De herboore oudheit, of Europa in 't nieuw
(1725)–Willem van Swaanenburg–
Auteursrechtvrij
[pagina 259]
| |
Prins van Nassauw Dietz,
| |
[pagina 260]
| |
Ik deed de zon te kort van Neêrlands flonkerstarren,
Die uit zyn morgengout een middags glans belooft
Van eeuw ig diamant, om 't eigen helden hooft
In een vergode nis van straalen te doen warren;
Zo 'k niet een orgeltoom van duizende trompetten
In deez' myn vuisten greep, om langs den waterkant
Van Gysbregts breden muur, naar Maro's ouden trant,
Den steegen Parnas henkst in rook, en vlam te zetten,
Dewyl Gradivus zoon, uit harnas staal gesprooten,
Reets, als een Hercules, die Hydra's kneuzen zal,
Op zyn Trophé verschynd, om Vrouw Bellona's wal,
Eêr lang, met Mavors knots, tot gruizig puin te stooten.
Alcmenas spruit, pas klein, neep adders in zyn armen,
En joegze van zyn borst, terwyl 't venynig bloed
Langs doek, en luuren droop, verslagen door den moed
Van hem, die in zyn wieg al riep van geen erbarmen,
Daar 't monsters gelden zouw, die met gescherpte schobben,
Als Krokodillen, steets een wereloze schaar,
Aanranden uit hun nest, om Atrops moortaltaar
Met dat ontzielde zog het roest van 't vel te schrobben.
Doe Python wiert gevelt van God Apollo's schigten,
Was 't vroege Chaös pas uit ranken van den nagt
Ontsprongen tot een spons, die van het slym verkragt
Naar zulke toetssen vroeg, die voor geen dampen zwigten.
Hoe drong 's Helds beukelaar de nevels niet ter syën!
En soop de plassen leeg van 't zwoegende gevaart!
Dat Daemogorgon uit zyn schoot had voortgebaart,
Om 't uitgewaassemt zaat, tot teeling te bereijen.
Die in zyn ouden dag zal zap van eikels drinken,
Moet toonen in zyn jeugt, wie of zyn Schepper was,
Cupido speelde jong met Mulcibers rondas,
Die Venus, door Vulcaan, voor Mars had laaten klinken:
Zouw Prins Alcides dan zyn 's Vaders staf niet draagen,
Waar meê hy langs het Duin steets blixems heeft gestort.
Dat was Oranjens roem, en Friso's naam verkort,
Die haast als Atlas zal God Caelums koepel schraagen:
Want hy, van wien deez' kwam, scheen eêr uit donderklooten,
En vreesselyk metaal, dat klippig steenrots beukt,
| |
[pagina 261]
| |
Het geen den rug naar pek, en zwaavel poelen jeukt,
Als tot een magazyn van kruit, aan een gegooten.
Hy droeg een Etna meê van brullende kartouwen,
Als hy een speelreis deê naar 't ritzig Oorlogsveld,
Waar op een moortorcaan den standert had gestelt,
Om ons den blanken huid met nagels stuk te krouwen.
Hoe snoof hy door het vuur, by 't briessen der Genetten!
Wat ramde hy de hel niet met zyn dolk van een!
Waar vloog die Cerberus niet met zyn klauwen heen,
Die al te bits zyn tand wouw op uw spieren wetten!
Als Nassauws zweep op stoof, by 't balderen der vonken!
ô Volk! dat ik begroet met deez' uw nieuwe Mars,
Die op zyn Stamhuis trotst, gelyk een Leeuw, die bars
De forsse maanen schut, die op den schouder pronken.
't Is nog van 't oude zout, myn brave Batavieren,
Der Reuzen, die voor 't Land hun duurbaar zweet en bloed,
Vergaaten in uw dienst, en schopten 't met den voet,
Alleen'lyk om uw kruin, met palmen te lauwrieren!
't Is nog dezelve geur, die u Oranjes deegen
Schonk! toen uw tuin begrimt van een verwoeden hond,
Uit vrees voor Spanjens wrok volangst te sidderen stond,
Gelyk een blad, dat trilt, op 't minste winds beweegen.
Hoe keek men in de bres, toen Holland heel verlaaten
Geen heul, dan traanen, vond, met een beklemt geweer!
Vrouw Themis stoel, gesloopt, ly in 't Kapel ter neêr,
In 't aanzien van den raat der afgestreede staaten.
Waar bergt men best de kiel, in 't midden der gevaaren?
Riep Neêrlans wyze tong, dewyl het stuur bezweek,
En overal, in noot, by elk om uitkomst keek,
Wyl Alba stroppen spon voor magtelooze schaaren.
De byl was reets gewet om alles neêr te vellen,
Men gaf het laast vaarwel met een bestorven mond!
Hoe scheen de waarheit niet van logenaars gewond,
Om dat een Rooms Monarch onz' Tempels wet wouw stellen:
Geen noot, zei Cadmus, toen 't Serpent kwam aangestooven,
Want Vader Hercules dwong Hecaté tot staan!
Eêr zal ons aardbol los, en uit zyn krammen slaan,
Eêr een verwoede Wolf Gods lamm'ren zal berooven.
| |
[pagina 262]
| |
Hy grypt een koop're berg van 't noort met beî zyn schagten!
Men blixemt op de hel! men dondert kaffers doot!
De Koning Pluto vlugt met Charons wrakke boot,
Naar 't inquisitie hol der botste dommekragten!
Vorst Jason zwaait de pluim, de wimpel der Olyven!
En pronkt met 't gulde vlies, ten spot der bitsse nyd!
Om dat de stier reets voor zyn kniê gegrendelt lyd,
Die door salpeter gal ons wouw, ten afgrond dryven!
Dit alles, en nog meêr deed Friso's Stam, wiens looten
Zyn, door de gunst der Goôn, in onzen grond geënt,
Die aan de vrugten best den waaren wortel kent,
Waar uit myn jonge Prins komt naar de wolken stooten!
Staat ruim! ô Zon, en Maan! gy starren, op uw troonen!
Want deze Faebus ryst uit kimmen van de Zee!
En polst den dagenraat, die Pegasus beree,
Om haaren ogtendstond met roozen te bekroonen!
't Is of Adonis bloost op Venus marm're boogen!
't Is of Narcissus lagt om 't dart'len van zyn beeld!
Het geen de wellust heeft met vlammen getaffreelt,
In 't hel doorfoelyt glas van Willems flonk'rende oogen!
Dat hem geen Vlietgodin, geen Veld-, of Woudnajaden
Beschouwen, daar hy rust, op een fluweel matras!
Op dat hy niet gerooft, gelyk Kupido was,
Onz' moederlyke strand, in traanen weêr doe baaden.
Myn erfheld is een bag, vol vrolyke robynen,
Die een saffieren lip kan streelen met zyn mond,
Dat hem een Pshiche greep, by Faebus morgenstond,
Haar lampje dat zeeg neêr, door 't teeder minnekwynen.
't Zouw zyn: hier is ons ligt, ô avond myner zinnen!
Hier plukt men van een tros de druiven der natuur!
Prins Friso is een bad van levend water vuur,
Waar door ons wereld zal een and're wereld winnen.
Zag hem de Keizer eens der bovenmaandsche Goden,
Hy dook van 't steil azuur ligt op zyn voogel neêr,
En greep hem in zyn arm, al viel de blixem speer
In 't zand, waar meê hy 't al, wat hem verveelt, kan dooden.
Om aldus hemelwaarts, op adelaare zoomen,
Te gieren, met een buit van dart'lend paerlenmoer,
| |
[pagina 263]
| |
Dat schoonder is dan dat, waar op Dione voer,
Toen zy naar Paphos ryk voort joeg, met Zephiers toomen.
Kom hier Pygmalion, en roer deze elpenbeenen
Van Pallas pronkgestel met zwakke bytels aan,
En zie, of uw yvoor niet zal aan 't smelten gaan,
Als hy 't slegts maar een glimp van zyn gelaat wil leenen,
't Is afgedrukt op melk van lelyen der daalen,
Door eelder carmosyn, als Juno trotssig draagt,
En net, gelyk de glans, die uit de kimmen daagt
Van Doris dun kristal, en blaauwe pekelzaalen.
Wat Abrikoos! en kars! wat Persik! en Moerellen
Ontknoppen niet eerlang, op struiken van het groen!
Om op myn Willems wang een blyde kus te doen,
Als hy naar 't Egt rondeel zal met zyn wieken snellen!
De uuren naderen al, op zoele Bruilofts zoolen,
Zyn jeugt wort reets gedost in sluijeren van sneeuw,
De vonken gloeijen al van Frieslands wonder leeuw,
Om in een wildernis van straalen te gaan doolen.
Eerlang zo rooft hy zig een Cythare der Hooven,
Of schuimgodes der Zee, die wustig op het bloed
Van Coelum, langs een golf van westen wind voorspoed,
Om Cyprus pronkadoon met snogg're dauw te stooven.
Rek vry uw halzen uit, ô Duif, en witte Zwaanen!
En trekkebekt, en zolt, en huppelt op uw pluim,
Wyl d'Aardbol al te klein voor 't joelend hemel ruim
Van dat genot, de zon schynt met haar floers te taanen.
ô Ja wy domp'len reets den neb, door heillig zwygen,
In beeken, ryk van vreugt, en bidden om dien dag!
Waar in myn jonge Held de Oranje fiere vlag
Zal doen op Venus slot en zilv'ren drempel steigen.
Stolt bloemen tot granaat, gy Flora's lievelingen!
En rypt een Muscadel, ô jongens van het Woud!
Die alles overtreft, wat ooit het Wyngaards hout
Kon uit zyn dorren rank in Bacchus beker dringen,
Op dat de gulle ziel door Nectar mag herleeven!
Die, in een kroes gevat van tintelend koraal,
De zinnen zo bedwelmt, dat uit dat lief onthaal,
Een rist van Eng'len kan op huwlyks spreijen zweeven!
| |
[pagina 264]
| |
Terwyl de Oranje steng, uit schorre keteltrommen
Het hooft opbeurt, gelyk een Pyrineese naald
Die met zyn kroeze hair ver booven wolken praalt,
Om 't vyandlyk kanon, door donders te verstommen!
Die op een myrtfeston kan blos van wangen kuszen,
En zuigen hemeldauw uit lippen van de zon,
Daar een saffiere beek, van een azuure bron,
Na ond'ren snelt, om 't vuur, door zagt geruis te zuszen;
Kan ook, wanneer hy wil, een steenrots ringelooren,
Die met zyn breeden bult op hooge tinnen schuurt,
En in de fletse maan met verrekykers tuurt,
Wyl een salpeters bas zig laat door nevels hooren.
Al stond Vorst Pluto's reu op Hercules pylaaren,
En bulderde, in den vlam, gelyk een Etna's haart,
Die Galatea's sleep met vuns klaroen vervaart,
Ik zag hem van dien top weêr na zyn morsbak vaaren;
Als slegts een Leeuwenluim, uit Nassauws dapp're spieren,
Op eenen Tyger klom van uitgeholt metaal,
En greep uit Zwedens myn een staaf van gloeijend staal,
Om Mavors naamdag met een kroes van kruit te vieren.
Het Zulphur is de ziel van 't eeuwige beweegen,
En 't zout stolt, door Mercuur, op bodems van den nagt.
Myn Friso is alleen maar hierom voortgebragt,
Op dat Oranjens roem zouw trotssen op den deegen
Van dat vermaart geslagt, dat ons doorknaagde wallen,
In tydt van barren vloed kon dempen met zyn borst.
Wat heeft die yz're stam niet op zyn nek getorst!
Doe 't zeven bondel zwerk op tip stond van te vallen.
Zo lang de wereld staat op spil van eeuw, en uuren,
En dat Jupyn den riem der twaalef tekens sluit
Met diamant, dat vry, uit eigen driften spruit,
Zal Fama haar trompet door twee paar winden stuuren,
Met snorrend mondsgebrom van dubb'le kartouwen,
Tot eêr van Nassauws naam, die, in een nis van goud
Op Caesars heldentroon Augustus ryksstaf houwd,
Om 't onderaards gewelt in ketens vast te houwen,
Door Frieslands erf-Atlas, die uit zyn zaat geklonken
De trappen reets beklimt van 't steig'rend kapitool,
| |
[pagina 265]
| |
En ligt eerlang, gelaarst met nog doorstikter zool,
Zal op een praaltapeit van grootzer purpur pronken.
Schrik Atrops voor zyn wiel, en Plutus voor zyn waagen!
Want Faebus voert het zeel van Mavors met zyn hand.
'k Zie 't vyand'lyk arduin wel haast in ligten brand,
Zo hy maar éénen vonk op het Tyras wil jaagen.
Trek vry by een, gy Rot, dat nydig om 's Lands kielen,
Ons pekel boszen dreigt met bergen van metaal,
En reets u roszen gord met touwen, om de zaal
Te laaden met een tuil van afgeregte fielen,
Wy leunen op de trouw van 't puik der aardse zoonen,
Die van Maria's bloed, en vrouw Louisa's zorg
Is opgeleit in noot, als voor een waare borg,
Om in een drang van ramp der oud'ren geest te toonen.
Schenk hem, Saturnus reus, uw hamer der Cycloopen,
Op dat de moker deinst van Typhons dolle volk,
Dat steets met Swaveldrom uit de acchereese kolk
Opdringt, om Neêrlands Goôn in 't vuur van Stix te doopen,
Die eenig door hun raat, als Staatskollossen zwoegen,
Om dit moerassig veen te vyslen tot aan 't smalt,
Het geen van Zon en Maan, en gulde baggen bralt,
Om stadig door zyn toorts de Schippers te zien ploegen,
Die langs de baaren treên, als snuggere Oceaanen,
Die Eöls legertrein, gemetzelt op 't Orcaan,
Gestevent door hun kunst in beî de vleugels slaan,
Als of een onweers gits hen moest de weegen baanen
Naar Indus, en Pactool, en Ganges ryke dreeven:
'k Zwyg nu van 't sneeuwig Zuid, en 't glazig Walvis Noort,
Daar 't Zeerioelendom langs harde klippen boort,
Om, door beweging slegts, in kouw te blyven leeven.
Wyl ik myn zeilen moet inkrimpen, voor de wond'ren
Van onzen waterkom, die op den hemel barnt:
Wat is die flaauwe dag by ons volmaakt gestarnt!
Dat Kroon, en Troonen zal van 's Werelds Duinen plond'ren!
Zo dra Achilles is zyn stuurmans spoor ontkoomen,
En maar een dolk opspeurt, waar me hy toonen kan
Dat uit Vorst Nassauw Dietz, en Hessens Zweet, een man
Opdaagt, die met zyn vuist zal Coelums beeren toomen!
| |
[pagina 266]
| |
Braveer, myn Prins, den roem van Koning Willems daaden!
Die door het meirschuim zwom, naar 't Albions gebiet,
En met Gods Tempelvuur, als Sampson, nederstiet
Den Dagon zyner eeuw, omringt van slinkse raaden,
Die uit oud Babel eerst zyn naar 't Altaar gedrongen,
Dat gy nog de uwe kend, om dat de zuiv're leer
Van 't heillig vreêverbond, op een hervormde speer,
Wort in uw Hof geviert, met onnavolgb're tongen.
Ruk, Faenix Friso, voort langs Vaderlyke spooren!
En vegt voor 't regt der Kerk, daar Arons krygsgeweer,
Met hemelwaarts te zien, uw zy verkiest, tot eer
Van hem, die in een rist van zonnen zit te glooren.
Zo zal het Paradys langs uwen zetel bloeijen,
En 't vuur zyn water kneên, als Venus haar Adoon.
'k Zie 't borstelige zwyn reets uit ons oog gevloôn,
Wyl myn Oranjens mond citroenen zit te snoeijen,
Op rompen van kanon, mortier, en donderklooten!
Tot een Trophé gebeurt voor Willem Friso's naam,
Die Alexanders roem neêrblixemt met zyn faam,
Wyl hy een Herc'les kon van zyn triompboog stooten
Met eenen knots van vuur, gedraait uit hemel starren,
Die steets van verre staan op hun vergulde post,
Om by der hand te zyn, als hy zyn geesten lost
Om slegts in eene beemd van vonken te gaan warren,
Waar in dat diamant der Friesen zo moet praalen,
Als nu Vorst Jupyn doet, die op den Ryksstoel trotst,
Met een robynen staf, en alles nederklotst,
Dat met een zwakke veêr de Goden af wil maalen.
W. v. Swaanenburg.
Zutphan....s. NB. Wy zouden dezen Heldenzang wel voorlede week gevoeggelyk uitgegeven hebben gehad, dog de Herboore Oudheit voor de deezen uitgekomen, was al byna gedrukt, eêr dit vaars begonnen was. NB. Wy zullen de Hermetise Liefhebbers, toekomende week, op een schootel mercuriale raapen vergasten, die op een Zulphervuurtje gaar gekookt zynde, wel tienmaal zouter vallen, als de flaauwe kool, die de Schryver van Pythagoras leeven, en gedagten heeft gestooft. Dewyl ons laaste vares op den Digter Sanekel de monster rol passerende door my bevonden wierd op de drukpars veel te hebben geleden, zo verzoeken wy, dat de Liefhebbers op pag. 256. op den eersten regel voor schep, schept; op den agtentwintigsten voor rift, rist; en op den laasten regel voor Hercules, Herc'les gelieven te lezen. |
|