Werken. Deel 5
(1930)–Michiel de Swaen–
Auteursrecht onbekend
[pagina 188]
| |
Gedachten op d' eeuwigheytCogitavi dies antiquos,
Et annos AEternos in mente habui:
Ik heb aendachtigh overleyt
Den ouden dagh en d' Eeuwigheyt.
Met toegeslooten oogh en diep gerimpelt wesen
Heb ik vol sorgh en angst in eenen boek gelesen,
Een boek, die voor myn ziel inwendigh open stont
En waerin myn verstant begin nogh eynde vondt.
'k Liet myn gedachten los, die sagen daer beschreven
Al wat door Godes hant beschikt wiert en bedreven,
Al wat hy heden doet door gheel den grooten al
En wat hy immermeer hier na uytwercken sal.
Verbaestheyt schrik en schroom bevingen ziel en leden,
Wanneer ik met den geest in dat geheym gingh treden;
Wanneer ik sonder licht, steun, leydsman noghte spoor
My in de duysternis op desen wegh verloor.
Terwyl ik, by de tast, nu hier, dan daer, gingh loopen,
't Geloof bejegent my, en trekt myn oogen open,
Ik sagh naer 't gen myn geest door syn gedachten las,
En vondt my meer benaut, dan ik te voren was.
'k Sagh voor een achter my veel hondert duysent jaeren,
Die stadigh heen en weer door een gedreven waeren,
Naer menigh ommedraey met groote snelligheyt
Verslonden en al t' saem vergaen in d'eeuwigheyt.
| |
[pagina 189]
| |
In d'Eeuwigheyt? wat 's dit? met wat bequaeme reden,
Sal ik dees Eeuwigheyt, dit diep geheym ontleden?
Door wat bespiegelingh, of wat gelykenis,
Verbeeld' ik aen myn geest wat dat dit Eeuwigh is?
Dit woort doet myn begryp een duersaemheyt beschouwen,
Die nimmer heeft begost, en nimmer op sal houwen,
Die staegh de selve blyft, geduerigh stille staet
Altyt in wesen is en nimmer ondergaet.
Den Tydt en d'Eeuwigheyt syn gheel verscheyden dingen,
Dien heeft geen sekerheyt, die geen veranderingen,
Dien wankelt als een riet, die wykt van geenen kant,
Dien loopt gestadigh voort, en die houdt haeren stant.
Maer, syn 'er, myne ziel, geen tyden t' overwegen
Die dese duersaemheyt syn machtigh op te wegen?
En can 'er geen getal van eeuwen syn getelt,
Dat tegen d'Eeuwigheyt magh worden opgestelt?
Neen, dwalende vernuft, dit is niet t' achterhalen;
Geen eeuwen, geen getal can d'Eeuwigheyt bepalen;
Doe alles wat gy kont, sy blyven ongelyk;
Het eindigh is altyt niet, by 't oneindelyk.
Ga, en, is 't moogelyk, tel aller boomen blaeren,
Met al de sandekens, en droppelkens der baeren,
En voegt, in een getal, het saet van bloem en vrucht,
De stralen van de son, de sterren van de lucht:
Vliegt wederom te rugh tot aen 't begin der tijen,
En laet uw rekeningh het minste niet ontglijen,
Bemerk al wat 'er was, mensch, beesten, yder dier,
Van 't meeste wallevisch tot d' alderminste mier:
Kont gy die menighten in uw gedacht vergaeren
Verbeelt u nevens die gelyk getal van jaeren;
Van jaeren? neen, roept vry soo menigh eeuwen uyt,
| |
[pagina 190]
| |
En neemt de stonden op, die, al dien tydt besluyt:
Ja doet dan yder stont weer in een eeuw veranderen,
En tel millioenen mael die stonden naer malckanderen,
Om in den geest te sien, of door soo menigh stont
Gy 't Eeuwigheyts begryp nogh niet bereycken kont:
Snelt voort met uw gedacht, die stonden sullen stutten
Ook sonder 't minste deel van 't Eeuwigh uyt te putten;
En schoon die loopbaen wiert millioenen mael erhaelt,
Nogh vindt gy d'Eeuwigheyt geduerigh onbepaelt.
Wee my! en is my, mensch, my eene ziel gegeven,
Om naer dit aerdsche lot in Eeuwigheyt te leven?
Om Eeuwiglyk te syn in rampen of geluk,
In vreed' of ooreloogh, in vroylykheyt of druk?
Wee my! geloov' ik dit, hoe comt dat myne krachten,
Soo graegh naer 't tydelyk, soo traegh naer 'tEeuwigh trachten?
Hoe is myn lust soo heet, om stondelyk gewin?
Hoe comt myn hert soo coel tot eyndeloose min?
Een oogenbliks genucht can mynen wil vervoeren,
Een Eeuwigheyt van vreugt en can my niet ontroeren;
Een rook, een enckel wint dryft myn begeerten voort
Terwijl oneindigh goet myn ziele niet bekoort.
Een corte rouw verstrekt tot onbepaelt verblyden,
En voor soo groot geluk ik wil niet 't minste lyden;
'k Beminne 't gene my al oogenblik ontvliet,
En haete 't gene sigh voor eeuwigh my aenbiedt.
O sporeloose keur! waer dryft gy myne reden?
O tydt! hoe sal ik u voor d'Eeuwigheyt besteden?
Ik wil, ik wil, voortaen, myn liefd' en mynen haet
Bestieren naer 't geloof, niet naer der sinnen raet.
Ik wil in myn gemoet geduerigh overleggen,
Wat my den jongsten dagh, wat d'Eeuwigheyt wil seggen,
| |
[pagina 191]
| |
In die bedenckenis begeer ik dagh en nacht
t'Ontsteken mynen wil, t' ontwecken myn gedacht.
O tydt! o Eeuwigheyt! hoe syn der menschen oogen,
Hoe is der menschen hert in uwe keur bedroegen!
Hoe luttel dencken sy, o Eeuwigheyt! o tydt!
Wat sy u schuldigh syn, wat gy hen weerdigh syt!
O tydt! sy slyten u in spelen, slempen, brassen,
Terwyl hen d' Eeuwigheyt comt onvoorsiens verrassen!
Dan klagen sy te laet 't verquisten van een uer
Waer door het eeuwigh goet valt buyten hunne kuer
O myne ziel! waer syn die menschen nu bevaren,
Aen wie gy waert bekent van uwe kintsche jaeren?
Waer is die jonkheyt nu, die in haer eerste spruyt
Verslenst is, en vergaen, gelyk het somer-cruyt?
Waer syn die gierigaerts, die wreckaerts nu geweken
Die vreesden, dat hen 't broot ten lesten soud' ontbreken?
Waer syn die prachtigen, wiens opgeblasen moedt
Al and're menschen wou vertreden met den voet?
Waer syn die dertelen, die geyle venus-gilden,
Die in ongeure lust hun goet en bloet verspilden?
Waer syn die gulsigaerts, die, nimmermeer versaedt
Versmoorden hunne jeught in stinckend' overdaet?Ga naar voetnoot(*)
Terwyl sy hier, op aerd, nogh waeren in het leven,
Waer hene wierden sy niet door de lust gedreven?
Het scheen dat alle dier, al 't lant-en zee- gewas,
Dat gheel den al alleen voor hen geschapen was.
Geen staet scheen hoogh genoegh aen hun verwaende sinnen;
| |
[pagina 192]
| |
Geen wellust soet genoegh aen hun onreyne minnen.
Al wat er kostelyk of lecker was van aert,
Dat wiert voor hunne tongh, voor hunne lust bewaert.
Wat hebben de gemeent en aermen niet geleden
Van hunne tiranny en ongerechtigheden?
Hoe hebben sy sigh hier gekoestert en gevoedt
Met soo veel weduwens en weesens sweet en bloet!
Maer Godts rechtveerdigheyt lankmoedigh in 't kastyden,
Kon endelyk niet meer al hunne booshêen lyden:
Sij wierden van 't getal der levende afgesnêen;
Te midden in 't genot van hun begeerlykhêen!
Dien met de wraek in 't hert, die met hun wisselbanken,
Dien met syn trotsen kop, die met haer minne-drancken;
Die midden in den wyn, dien uyt syn liefstens schoot,
Syn alle weghgerukt van d'onbeweeghbre doot.
Hun lyken worden slechts hier, onder d' aerd, gevonden,
Hun zielen, syn al t' saem in d'Eeuwigheyt verslonden,
Gelyk men in de locht een ziertien siet vergaen,
Of eenen waterdrop in gheel den Oceaen.
Soo syn van d'Eeuwigheyt die menschen ingeswolgen,
Soo sal hen anders niet dan hunne wercken volgen;
Nogh goet, nogh maegschappy, nogh lust, nogh weerdigheyt
Verselt een naekte ziel, die van de werelt scheyt.
O! Schroomelyk gedacht! gy doet myn hairen rysen,
Terwyl ik 't herte voel in mynen boesem ysen!
Myn beenders margh verteert, myn bloet en vleys smelt wegh,
Als ik u, in myn geest, aendachtigh overlegh.
Soo sal dan, myne ziel, den dagh te voorschyn comen,
Op welcken gy van hier sult worden opgenomen,
En, volgens uw bedryf intreden voor altyt,
Een ongeluckige of salige Eeuwigheyt.
| |
[pagina 193]
| |
Een Eeuwigheyt, dat is, een altyt duersaem leven,
Dat noyt verandert wort, en nimmer sal begeven,
Oneyndigh, onbepaelt, in vreugden of in pyn,
Soo langh d'Almogentheyt sal in haer wesen syn.
O Eeuwigheyt, die noyt en syt te doorgrondeeren!
Sal ik nogh boven u, een corten tydt waerdeeren?
Sal ik, om toe te staen een lust van mynen sin
Versmaden uwe keur, versuymen uw gewin?
Sal eenen stont genucht soo veel op my vermeugen,
Dat gy myn hert ontvalt en t' samen myn geheugen?
Dat ik, vergetende wat gy my weerdigh syt,
Myn hert en sinnen hecht aen eenen corten tydt?
Neen, neen, ik wil voortaen met alle myne crachten!
Al myn bewegingen uw wil alleen betrachten,
Ik wil, dat yder uer dat yder stont my dien
Om onophoudelyk naer d'Eeuwigheyt te sien.
Hoe wankelbaer, hoe snel ik mynen tydt sie loopen
Nogh doet syn goet gebruyk my grooten loon verhopen;
Een corte bitterheyt bereyt my 't soetste soet
Een oogwenk, wel besteedt, belooft my 't eeuwigh goet.
Wel, gaen wy, myne ziel, den tydt soo wel beleyden
Dat ons syn goet beleyt magh 't eeuwigh ryk bereyden,
't Is 't eynde waerom gij hem hebt in uwe macht,
En 't samen ook den loon, die gy, door hem, verwacht.
O tydt! Wat syt gy dier om d'Eeuwigheyt te winnen!
O tydt! Wat syt gy lief om d'Eeuwigheyt te minnen!
Beschik my vreugt of smert, berey my rust of stryt,
Gy syt my altyt soet, o groot geachten tydt!
De swaerigheyt, die my veel jaeren staet te lyden,
Weegt niet een stipjen op van 't onbepaelt verblyden:
Duyst jaeren hier te syn in tydelyke vreught
| |
[pagina 194]
| |
Is min dan eenen dagh van hemelsche geneucht.
Duyst jaeren hier beneên sigh selven te versterven
Waer weynigh om een dagh die blytschap te verwerven:
Wat segh ik duysent jaer? men geeft voor weynigh druk,
Men geeft voor eenen dagh het eyndeloos geluk.
Een dagh, een oogenblik beleeft in Godes wetten,
Can ons voor Eeuwigheyt den hemel open setten;
O weerden oogenblik! O kostelyken dagh,
Die ons dees Eeuwigheyt, die glory winnen magh.
O oogenblik, ik wil u soo voortaen besteden,
Dat ik die Eeuwigheyt eens magh, door u, intreden!
O oogenblik, die my bereyt soo schoone kroon!
O Eeuwigheyt, geschikt tot eenen ooghwenks loon!
| |
ToemaetDen tydt, die geenen weerstant vindt
Vliegt sneller als den snelsten wint,
Geen schepsel can hem houden tegen:
Hy loopt geduerigh ongestoort,
Van 't eene jaer, na 't ander voort,
Door onbeganckelyke wegen.
Terwyl de son ten oosten straelt,
Terwylen sy ten westen daelt,
En wederkeert naer vreemde kusten,
Den tydt rent even snel en ras
Rontom den grooten werelts as.
En weet van stil syn nogh van rusten.
Maer, wyl hy reyst door 't aerdsche dal
Hy schendt en hy vernielt het al,
Nogh stêen, nogh dorpen blyven staende;
| |
[pagina 195]
| |
Hy smyt, in syn geswinden loop,
Door gheel de werelt over hoop,
Het tegenwoordigh by 't voorgaende.
Syn schrickigh zeysen neemt geen acht
Op sterkte, rykdom, eere, macht,
Geleertheyt, of bevalligheden;
Hy gaet met een gelyken voet
Den myter met den stroyen hoet,
Den scepter met den ploegh vertreden.
Hy spaert niet meer een vorsten huys,
Dan een verworpen boere-kluys,
Hy weet geen staeten 't onderscheyden;
Een ouden man, een jongh gesel,
Een schoon gelaet, een leelyk vel
Doet hy den selven wegh inleyden.
O onnaspoorelyken tydt,
Die alles teert, vernielt en slyt
Gy sult niet altyt slaen en schenden;
Daer sal verschynen eenen dagh
Die uwe wreetheyt en gesagh
Voor allen eeuwen sal doen enden.
Daer sal eens eene nacht opstaen
Op welcken gy sult ondergaen
Verminkt, gekortvlerkt, en gebonden;
Op welcken gy, o wreeden tydt,
In d'altyt-duerend' Eeuwigheyt
Voor Eeuwigh wesen sult verslonden.
Geluckigh, die in dese nacht
Sal syn gevonden op de wacht.
|
|