen: waar van dat ik een volkome taksken een hayrken grooter als het leven vertoon.
b. b.	De pypkens en haare sy-takskens, die boven uyt deese blaaskens spruyten.
c. c.	Eenige pypkens, die aan de syden uyt deese blaaskens gaan.

Fig. X.

Een Longtaksken met syn Blaasken, onder een vergrootglas getekent.

a. a.	De hoornbeenige Ringekens, waar uyt het Longpypken bestaat.
b.	De structuur deser Ringekens, die als uyt te samen gegroeyde, globeuse deelkens, gecomponeert worden.
c. c.	Eenige plaatsen, daar de ombuygingen deeser Ringekens eyndigen, en weer nieuwe beginnen.
d. d.	De Vlieskens, die de ringekens aan een verbinden, waar in men verscheyde globeuse deelkens siet, daar deese Vlieskens als uyt bestaan.
e. e.	Eenige dunder Ringekens, die in het beginsel en eynde van het Longblaasken te sien syn.
f. f.	De structuur van het Longblaasken selve, dat een vliesig en wit deelken is, synde te samen gestelt, uyt een oneyndig getal kleene klootkens, die door haare bultigheeden, als de stralen van het ligt daar op vallen, het selve wit, en sonder alle glans, aan het gesigt vertoonen.