Werken. Deel 5

[p. 184]

Gedachten
Op den tydt, gepast op het beginnende jaer

't Vernieuwen van het jaer, vernieuwt in myn gepeysen,

De snelheyt van den tydt, die dagh en nacht blyft reysen,
Die ons van uer in uer, van stont in stont omleydt,
En 't jaer verloopen doet, eer dat men 't overleyt.

Twaelf maenden syn voorby, en als in rook verdwenen,

Den tydt snelt altyt voort, Godt^(*) Janus is verschenen;
En soo myn droeve ziel naer 't leste jaer omsiet,
Het dunkt my eenen droom, het dunkt my eenen niet.

Gelyk een waterdrop van 't hoogste dak gedroopen;

Gelyk een snelle beek comt van 't gebergt geloopen;
Gelyk een vluchtigh peert in synen meesten spoet;
Gelyk een zeylend schip doorsnydt de silte vloet;
Gelyk een adelaer die door de locht gaet sweven;
Gelyk een vluggen pyl uyt synen boogh gedreven;
Gelyk een kogel vliegt uyt 't bulderend geschut;
Gelyk een snel gedacht, dat aerd nogh hemel stut:
Soo spoeyt, soo loopt den tydt van 't eene jaer in 't ander,
En schakelt in syn loop veel eeuwen aen malckander;
Dogh, die veranderingh, die hy in 't loopen lydt,
Lydt al wat leven heeft te samen met den Tydt.

O Tydt! wie sal de vlucht van uwen loop bedwingen?

(*) Godt werd half uitgewischt en een vreemde hand schreef er den boven.

[p. 185]

 

Geen keten sluyt soo sterk, dat s'^(*) u belet t'ontspringen;

 

Dat sterren, son en maen, vast blyven als een steen,

 

Gy loopt geduerigh voort, gy syt altyt te been.

 

Maer 't wyl dien snellen tydt aldus wort omgetoogen,

 

Wat hebt gy, myne ziel, daervan in uw vermoogen?

 

't Voorgaende syt gy quyt, 't aenstaende' en is hier niet,

 

Wat is 't dan van den tydt, het gene gij geniet?

 

't Voorgaend' heeft d' Eeuwigheyt geheelyk ingeswolgen,

 

't Aenstaende sal misschien tot uw gebruyk niet volgen;

 

't Voorgaend' is al voorby, 't aenstaende wort verbeyt:

 

Wat noemt gy uwen tydt waer mede gy u vleyt?

 

Nadien 't aenstaende deel schier vast is aen 't voorleden,

 

Wat vindt gy tusschen twee, wat is den tydt van heden?

 

Een dagh? Ha! ver van daer: een uer? gy raedt nogh mis;

 

Want meer dan eenen stont aen u niet eygen is.

 

Een stont? een stipje tydts? is my niet meer gegeven?

 

Bepaelt een oogenblik de loopbaen van myn leven?

 

Is 't daer op, dat ik steun, daer op, dat ik betrouw,

 

Als ik soo veel beslach in myn gedachten brouw?

 

Een stont is mynen tydt? en wil ik my beswaeren,

 

Met een onnoodigh werk, voor tien en twintigh jaeren?

 

Een oogenblik is myn? en sal dien syn besteet

 

In pleyten en geschil, dat van geen eynd' en weet?

 

Een stont is mynen tydt, en schik ik duysent dagen

 

Om aen een aerdschen mensch een schepsel te behagen?

 

Een oogenblik is myn? en stelt myn dwaes besluyt

 

Het een na t' ander jaer tot myn bekeeringh uyt?

 

Noghtans is my soo veel aen desen stont gelegen,

 

Dat hy my medebrengt misschien den lesten segen;

(*) Hier werd een woord uitgewischt en een vreemde hand schreef dat s' in de plaats.

[p. 186]

 

Dat my misschien daer na geen tydt gegeven wert

 

Tot leekingh van myn oogh, tot weedom van myn hert.

 

Ach! comt dien snellen stont my sonder vrucht t' ontsnappen,

 

'k Sal hem, wat dat ik maek, nadesen noyt betrappen;

 

Vergeefs betracht ik hem te soeken op en neer,

 

Te roepen, dagh en nacht, hy keert togh nimmer weer.

 

Al gaet de gulde son des avonts nederdalen,

 

Sy comt des mergens weer, te voorschyn met haer stralen;

 

Maer als dien oogenblik eens myne ziel ontglyt,

 

Daer is geen wederkeer, 'k ben hem voor eeuwigh quyt.

 

Is ergens eenen mensch syn gelt of goet ontnomen,

 

Hy weet het wederom door aerbeyt te becomen;

 

Of voelt hy iet dat hem in syn gesontheyt quelt,

 

Hij^(*) wort door meesters hulp, in^(**) corten tydt erstelt.

 

Verlooren eer is swaer, dogh met wel op te letten

 

Men krygt die wederom, door 't weeren van de smetten;

 

Maer voor een oogenblik, die eenmael is ontvlucht,

 

Wat middel men gebruykt! 't is altyt sonder vrucht.^(***)

 

Wilt gy de weerdigheyt van eenen stont opwegen,

 

Bemerkt wat dierbaer goet daer mede wort vercregen;

 

Een stont, een oogenblik can winnen 't eeuwigh goet;

 

Besluyt dan, hoe gy dien in achtingh houden moet.

 

O snellen oogenblik, die niet en doet dan loopen!

 

O kostelyken stont, die niet en syt te koopen!

 

O tydt, die altyt vlucht en noyt te rugge treedt!

 

Geluckigh, die u vat en naer syn plicht besteedt.

(*) Een vreemde hand schreef het.

(**) Een vreemde hand schreef op.

(***) Eerst luidden de twee bovenstaande verzen:

Maer die een stont verliest, al acht hy 't niet met al,
Verliest oneyndigh meer; verlooren tydt is 't al.

[p. 187]

Toemaet

Ziele, die gewaerschouwt syt

Om met 't nieuwe jaer te leeren,

Hoe gy uwen weerden tydt

Moet opwegen en waerdeeren,

Wilt gy dese les verstaen?

Merkt den oogenblik van heden

Voor den alderbesten aen,

Die gy sult op aerd besteden.

Waerom eenen stont verwacht,

Die is buyten uwe macht?