|
| |
| |
| |
Tweede bedrijf
1en Uytgangh
Constantina, voester
Ach! Voester vleyt my niet; ik voorspel al te klaer,
Myn rampen: myn gemoet is van nu af gewaer
De smerten die myn ziel sigh niet en can verbeelden.
De voorgedachten, van dees ongelucken, speelden
Al langh in mynen geest: 'k heb naekt genoegh voorsien
Wat al die muytery en oproer wou bedien,
Van als dien aertsverraer in 't aensicht wiert geslagen,
Wanneer hy by den vorst quam over Priscus klagen.
Mevrou, gy maekt u self rampsaligh voor den tyt.
Sult gy wanhopen van den zegen voor den stryt?
Hoe? Als'er in een ryk beroerte is opgeresen,
Can sonder vorsten ramp die niet bevredigt wesen?
En moet den keyser syn van syne kroon berooft,
Om dat een bende volkx een hopman kiest voor hooft?
Gelooft my, om een vorst uyt synen troon te werpen,
Men moet veel lanssien, men moet veel sweerden scherpen:
Dat werk heeft swarigheyt, gevaer, en aerbeyt in,
Men comt niet sonder bloet tot een soo groot gewin.
Waerom soo licht gelooft onsekere geruchten?
Wat macht heeft Phocas, om dat gy hem soude duchten?
| |
| |
Wat voor crygsoversten, wat amptlien staen hem by?
Wie van den edeldom wilt houden met syn zy?
Want, schoon geheel het heir weerspannigh was geworden,
En Phocas tegen u aenvoerde hun slagorden,
Biedt Constantinus burgh hem geenen wederstant?
Die zuyl van 't Ryk, wiens vest genoegsaem is bemant
Om af te sien 't gewelt van veele koninkryken,
Sal sy voor eenen hoop van vloekverwanten wijken?
Gy hebt hier Narses en Philippicus, wiens raet
En dapperheyt opweegt soo menigen soldaet:
Gy hebt Photinus, en, om andre niet te melden,
Gy hebt den Keyser self, den braefsten aller helden,
Het is dien helt, die my verflaut;
Waer hy uyt desen noot, ik waere min benaut.
O Voester! mynen angst en is niet uyt te drucken!
't Gevaer van die ik min schuert myne borst aen stucken;
Ik kan myn oogh op geen van myne kinders slaen,
Of worde op selven stont, als met de doot bevaen.
Nu perst my een alleen, dan dry, dan vier te gader.
Maer boven al beswaert my hunnen weerden vader;
Al wat ik voor hun ly is by die perssingh kleen.
't Voorsien van synen ramp vernietigt al myn ween.
Mauritius! myn vorst! my waerder dan het leven!
Heeft vader u met my daertoe soo hoogh verheven
Op dat ons t' samen sou verplett'ren sulk een val?
Is dit de soete rust en 't minnelyk geval,
Die my uw vaste trou en grootheyt dee verhopen?
O wankelbaer geluk! hoe ras syt gy verloopen!
| |
| |
Hoe spoedigh stort gy neer! 'k Was van myn oirsprong af
Geschikt tot Keyserin, gebooren met den staf,
En conde, voor ik sprak, bevelen en gebieden.
'k Sagh in myn eerste jeught, met duysent edellieden,
Veel vorsten op myn wenk tot allen last bereyt.
Geheel de prael van 't ryk met al de heerlykheyt
Myns vaders, quam te saem in mynen schoot gesegen.
Het scheen dat al den pronk grootdadigheyt en zegen
Der eeuwen, t' myner roem en grootheyt was vergaert.
Ick wiert door reyne min met eenen prins gepaert,
In wien myn herte vondt al 't gen het conde wenschen,
Behaeglyk aen den heer, en minsaem aen de menschen
Lieftalligh in syn aert, en dapper van gemoet,
Al wat ik in hem sagh was edel, groot en soet.
Hy stygt naer vaders doot tot in den top van eeren,
Hy siet syn ryken staegh aenwassen en vermeeren;
Syn heldennaem bereykt de palen van den dagh;
Den vorst der Persen moet syn keyserlyk gesach
Verkennen, en verheugt sigh in syn vrient te wesen.
Tot desen trap van eer en hoogheyt opgeresen
Voorsiet den hemel my met een vruchtbaren schoot.
Myn dochters bloeyen voort, myn soonen worden groot,
En Theodoos belooft van syne kintsche dagen,
Dat hy ook met de daet dien grooten naem sal dragen.
Syn jeught versterkt dees hoop; hy schynt door 't gansche ryk
In deught en dapperheyt syn vader gheel gelyk,
En wort door hem vereert met 't keyserdom van Oosten.
Wat cost myn edel hert meer toeven, meer vertroosten,
Wat cost my meer voldoen? wat cost ik wenschen, dat
Ik niet besitten con, of met 'er daet besat?
| |
| |
O valsche vreughden! o bedriegelyke grootheyt!
Terwyl 't geluk, soo 't schynt, gevest in mynen schoot leyt,
't Ontsnapt, 't ontvliegt my; 'k sie eens om, en ben het quyt.
Dien ramp beviel me, op dien beclagelyken tydt,
Wanneer den coningh der bloetdorstige Avaren
Bloetdorstiger dan sy, het ryk quam ingevaren
Met 't vier en sweert in d'hant, en met een enkel sleep
Het lant van volk beroofde: Ach! 't was dees wreeden kneep,
Die 't rat van myn geluk eerst springen dee aen stucken.
Wat syn my zedert dien al ween en ongelucken
Gevallen op den hals!... Mauritius, 'k sagh dan
Een feyl, het gen m'in u alleen berispen can.
Hier comt den vorst Mevrou, bedwingh uw bittre clachten.
| |
2en Uytgangh
Mauritius, Constantina, Narses, voester
Waerom uw hert aldus in droefheyt te versmachten
Myn liefste keyserin? de maeren syn versoet.
Des vyants moetwil sal, met syn opsiedend bloet
Bedaeren: 't woedend rot begint naer rêen te luysteren
Men hoopt den oproer in syn oirsprongh te verduysteren.
Die tydingh streelt u vorst.
| |
| |
Gy sult eer lange sien een opset uytgewrocht
't Gen uwen weedom sal voor't meeste deel verminderen.
Ik bid' u, syt bedaert, en sorgt voor onse kinderen,
Terwyl ik overlegh wat t' onser rust verstreckt.
'k Wensch dat u Godt daer toe den rechten wegh ontdekt.
| |
3en Uytgangh
Mauritius, Narses
Wy connen nu in rust en vryheyt overwegen,
Wat middlen in een saek soo lastigh en verlegen,
Ons oirbaer syn en die (behoudens roem en eer)
Gedooglyk syn uyt dwangh, aen eenen opperheer.
Het feyt is openbaer, en, om naer Recht te spreken,
Ik vinde my verplicht te straffen en te wreken;
Maer 't rasende gewelt verplettert myn gesach:
Ik vraegh niet wat ik doen, maer wat ik dulden magh;
Dit is het eenigh wit waerna 't my voeght te wercken,
En 't eenigh dat ik u bevele te bemercken.
U trouheyt, dapperheyt, en raet syn my bekent;
En in den wreeden noot die myn grootachtingh schendt,
'k Wil van myn opperrecht niet 't minste deel af leggen,
| |
| |
Voordat gy my daer op sult uw gevoelen seggen.
Te veel eer doet my uw Majesteyt,
Heer keyser; dogh gelyk gy myn getrouwigheyt
Waerdeert, 'k wil alles wat my mooglyk is bedryven,
Om in dees achtbaerheyt altyt by u te blyven.
Twee swarigheden stelt my uw beradingh voor;
Een hoogheyt-schender door verwaentheyt buyten spoor,
Met synen opperheer te brengen tot versoeningh.
Den wederspannigen is plichtigh aen voldoeningh,
En derft syn rechter self wegstellen door gewelt.
Den opperheer is in syn recht-saek vast gestelt,
Maer om die 't houden staen ontbreekt hem het vermogen.
Dees' wil het al door dwangh; dien magh het niet gedoogen;
Dees derft onwettelyk rechtschendery bestaen;
En dien magh wettelyk niet van syn recht afgaen:
Twee staetsgeschillen, die elckanderen tegensteken;
Hier wreveligh gewelt; daer onmacht om te wreken.
Uyt desen tegenstryt blykt claerder dan den dagh,
Dat hier geen hoop is van versoeningh nogh verdrach,
Ten sy men wedersyds wilt afgaen en toegeven.
Indien gy tusschen u wilt effenen 't oneven,
Heer keyser, dit geschil wort nimmermeer geslecht
Voor hy van syn gewelt, gy wycke van uw Recht.
Dogh, wie sal naer de wet en reden vonnis stryken
Hoe dat gy van uw Recht sult wettigh mogen wyken?
't Is sorglyk aen een vorst te wyken voor gewelt;
Wie door toegevingh 's ryx beroerten effen stelt
Schynt aen oproerigheyt een nieuwen voet te geven:
| |
| |
D'eerst houdt nogh qualyk op of d'andre wort verheven,
En wacht van 't feyl geen straf maer diergelyke loon.
Soo ondermynen twist en wederspalt den troon,
Wanneer sy voor geen Recht nogh wetten moeten duchten.
Indien gy seker cost verargernis ontvluchten
Heer keyser, dit gevaer waer lichtelyk t' ontgaen,
Met Phocas eenige voorwaerden toe te staen.
O Narses! ghebt gelyk: 't is swaerlyk om betoogen,
Wanneer en hoe een vorst magh afgaen syn vermogen;
Hy is in alle noot aen syne plicht gehecht;
't Gen hy daer tegen doet is altyt tegen recht:
Syn achtbaerheyt moet hem meer weert syn dan syn leven;
Aen die verbintenis en magh hy noyt begeven;
Hy houde t' allen tydt veel hooger in gewicht
't Verlies van synen roem dan 't derven van het licht.
Ik nam dien eerplicht waer van myne jonge jaeren,
Maer heb nu meer dan roem en leven te bewaren;
De ruste van den staet, myn ondersatens bloet
Waerdeer ik veele meer, dan al myn eygen goet.
Ten sy men middel vindt, om Phocas wraek te stutten,
Dien twist gaet goet en bloet myns onderdaens uytputten,
Verpletteren de stêen, verwoesten 't platte lant,
En stellen 't gansche ryk in eenen lichten brant.
Dies wensch ik myn gesach een weynigh te versetten,
Om dese jammeren en rampen te beletten;
En, door gedoogsaemheyt die naer de tyden neygt,
Te keeren het gevaer dat myn gemeenten dreygt.
Maer hoe geweldigh my hun opsicht maekt verlegen,
| |
| |
Dien schender van myn roem steekt my geduerigh tegen;
En myn gemoet vergeet het voordeel van den staet,
Wanneer het sigh verbeelt dat godeloos verraet.
Soo wort myn angstigh hert staeg heen en weer gedreven,
Nu om te weygeren en dan om toe te geven.
Heer keyser, als den staet sulk een beroerte lydt,
Toegeven is van noode en weygren buyten tydt.
Men moet voor een misdaet somwylen d'oogen luyken,
Wanneer men niet en derft of can de straf gebruyken;
Dit hebben, langh voorheen, meer koningen gedaen.
Een uytgestelde straf wort op syn tydt voldaen;
Het gen geen macht vermagh can list te wege brengen.
Een vorst moet wederspalt gedoogen en gehengen,
Soo langh tot hy gewelt can dwingen door gewelt.
Laet dien weerspannigen braveeren in het velt.
Betrouwt hem voor een tyt 't bestier van uwe benden,
Ontveyns vreedsamelyk de rampen en ellenden,
Die synen oproer baert, tot 't Asiaensche heir
Met Theodosius, den mont van 't swerte meir
Besette, en overscheep in Constantinus wallen.
'k Vrees dat naer uwen wensch dit niet en sal uytvallen.
Gelooft gy Phocas soo uytsinnigh, of verblint,
Dat hy met sulk een macht niet vorder onderwindt,
En, sigh vernoegende met Priscus te doen dooden,
Niet sien sal naer een troon die hem van selfs gaet nooden?
Neen, syn hoogmoedigheyt is my te seer bekent:
| |
| |
Syn feyl is op myn kroon en rykstaf aengewendt;
Verwacht niet dat syn drift in haer besluyt verslappe,
Voor hy myn mogentheyt met gheel myn huys vertrappe.
'k Heb syn eergierigheyt al langen tydt bespiet;
Syn herte vol van sucht naer hoogheyt en gebiet
Syn opgeblasen moedt en heeft my niet bedroogen,
Van als hy Priscus ampt en ooreloogs vermogen
Benydde, en soo verwaent quam klagen tegen hem.
Let op syn ommegang; syn reden, uytsicht, stem,
Gheel syn gestalte schynt van tiranny te spreken.
O Narses! wist ik waer myn kinderen versteken,
Waer myne keyserin versekeren, 'k vond my
In desen rampspoet van 't meest achterdencken vry;
't Syn dese die myn hert beroeren en verdrucken.
Gy laet uw groote ziel te seer door vrees weghrucken
O Vorst, 't gevaer is verre om dat gy 't soo ontsiet.
Spreek my van Conon niet;
Syn eenigh oogwit was my sorgeloos te maken.
Te weten Phocas liet sigh door berouw aenraken
Van Priscus doot... Dien list verscheen my al te klaer;
Maer 'k heb met voordacht dit ontveynst, voor dien verraer,
Om hem in 't alderminst geen achterdocht te geven.
Ik ben aen myne plicht ook niet te cort gebleven,
| |
| |
En heb de Suyerpoort versterkt met goede wacht.
Photinus neemt de trou der borgery in acht;
Men spant op synen last de ketens door de straten.
Ik wil dit niet alleen op syne sorgh verlaten;
Volgh Narses, gaen wy sien wie sigh met ons vereent;
'k Vrees d'ongestadigheyt der driftige gemeent
Die sigh geduerigh als een weerhaen laet bewegen,
En uyt veranderingh hoopt voordeel, winst, en zegen.
| |
4en Uytgangh
Myn vreugde ryst in top; den keyser Phocas naekt
De wallen, met een heir dat sigh ontsachlyk maekt,
En in syn eersten vaert de stat sal overrompelen.
Men hoort de borgery niet meer inwendigh mompelen,
Elk spreckt in 't openbaer syns hertens meyningh uyt.
Mauritius wort van den troon geschopt; 't besluyt
Gaet vast; geen Narses, geen Photinus sal 't beletten.
Sy hebben schoon de poort en wallen te besetten,
Al d'eerste benden syn voor onsen nieuwen heer,
Een yder haekt om hem met alle liefde en eer,
En onderworpentheyt te gaen verwellecomen.
De straten staen gepropt van menschen, die als stroomen
Vergad'ren om den vorst in syn triomf t' ontfaen.
Soo noemt men syne comst; de dry stats-orden gaen
Hem tegen: geestlykheyt, gemeente en edellieden
| |
| |
Beyveren om eerst hem hunne dienst t'aenbieden.
Ik heb dit groote werk soo heymlyk aengeleyt,
Dat sigh Mauritius op desen stont nogh vleyt.
Maer syn' uytstootingh, en verderffenis genaken:
Ter werelt heeft men noyt in statelyke saken
Bemerkt, soo spoedigen en grooten ommekeer.
Van al de troepen, die Mauritius nogh eer
Twee dagen, voor hun vorst en opperhooft verkenden
Behout hy nauwelyx syn wacht; al d'andre wenden
Den standaert van hem af naer Phocas... Maer, hier is
De Keyserin, die reeds in haer verbeeltenis,
Het ongeluk voorsiet. Ik moet haer droefheyt vleyen,
Op dat sy haeren val geruster sou verbeyen.
| |
5en Uytgangh
Constantina, Conon, voester
Hoe staen wy Conon? Wat voor tydingh brengt gy mee?
Wat seght men in de stat?
Syn algemeen; men hoort van oproer nogh van muyten;
Men weet van stooringh, nogh van binnen nogh van buyten,
Een yder wil den vorst getrouw syn tot 'er doot.
Bevredigt uw gemoet, wy sien ons buyten noot
Van scheuringh: d'oorloogslien bejegenen elckandren
Met vree, wy sullen twist in eendracht sien verand'ren.
| |
| |
Dat geve Godt! Maer ach! myn hert verhoopt het niet.
Ontschuldigh my mevrou; 'k ga waer men my gebiet:
Ick moet voor d' aenkomst van de mert en 't raedshuys sorgen.
| |
6en Uytgangh
Constantina, voester
Dees antwoord' Voester, heeft iet duyster en verborgen,
Och! och! ik vreese dat wy seker syn verraen.
Gy merkt al wat men seght staeg t' uwer nadeel aen:
Wat twyffelachtigheyt can ons dees' antwoort leeren
Mevrou? Wy sullen twist in eendracht sien verkeeren?
Te weten als myn vorst gedreven is uyt stat.
Ik heb dit al te wel gevat;
Myn geest gingh in het hert van dien verrader lesen.
| |
| |
Elk, seght hy, wil den vorst ter doot getrouwigh wesen;
Soo noemt hy Phocas. O vervloekelyk bedryf!
Wee mynen Keyser! wee my rampsaligh wyf!
Mevrou! wat spooreloosheyt
Swygh, Voester, swygh, of segh wat trouweloosheyt
Wort mynen heer bereyt!... Mauritius! myn helt!
Myn weerde vorst! 't voorsien van uwe rampen knelt
Myn herte toe!... myn lief! uw lot doet my beswyken.
Waer is nu, Keyserin, dat moedigh hert!...
Van seker ongeluk! myn herte niet gewent
Aen ongegronde vrees, voorseght my al d'ellend
Van myn rampsaligh huys, door dit inwendigh schroomen.
Men moet verdwelmt syn, of door waensucht ingenomen,
Om niet te sien wat dees' verraedsche rust bediedt.
Het gansche leger smaedt Mauritius gebiet,
Versaekt syn eesten heer, om een tiran te volgen,
Die door bloetdorstigheyt ontsteken en verbolgen
Bysanssens wal genaekt, en 't is er al in vree,
Men weet van geen beroerte... Is dees hoveerde stee
| |
| |
En borgery bereyt te pralen of te vallen
Met vorst Mauritius, hoe hoort men langs de wallen
Soo weynigh krygsgerucht? waer blyft het stormgevaert',
En schiet-tuygh? hoe verwacht het volk soo onvervaert
Een vyant, die met vier en bloedigh stael in handen,
Niet anders voorheeft, dan verwoesten, moorden, branden?
Misleyde Voester! swygh, en vleyt myn hert niet meer:
Ik sie den ondergangh van myn geluk en eer...
Daer comt Photinus... och! al myn gewrichten beven.
| |
7en Uytgangh
Constantina, voester, Photinus
Wat bericht hebt gy te geven?
Mevrou, waer is den keyser? het doet noot,
O maer my wreeder dan de doot...
Gy bergh myn kinderen... Ik ga myn man versellen...
| |
| |
| |
8en Uytgangh
Mauritius! myn heer, en keyser! hoe ontstellen
De rampen van uw huys myn krimpende geraemt'
Tibeer! Eustolia! Justinus! och! hoe praemt
My uw aenstaende noot!... O keyserlyke vruchten!..,
Onnoosle kinderen!... waer sal ik met u vluchten?
|
|
Auteursrecht onbekend