|
| |
| |
| |
Helden-sangh
Op Godes oneyndige vruchtbaerheyt
A quo, in quo, et per quem omnia.
Van wie, in wie, en door wie alles is.
Wanneer ik met den geest, en 't spits van myn gedachten
't Geheym der Godtheyt derf afspieg'len, en de crachten
Van myne ziel in 't sicht syns wesentheyts uytspan,
Ik sie niet wat men best van Godt uytbeelden can;
Dan 't hoogste en eenigh goet, oneyndigh en volcommen
In alle gaven en uytnemende eygendommen,
Dat in sigh self de bron van alle goet besluyt.
Den naem past op den aert; want Godt en goet beduyt
En klinkt gelyk: in Godt is alle goet beslooten,
En buyten Godt en wort geen waere goet genooten.
Al wat hy self door sigh, en in sigh selven siet
En minnelyk bevindt, is goet en anders niet:
Soo wiert de naem van Godt hem qualyk toegeschreven
Indien het goet in hem cost voor een stont begeven.
Al wat men vreughdigh, nut of eerelyk bevindt
In 't goet, bevindt m'in Godt in wie al 't goet begint
En eyndight. Geene deught, cracht, wysheyt, schoonheyt, claerheyt,
Vreught,miltheyt,eerlykheyt,macht,glory,reynheyt, waerheyt
Konst, rykdom, wetenschap wiert immer gewaerdeert,
Die niet uyt Godt en sproot, en weder naer hem keert.
Soo spruyten uyt de zee ontallyke revieren
| |
| |
En bronnen, tot behoeft van aerdgewassen, dieren,
En menschen, soo vergaen sy weder in de zee.
O ongrondeerbaer diep van vreugden, eer, en vree,
Van allen schat, waer wiert oyt eenigh goet vernomen,
Dat niet en was uyt u geteelt en voortsgecomen,
Dat niet naer u en keerde? o ongemeten Godt?
Als ik door 't licht van myn begryp opsteyger, tot
Uw eeuwigh wesen, 't gen in sigh voor allen eeuwen
En tyden, voor den glans der hemelsche flambeeuwen
En aerdsche schepselen geheel was en volmaekt;
Als myn vernuft den troon der godlykheyt genaekt,
Die op den heyl'gen bergh des Testaments verheven
In hunne scheppingh dee de Serafynen beven;
Als ik d'oneyndigheyt uws mogentheyts bemerk,
Waer door gy hebt uyt niet getrocken 's werelts perk,
Met d'onafmetelyke omwelfsels, die de schragen
Der hem'len, vaster dan d'Atlantse schouders dragen;
'k Begin dan eenen schyn, een glans, een strael te sien
Van 't hoogste goet, hetgen aen alles can voorsien,
En een ontelbaerheyt van kostlykhêen uytstorten
Ook sonder synen schat in 't minste te vercorten.
Spreekt alle scheps'len! dat uyt koper, silver, stael
En yser uytbreek een opdonderende tael,
Die tusschen rotsen en speloncken diep verschoolen
Uytberste, en dreunen doe de noorde en suyer poolen,
Opdat den wedergalm van Godes weerden lof
Dwers door den aerdboom sla tot in het hemels hof!
Gy wildernissen, gy gebergten, bosschen, velden
Krygt tongen, helpt myn pen des Scheppers eernaem melden
En kondigen den prys van 't ongeschapen goet.
Gy slykinwoonders, die in d'aerde kruypt en wroet;
| |
| |
Gy broetsels van de zee, rivieren, bronnen, beken;
En gy, die 't lant bewoont in bosch en wout versteken,
Of grasende op het velt, viervoetige gediert;
En gy, die boven steen en d'hoogste bergen swiert,
Doorswervers van de locht, wilt op myn toonen passen,
Met alle groente, en mosch, met zee- en aerd-gewassen,
Hoe tong- en sprake-loos, maekt nevens my geluyt.
Maer voor al and're daegt u mynen yver uyt
O menschelyk geslacht naer godes beelt geschapen!
En gy, o saligh heir, vernufte hemel-knapen,
Die gheel uw cracht besteedt in 's Heerens lofgesangh,
Wilt my behulpsaem syn in 't gen ik hier aenvangh:
Dat een verheugt geschal locht, aerde en zee aentreffe,
Twyl ik met u den roem van 't hoogste goet verheffe.
Waer ik myn oogen sla, wat scheps'len ik ontmoet
Sy roemen al gelyk van dat oneyndigh goet.
Spreek ik de wat'ren aen en grondeloose golven
Te samen in de zee door duynen afgedolven,
Sy melden overluyt syn ongemetentheyt.
Het aerdryk swanger door sulk een verscheydentheyt
Van vruchten, om den mensch en allen dier te laven,
Verbreyt syn vruchtbaerheyt en overmilde gaven.
De locht, die hemelhoogh haer wyt gewelf uytstrekt,
Gespannen over aerde en watervloên, ontdekt
Hoe hoogh, hoe heerelyk den Schepper is verheven.
De sterren, son en maen, die licht en claerheyt geven
Van op- tot onder-gank, door gheel den hemelcrans,
Verkondigen ons syn claerblinkentheyt en glans.
Den loop der hemelsche planeeten, die op orden
Geduerigh onverwert door een gedreven worden,
En sonder ander blyk, bewys, of rekeningh
| |
| |
Aftek'nen in hun creyts der eeuwen wisselingh,
Verbeelden, dagh en nacht, en t' allen oogenblicken
Ons, Godts voorsienigheyt in alles te beschicken.
't Vernieuwen van de Lent en Somertyt; den sucht
Van teelen ingestort den dieren, om door vrucht
En nasaet hunne soort of stammen uyt te breyden,
Gelykt als met'er hant ons heymelyk te leyden,
Tot kennis en bewys van syne onsterflykheyt.
Den rykdom die natuer in haer verborgentheyt
Besluyt, de visschery van perelen, de mynen
Van silver ende gout, karbonckelen, rubynen
En diamanten, die vermelden ons claer uyt
Den onwaerdeerb'ren schat, die Godt in sigh besluyt.
Het grousaem maeksel van walvisschen, dromadaeren
En olyfanten, die geheel een heir vervaeren
Geleken by een mugh, een mier, een aerde worm;
Het alderminste dier in syne soort, en vorm
Soo seldsaem, soo volmaekt als 't meeste, doet bemercken
Het wonderbaer beleyt van syn verheven wercken.
Maer waerom by gediert, gewasschen, en geboomt
Gesocht den weerden lof, die mynen Godt toekoomt?
Spreekt menschen; gy die tong en reden om te spreken
Becomen hebt; gy die met Godt syt vergeleken,
En syn hoogweerdigh beelt in uw gedaente draegt:
Spreekt uyt, gy wort van daegh door myne pen gedaegt
Om van het hoogste goet de beste proef te geven;
Tot wat een luyster heeft den Schepper u verheven
O redelyk geslacht! de schoonheyt van uw lyf
Doet blyken voor het oogh 't almogende bedryf.
Den mensch, dien koningh van de dieren, uytgelesen
Ter heerschappye, voert in syn eerbiedigh wesen
| |
| |
Een glans van eeren en grootmoedigheyt, waeruyt
Men lichtlyk synen aert en eygendom besluyt.
Hy draegt syn hooft recht op ten hemel, als syn stede
En vaderlant; men siet de majesteyt en vrede,
De liefde, en statigheyt neerstralen uyt syn oogh.
Syn lichaem vast, en kloek, en cierlyk, niet te hoogh,
Maer middelmatigh, staet en stapt op vaste schreden.
Maer, stellen wy 't cieraet der uyterlyke leden
Ter zyden, om t'aensien de schoonheyt van den geest;
Hier in ontdecken wy des Scheppers wesen meest;
Hier schynt een glans, een vonk, een uytblaes, een afsetsel
Van Godts selfstandigheyt; hier kent men 't rechte schepsel,
En aldernaeste beelt van syn gelyckenis.
Gelyk dien wond'ren Godt, een, en ondeelbaer is
In syne wesentheyt, Dryvuldigh in persoonen,
Soo is de ziel, die ons syn grootheyt comt vertoonen,
In wesen, een, in kracht, dryvoudigh. Haer verstant
Geheugenis, en wil, gehecht door eenen bant
Versaemt in eenen geest, geeft yder een te lesen
Dat sy 't afbeeltsel is van 't een- Dry-vuldigh wesen.
Wat schoonheyt was'er niet t'aenmercken in die ziel,
Voor sy, door lust verleyt, van haer geluk verviel?
Wat vreugt en was'er niet in haer genot te rapen,
Wanneer sy eerst geteelt, verheerlykt, en volschapen,
Met een soo minnelyk en suyver lyf versaemt,
Door geen begeerlykheyt, besoetelt, nogh gepraemt,
Haer soetste wellust vondt in Godes welbehagen?
Can m'aen des menschens sin een stercker proef opdragen,
Van Godes minsaemheyt en schoonheyt dan den mensch?
Maer dese proef bestaet niet meer, dan in den wensch,
En krancke inbeeldingh, zint die neerlaegh doen wy allen
| |
| |
In onsen eersten vaer verslagen en vervallen
Verlooren 't eenigh heyl en 't eyndeloos genot.
Dogh hier ontdeckt men weer de goetheyt van dien Godt,
Die, sonder syne wraek, nogh strenge recht te reppen,
Uyt deernis, wou den mensch naer synen val erscheppen,
En maken deelgenoot van syn geluk en eer.
Men singe dan tot lof en glory, van den Heer,
Dat ongemeten goet, het gen in sigh vergadert
Al wat den eygendom der minste goetheyt nadert;
Dat goet tgen alle goet altyt in sigh besloot,
Dat goet, tgen soo veel goet op ons, uyt sigh, uytgoot.
En naer wy sooveel quaets uyt al die goetheyt brouden
Nogh soo veel goederen voor ons wil onderhouden.
Uyt hem sproot alle goet, in hem is 't al vergaert,
Door hem blyft alle goet versekert en bewaert.
Versamelt dan van oost en westen, zuyd en noorden,
O Schepselen! volgt na den galm van myne woorden,
Den klank van myne stem, de toonen van myn liet.
Verheft den Heer die ons geschapen heeft uyt niet
Een yder naer syn aert, syn eygendom, en wesen:
Pryst hem soo veel gy kont, hy wort togh noyt volpresen,
Want syn grootdadigheyt, glans, goetheyt, majesteyt,
Ontfermingh, schoonheyt, cracht, genae, voorsienigheyt
Gaen alle maet, gewicht, en palen ver te boven.
Gy menschen, eerst voor al, u staet het toe te loven
Dien goedertieren Godt, die u alleen meer geeft,
Dan al wat buyten u, door hem, het wesen heeft.
Maer myne stem begeeft te samen met myn crachten,
Myn penne beeft en trilt, terwyl ik derf betrachten
Den lof van mynen Godt, myn Al, myn hoogste goet.
O Englen 'k wensch dat gy aen myne plicht voldoet:
| |
| |
Erhaelt, vernieuwt, verheft uw blyde lofgesangen
Voor my, tot ik by u in 't hemels hof ontfangen
Myn heer en Godt aenschouw verheven in syn troon,
En synen weerden roem verbreyde op uwen toon.
|
|
Auteursrecht onbekend