Werken. Deel 1
(1928)–Michiel de Swaen–
Auteursrecht onbekend
[pagina 39]
| |
Raphaël, Michaël
raphaël
Wat geest ontdeckt den gront van die verholentheden,
O hierarchijen prins? Verstandigheijt en reden
Staen stom in 't overlegh van een soo diep besluijt.
michaël
'k Beken dat mijn begrijp daer tegen mede stuijt:
Want, wie can vatten hoe het onbepaelde wesen
In 't lichaem van een Maegt bepaelt sal connen wesen?
Wat middel om van Godt en mensch te maecken een,
Jae sonder mengelingh van hunneGa naar voetnoot1) wesighêen;
Soo echter dat men hem waerachtiglijck magh seggen
En Godt en mensch! Wie can sigh self voor oogen leggen,
Dat eene magets vrucht sal wesen Godes soon,
Tweevoudigh in natuer, eenvoudigh in Persoon?
Dat sijne menschlijckheijt sal Godt sijn? Sijne moeder,
Voortteelster van een Godt, haer vader, heer en hoeder?
O hem'len, staet verstelt, uw stichter wort gesticht!
Uw' coningh, eenen slaef! uw schepper, een cleijn wicht!
| |
[pagina 40]
| |
Uw' Godt wordt eenen mensch! Uw opperhooft, versteecken!
O aerde, stae verbaest! Godts arm is uijtgesteecken
Tot 't grootste wonderwerck dat oijt wiert uijtgewrocht!
Een maget gaet ontfâen, en uijt haer suijver vocht,
Alleen en sonder man een waeren mensch voortsbrengen.
Natuere, wijck van cant, wil met gedult gehengen
Dat Godt uw ordeningh, gewoonte en zegel breeck',
In eene magets schoot sijn eijgen soon opqueeck',
En met de maegde-bloem de vruchtbaarheijt doe bloeijen.
Vlucht Reden, vlucht van hier! Godt gaet geteelt sijn, groeijen
Sijn voedsel trecken uijt sijn schepsels jeugt en bloet.
raphaël
Meer ick 't bedenck, meer mij onmooglijckheijt ontmoet:
't Begrijp van sulck een werck behoort aen 't Alvermogen;
Geen Seraphijnschen geest can dit geheijm beoogen.
michaël
't Schijnt dat dien grooten Godt met lust heeft aengeleijdt
Tot wercken boven aert en vol verholentheijt.
Hij, enckel in Natuer, drijvuldigh in Persoonen,
Gaet in de mensch-wordingh van sijnen soon vertoonen
Een enckelen Persoon met drijGa naar voetnoot1) selfstandighêen.
Gelijck de wesentheijt sijn God'lijckheijt, in een
Natuer, den Vâer, en Soon, en Geest begrijpt; daer ijder
Een waeren Godt is, en niet een van drijen wijder
Sijn wijsheijt, mogentheijt, nogh heerlijckheijt uijtstreckt,
Soo sal het Eeuwigh Woort met vleijs en bloet bedeckt,
Sijn Godtheijt, lichaem, ziel, soo echt en vast vereenen,
Dat hij dees alle drij bepaelen sal inGa naar voetnoot2) eenen;
| |
[pagina 41]
| |
Soo echter, dat hij blijv' een waeren mensche-Godt,
En Godt te samen mensch, begreepen in een slot,
En ondersteunt door een eenvoudigen persoone.
Hij sal waerachtiglijck sijn eene magets soone
En Godes! sij soo wel Godts moeder, als dien Heer
Godts vader is.
raphaël
Een maegt, een schepsel broos en teer,
Godts moeder sijn? Dat gaet mijn snel vernuft te boven.
Begrijpen can ick 't niet, maer wil het vast gelooven.
michaël
Sijn vader blijft den Heer, naer sijne Godlijckheijt;
Sijn moeder wort de maegt naer sijne menschlijckheijt:
Maer sijne menschlijckheijt sal Godt sijn, als gesteven
Door den persoon van 't woort, die sijn natuer sal geven
En dringen door en door de ziele, 't vleijs en bloet;
Soo echter dat hij geen veranderingh ontmoet,
En geen vermengelingh nogh oock verdeelingh lijde.
Sijn waere menschheijt sal berooft sijn aen haer sijde
Van menschlijcken persoon, noghtans een mensche sijnGa naar voetnoot1)
In volle wesentheijt, niet in gedaent of schijn,
Dogh als een ander mensch, waerachtigh en volcomen.
Sijn bloet en vleijs sal hij uijt 's magets jeugt becomen,
En uijt haer groeijen als een bloem uijt haeren steel
Ten opsicht van elck lit soo wel als van 't geheel.
raphaël
Maer hoe sal in het vleijs die Godtheijt sijn ontfangen?
Hoe wort de stof geschickt dieGa naar voetnoot2) haer eerst sal omvangen?
| |
[pagina 42]
| |
In wat gesteltenis, wat vormingh en gedaent
Sal 't aldereerst begin sijns oirsprongs sijn gebaent,
Gelijck doorgaens geschiet in menschlijcke voort-teelingh?
Sal hij, wiens wesentheijt vermengingh nogh verdeelingh
Can lijden, sijn vereent met weijnigh vochtigheijt,
Die in den eersten staet van haer oirsproncklijckheijt,
Ses daegen melck gelijcktGa naar voetnoot1), in bloet is negen daegen,
Jae ruijm vier weecken in het lichaem wort gedraegen
Berooft van menschlijcke gelijckenis en vorm:
Die in 't begin gelijck een omgedrongen worm
Sigh in- en uijt-treckt, als een mengel-clomp van zêenen,
Bloet, aedren, vlies, en vleijs, niet ondersteunt met beenen,
Maer door malckanderen geweven en verwert.
Dan siet m'alleenelijck omtrent de plaets van 't hert,
Van breijn en lever, drij seer cleijn verheventheden
Gelijck aen bobbelkens, uijt wie alle and're leden
Onordentlijck gevormt voorts comen, soo door een
Met duijsent fijberkens gevlochten, dat men geen
Vertooningh van de vorm eens menschs can achterhaelen.
Sou 's Alderhoogstens soon in sulck een schepsel daelen?
Sou Hij, die ijder dingh sijn maet en orden gaf,
In soo verwerden clomp en maecksel comen af?
michaël
't Waer ongeriemt 't volmaeckt met 't onvolmaeckt te paeren.
Op selven oogenblick als 't Woort sal nedervaeren
In d'onbesmette maegt, sal 's Alderhoogstens cracht
Uijt weijnigh suijver bloet van 't Maegden-hert gebracht,
Opstellen een cleijn lijf, volmaeckt in alle leden,
Al ordentlijck geplaetst, al op het netst besneden,
| |
[pagina 43]
| |
Soo dat van 't meeste deel tot 't minste niet ontbreeckt.
Geen water-spruijt soo snel uijt sijne spring-bron breeckt,
Als dien Almachten Godt in dit gestel sal storten.
Hij treckt sigh in, hij schijnt sijn langhte te vercorten,
Om g'heel sijn wesentheijt te sluijten in die vrucht:
De ziele vergeselt hem met gelijcke vlucht
En doet op selver stont het cleijne lijf bewegen:
't Verstant gaet open, 't hert tot sijnen Godt gestegen
Verkent, bemint, aenbidt, en eert sijn maiesteijt,
Op éénen oogenblick, met gelucksaligheijt,
Door 't Goddelijck gesicht bejonstight en omvangen.
Soo wort des Vaders Soon in 's magets schoot ontfangen,
Soo neemt hij 's menschens vleijs, natuer en wesen aen,
Op selven tijdt bezielt, volschaepen en ontfaen.
Geheel natuer sal door verbaestheijt stom en stijf staen
Wanneer dien grooten Godt sal in dat cleijne lijf gaen;
Een lijf, het cleijnste dat tot heden wiert geteelt,
Dogh tenemael volmaeckt in ijderleij gedeelt.
O grootsten van deGa naar voetnoot1) Gôon, o cleijnsten van de menschen!
Begrijp van 's hemels macht, begeert' van 's werelts wenschen!
O groot' en cleijnen mensch! o cleijn' en grooten Godt!
O schepper sonder cracht! o schepsel, heer van 't lot!
Och! waerom uijt uw rijck soo nedrigh afgecomen,
Soo broos, soo cleijn gestel en wesen aengenomen?
Waerom gij, die dit al met uwen vuijst versaemt
In een soo cleijn begrijp gedrongen en gepraemt?
Ick merck, o grooten Heer, waernae uw driften trachten,
Gij wilt dat elck naer u sigh selven leer verachten;
Dit was uw eerste wit, dit wort uw eerste leer,
En daerom daelt gij self soo cleijn ter aerden nêer.
| |
[pagina 44]
| |
O onbepaelden Godt! O Opperheer der heeren!
Hoe meer gij u verneert, hoe meer wij u vereeren!
(Uriel verschijnt van verren aencomende.)
raphaël
Hier comt Uriël van het voorgeborgt terugh,
Hij stijght, door 't hemels swerk, als eenen valck soo vlugh.
michaël
Sij welcom, wack're boo! hoe wiert uw maer ontfangen?
uriël
O Prins, met duijsenden van vreughde- en lof-gesangen.
michaël
Vertel ons in het cort der vaderen onthael.
uriël
Mijn comst was nauwelijckx in die verborgen sael
Vernomen door den schijn der heldere Engel-straelen,
Of dadelijck versaemt uijt d'afgelege paelen
Van 't wijde voorgeborgt, der schimmen schaer bijeen.
Een ijder van den hoop, op mijn verschijningh, scheen
Door een voorgaende vreugt d'aenstaende voor te spellen;
Ick, connende niet langh soo lieve maer uijtstellen,
Verclaer hen 't groot besluijt van Godts bermhertigheijt.
Mijn mont had uwen last nogh schier niet uijtgeseijt,
Of een verdubbelingh van duijsent blijde tongen
Quam tegen mijne stem uijt d'hoolen aengedrongen,
| |
[pagina 45]
| |
Met soo verheughden galm, verheffingh, en geschal,
Dat g'heel den hemel scheen vergadert in dat dal.
Hosanna Davids soon! hosanna! duijsent maelen
Weergalmden heen en weer die nieuw-verblijde saelen:
‘Gesegent die daer comt uijt 's Alderhoogstens naem
(Riep Adam) met een maer soo lief soo aengenaem!
Dat ons vernederde gebeenten sigh verheugen!
Nu sal dees oude stam voortaen, met vreugt, geheugen
Het knaegende verdriet, gesnaeck, verlangenis,
Waerdoor sij wiert gepraemt in dees gevangenis.
Propheeten weest verheugt, verheugt u, oude vad'ren,
Den lang-gewenschten vorst, den heijlant comt ons nad' ren.’
Hier onder scheijdt den hoop in tweederhande Reij,
Propheeten kiesen d'een, oudtvaders d'ander sij;
Aen die songh Abram voor, aen dese Jesses soone:
Sij songen 's Hoogstens lof, verheften sijnen troone,
Naem, grootheijt, prijs, en eer, erhaelden overhant
Die blijde lofmusijck aen d'een en d'ander kant.
Den goeden David in het melden van Godts wonder
Vermenghde nu en dan sijn harpe-spel daer onder,
En sprongh somwijlen op als eertijdts voor de Arck!
Sijns blijschaps voorbeelt gingh d'oudtvad'ren tot in 't marck,
Verweckte roep op roep, gesangen op gesangen,
Soo dat door 't groot getal der stemmen en der clangen,
De rotsen daverden, het aerdrijck wiert ontroert,
En hunnen wedergalm tot in de hel vervoert.
michaël
Maer, segh ons, hoe beviel de tijdingh van die maeren
Aen dien vervloeckten vorst en sijn verdoemde schaeren?
| |
[pagina 46]
| |
uriël
Ick sagh door eene spleet der duijstere spelonck
Dien trotsen Lucifer te midden in den vonck
Der swavel-vlammen op sijn ijsselijcken setel,
Soo nijdigh, soo verwoedt, halsstarrigh, en vermetel,
Als op den eersten stont van sijne wederspalt.
‘Doe (schreeuwd' hij), hemel-vorst, al wat ge cont; ick sal't,
Soo maecken, dat de proij die gij mij denckt t' ontrucken,
U niet geheel beval: het sal niet al gelucken
Naervolgens uwen wensch; ick heb nogh moedt en cracht,
Schoon uw verwaeten soon mij sijnen voet-banck acht.
Send, dwingelant, send neerdien trouwen lammer-waecker,
Dien grooten vrede-vorst, dien menschen saligh-maecker,
Send af, en laet eens sien wat hij uijtrichten sal.
Ick weet nogh middelen, om 't aerds gebroet ten val
Te brengen; al mijn list gebruijcktt' ick niet in Aeden;
Men sal mij niet soo licht deesGa naar voetnoot1) heldencop vertreden,
Gelijck ghij hebt gedreijgt: geen vrouwe mij vervaert
Hoe wijs, hoe cloeck se sij, hoe nauw gij haer bewaert;
Send, Dwingelant, send neer, laet ons dien helt aenschouwen.’
michaël
Verwacht dat u dien trots eer lange sal berouwen.
uriël
Dus sprack hij tegen Godt sijn lasteringen uijt,
Waerop al t'effens volghde een schroomelijck geluijt,
Van menigh naar getier, gehuijl, geschater, vloecken
Versamelt onder een uijt al de helsche hoecken.
| |
[pagina 47]
| |
Een deel van 't swerte rot, spijt hunnen meesters moedt,
Verbergt sich self uijt schroom nogh dieper in den gloet;
Den roep van 't voorgeborgt slaet door hun ingewanden
Gevoeliger dan 't vier; sij schreeuwen, knarsseltanden
En jammeren soo naar, als of uw strenge hantGa naar voetnoot1)
Hen eerst van boven stortte in 't midden van den brant;
Haet, wraecksucht, nijt en spijt doen duijsent rasernijen,
Doen duijsent dôon naer een in d'helsche schimmen glijen:
De wanhoop woedt en wroet en knaegt de herten door,
Terwijl de vaderen in hun verheughden choor
Hosanna duijsentmael, en duijsentmael erhaelen.
michaël
Erhaelen wij met hen hosanna in dees' saelen.
Godts glorij, roem, gesagh, prijs, lof en heerlijckheijt
Sij door geheel dit al, eeuw uijt eeuw in verbreijdt!
(erhaelingh.)
|
|