Werken. Deel 5

[p. 235]

Gedachten
Van eene ziel, die haere sonden vervloekt en tot Godt keert

Cor contritum et humiliatum Deus, non despicies.
Mynen Godt gy en sult een gemorselt en verootmoedight herte niet verstooten.

Myn sonden liggen my gelyk een steen op 't herte.

't Gen eertyts vreught aenbracht vervult my nu met smerte;
Ik sie by daeg en nacht geduerigh voor 't gesicht
De breuk van Godts gebodt, de schennis van myn plicht.
'k sie d' ongereltheyt, de boosheyt van myn leven,
Soo leelyk en soo snoot gelyk, ik s' heb bedreven;
'k Gevoel een graegen worm, die in myn herte knaegt,
Die alle troost en rust en vrede van my jaegt.
Een wettelyke schaemt comt soo myn ziele treffen,
Dat ik myn oogen niet derv' na den hemel heffen:
Myn snootheyt roept, dat ik geen deerenis verdien
Terwylen sy my doet den afgront open sien.
Daer sie ik myne lust en myne wulpsheyt branden;
Daer sie ik myne pracht vervult met d' hoogste schanden:
Daer sie ik menigh ziel van 't helsche vier omvâen,
Die, op de helft, niet heeft soo veel als ik misdaen.
Daer syn, om eene sond, veel duysenden verwesen,

[p. 236]

 

Terwyl myn sonden syn ontelbaer opgeresen.

 

En daer beklagen veel een oogenblik^(*) versuym,

 

Terwyl ik jaeren langh in myne boosheyt sluym.

 

Ontwaek myn hert! 't is tyt, wilt gy uw ziele bergen;

 

Ontwaek en wacht u meer Godts rechte wraek te tergen,

 

En roemt niet op genae; wiert gy tot hier gespaert.

 

Sie, dat met d' eerste sond, gy niet ter hellen vaert.

 

Is Godts bermhertigheyt en goetheyt dan verbonden

 

Te laten ongestraft uw grouwelyke sonden?

 

Of denkt gy dat syn arm, die soo een sonde plaegt,

 

Den blixem niet en voert, omdat hy u verdraegt?

 

Ontwaek myn hert, gy sluymt in een der swaerste droomen,

 

Van al die uwen geest oyt conden overcomen:

 

Ontwaek, 't is meer dan tyt, gy speelt met eenen noot,

 

Die u geduerigh dreygt, met d' alderwreetste doot.

 

'k Ontwaek; ik sie myn feyl, ik ken myn snootheyts banden,

 

'k Sou geeren uyt de selv' ontwerren myne handen,

 

'k Sou geeren mynen wil aftrecken van de lust,

 

En smaken in myn ziel 't oprecht gewetens rust.

 

Maer ach! hoe krygh ik die? wie sal my dese geven?

 

Hoe keer ik tot den Heer, naer soo onrechtigh leven?

 

Hoe vraegh ik hem genae, en jonst, en vrientschap af,

 

Wien ik soo menigh wond in 't minsaem herte gaf?

 

Myn tonge, die hem heeft soo menighmael doorsteken,

 

Met wat betrouwen sal sy van versoeningh spreken,

 

Hoe sal ik, gheel bespat met sijn onnoosel bloet,

 

Door my selfs uytgestort, hem treden te gemoet?

 

Staet my van syn besluyt vergiffenis te wachten,

 

Naer ik, soo menighmael syn wetten durf verachten?

 

En sou syn strenge hant, door my soo langh geterght,

(*) Een vreemde hand voegde een s bij oogenblik.

[p. 237]

 

Bedaeren, als myn tongh van hem genade verght?

 

Ja, ja, syn strenge hant, syn wrake sal bedaeren,

 

Soo ras ik, met berouw, myn schult com openbaeren;

 

Syn bloet sal, t' myner soen, uytbersten uyt syn sy,

 

Soo haest ik hem myn feyl ootmoedelijk bely.

 

Betrouw, myn hert, betrouw, syn armen staen wydt open,

 

Om u vol min t' ontfâen, als gy tot hem gaet loopen;

 

En overdenk niet meer uw snootheyt, ende schult,

 

Maer syn meedogentheyt, ontfermingh, en gedult.

 

Geen menschen-boosheyt can Godts goetheyt overwinnen,

 

Syn uwe sonden groot, nogh meerder is syn minne,

 

Syn minne, die u soekt, terwyl gy hem verlaet,

 

Syn minne, die u lieft, terwylen gy hem haet.

 

My soekt? my lieft? my wilt syn eygen selven geven,

 

Indien ik wil voortaen in syn geboden leven?

 

O goetheyt noyt gehoort! O liefde noyt verdient!

 

My, die syn vyant was, aenveerden tot syn vrient!

 

My, die syn ziele socht, met minsaemheyt beloonen?

 

My, die syn moorder was, omhelsen voor syn soone?

 

O Jesu! lieven Godt! gy toont wel met 'er daet

 

Dat uwe goetheyt ver myn schult te boven gaet.

 

Het was u niet genoegh myn wesen aen te trecken,

 

Voor my uw godlykheyt met slaven-schyn te decken,

 

Voor my uw leven lang van elk te syn versmaet,

 

Gelastert en bespot, mishandelt en gehaet;

 

Voor my aen 't schandigh hout des kruys te syn verheven,

 

Voor my uw dierbaer bloet tot 't leste toe te geven:

 

Ha neen! gy stort, voor my, op nieu het selve bloet

 

Naer ik 't soo dikwils heb' getrappelt met den voet.

 

Gy toont my jonst op jonst, genaden op genaden,

 

Gy trekt my met de hant uyt myner sonden paden,

[p. 238]

 

Gy jont my gheel de vrucht van uwe smert en doot

 

Wyl ik, ondankbaer mensch, uw minsaemheyt, verstoot.

 

't Schynt of myn boosheyt dient om uw genae te wecken;

 

Meer ik haer jonst veracht, min wilt gy die ontrecken:

 

Uw liefd' en mynen wil syn dagelyx in pyn,

 

Die om my goet te doen, en dien om quaet te syn.

 

Ha goeden Godt! wat maekt u soo tot my genegen?

 

Wat can uw deerenis soo, t' myner hulp, bewegen?

 

Dat gy, terwyl ik u verloochen en veracht,

 

My uw bermhertigheyt en liefde weerdigh acht?

 

'k Verdien, van mynen kant, oneindelyke plagen,

 

'k Verdiene dat gy my, voor al, soudt van u jagen;

 

Maer minder siet gy in 't quaet dat ik heb gedaen,

 

Dan hoe uw Goetheyt my sal in genaed' ontfaen:

 

Soo trekt gy uyt 't bedryf van myn onrechtigheden,

 

Het minnelyk besluyt van uw bermhertigheden.

 

O goedertieren Heer! hoe sal myn krancken mont

 

Erkennen de genae die gy myn ziele jont?

 

Eylaes! gelyk gij my deselv' alleen cost jonnen,

 

Soo sult gij ook de selv' alleen erkennen connen;

 

Gelyk gij self uw eer, uw glory syt en kroon,

 

Weest uw vergeldingh ook, uw eygen prys, en loon;

 

Terwyl het soet gedacht, van uwe minne-streken,

 

My tenemael tot u, door liefde doet ontsteken;

 

Terwyl het droef gesicht van myner sonden schult

 

Met innerlyk berouw myn suchtend hert vervult.

 

Eylaes! noyt sal die schult voor myn gesicht verschynen,

 

Of mynen boesem sal door leet en droefheyt quynen;

 

En uw genae bestraelt noyt myn inwendigh licht

 

Of myne ziel ontfangt een nieuwen minne-schicht.

 

Wat can ik minder doen, dan myne liefde geven

[p. 239]

 

Aen hem, die voor my gaf syn ziele, bloet en leven,

 

Dan smelten in verdriet, in suchten, en getraen

 

Tot boete van myn schult en trouweloose daen?

 

't Is 't minste van myn plicht: comt droefheyt, rouwen, smerten,

 

Comt weedom! pynight my tot in den gront des herten,

 

Besprengt myn boos gelaet met stage tranen-vliet

 

Benauwt myn snooden geest met hartseer en verdriet.

 

Vertoont my niet den prys van 't gen ik heb verlooren,

 

Maer Godts bermhertigheyt die 'k hebbe derven stooren;

 

Doet my geen hemel sien, waer uyt de sond my stak,

 

Maer wel dien goeden Heer, wiens lief gebodt ik brak.

 

Doet my myn Jesus sien, door myne snoode sonden,

 

Geweldiger verschuert, dan eertyts door syn wonden:

 

Dien Jesus, die voor my syn eygen ziele gaf,

 

Dien Jesus, die voor my wou sincken in een graf.

 

O Jesu! 't is my leet tot in myn hertens gronden,

 

Dat gy, om mynent wil soo deerlyk wiert geschonden:

 

O Jesu 't is my leet, in 't diepste van myn ziel,

 

Dat myne boosheyt u soodanigh overviel.

 

'k Sal liever nu voortaen de wreetste doot verdragen,

 

Eer ik, door 't minste feyt, u willens sou mishagen;

 

Ach! dat uw strenge hant tot asschen my verplet,

 

Voor mynen moetwil weer ontheyligh uwe wet!

 

Och! dat ik in den niet, waer uyt ik quam, verkeere,

 

Voor myne sonden weer verduysteren uw' eere!

 

O mocht ik, lieven Godt, voor 't gen ik heb misdaen,

 

Een deel van uwe pyn en smerten onderstaen!

 

Siet Jesu! 'k ben bereyt; stort op die snoode leden

 

De weerde straffen neer van uw rechtveerdigheden;

 

Raek my te degen aen met uwe strenge hant,

[p. 240]

 

Vervul myn lyf met smert, myn trots gemoet met schand;

 

Send ramp op rampen neer, ellenden op ellenden,

 

Doe my in d' hoogste noot dit sondigh leven enden.

 

Bedaer myn driftigh hert, wat vraegt gy hem na straf,

 

Die voor uw schulden sigh geheel ten besten gaf?

 

Sie daer, hy stelt syn hert en al syn leden open,

 

Om met syn dierbaer bloet uw ziel weer in te koopen;

 

Ja selve, doen gy u syn liefd' onweerdigh maekt,

 

Dan is 't dat hy voor u gewilligh 't leven staekt.

 

O goedertierentheyt! o afgront van genaden!

 

O miltheyt, nimmermeer met weldoen te versaden!

 

Hoe minnelyk bekoort, hoe treft gij myn gemoet!

 

Wat stookt gy in myn ziel, een heete minne-gloet?

 

Van waer ik u beoogh gy syt al troost en soetheyt,

 

Gy syt al minsaemheyt, bermhertigheyt, en goetheyt!

 

Van waer gy my bestraelt, gij syt al vier en vlam,

 

O! Godtheyt^(*), die op u des werelts schulden nam!

 

Al waer myn hert van ys gy soude het ontsteken;

 

Al waer myn borst van stael gy soude 't open breken,

 

Dogh dit is niet van nood; sie daer myn open borst,

 

Sie daer myn vierigh hert, dat naer uw liefde dorst.

 

Ik wil voor dese min, al myne wenschen staken,

 

Ik wil, voor dese min, myn eygen self versaken;

 

In voorspoet ende ramp, in vroylykheyt en pyn,

 

Sult gy myn hertens lust, myn hoop, myn Jesu syn.

 

O! dat met myne stem, al d' uytvercooren monden

 

Uw goedertierentheyt verbreyden en verkonden!

 

Myn troost, myn hoogste goet, myn saligheyt, myn lot,

(*) Een vreemde hand haalde O! Godtheyt door en schreef er boven: Lam Godts; een tweede, o.i. ook vreemde hand, schreef er naast O! Goetheyt. Bij Labus komt ook O! Godtheyt voor.

[p. 241]

 

Myn Jesu, mynen Al, myn liefde, mynen Godt!

Toemaet

Op den lesten snik, van 't leven,
Hingh myn lieven Heer, verheven

Aen het schandigh hout des Kruys;

Doen hy duysent laster-tongen,
Hoorde tegen hem gedrongen,

Door 't onaerdigh joods gespuys.

Vah! gesel van toveraeren,
Riepen dese lasteraeren,

Die met satan hebt verbont,

Dien den Tempel soude vellen,
En in corte weer erstellen,

Help u nu, indien gy kont.

Hoort hem daer op antwoort geven:
Vader, wil het hen vergeven,

Want sy sien niet wat sy doen.

Laes! wiens herte sou niet breken
Als hy Godt aldus hoort spreken

't Wyl hy sterft voor 's werelts soen?

Dimas, nevens hem gehangen,
Heeft in syne ziel ontfangen,

Dese goddelyke spraek:

Hy verkent den Heer der Heeren,
Schoon de Jooden hem onteeren,

En doen sterven 't hun 'er wraek.

Ach! geen mensche can daer over,
Hy moet Godt syn, riep den rover,

[p. 242]

 

Die 't syn beulen soo schelt quyt:

 

Heere, hou my in gedachten,

 

Als gy, door uw eygen crachten,

 

In uw ryk gecomen syt.

 

Jesus seght op dese reden:

 

Heden sult gy met my treden

 

In het hemels paradys.

 

Och! in geen voorleden daden

 

Gaf dien Heer van syn genaden

 

Oyt soo merckelyk bewys.

 

Dimas heeft schier niet beleden,

 

Of Godts goedertierentheden

 

Gaen hem t' effens te gemoet,

 

Jesus milde deerenisse

 

Wascht des rovers vuyl gewisse

 

Met syn onwaerdeerlyk bloet.

 

Godt van goetheyt, en ontfermen,

 

'k Loope tot uw open ermen,

 

Uwe liefde maekt my stout,

 

Als ik u, soo vol verlangen,

 

Veerdigh sie, om 't hert t' ontfangen

 

Dat voor syne sonden rouwt.

 

Dit exempel stelt voor oogen,

 

Dat gy nimmer uw meedoogen

 

Weygert aen een droef gemoet.

 

Ach! terwyl uw wonden leken,

 

Com ik u soo lange smeken,

 

Tot gy uytvaegt myne boet.

 

Salighmaker aller zielen,

 

Sie my voor uw galge knielen,

 

Hoor my kermen, om genae;

[p. 243]

 

Dat de Jooden u onteeren,

 

'k Sal, met Dimas, u gaen eeren,

 

Op het schandigh Golgotha.

 

'k Sal u daer, spyt al de slagen

 

Al de wonden, al de plagen,

 

Al de smerten, die gy lydt,

 

'k Sal u, spyt het Joods verdoemen,

 

Mynen Heer en Schepper noemen,

 

En verkennen voor altyt.

 

Maer, terwyl ik u sal spreken,

 

Sullen, uyt myn oogen breken

 

Tranen, in een vollen vloet,

 

Tranen, tongen van myn herte,

 

Tranen, blyken van myn smerte,

 

Tranen, vol van minne-gloet.

 

Ach! wat can ik minder geven

 

Aen een Schepper, die syn leven

 

Voor het myne gaf te pant?

 

Aen een Heylant die myn sonden

 

Wil verbergen in syn wonden,

 

En tot my door liefde brandt?

 

Lieven Jesu! hoogste goetheyt!

 

Beek van minne! bron van soetheyt!

 

Myn verlosser! mynen Al!

 

'k Wil u eeren, en beminnen,

 

Met myn ziele, hert en sinnen,

 

Tot de doot my treffen sal.