Bybel der natuure of historie der insecten. Deel 2

De Sanguinis Circuitu in Rana adulta.

Modus, quo Sanguis in Rana adulta circulum suum absolvit, haud sane exigui est momenti, & comparatam Anatomen vel maxime commendat; quandoquidem, eo minus perspecto, ad veram usus viscerum cognitionem vix perveniri posse videtur. Cl. Malphigius, Needham, pluresque alii, Ranam manifestis instructam esse Pulmonibus, atque respirare perhibent. Quin opinantur praeterea, quod Sanguis per Pulmones circuletur, in his cribretur, comminuatur, & ad extremam usque perfectionem suam evehatur: ut hinc officium sanguificationis, quod superioribus seculis ab Hepate praestari creditum est, inde ad Pulmones hodie sit translatum. Porro quoniam Iidem in Piscibus, loco Pulmonum, observabant Branchias, per quas universus corporis Sanguis circulatur; & quia adversus has haud aliter allidi aquam videbant, ac aërem contra & in Pulmones; ideo Branchias pariter haematopoiesios muneri praefecerunt. Fateor equidem lubens, satis esse ingeniosam hancce opinionem; modo statuatur, quod Hepar penitus nihil ad Sanguinis confectionem conferat. At vero undenam, quaeso, sanguificatio demum derivabitur in illis Animantibus, quae Pulmonibus quidem praedita sunt; sed ita tamen simul comparata, ut Sanguis nequaquam in iis per Pulmones transeat, verum ilico ex unico, quo Cor eorum pollet, Ventriculo, intactis Pulmonibus, per corpus universum distribuatur: quemadmodum in Ranis obtinet? Imo id ipsum forte locum quoque habet in Bufonibus, Salamandris aquaticis, Lacertis, Chamaeleontibus, Testudinibus, Ser-

Van de Circulatie des Bloets in de volwassche Vorsch.

De manier, op welke het bloet in de volwasse Vorsch circuleert, is van geen kleene consideratie, en het recommandeert de gecompareerde Anatomie ten alderhoogsten, alsoo het schynt, dat men sonder deselve tot de waare kennisse van het gebruyk der Ingewanden, niet en kan koomen. De Heeren Malpighius, Needham, en veele anderen die schryven, dat de Kikvorsch een manifeste Long heeft en ademhaalt: en haar gevoelen is ook, dat het bloet door de long circuleert, en daarin gesift, geklutst, en kleyn gemaakt wort, en tot syn uyterste volmaaktheid gebragt, soo dat het officie der Lever, die in de voorige eeuwen gelooft is, het bloet te maaken, nu van haar aan de Long gegeven is, en naademaal sy in de Visschen, in plaats van de Long, de Kuwen observeren, daar al het bloet van het lichaam door circuleert, en waar tegens het water beweegt wort, gelyk de lugt tegens en in de Long; soo heeft men aan deselve meede de bloetmaaking toegeschreeven. Ik beken geern, dat dese gedagten vernuftig syn, wanneer men vaststelt, dat de Leever gansch niet en doet tot het maaken van het Bloet. Maar waar sal men dan de bloetmaaking stellen in die Dieren, dewelke wel Longen hebben, maar alwaar het bloet niet door deselve circuleert; maar ten eersten uyt de eene holligheyd des Harts, die sy hebben, door het geheele lichaam gedistribueert wort, sonder de Longen te raaken, gelyk in de Kikvorschen plaats heeft? En gelyk ook mogelyk plaats heeft in de Padden, Watersalamanders, Egdissen, Chameloenen, Schildpadden, Slangen, en andere, die ik alle gesien heb, dat vliesige Longen hebben; maar welkers bloetaderen ik tot nog toe niet nauwkeurig geexa-

[p. 831]

pentibus, aliisque; quae omnia membranosis instructa esse Pulmonibus observavi: quanquam Vasa eorum sanguifera hactenus nondum accurate examinaverim. Profecto, velimus, nolimus, reverti ad Hepar cogemur, hocque in pristinum dignitatis suae gradum restituere. Quin tanto id magis etiam in Rana urget, quae Venis Lacteis destituta est; utpote cujus Chylus propterea necessario in numerosissimas, quibus Rana gaudet, Venas Meseraicas ingredi, atque sic per Venam Portarum ad Hepar transferri debet. In hujus igitur Venae extremitatibus Sanguis, mox inde in Cavam transiturus, comminuitur & cribratur, ultimamque demum in ipsâ Cavâ perfectionem suam adsequi mihi videtur: prout circa illa etiam ipsa Animantia, quae Venis Lacteis donata sunt, amplioribus aliquando argumentis a me demonstratum iri confido. Nunc vero temporis inopiâ prohibeor, quo minus experimenta hanc in rem a me inchoata ad finem perducere possim; quae quidem, licet numero haud valeant, adeo tamen momentosa sunt, ut sane haud levia promittant.

Hisce praelibatis, breviter jam principes Arterias atque Venas in Rana describam, modumque, quo Sanguis per has circulatur, indicabo. ⁺Cor Ranae a, uti in plerisque obtinet Quadrupedibus, in Pectoris cavitate, quae quidem valde exigua est, situm invenitur. Superiori ⁺Cordis parti juncta cernitur Auricula b. Caeterum, ut Piscium Corda, unico saltem id Ventriculo gaudet; e quo similiter una tantummodo proficiscitur Arteria, in principio notabiliter musculosa, satisque dilatata, mox vero dein duos abiens in truncos, quorum alter ad ⁺dextram Pectoris regionem c, alter ad sinistram ⁺d, ablegatur. Quaelibet autem harumce Arteriarum, quae veluti Subclavias aemulantur, porro statim in tres dividitur ramos principales.⁺Primus horum, qui minimus est ee, utrinque ad Pulmones tendens, materiem hisce nutrimenti adfert: unde & Arteriae Pulmonales mihi audiunt, illisque geminae sunt, quae in Homine & Brutis Bronchiales vocantur. Hae ipsae, dum Pulmonibus adpropinquant, plerumque in tres semet ramulos, quos heic abscissos monstro, dispartiuntur, tumque, extrinsecus ad tunicam Pulmones succingentem protensae, mirabilissimum super hac reticulum constituunt, & plurimis undequaque anastomosibus inter se mutuo communicant: inde autem porro, propaginibus exilissimis, in irregula-

+ Tab. XLIX. Fig. III. a.

+ b.

+ c.

+ d.

+ ee.

mineert hebbe? Seker of men wil of niet, men sal weer tot de Leever moeten koomen, en die in syn rang van waardigheid herstellen, en dat ook voornamentlyk in de Kikvorsch, die geen Melkaderen heeft, en welkers Chyl nootsakelyk in haare menigvuldige Scheyladeren, die sy hebben, moet ingaan, en soo door de Poortader tot de Lever gebragt worden, in welkers uiteynden het bloet kleyn gemaakt en gesift wort, als het in de holle Ader overgaat, in welke ik geloof, dat het syn uyterste volmaking verkrygt. Gelyk ik dat omstandiger hoopte te bewysen omtrent die Dieren selver, dewelke Melkaderen hebben. Maar tegenswoordig ontbreekt my de tyt, om myne begonne experimenten daar van te volvoeren, die, hoewel sy niet groot in getal syn, egter seer gewigtig syn, om daar wat groots van te verwagten.

Dit soo voor af geseyt synde, soo sal ik nu kortelyk de principaalste Slagaders en Aders in de Kikvorsch beschryven, en de circulatie van het bloet door deselve aanwysen. Het Hert in de ⁺Kikvorsch a is, gelyk in meest alle viervoetige Dieren plaats heeft, in de holligheyd van de Borst geleegen, maar die seer kleen is. Boven aan het ⁺selve siet men het Oorken b daar meede vereenigt. Dit Hert heeft, gelyk de Herten der Visschen, maar een holligheyd, waar uyt ook maar een Slagader gaat, die in syn begin merkelyk spieragtig is, en redelyk gedilateert; waar op sy haar terstont in twee takken deelt, waar van de eene naa de regter syde ⁺des Borst c, en de andere naa de linker syde afgesonden ⁺wort d. En voort siet men, dat yder van deese Slagaders, die de ondersleutelbeen Slagaderen syn, datelyk in drie principale hoofttakken verdeelt wort. Het eerste paar, dat het kleenste is ⁺ee, gaat naa de Longen, om die te voeden: en daarom noem ik haar Long-slagaders, dat deselve syn, die men in de Menschen en Beesten Longpyp-slagaders noemt. Deselve als sy tot de Longen naderen, die verdeelen haar meesten tyt in drie ramificatien, die ik afgesneeden vertoone; en daar meede loopen sy uytwendig op de rok, die de Long omvangt, daar sy een wonderaardig netken opmaaken, en men siet ook, dat se aldaar overal met malkanderen inmonden. En voorts loopen sy, met seer kleene afsetsels, tot de inwendige, irre-

+ Tab. XLIX. Fig. III. a.

+ b.

+ c.

+ d.

+ ee.

[p. 832]

res Pulmonum Vesiculas, internas, ubi loci diffusa est Vena Pulmonalis, sese demergunt, atque cum hac, juxta ac mea docent experimenta, notabilem ineunt anastomosin, nudo etiam oculo conspicuam: prout manifeste patet, si Arteriae & Venae istae hydrargyro repleantur; quarum sic praeparatarum ⁺nonnullas etiamnum adservo. Caeterum ex Arteriis quoque Pulmonalibus duo utrinque, ⁺tenues, exeunt ramuli ff, sursum semet recurvantes, qui in Oris partibus distribuuntur.

Alterum par principum Ramorum, ex Arteriae magnae trunco pullulantium, eatenus admodum spectabile est, quod, utroque latere, in binos dilatetur Nodos, ampullosos, insignes, colore ex griseo nigro in vivente Rana conspicuos ⁺gg. Utraque caeterum haec Arteria postmodum rursus extenuatur, &, una cum ramulis inde prodeuntibus, solis tantummodo Oris, & Respirationi inservientibus, Musculis videtur esse destinata. Quaelibet autem earum, ubi paullo dein altius adscendit, in aliam rursus dilatatur ampullulam nodosam. Crediderim Arterias hasce illis esse geminas, quae devehendo ad Branchias Sanguini ante inservierunt: quod tamen pro certo adfirmare nequeo; sed iteratis sectionibus adhuc foret inquirendum.

Tertium par primariorum Ramorum, prae reliquis, maxime dignum est consideratu; quandoquidem hi Arteriae Magnae truncum in Lumborum regione proprie constituunt, eumque in finem perquam notabili anastomosi ibidem in se mutuo confluunt. Ex truncis enim Arteriae Magnae in Pectore enati, dein se ⁺subter Pulmones circulatim recurvant hh, &, postquam ramulos quosdam ediderunt, Arterias ⁺axillares quoque e lateribus suis emittunt ii. Imo profundius paullo, infra Cor, ipsas Arterias Carotides ex iis germinare observamus, ⁺quae, inde versus Caput adscendentes kk, hujus intra Ossa semet recondunt. Quin Vertebrales etiam Arteriae iisdem e ramis proficiscuntur ⁺l. Tandem vero, manifeste conspicua anastomosi inter se mutuo coëuntes, simplicem Truncum Lumbarem constituunt, e quo Arteria Coeliaca, insigni principio, effluit, Mesentericam ⁺postea m ex se porrigens. Imo Arteriae ⁺itidem nonnullae, Lumbares nn, tum quae ⁺ad Testes, Ovarium oo, & Renes p, ablegantur, eodem e Trunco trahunt originem. Is ipse autem ⁺in Ramos Iliacos qq ultimò demum sese dispescit.

Sanguis, per omnes istas Arterias, e Cor-

+ Tab. XLIX. Fig. III.

+ ff.

+ gg.

+ hh.

+ ii.

+ kk.

+ ll.

+ m.

+ nn.

+ oo. p.

+ qq.

guliere Longblaaskens, daar de Longader syn plaats heeft, en waar meede deese Slagaders, volgens het uytwysen myner experimenten, met de geseyde aderen een kennelyke inmonding maaken, die selfs aan het Oogh manifest is. Gelyk niet duysterlyk blykt, wanneer men deese Slagaders en Aderen met Kwiksilver komt op te vullen, waar van ik 'er nog eenige bewaar. Voorts siet men aan weersyden uit de Longslagaderen twee dunne ⁺takskens gaan, die haar naa bovenen ombuygen ff, en naa de deelen van de Mont afgesonden worden.

Het tweede paar Hoofttakken, dat uit de trunk van de groote Slagader gaat, is seer kennelyk, ten aansien dat se aan weersyden, in twee merkelyke vlesgewyse Knoopkens gedilateert worden, die men ⁺in het leeven van een grys swarte couleur siet gg. deese twee Slagaders worden daar na weer vernaauwt, en sy schynen neffens de Slagaders, die daar uyt gaan, geen ander gebruyk te hebben, als dat se tot de Spieren van de Mont en de Ademhaling gesonden worden: voorts worden sy yder een weynig hooger weer gedilateert in een Vlesgewyse Knoop. Deese Slagaders schynen my deselve te syn, dewelke tot het overvoeren van het Bloet na de Kuwen gedient hebben; dat ik egter niet kan affirmeeren: men sou dat door herhaelde sectien moeten ondersoeken.

Het derde paar Hoofttakken is het alderconsiderabelste, om dat sy eygentlyk de tronk van de groote Slagader in het quartier der Lendenen uitmaken, en door een seer opmerkelyke inmonding aldaar vereenigen. Want naa dat sy uit de tronken der groote Slagader in de Borst ontsprooten syn, soo buygen sy haar onder de Longen hoepelwys ⁺om hh, en naa dat sy eenige ramificatien van haar gegeeven hebben, soo siet men dat de Oxel ⁺Slagaders ii uyt haar ontspruyten. Wat lager onder het Hart siet men de Hoofdslagaders uyt haar ⁺naa het Hooft gaan kk, en binnen in de Beenderen daar van beslooten te worden. Waar op men de ⁺Wervelbeens-Slagaderen siet ll: daar na monden deese twee Slagaderen seer sigtbaar in malkander, en sy maaken een enkelde Lendentronk, waar uyt men de Buik-Slagader seer notabel siet spruyten, ⁺en daar uyt de Scheyl slagader m. Als ook eenige ⁺Lende Slagaders nn, neffens ook die tot de Saadballen, ⁺de Eyerstok oo, en de Nieren p afgesonden worden, waar op men eyndelyk siet, dat se de Liestakken maken.

Het Bloet door alle deese Slagaders uyt het Hert

+ ff.

+ gg.

+ hh.

+ ii.

+ kk.

+ ll.

+ m.

+ nn.

+ oo. p.

[p. 833]

de, ad corporis circumferentiam atque ad viscera propulsus, manifesto circuitu per Venas denuo ad Cor, tanquam ad Centrum, revertitur; dum interim per Pulmones non nisi exigua ejus pars, & quidem simili prorsus modo, quo per Musculos ac reliqua viscera, circulatur. Ut ideo Sanguis in Rana, ordine plane contrario, suum absolvat circuitum, quam quidem in aliis Animantibus quadrupedibus, imo & in Piscibus observatur; utpote in quibus universus Sanguis vel per Pulmones, vel per Branchias, trajicitur. Videlicet trunci Venae Cavae superiores, qui cum Auricula Cordis juncti sunt, atque sub duobus Arteriae Magnae truncis a me delineati, in Rana nequaquam Sanguinem suum ex Pulmonibus hauriunt: imo verò directe eum ex illis bibunt Venulis, quae in corporis regione superiore discursant; tum & ex aliis nonnullis, quae proxime sub cute, in Iliis, sitae sunt; parvamque denique portionem, quae de Pulmonum nutritione redux est, insuper sortiuntur. Sanguis autem, ab inferioribus corporis partibus rediens, Pulmones pariter haud adtingit; sed per Venam Portarum atque Cavam, Pulmonibus intactis, in Auriculam Cordis semet effundit: ut hinc, vel unicam saltem corporis Ranini Venam inflando, Arteriae etiam inflari simul possint.

Venarum distributio notabiliter heic ab illâ Arteriarum discrepat. Duo enim Venae Cavae ⁺trunci, supernè ad Auriculam conspicui a a, ubi ⁺loci Arterias rescidi b; ex inferiore suo latere ⁺Venas emittunt Pulmonales, heic abscissas cc, Arteriis duplo majores. Venae hae proprie in Pulmonum cavitate, ac praecipue in Vesicularum Pulmonalium, irregularium, oris & limbis collocatae sunt, atque capillares, ac tantum non invisibiles, ramusculos suos inde quaquaversum per omnes cellulas diffundunt. Heic igitur in Ranarum Pulmonibus notabile quoddam Vas sanguineum, Vena nimirum Arteriosa, deficit: neque enim hoc canale fabrefacto opus erat Animali, in quo Natura Sanguinem universum per Pulmones trajici haud voluit. Duo autem illi Venae Cavae trunci superiores porro, in Rana, supra Arterias sese efferunt, variosque similiter in ramos dividuntur. Nonnullae nimirum Venulae inde ad ⁺Oris partes ablegantur dd: aliae, quam elegantissime semet in itinere curvantes, versus ⁺Caput tendunt ee, partemque sui quandam ⁺Musculis primi Crurum paris impertiunt ff. Venae itidem Axillares iisdem e truncis pro-

+ Tab. XLIX. Fig. IV. aa.

+ b.

+ cc.

+ dd.

+ ee.

+ ff.

tot de omtrek van het lichaam en de Ingewanden gedreeven synde, dat keert door een manifeste circulatie weer door de Aders tot het Hert, als tot het Middelpunt, maar sonder anders door de Longen te passeren, als voor een kleen gedeelte, en op deselve wys, gelyk het door de Spieren en de Ingewanden circuleert, dat een heel contrarie order van de loop des Bloets is, als men in de andere viervoetige Dieren en de Visschen observeert, daar het gansche Bloet, of door de Longen, of door de Kuwen gaat. Want de bovenste tronken der holle Ader, die met het Oorken van het Hart vereenigt worden, en die ik onder de twee tronken der groote Slagader afgebeelt heb, die ontfangen haar Bloet niet uyt de Longen, maar immediaat uyt de Aderen, die boven in het lichaam geplaatst syn; en ook uyt eenige, die effen onder de huyt in de Liesen haar plaats hebben; en dan een kleen gedeelte, dat van het voeden der Longen weerom komt. Het Bloet van onderen uyt het lichaam komende, dat raakt ook de Longen niet, maar het stort sig door de Poort en holle Ader meede in het Oorken van het Hart, sonder de Longen aan te raaken. Soo dat, als men maar een Ader van het lichaam opblaast, men ook de Slagaders kan opblaasen.

De distributie der Aderen verschilt merkelyk van die der Slagaders: want de twee tronken der holle Ader, ⁺die men boven by het Oorken van het Hart siet aa, ⁺en alwaar ik de Slagaders heb afgesneeden b daar siet men van onderen aan de afgesneede Longaders ⁺cc, dewelke tweemaal grooter syn, als de Slagaders. Sy syn eygentlyk geplaatst in de holligheid der Longen, en voornamelyk in de randen en zoomen van die irreguliere Blaaskens, waar van zy alle de cellekens, ja zelvs de omringende rok, met hayrklyne, en byna onsigtbaare takskens voorsien. Soo dat hier in de Longen der Kikvorschen een merkelyk Bloetvat ontbreekt, dat de Slagaderderlyke Ader is: alsoo de selve ook onnodig was om te fabriceeren in een Dier, daar de Natuur niet gewilt heeft, dat het gansche Bloet door de Longen sou circuleeren. Voorts siet men in het leeven deese twee tronken der bovenste holle Ader, boven over de Slagaders heen loopen, en haar van gelyken in verscheyde takken verdeelen. Als in eenige, die naa de deelen des Monts afgesonden worden ⁺dd, en andere, die naa het Hooft gaan ee, en haar cierelyk in het leven ombuygen, en waar van ook een gedeelte tot de Spieren van het eerste ⁺paar Beenen gesonden wort ff. Voorts siet men

+ Tab. XLIX. Fig. IV. aa.

+ b.

+ cc.

+ dd.
ee.

+ ff.

[p. 834]

⁺ficiscuntur gg, duosque emittunt ramulos, consideratu dignissimos, hh, qui, in Iliis, pulchre admodum, sub cute, supra Musculos Abdominales semet sursum reflectunt, atque inde denuo versus Thoracem adscendentes, ac notabiliter ibi rursus dilatati, cum reliquis, quae circa haec loca conspiciuntur, Venulis anastomosi mutua communicant. Truncus Venae ⁺Cavae, infra Cor situs, simplex est i, ibique in tres dispescitur ramos, per Hepar semet ⁺dispergentes kk. Paullo inferius ex Hepate Vena ⁺Mesenterica oritur l: sub quâ Cavae truncus plurimis sese propaginibus quam elegantissime super ⁺Renes diffundit m, tandemque, in duo divisus ⁺Brachia, Ramos constituit Iliacos nn, e quibus Vena Epigastrica quam venustissime prognasci ⁺animadvertitur oo. Vena haec secundum Musculos Rectos Abdominis ad Hepar usque retrograditur; ubi loci abscissa a me repraesentatur. Quodsi hoc Vasculum, prope Hepar, una cum omnibus Ventris integumentis resecetur, & supra posteriora dein Crura reclinetur; commodissime per id Venae corporis omnes inflari possunt: quo tunc efficitur, ut in Hepate, Renibus, & cunctis undequaque Visceribus, Venae detegantur. Atque hinc quidem primam captavi occasionem & copiam singularissima, quae sequuntur, experimenta leviore labore expediendi. Isthaec de Sanguinis in Rana circuitu, Vasis sanguiferis, dicta hactenus sufficiant.

Observationibus modo recensitis, quam poteram, citissime absolutis, aliquot dein Musculos, nec non Cutem, Oculos & Sanguinem Ranae adultae insuper examinabam. Fibras motrices Musculorum tam tenuiter dividere licebat; ut filum telae Aranei subtilitate referrent. Quum autem sic divisas microscopio objicerem; videbam ex aliis eas fibrillis adhuc minoribus constare, hasque demum ex globulis minutissimis. In Cute Epidermidem primò detegebam; cui vera demum succumbebat Cutis, elegantibus coloribus, & nigris maculis exornata, atque ex globulis veluti composita adparens. Separabam porro Cutem in substantiam quandam glandulosam, quae ex globosis glandulis, numerosissimis, erat constructa. Glandulae istae glutinosam illam secernebant materiem, quae per cutis Ranae supersiciem diffusa animadvertitur, hancque laevissimam & maxime lubricam reddit. Salivae isthaec species degustata amarum exhibet saporem, suaque acrimonia oculos laedit; quin & sensibilem

+ Tab. XLIX. Fig. IV. gg. hh.

+ i.

+ kk.

+ l.

+ m.

+ nn.

+ oo.

⁺de Oxeladers uyt deselve spruyten gg, en daar uyt twee considerable takken haar oorspronk neemen hh, deselve buygen haar seer cierelyk in de Liesen, onder het Vel, boven de Spieren des Buiks, naa boven omwaarts, en daar van daan loopen sy weer om hoog na de Borst, daar sy weer merkelyk dilateeren, en met de andere Aderen, die aldaar te sien syn, inmonden. De tronk der holle Ader onder het Hart ⁺is enkelt i, alwaar men siet dat sy haar in drie takken verdeelt, die in de Lever haar verspreyden ⁺kk. Een weynig lager siet men, dat uyt de ⁺Lever de Scheylader spruit l. Waar onder de Holle in verscheide takken sig seer cierelyk op de Nieren ⁺verdeelt m, tot hy eyndelyk in twee takken ⁺verdeelt synde, de Liestakken komt te maaken nn, waar uyt men de Onderbuiks Ader seer cierelyk ⁺syn oorspronk siet neemen oo; deselve loopt langs de regte Spieren des Buiks tot naa de Leever, daar ik haar afgesneeden hebbe. Dit Vat is seer bekwaam, wanneer men het by de Lever, te gelyk met alle deksels der Buik, afgesneeden heeft, en het over de agterste Voeten heengetrokken, om alle de Aderen van het lichaam op te blaasen: die men als dan in de Leever, de Nieren, en alle Ingewanden ontdekt; dat my de eerste occasie en gedagten heeft gegeeven, om de navolgende seer rare experimenten te faciliteren. Dat sy dan voor deese maal genoeg van de circulatie, en de Bloetvaten in de Kikvorsch.

Deese observatien, soo veerdig my mogelyk was; afgedaan synde, soo examineerde ik nog eenige Spieren van een volkome Kikvorsch; als ook syn Vel, Oogen, ende Bloet. En ik bevond dat de bewegende Vesels der Spieren haar soo fyn lieten verdeelen, als de draat van een spinrag. Wanneer ik deselve met een vergrootglas besag, soo bestonden sy nog uyt andere Veselkens, en die uyt klootkens, die seer kleen waaren. Het Vel daar entdekte ik de Opperhuyt op, daar naa volgde het waaragtige Vel, dat met cierelyke couleuren, en swarte vlaxkens verciert was, en het scheen meede uyt klootkens samengestelt te syn. Het selve verdeelde ik in een klieragtige substantie, die uyt klootagtige klierkens gecomponeert wiert, die daar in een seer groot getal waaren, en waar uyt die slymerige materie gesecerneert wort, die men op het vel van de Kikvorsch gewaar wort, en waar door hy seer glad ende slibberig is. Als men dit soort van Kwyl proeft soo is het bitter, en het is scherp in de Oogen, en soo men een klene opening in de huyt heeft, soo veroorsaakt het daar een sensible pyn,

+ Tab. XLIX. Fig. IV. gg. hh.

+ i.

+ kk.

+ l.

+ m.

+ nn.

+ oo.

[p. 835]

creat dolorem, si cuti Hominis, exiguo alicubi vulnusculo apertae, adfricatur; ut ideo a liquore hoc cavendum sit. Aqueum dein Oculi Humorem, vitreo exceptum tubulo, quoque examinabam: at nihil in eo, nisi limpitudo liquoris, mihi adparebat. Unde, utroque tubuli istius extremo ad lampada prius clauso, eundem, una cum Oculo Ranae integro, in aqua decoquebam: verum nesic quidem ulli in ipso globuli sese manifestabant. At vero Humor Chrystallinus, tam parte sui albida, calcem quasi referente, in ambitu constituta, quam parte altera fibrata, diaphana, quae, uti in Oculis Aselli minoris, plures in lamellas dividua est, totus ex globulis constabat. In Sanguine Serum conspiciebam, in quo immensus fluctuabat orbicularium particularum, ex plano veluti ovata, penitus tamen regulari, figura gaudentium, numerus. Videbantur autem hae ipsae particulae alium insuper humorem intra se continere Quodsra latere eas contuebar; crystallinos quasi bacillos, pluresque alias figuras similabant: prout nimirum diversimode in Sero Sanguinis circumvolvebantur. Animadvertebam praeterea, quod color objectorum tanto semper remissior adpareat, quo ea, microscopii interventu, grandiora repraesentantur.

waarom men sig daar voor moet wagten. De waterige vogt der Oogen, die ontfong ik in een glaase pypken, maar ik ontdekte daar niets in als de helderheid van de vogt: waarom ik dit pypken aan weersyden toe soldeerde by de lamp, en ik kookte hem met een volkomen Oog in het water, maar ik bevond daar evenwel geen klootkens in. Maar de Cristallyne vogt bestont t'eenemaal uyt klootkens, soo wel het witte kalkagtige gedeelte, dat daar in den omtrek was, als het heldere veselagtige gedeelte, dat, als in de Oogen der Schelvissen, sig in verscheyde lagen laat verdeelen. In het bloet sag ik een Wy, daar een oneyndig getal rondagtige deelkens in swommen, die van figuur als een plat ovaal waaren, maar heel regulier: sy scheenen ook nog een vogtigheid in haar te besluyten. Als men deese deelkens op sy besag, soo vertoonden sy haar als cristalle stokskens, en op andere figuuren meer na dat de Wy van het bloed haar drayde. En ik ontdekte met een, hoe dat als de dingen grooter van het vergrootglas vertoont wierden, hoe sy minder couleur hadden.