|
| |
| |
| |
X. Gesang,
Op de Geboorte van onsen Saligmaker.
Daer was niet verre van den ouden Jesses wallen
Een diep en donker kot, door d'oudheyt g'heel vervallen,
Waer menig Herders soon syn teere schaepen placht
Te bergen voor de koud', of voor den swarten nacht.
Een haetelyke plaets, waer in niet is te vinden
Dan weynig stroy, om 't vee te decken voor de winden,
Open van alle kant, g'heel stinkend', woest en vuyl,
Verscholen in de rots, een rechten moorders kuyl.
Der Hem'len Koningin, uyt Bethlehem gedreven,
Komt sig tot dit vertreck met haeren vriend begeven;
De vuylnis van de plaets ontstelt haer herte niet,
Om dat sy Godes wil in dit geval aensiet.
Den Bruydegom voor haer in't donker hol getreden,
Spreyt synen mantel uyt tot ruste van haer leden,
Recht voor een beesten kribb', gevult met kaf en hoy,
Waer nevens eenen Os en Ezel lag in 't stroy.
Na desen dienst gaet hy wêer uyt om drooge braemen,
En tacken van 't geboomt, in bondels, te versaemen,
Waer mede hy den stal, die wêerzyds open stond,
Komt voor den noorden wind besetten in het rond.
Terwyl dien weerden Man dus besig is daer buyten,
Begint de reyne Maegd haer korveken t'ontsluyten,
Waer uyt sy luyerkens van wol en linnen trekt,
| |
| |
Uyt stukjens t'saem genaeyt; maer 't minste niet bevlekt.
Soo ras die order-wys zyn onder een gewonden,
Heeft sy haer hooft ontbloot, d'hayr-vlechten los gebonden,
Haer schoenen uytgedaen, en vol eerbied haer oog,
Te saemen met haer hert, geheven naer omhoog,
Verwachtende den stond, die uyt haer Maegde-leden
Soud eenen Mensche-Godt geteelt sien hier beneden.
Den midnacht was naby, het aerd'ryk g'heel in rust,
Den Hemel vol genucht, en door een minne-lust
Gedreven, om den Heer van syne negen Chooren
t'Aenschouwen in het vleys, als eenen Mensch geboren;
Het Voorborgt is in vreugde, en met aendachtigheyt
Bemerkt de wonderhêen van Godts bermhertigheyt:
De sterren, die te voor geleken te verdwynen,
Beginnen in de locht met nieuwen glans te schynen,
Een ieder Schepsel word inwendiglyk geraekt,
Als of het wierd gewaer, dat synen Heer genaekt.
Maria voelt haer hert met eene wellust treffen,
Die geenen aerdschen mensch kost nimmermeer beseffen;
Sy valt op haere knien, en uyt dit beeste kot,
Word door een sterk geloof vervoert tot haeren Godt,
Terwyl sy eenen Soon, uyt haer, siet voorts gekomen,
Die aerd' en locht verheugd, het helsche ryk doet schromen,
Een arm behoeftig Kind, een Heer, die't al gebiet,
Een Niet-geworden Al, een Al-geworden Niet.
Hier weent des Hemels vreugd, hier beeft het Alvermogen,
Hier word de Wysheyd dwaes, den Hoogsten nêergebogen:
Den Godt, die in syn hand geheel den aerdboom draegt,
Gedragen op den schoot van eene teere Maegt.
Het docht de Moeder in dit baeren sonder smerte,
Dat haere zielens-helft gerukt wierd uyt haer herte:
| |
| |
Wat wonder is't? Nadien sy dat liefweerdig Kind
Meer dan haer eygen ziel, haer eygen hert bemint.
Den Soon van d'ander kant, drong door haer Maegde-deelen,
Gelyk een pueren geest door meuren en panneelen;
Hy liet haer Maegde-bloem in volle bloeyen staen,
Soo suyver als sy was, voor dat hy wierd ontfaên.
Gelyk een lely-bloem, uyt haeren steel geschoten,
Gelyk een appel bloey, uyt haeren knoop gesproten,
Gelyk een peerel, die haer moeder-schelp ontsloot,
Soo quam dien Sone voort uyt syne Moeders schoot.
Hy valt in syn Geboort op d'aerd', om ons te leeren,
Hoe ieder van't begin sig selven moet vernêeren,
En groet, al vallende, den aldereersten stond,
Die hem op synen rugg' siet nemen onse sond.
De Moeder is verstelt s'en weet schier niet wat maken,
Sy vreest hem, uyt eerbied, met d'handen aen te raken,
Te meer, wanneer sy hem rondom vol straelen siet,
Wiens glans, door g'heel den stal, een helder licht uytschiet.
Hier onder heft sy hem vol teerigheyt van d'aerde,
En, in syn ned'righeyt, aenbid syn groote waerde,
Sy eert hem, sy erkent hem voor haer Heer en Godt,
Sy onderwerpt haer hert en ziel aen syn gebodt.
Soo ras sy op die wys heeft haeren Soon aenbeden,
Sy wind in luyerkens syn nieuw-geboren leden,
Die suyver en bevryd van aller smetten schyn,
Niet moeten afgevaegt, nog afgewasschen zyn.
Dan gaet sy door de min, en liefde g'heel bevangen,
Aen haere Maegde-borst syn teere boesem prangen,
Met sulk een teerigheyt en innerlyk vermaek,
Dat s'in d'omhelsing mist haer roering ende spraek.
Haer ziele derft begryp, verbeelding ende reden,
| |
| |
In d'overdenkinge van syne minsaemheden;
En schynt in syne ziel verslonden en verrukt,
Terwyl sy mond aen mond en herte aen herte drukt.
Ten lesten opent sy g'heel onverwachts haer oogen,
Als of sy schielyk waer uyt eenen slaep getoogen,
En sonder eens 't gesicht van syn gelaet te slaen,
Spreekt hem, vol teerigheyt, met dese woorden aen:
O waeren Soon van Godt den Vader!
O liefste spruyt van mynen ader!
Myn eenig Kind! myn herte bloed!
Myn Opper-Heer en hoogste Goed!
Met Vader eeuwig uytverkoren
En in den tyd uyt my geboren!
Met Vader eeuwig Godt en Heer,
Uyt my een Kintjen arm en teer!
Met Vader machtig sonder ende,
Uyt my vol swakheyt en ellende!
Met Vader even wys en groot,
Uyt my van roem en eer ontbloot!
Zy willekom uyt d'Hemel-zalen,
Zy willekom op d'aerdsche dalen,
Waer Adams jammerlyk geslacht
U soo veel eeuwen heeft verwacht.
O liefste Kind! wat brengt gy vrede,
En troost en vergenoegen mede,
Van welke zyd' men u beoogt,
't Is alles soet wat sig vertoogt.
Ach! zyt gy soo volmaekt uytwendig,
Wat moet het zyn van u inwendig,
Waer boven alle dingen aert,
| |
| |
Uw ziele met de Godtheyt paert,
En mededeelt al d'eygendommen,
Uyt haer van eeuwig voortsgekomen!
O Menschelykheyt met Godt vereent,
Hoe hebt gy u soo seer verkleent,
Dat gy, der menschen Heer en Hoeder,
My, arme Maegd, verkoos tot Moeder,
Dat gy, myn Schepper, mynen Godt,
Wilt zyn geboren in een kot,
Dat gy, Monarck der Hemel-geesten,
Hier wilde liggen tusschen beesten,
Dat gy, des Alderhoogstens Soon,
Een kribbe koos voor uwen throon.
O grooten Vorst! wie soud'u soecken
In dese windelen en doecken!
Wie soud'hier denken dat hy vind
Het eeuwig Woord, in een stom kind?
Wie meent hier in een stal te groeten,
Den Godt, wien d'Engels vreesen moeten?
Eylaas! gy voegt dit al in een,
Gy zyt te saemen groot en kleen;
Te saem vernedert en verheven;
Soo lang gewenscht, en nu verdreven;
Onsterffelyk, en sterffelyk,
En oud, en jong, en arm, en ryk;
Vol vreugd, en smert, vol smaet, en eere;
Gy zyt te saemen slaef en Heere:
Och! Och! wat is't my groote pyn,
In dese plaets met u te zyn,
Waer nergens iet en is t'ontdecken.
Dat tot gemack u kan verstrecken,
| |
| |
Nog bedd', nog wieg, nog vier nog schouw,
Nog deksel in die bitt're kouw.
O kintje, mogt ik voor u dragen
Al desen weedom, dese plaegen!
Myn Herte-bloed, myn Benjamin,
Och mogt ik lyden al uw pyn!
De traenen, die daer op, uyt beyd' haer oogen leken,
Beletten haeren mond hem voorder aen te spreken,
Dies breekt sy haer geklag met haere woorden af,
En legt hem in de kribb' op weynig hoy en kaf.
Maer quaelyk leyt hy neêr, of hy begint te kryten,
En doet, door syn gekerm, de Moeders Boesem splyten,
Die, vreesend' of de kouw dat droef geween verwekt,
Hem, op syn luyerkens, met haeren hooft-doek dekt.
Dan soekt sy of in 't hoy geen distel is of dooren,
Die door de windelen in syne leden booren;
Dan denkt sy of hy lag te diep in eenen put,
Waer op sy in de kribb' het hoy en kaf verschut.
Maer wat de Moeder doet, hy blyft geduerig kermen,
Hoe warmtjes sy hem dekt, of strengelt in haer ermen,
Hoe sachtjes sy hem wêer in syne kribbe leyt,
Hy mindert 't minste niet van syn weemoedigheyt.
Sy laet hem eyndelyk haer Maegde-borst uytputten,
Om, door haer suyver sog, syn ongenucht te stutten,
En vind hier met'er daed de beste medecyn,
Die tot syn herte-wee kan uytgevonden zyn.
Maer quaelyk moet hy van die reyne boesem scheyen,
Of hy begint op nieuw te kryten en te schreyen,
Als of hy eygentlyk gekomen was beneen,
Om syne levens-tyd te slyten in geween.
O minnelyken Godt! is't niet in uw aenschouwen,
| |
| |
Dat d'Engels hunne vreugd en blydschap onderhouwen?
Is't niet in uw gesicht, en goddelyk gelaet,
Dat hunne saligheyt en hoog geluk bestaet?
En zyt gy niet die bron van eeuwige wellusten,
Waer by de Hierarchien met vergenoegen rusten?
Hoe komt gy heden dan soo rouwig en bedrukt,
Door sulk een ongenucht en droefheyt weggerukt?
Indien den noorden wind en koude die verwecken,
Gy kont-se met een wenk straks doen van hier vertrecken;
En soo gy zyt gepraemt door fellen hongers-nood,
Gebied, een swarte raef sal u voorsien van brood.
Geweerdigt met de hand te geven 't minste teken,
Gy sult de wateren doen uyt de rotse breken,
Vervullen dese plaets met melk en honig-vocht,
Het Hemels Manna self doen vallen uyt de locht.
Swygt, myne ziele, swygt, uw Saligmakers rouwe
Neemt synen oorsprong niet uyt honger, dorst of kouwe;
Maer soo gy d'oorsaek wilt ontdecken van zyn traen,
Dees hebben hem alleen uw sonden aengedaen.
Dat gy hem heden hoort soo suchten ende kryten,
Is niet syn ongemak, maer uw misdaed te wyten;
Uw geylheyt, dwaese ziel, uw pracht, uw gierigheyt
Zyn oorsaek waerom hy soo bitter weent en schreyt.
Den afkeer, die gy hem soo lange durft bewysen,
Doet syne traenen nu soo overvloedig rysen;
't Gevoeligste, waerom hy sig van u beklaegt,
Is, dat uw steenig hert hem geene liefde draegt.
Ach! dat onaerdig deel moet zyn uyt stael geklonken,
Nadien het niet en word door syne min ontvonken!
Niet minnen eenen Godt, die voor u word een kind,
Is een ondankbaerheyd, die geen gelyke vind.
| |
| |
O ziel! een minne sucht, een traentje van medogen
Kan op een oogenblik al syne traentjes drogen:
Bemint hem, en gy sult te niet doen syn verdriet,
Waer hy van u bemint, hy weende heden niet.
Hoe? Twyl den ezel kent de kribbe van syn Heere,
Den os syn Eygenaer bewyst eerbied en eere,
Kont gy, ontaerde ziel, soo hard zyn van gemoed,
Dat gy hem niet en jont een enkel minne-groet?
De rotsen, die de koud' en winden doen verkelten,
Beginnen door syn rouw en traenen af te smelten;
En blyft het steenig ys, van u vervrosen hert,
Geduerig even kout, versteven en verhert?
Neen nieuwgeboren Godt, de traentjes van uw oogen
Die zyn op myne ziel van al te groot vermogen;
Ik kan u niet aensien, met soo veel ween bevaên,
Of voel myn aengesigt geheel in traenen staen.
Dien Stal, die Beesten-kribb', waer in gy zyt gedoken,
Doen 't bloed in myne borst door uwe liefde koken;
Dat stroy, dat hoy en kaf, waer op gy nederleyt,
Bewegen myn gemoed tot medelydentheyt.
Och! hebt gy u soo leeg vernedert t'myner minnen,
En soud'ik, liefste Kind! soud' ik u niet beminnen?
Och! ligt gy hier voor my verlaeten in een stal,
En soud'ik niet doorstaen uw liefde te geval?
Neen, mynen Heyland, neen, 'k wil t'uwer min versaken
Al wat my eertyds ded' naer syn besitting haken,
'k Verfoey om uwen 't wil, 'k verloochen met een gruw
De wellust, die myn hert afscheyden quaem van uw.
Dat herte sal niet meer sig laeten open prangen,
Dan om u, mynen Godt, alleen daer in t'ontfangen,
Komt, myn Verlosser, komt, en drukt daer uwe min,
| |
| |
Drukt daer g'heel uwen geest, geheel u-selven in.
Myn ziele gaet soo voort; want uwe minne-rouwen
Doen desen Liefde-vorst syn kermen wederhouwen:
Och! siet, op d'eersten sucht, die gy uyt 't herte liet,
Vermindert in syn oog de bracke traenen-vliet.
Indien gy, t'syner min, u-selven blyft verfoeyen,
Gy sult geen droppels meer sien langs syn wangen vloeyen.
Volherd dan in berouw, en innig ziel-verdriet,
Soo lange tot dien Godt geen traenen meer vergiet.
Sacht, daer treed Joseph aen; bemerkt met wat verblyden
Hy in syn Voester-Soon syn Schepper komt belyden;
Daer valt hy voor de kribb' plat op syn aenschyn neer:
Aenbidden wy met hem den nieuw-geboren Heer.
| |
Toesang.
Mynen Godt, die hier beneden
U vertoont in Mensche leden!
Met al d'innige gedachten,
Al de driften, al de krachten,
Met den wille, met de reden,
Met al haer verstandigheden.
Schoon gy hier ligt in een kot,
| |
| |
Ik aenbid u voor myn Godt:
Voor dien Opper-Heer der Heeren,
Wien de Seraphinen eeren,
Voor dien Vorst van groote macht,
Die slechts met een woord te spreken,
Aerd' en locht ded' openbreken,
G'heel dit Al hebt voortsgebracht.
Ik aenbidde u, mynen Koning,
Die den Hemel hebt tot wooning.
Engels komt uyt 's hemels Throon,
Siet des Alderhoogstens Soon,
Uyt den Vader een in wezen
Van all'eeuwigheyt geresen,
Hier geboren van een Maegt,
Hier al kryten ende stenen
In een menschens vorm verschenen.
Engels komt, gy word gedaegt,
Om den Schepper in het midden
Van de beesten hier t'aenbidden.
|
|
Auteursrecht onbekend