|
| |
| |
| |
Gedachten op blydschap en droefheyt
Melius est ire ad Domum luctus, quam ad Dominum convivij. Eccl. 7
Het is beter te gaen naer het huys van rouwe dan naer het huys van maeltyt...
Wat tracht gy, myne ziel, naer wereltsche genuchten,
Die op een oogenblik 't onrustigh hert ontvluchten?
Wat staet gy, naer een vreugt, die minder wort dan niet,
Ja die u droefheyt baert, self doen gy haer geniet?
Soo ergens eenigh jongh geselschap gaet vergaeren
Gy sult, om daer te syn, nogh tyt nogh moeyte spaeren;
De schade, die gy lydt, de plicht, die gy vergeet,
Dunkt u, om wat vermaek, behoorelyk besteet.
Of wil een blyde schaer van weelderige vrouwen,
Malckander, met gesangh, en spelen, onderhouwen,
Gy loopt, gy onderkruypt, gy doet al wat gy kont,
Op dat u in de feest, een plaetse sy gejont:
Gy comt er opgerukt, gy hebt u selfs vergeten,
Gy blyft er dagen langh, en denkt niet eens om t' eeten;
Uw oogen, uwen sin, uw hert, is gheel voldaen,
Gy soudt, waer 't in uw macht, de sonne stil doen staen.
Een lach, een wulpschen lonk, een woort in d' oor gesproken,
Een half gestolen kus, een brief in d' hant gedoken,
| |
| |
Een klopien op de rugh, een stootie met den voet,
Rukt uwe ziele wegh, betovert uw gemoet.
Het herte raekt in brant, door al die minne-voncken,
Het steekt de reden wegh, en wort in weelde droncken:
O! wenscht het, dat die vreugt niet altyt dueren magh,
Ik koos 'er voor nogh gelt, nogh eer, nogh groot gesach.
Waer hene dwalend hert? wat drift heeft u beseten?
Hebt gy dan waer ge syt en wat ge wenscht vergeten?
Gy syt in eene plaets, die nimmer vast blyft staen,
Gy wenscht naer eene vreugt, die stadigh moet vergaen.
De vreugt, waer na gy wenscht, is als een schoonen morgen,
Die dikwils in haer glans 't onweder houdt verborgen;
Is als een teere bloem, die 's mergens pronkt in 't hof,
En, eer het avont wort, seer dikmaels valt in 't stof.
Gelykt die vreugt by hoy, dat eer het is gesneden,
Verbrant wort van de son, of van 't gediert vertreden;
Gelyk se by den lach van een tweejaerigh kint,
By helder winterweer, by stille maertsche wint;
Gelyk se by het bloos van jonge maegde verven,
Dat heden u bekoort, en morgen sal versterven,
Gelykt se by een rook, een damp, een sier, een riet,
Gy toont den rechten aert van haere broosheyt niet.
Gy sult, by een serpent, die best gelyken moogen,
Dat met de tonge fluyt, en schichten sendt uyt d' oogen,
Dat met de stemme lokt, en met den adem moort,
Dat vleyende vergift, vergiftende bekoort.
Wat is, van sulcke vreugt, togh anders te verwachten?
Sy maekt de reden stom, en kittelt de gedachten,
Sy koestert 't weeligh vleys, en pynight het gemoet,
Sy moort de ziele self, terwyl sy 't vleys voldoet.
't Geselschap waer de jeught, en lust haer rolle spelen,
| |
| |
Can aen de ziele niet dan rouw en rampen teelen,
De vreese van den Heer, den yver tot de deught
Wort tenemael verdooft door uytgelaten vreught.
Een oogslagh met genucht, die niet en wort versteken
Sal 't hert, in corten stont, tot in den gront, ontsteken,
En raekt het eens soo ver verwortelt in de lust,
Syn vlamme wort schier noyt te degen uytgebluscht.
't Gesichte brengt tot spraek, de sprake tot verkeeren,
't Verkeeren tot gestreel, het streelen tot begeeren,
Begeerte tot versoek, versoeken tot de daet,
De daet tot na-berouw, maer ach, dat comt te laet.
Daer siet gy, myne ziel, wat vrucht u staet te hopen,
Van vrouwen onderhout, en blydschap naer te loopen:
En is dit uwen wensch? en laet gy alles staen
Om onder vreugde-schyn in doots gevaer te gaen?
Ach! beter soude gy met leeuwen ende beeren,
Met giftigh ongediert in 't woeste wout verkeeren,
Daer sou uw nietigh lyf slechts vreesen, voor de doot,
Maer, ziele, hier geraekt gy selver in den noot.
Van hier dan lichte schaer, van hier vergifte loncken;
Gy schiet venyn in 't hert door uwe tover-voncken;
Van hier dan malle vreugt, al schynt gy nogh soo soet,
De reden toont my naekt, dat ik u vluchten moet.
Van hier al wat myn oogh en sinnen can verblyden;
Het eynde van genucht comt uyt op smert en lyden,
Geen vroylykheyt soo soet of wort door druk gestoort;
Als blydschap binnen is, staet droefheyt voor de poort.
Nu lyden en verdriet staegh volgen op genuchten
Om namaels bly te syn omhels ik nu de suchten
Geen traenen vallen swaer geen suchten doen my pyn
In d' hope die ik heb van eens getroost te syn.
| |
| |
O hoop! hoe soeties streelt, hoe stilt gy 't quynend herte!
Met vreugt besoekt ge my te midden in de smerte,
'k Beminne meer en meer de droefheyt en 't verdriet
Nu myne ziel, door u, den troost voor handen siet.
Eylaes! hoe vley ik my door een soo stout betrouwen!
Hoe derv' ik soo veel vreugt verhopen naer myn rouwen,
Ik, die moetwilligh my de selv' heb aengebrocht,
Ik, die myn eygen ramp, myn eygen hartseer socht?
De pynen die ik ly syn myner sonden vruchten,
En hoop ik door de selv' te comen in genuchten?
Verwacht myn ziele loon, om dat sy onderstaet
't Nootsakelyk gevolgh van allerley misdaet?
Ja, ja 'k verwachte loon, ik hope naer dit lyden,
Hoe seer ik het verdien, ten vollen te verblyden;
De smerten, die myn schult en sonden my aendoen,
Verwerven, niet te min, Godts deerenis en soen.
Comt aen dan, pynen comt; comt smerten ende plagen,
Uw wreetheyt valt my lief, uw straffen my behagen;
Nu ik, soo langen tydt, soo leelyk, heb misdaen.
Ik sal, voor myne boet u willigh onderstaen,
Nu gy tot voetpat dient, om in de vreugt te comen,
'k Sal voor uw strengigheyt en wreet onthael niet schroomen
Ontstelt my, pynight my in lichaem en gemoet,
'k Verdrage met gedult al wat gy my aendoet.
Myn yver is, tot u, nogh hooger opgeresen,
Sint ik myn oogen sloegh op Jesus bloedigh wesen;
Ik sagh dien Mensche-Godt van daegh nogh in den geest
Mishandelt als een fiel, verschuert gelyk een beest.
Van hoofde tot de voet vol schueren ende wonden
Sat hy op eenen steen, de handen t' saem gebonden;
Hy hiel in d' eene hant een riet in plaets van staf
| |
| |
Een purpren mantel hingh van syne schouders af.
Syn hooft uyt 't welcke vloeyt den glans der uytvercooren
Verscheen my dan gecroont met eene croon van doren;
Syn aengesicht, de vreugt van gheel den Engel-stoet
Was tenemael geverft met syn onnoosel bloet.
Syn vleys was tot 't gebeent doorhackelt en doorsneden;
Dwers door de wonden heen sagh ik syn binne-leden;
Het bloet liep van hem af uyt yder scheur en steek,
Soo dat syn lyf een bron van bloedigh nat geleek.
Geen lam was oyt soo fel met wolventant verslonden,
Geen hinde soo verwoet verbeten van de honden,
Geen duyfken oyt soo wreet verschuert met Arents klaeuw,
Gelyk myn Jesus was van 't Sinagoogsche graeuw.
Dit deerelyk vertoogh trok traenen uyt myn oogen:
Ik riep: myn Godt! wat heeft u togh soo ver bewogen,
Dat gy in 't heyligh vleys ontfingh soo menigh stoot
Dat gy uw dierbaer bloet soo mildelyk vergoot?
Strax liet hy, soo my docht, uyt syn bebloede lippen
Tot antwoort, op myn vraeg, dees droeve woorden slippen:
Al dese wonden, mensch, ontfingh ik t' uwer soen,
Dit bloet heb ik gestort om voor u te voldoen.
Om voor my te voldoen ontfaen soo veele steeken
Al uw hoogweerdigh bloet uyt 't herte laten leeken?
O Jesu, gy soo vry van alle schult en sond,
Voor my, misdadigen, doorstaen soo menigh wond?
Ach! nu gy, schuldeloos, verdroegh soo veele plagen,
Wat is my, plichtigen, niet noodigh te verdragen?
Of sou ik in genucht besteden mynen tydt,
Terwylen gy voor my soo veele smerten lydt?
Sou ik, terwylen u de dorens d' herssens drucken
Tot ciersel van myn hooft gaen versche roosen plucken?
| |
| |
Sou ik myn weeligh vleys gaen decken met satyn,
Terwylen gy gheel naekt beswykt door wee en pyn?
Neen, mynen Jesu, neen; geen weelderige leden
Betamen aen een hooft soo bloedigh en doorsneden;
Ik schame my, myn Godt, te wesen sonder smert
U siende door de pyn getroffen in het hert.
Gy syt myn hooft, ik ben een van uw onderdeelen
Wil my van uwe ramp een weynigh mededeelen;
Ey legh, op mynen rugh, een deel van desen last
Dien gy gedragen hebt, en die myn sonden past.
Stil myne ziele, siet hem daer aen 't kruys verheven
Gereet om syne ziel geheel voor u te geven:
Hy houdt, soo langh hy can, syn ademtocht nogh in,
Om langer 't onderstaen, te lyden t' uwer min.
Och hy vermagh niet meer, syn oogen syn besweken
Syn aengesicht versterft, alle syne crachten breken
Het herte claegt alleen, in desen hoogen noot
Dat hem het lyden wort ontnomen door de doot.
Daer geeft hy synen geest 't hooft buygend' na beneden,
Hy lieft u nogh, myn ziel, al is hy overleden;
Het is hem niet genoegh, al wat hy heeft doorstaen,
Hy biedt u, naer syn doot, nogh syne leden aen.
'k Ontfange, Jesu soet, uw goddelyke leden
Voor my, met alle smaet, met alle pyn bestreden!
'k Ontfangh u binnen my, met uwen smaet en pyn,
En wensche, nevens u, aen 't kruys gehecht te syn.
Com, druk in myn gemoet, uw beelt, met al de wonden,
Waer mede gy, voor my, soo grousaem syt geschonden,
En als gy die daer in, naer 't leven, drucken sult,
Druk ook, benevens die, uw goetheyt en gedult.
Myn sondigh hert verlangt, om u, voor my gehangen,
| |
| |
Genagelt aen een kruys, met al uw smert t' omvangen;
Com myn gekruysten com, sink neder in myn borst,
Sink neder in myn hert, en laef myn minne-dorst.
Maer neen, ik ben niet weert dat gy tot my soudt treden,
Send uwe smert alleen in myne snoode leden,
Send my die ketenen, die nagelen, dat kruys,
En wat gy, lyden moest van 't hatigh joods gespuys.
Send my dien kelk met gal, die u wiert toegeschoncken
En uyt den welcken gy, maer weynigh, hebt gedroncken
Op dat aen myne ziel van sulk een saligh vocht
Een droppel vijf of ses te drincken blyven mocht.
Och! als gy dese sult aen myne liefde schencken,
Dan sal ik uwe smert en wreede doot gedencken,
En roepen overluyt: drink ziele, doe bescheet
Aen Jesus, die u dit soo minsaem heeft bereet.
Gy sult in dese gal, in dese bitterheden,
Ontdecken hemel-drank en Engel-soetigheden,
Gy sult in 't gene gy voor hem moet onderstaen,
Bemercken wat hy heeft om uwent wil gedaen.
O kostelyken drank! o galle soet als honingh!
O beker! soo begeert, van aller zielen Koningh!
Geen soete malvosey, geen muskadelle wyn
Geen nectar can, by u, oyt vergeleken syn.
Gy laeft myn dorstigh hert, gy stilt d' onruste sinnen,
Gy bluscht den haet en nyt, gy coelt de geyle minnen,
Gy opent het verstant, gy reynigt het gemoet,
In voorspoet geeft gy maet, en cracht in tegenspoet.
O Jesu! dat 's de vrucht van uw verdienstigh lyden:
De ziel, met u gekruyst, is stadigh in verblyden;
Soo soet is uwe smert, dat sy myn ziel bekoort,
Soo crachtigh uwe min, dat sy myn hert doorboort.
| |
| |
Op aerden can my niet soo lieffelyk verschynen,
Als uwe schand en smaet, uw wonden ende pynen:
Voor dese laet ik vreugt, en weelde en wellust staen
Voor dese neem ik smert, en spot, en droefheyt aen.
| |
Toemaet
d' Oostenryksche Keyser-standert
Is met bloosend root beset,
En het wit blyft onverandert
In de vaendels van Capet,
't Edelmoedigh huys van Spagnien
Heeft het groen altyt veracht,
En de lyfwacht van Oragnien
Lydt geen purper in syn dracht:
Yder vorst heeft syn colueren
Naer de welck' hy doet bordueren
Veele dienaers op een rey,
Sommige doen silver smeeden
Tot vercieringh van hun hof
Ander om hun volk te kleeden
Sparen geene guide stof...
Boven al dees werelts heeren
Is een Koningh groot van macht
Die met al die trotse kleeren
Als met beuselingen lacht.
Gout en silver is gebannen
En gestooten uyt syn huys.
Dat met purper staet gespannen,
| |
| |
En voor wapen voert het kruys.
Geene perels nogh gesteenten
Draegt men in syn Koninkryk
Syne borgers en gemeenten
Achten die niet meer dan slyk.
Ziele, kent gy desen Koningh?
Het is dien, voor wien de jôon
Op syn heerelykste Krooningh
Dorens vlochten tot een kroon;
Syn verciersels waeren banden
Synen Koningstaf, een riet,
Desen hiel hy in syn handen
Als tot teken van gebiet.
Eenen mantel gheel versleten
Maer, van verve, purper-root
Wiert hem op den rugh gesmeten
Door een godeloosen jood.
Purper waeren al syn leden,
Van den hoofde tot den voet
Purper wierden syne schreden
Door het nedervlietend bloet.
Ach! voor dat hy quam te sterven,
Wilde hy het schandigh hout
Met syn bloet nogh purper verven
En besproeyen menigh fout.
Jesu, vorst van reyne minnen
En van buyten en van binnen
O monarch! die in uw wapen
't Schandigh Kruys ten proncke stelt
| |
| |
Waer mee gy des Afgronts knapen
Machteloos ter neder velt;
Wil my ook in purper kleeden
t' Alle tyden purper draegt.
Ik ben eenen van uw knechten,
Eenen dienaer van uw huys,
Dek myn kleet met purper vlechten
En bordeer daer op uw Kruys.
Of moet ik het purper verven
Met myn hertens karmosyn,
Doe my kappen, doe my kerven
Doe my ook doorsteken syn.
Ik omhelse smert en wonden
't Uwer liefde, mynen vorst,
Nu gy voor myn snoode sonden
Liet doorbooren uwe borst.
Hoe! sou ik my derven seggen
Krygs knecht onder uw soldy,
Neen, myn purper-rooden Heere,
Myn gekruysten Koningh, neen,
Dat uw lyden, smert, oneere,
Schand, en doot my sy gemeen!
't Moet den ondersaet verheugen
Met syn vorst te lyden meugen.
|
|
Auteursrecht onbekend