Werken. Deel 5
(1930)–Michiel de Swaen–
Auteursrecht onbekend
[pagina 226]
| |
Gedachten
| |
[pagina 227]
| |
Och! had ik tranen om die oogen uyt te kryten!
Och! had ik droefheyt om die reden te verslyten,
Die my soo dwaeselyk ter syden lieten gaen,
En noyt den rechten wegh der waerheyt weesen aen!
Dogh, 't is myn oogen nogh ten deele te vergeven
Dat sy in dese plicht my syn te cort gebleven,
Maer dat de reden my met d' oogen heeft misleydt
Dit stelt myn rouwigh hert noyt in vergeteltheyt.
De reden my gejont om aen den wil te toogen,
Den misslagh, het bedrogh, de swackigheyt der oogen,
Hoe heeft sy myne ziel inwendigh niet vermaent,
Wanneer my door 't gesicht den doolwegh wiert gebaent?
Hoe hiel sy desen romp van stof en asch niet tegen,
Wanneer hy soo verwaent heeft boven sigh gestegen?
Hoe scheen sy aen myn geest niet claerder dan den dagh,
Als hy door 't oogh misleydt in 't bloet verdroncken lagh!
Waer was de reden dan, als in myn jonge dagen,
Ik tucht- en toome-loos de lusten naer gingh jagen?
Als ik, een aerdeworm, een weynigh slyk en stof
My verhoveerdight heb in onverdiende lof?
Waer was de reden dan, als ik de sinlykheden,
Van myn bedorven aert, soo dol, ben ingetreden,
Als ik nieusgieriglyk myn oogh heb derven slaen,
Van waer 't noyt, sonder smet, te rugge quam gegaen?
Als my een valschen lach en wat geveynsde woorden,
Verdwelmden in 't verstant, en in den wil bekoorden,
Als, om een oogenblik behagen en genucht
Ik gheele dagen langh en nachten heb gesucht?
Waer was de reden dan, wanneer ik in het midden
Van Godts gewyde kerk het schepsel durf aenbidden?
Wanneer ik om een kus, een dwase minnetocht
| |
[pagina 228]
| |
Myn Godt heb afgegaen, en myne ziel verkocht?
Waer was de reden dan, wanneer ik dagen, weecken,
Ja gheele maenden bleef in vuyle wulpsheyt steken?
Wanneer ik andere door 't voorbeelt heb ontsticht,
En in hun ziel verwekt de breuk van hunne plicht?
Waer was de reden dan, als ik, door lust beseten,
Verdooft heb in myn hert de knagingh van 't geweten?
Als ik, spyt tydelyk en geestelyk vermaen,
In 't pat van dwase min, en dertel vleys bleef staen?
Als ik door 's hemels jonst van myne smet gewassen,
Weer, als een morssigh swyn, my smeet in modder-plasse
Als my nogh Godes min, nogh vreese van de straf,
Van die vervloekte drift en boosheyt hielen af?
Ach! 'k was dan reden-loos! of had ik dan nogh reden,
Sy was van myne lust en sinlykheyt vertreden,
Sy sat by mynen wil geketent en gekoordt,
Sy lagh, met mynen geest, in vuyligheyt versmoort.
O wreede slaverny! verfoeyelyke banden!
Aen 't lichaem soo vol smert, als aen de ziel vol schanden!
Ik sagh myn vuyle wond, ik voelde myne pyn,
En wilde niet gekuyst, en niet genesen syn.
Ik liep gelyk een peert, een geylen muyl in 't wilde,
Nogh breydel van myn plicht, nogh van de wet my stilde,
Ik stak die bey te saem geduerigh uyt 't gedacht,
En steegh met volle vlucht, op valsche wellust-jacht.
Soo dreef my 't eerste vier der ongebonden jaeren,
Soo wiert myn hert vervoert door jonkheyts holle baeren,
Nu tegen trotsheyts klip, dan tegen weeldes plaet,
Gelyk een roer-loos schip, dat storm en stroom doorstaet.
Hoe dikwils heeft myn ziel dan schipbreuk moeten lyden?
De dolheyt sat aen 't roer en wiste niet van mijden,
| |
[pagina 229]
| |
Al rees de hoveerdy tot in de wolcken op,
Sy dreef m' er tegen aen met eenen blinden kop.
Al stelde dertelheyt een steylen afgront open,
Sy deede my daer in met volle zeylen loopen;
En als my iemant quam in desen noot ter baet,
Ik spoud' hem in 't gesicht, 'k beloonde hem met smaet.
In dese raserny versleet ik 't jonge leven,
Tot dat de wroegingh quam in myn gemoet gedreven,
Tot dat der straffen vrees myn slapend oogh ontsloot,
En opentlyk dee sien de grootheyt van den noot.
Hoe trilde myn gebeent wanneer my dese klaerheyt
Ontdekte myner lust en myner sonden naerheyt!
Hoe schroomde myne ziel, wanneer ik eerstmael sagh
Hoe diep sy in het vleys, en bloet verdroncken lagh!
Ik lagh als in een kuyl, omringt van rotte prijen,
Wiens vuylen stank, myn reuk niet machtigh was te lyen;
Ik hadde 't minste niet aen eenen mensch gelyk,
En wenteld' over 't hooft in etter ende slyk.
De swerte duysternis van eenen ducken nevel,
Die desen kuyl bevingh vermeerde mynen evel;
Het docht my endelyk, soo was myn geest verdwaelt,
Dat ik, met ziel en lyf, ter hellen was gedaelt.
Door dit gedachte rees myn hair te bergh; de wegen
Van mynen ademtocht geleeken toegeregen!
Myn innigh margh smolt wegh, myn bevend herte sloot!
Ik was als in een stryt van leven en van doot:
Myn zeenen krompen op; myn borst wiert toegedrongen,
Myn bloet nu naer benêen dan naer om hoogh gedwongen;
Tot dat ten lesten, door benautheyt ende schroom,
Ik schielyk wiert ontwekt als uyt een swaeren droom.
Hoe stak my op dien stont voorleden wulpsheyt tegen;
| |
[pagina 230]
| |
Ik kost niet sonder leet myn dwaesheyt overwegen,
Myn herte berstte in sucht myn oogh in trane-vliet
Soo ras den eersten angst my wat becomen liet.
Ach, riep ik, hoe heb ik my selven soo vergeten?
Waer heb ik myne ziel om eene lust gesmeten?
Om eene lust, die niet een oogenblik bleef staen,
Haer in gevaer gestelt van eeuwigh te vergaen?
Van eeuwigh te vergaen? ... Die ziele my gegeven,
Om sonder end in Godt te rusten en te leven?
Heb ik om corte vreught, die nu gebracht in noot,
Van sonder end te syn versamelt met de doot?
Heb ik om eene lust verkosen d' helsche pynen?
Om eenen stont genucht voor eeuwigh willen quynen?
O redenloose keur! o blinde raserny!
Neen myne ziele neen; trek wellust, trek van my.
Soo twistte tegen lust myn eerst-ontwaken reden,
Soo wou sy uyt myn hert begeirlykheyt doen treden;
Maer ach! het leet niet langh, of weelde quam ter baen,
Geweldiger dan oyt, om reden te verstaen.
Sy quam in myn gedacht en losse sinnen sluypen,
Verselt met eene schaer van lieve minne-stuypen;
Sy stelde my voor oogh de soetheyt van de lust,
Verbeelde nieuwe vreught, beloofde meerder rust.
My docht, ik sagh voor my een legioen van vrouwen,
De schoonste die men oyt op aerden cost aenschouwen:
Sy sloegen al op my een lieffelyk gesicht
En schooten op myn borst elk eenen minne-schicht.
De weelde scheen my dan al lacchen aen te spreken;
Hoe vrient? hoe? Sult gy u aldus voor ons versteken?
Sult gy uw groene jeught gaen slyten in verdriet,
En vluchten van het soet dat onse min aenbiedt?
| |
[pagina 231]
| |
Ey! laet dat swaer gedacht, die viese grillen vaeren,
En neem de driften waer van uwe jonge jaeren;
Laet dese suffery voor oude coude lien,
Uw jonkheyt is te fris om soo van ons te vlien.
Gedenk wat soetigheyt gy hebt met my genooten;
Hoe menigh lieven vonk wy op malckander schooten,
Wanneer gy, verre van die sotte kniesery
U tenemael begaf tot minne-koosery.
Com, laet ons wederom uw onderhout genieten,
Wy sullen op u doen een beek van wellust vlieten.
't Scheen dat sy, naer die spraek, my alle vielen aen:
Die wilde my alhier, en dees aldaer doen gaen;
Die quam my by den hals met open arm omvangen,
En dese myne borst aen haere boesem prangen:
Die greep my by den kin, en dese by de hant;
Die sprak my in het oor van soete minne-brant.
Eylaes! hoe was myn wil dan heen en weer getrocken?
Nu quam de reden my en dan de weelde locken;
Het scheen den wil was goet om reden naer te gaen,
Maer ach! de weelde hiel my t' elckens stille staen.
Nu wou de ziele 't vleys, dan 't vleys de ziele drucken;
Nogh dese wou voor dat, nogh dat voor dese bucken:
Den dollen haet en min, de stooringh met de rust;
De waerheyt en 't bedrogh, den onlust met de lust,
Versaemden tegen een in myn ontroerde sinnen,
Soo dat ik niet en wist wat maken wat beginnen.
Geen schip wort in den storm geweldiger ontschudt,
Wanneer 't de zee van voor en nu van achter stut,
De winden tegen een uyt vier gewesten brullen,
De wreede donderen de locht met vier vervullen,
De baeren nu om hoogh verheffen syne kiel,
| |
[pagina 232]
| |
Dan sincken doen soo leegh als of 't in d' afgront viel;
Gelyk in desen stryt van wellust ende reden
Myn hert geslingert wiert van boven na beneden:
Veel schroomelyker dan storm, donder, winden, weer
Quam my die dolle lust en sinlykheyt te keer.
Den hemel dee in 't end het onweer wat bedaeren;
De duysternis verdween, het licht scheen op te klaeren,
Den wint van wulpsheyt viel, waer op een swerten rok
Van droefheyt, als een wolk myn herssens overtrok,
Soo dick, soo vol van damp, dat sy gelyk een regen
Van traenen t' effens quam uyt d' oogen neer gesegen.
Ha traenen! hoe van pas voorsagh gy my met vocht
Tot blusschingh van den brant der heete minne-tocht!
Ik wiert terstont gewaer, soo gy begon te leeken,
Dat d' hitte van dat vier een weynigh was geweken:
O vloeyt dan, traenen, vloeyt! vloeyt stadigh dagh en nacht,
Tot gy geheel den brant, die my ontsteekt, versmacht.
| |
ToemaetIn 't lammieren van den morgen,
Half in slaep, en half ontwekt,
Lagh ik in myn koets gestrekt
Met een herte sonder sorgen,
Als my 't kraeyen van den haen
Schielyk uyt de rust quam stooren
En my naektelyk ley voren
Petrus kermen en getraen.
Kraeyer! riep ik, weerde veugel!
'k Bid u, swygh soo spoedigh niet;
Ey, erhael nogh eens uw liet
Onder 't slaen van uwen vleugel:
| |
[pagina 233]
| |
Maek togh myn versteent gemoet
Door uw morgen-sangh indachtigh
Hoe rou-hertigh ende klachtigh
Petrus wiert, door uwe groet.
Sie, daer smelten bey syn oogen
Als hy, door uw fier gebaer
Godts voorseggingh wort gewaer
Met syn eereloose loogen:
In het hol van eenen steen
Gaet hy 't lichaem nederstrecken
Om syn aenschyn daer te decken
En te wasschen in geween.
Syne stem versnikt door suchten,
Synen adem schynt verkropt
Wyl hy op den boesem klopt
Waer de trouheyt uyt gingh vluchten:
Ach! wat snelle trane-vliet
Sie ik loopen langs syn wangen!
Ach! hoe is syn hert bevangen
Met misnoegen en verdriet!
Hy verwenscht syn sondigh leven,
Hy vervloekt syn valschen mont:
Waer ik, roept hy, voor dien stont,
In het hofken doodt gebleven! ...
Meer wil seggen syne tongh,
Meer ontseggen syne snikken;
Synen adem schynt te stikken
Door de perssingh van syn longh...
Droeve Simon! uwe rouwen
Maken myne ziel beschaemt,
Wyl u eene sond soo praemt
| |
[pagina 234]
| |
Daer my duysent niet benouwen.
Stort gy sulk een silte vliet
Over een dryvoude loogen,
Waerom weenen dan myn oogen
Over soo veel sonden niet?
Tweemaels quam den haen u maenen,
En gy wiert in traen versmoort;
'k Heb hem hondertmael gehoort
En verneme nogh geen traenen.
Syn myn oogen dan van steen,
Of uyt vinnigh stael gedreven,
Dat se my niet willen geven
Eenigh droppeltie geween?
Myne sonden overtreffen
Myne hairen in getal,
En sal, dese te geval,
Myn gesicht geen vocht beseffen?
Ach! nu 't oogh soo steenigh is,
Boesem, sucht tot in den gronde;
Stemme! roept, met open monde,
Myner schults belydenis.
Dat my, nachten ende dagen,
Eene rusteloose smert
Come perssen in het hert,
En het ingewant doorknagen.
Gy, terwylen, weerde haen,
Hou niet op van, door uw singen,
Myn misdadigh oogh te dwingen
Tot een beeker van getraen.
Mocht ik eens met Petrus weenen
Myn versteentheyt waer verdwenen.
|
|